ID: 178
OBJECTID: 178
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1242
UNI_NAAM: FILENS
BUI_ID: 242
BUI_NAAM: FILENS
BP_ID: 2139
BP_NAAM: Aylva (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1421
OPM_JAAR: In 1711 vervangen door een boerderij. In 1930 is een nieuwe boerderij gebouwd (Leeuwarden Courant (Sneon en Snein) van 21 april 1956).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF. Op http://historie.buwalda.nl/historie34.htm "Uit: Leeuwarden Courant (Sneon en Snein) van 21 april 1956 Naam herinnert nog aan state en geslacht van de Aylva's Rest slot te Filens verdween in 1930. Er zijn vele Aylva's grietman geweest van Wonseradeel: elf zonen van dat geslacht regeeerden met tussenpozen van 1456 tot diep in de achtiende eeuw. Van het dorp Witmarsum word in 1776 opgetekend in de "Tegenwoordige Staat" dat het is een "schoon en groot dorp van 56 stemmende plaatsen , gelegen aan 't Zuidelijk einde der Pingjumer Halsband"; in dit dorp trof men voor 1747 het stamslot der Aylva's aan. Oostelijk van het dorp was "weleer nog eene state van Aylva, alsook Bonga-stins, Nystinstra en Filens, benevens de buurtjes Rypend, 't Vlied, Gerns, Koudehuizen, enz. In den jaare 1421 woonde hier Tjaard Aylva, een overschrokken voorstander der Friesche vrijheid, gelijk hij onder anderen in dit jaar deed blijken, door het Hollandsch garnizoen te Makkum, door de Schieringers ingehaald en onder bevel van Sikke Sjaardema staande van daar op eene behendige wijze te doen verhuizen". Men het kan treffen met de vijand op verschillende wijzen weergeven het "op behendige wijze doen verhuizen" is er één van. Aylva-state bij Filens, daar gaat het ons vandaag om. Want al was die state dan in 1788 al lang afgebroken of waarschijnlijk omgebouwd tot boerderij, pas in 1930 verdwenen de laatste resten van Aylva's slot, toen de plaats - bewoond door Johannes Hibma - werd afgebroken. De heer Hibma weet te vertellen dat het woonhuis de vorm van een "haak" had, dat de muren dik waren, dat er oude Friese moppen te voorschijn kwamen alsook een dakpan, die bij het uilebord had gezeten, waarop het jaartal 1711 stond - waarschijnlijk het jaartal dat de boerderij gebouwd was op de resten van de state. De kelder was groot en diep en had een gewelfde zoldering, waar tegenaan een houten houten plafond was gemaakt. De keuken had een grote schouw van blauwe tegels, die gesneuveld zijn bij de afbraak; in de doorloop naar de keuken zat een ovaal raampje, waarvan het glas direct in de muur was gezet. In de Bolswarder vaart is nog een houten pijler te vinden waar vroeger de brug naar de Marnedijk is geweest. Uit archieven en kadaster zijn wij zowat de loop van zaken te weten gekomen betreffende eigenaars en bewoners der afgebroken boerenplaats, die in 1930 meer naar het oosten is herbouwd. In 1700 behoorde de plaats aan Tjaard van Aylva, en de bewoner was een zekere Aage Johannes. Wanneer Tjaard is overleden, erft zijn weduwe Margaretha Johannesd. barones van Ghendt de plaats: bewoner is in 1708 Douwe Foekes, die we tot in 1738 aantreffen. Vermoedelijk ging de plaats over op de dochter van Tjaard en Margaretha, Agatha Wilhelmina, die met haar neef Hans Willem van Aylva huwde. Hun zoon Hans Willem, gehuwd met Catharina Rumph en hun kleinzoon - ook een Hans Willem - gehuwd met Cornelia van Brakel zijn de opvolgende bezitters geweest. Deze laatste Hans Willem overleed in 1827 en zijn goederen gaan over op de laatste der Aylva's, zijn dochter Johanna Anna Jacoba Wilhelmina, gehuwd met mr. Frederik Willem Floris Theodorus baron van Pallandt, heer van Keppel. Na de hierboven genoemde Douwe Foekes zijn de volgende bewoners der boerenplaats: Piet Watses, diens weduwe, Sjoerd Teunis, Watse Sjoerds (Hidma), Pieter Watses Hidma, Sjouke Gatzes Rusticus, Meinte Gosses Bootsma, Sjerp Baukes Jansen (van Parrega), Bauke Sjerps Jansen en in 1919 Johannes Hibma. In 1930 wrd dus de nieuwe plaats gebouwd en kwam vader Hibma daar te wonen. In '38 opgevolgd door zijn zoon Jan. Het geslacht Aylva bestond niet meer. De goederen gingen over in het geslacht Van Pallandt: Carel Anne Adriaan , gehuwd met jonkvrouw Cecilia Maria Steengracht werd bezitter van de plaats. Hun dochter Cornelia Johanna gehuwd met Jan Carel Elias graaf van Lynden werd erfgename. In 1930 ging de plaats - met meerdere oud-Aylva bezittingen - over in handen van hun dochter Cecile Maria, gehuwd met jonkheer mr. P.J. Repelaer van Molenaarsgraaf. Na haar overlijden in 1952 viel het bezit uiteen en ging de plaats, bewoond door de familie Hibma, eerst naar mr. G.A.F. baron van Lynden te Hemmen en in 1953 door verkoop over in handen van mevrouw Hannema-Stork te Harlingen. Staande op het wijde land kan men zich nog heel goed indenken waar de state stond, omgeven door moestuin en appelhof. In gedachten ziet men de brug, de ingang (poort?) moet dus naar het water toegekeerd zijn geweest. Wellicht had het huis een toren, zoals men dikwijls bij een state zag en waarin een wenteltrap was gebouwd. Uitgestorven is de naam Aylva, maar de huidige eigenaren wilde de oude naam laten voorleven en dus staat de naam-van-vroeger weer te lezen op een woning-van-nu. M.J. van Heemsta"
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {76A3C071-B605-480E-A93F-E575CD7720FA}
SHAPE_Length: 514.1073285904836
SHAPE_Area: 16491.759999994898
Polygon: [...]