ID: 194
OBJECTID: 194
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2220
UNI_NAAM: Rijs
BUI_ID: 0
STI_ID: 220
STI_NAAM: Rijs
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
BP_ID: 2652
BP_NAAM: Heer de Wildt (Sch.) / huis Rijs (E.)
SIF_ID: 232
SIF_NAAM: Huis te Rijs
PNN_ID: 406
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs Rijs
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis te Rijs werd aan het begin van de twintigste eeuw afgebroken en vervangen door een modern huis (SIF).
JR_NOOMEN: <1364
JR_SIF: <1800
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Rijs bezat de abt van Staveren en Hemelum een uithof, "van een zeer kostbare bouw". Deze uithof werd in 1364 voor het eerst genoemd. Waarschijnlijk stond op de uithof, zoals bij veel andere kloosters en uithoven tevens een stins. De uithof wordt tenminste vermeld in een vetecontext: in 1486 werd hij door Yge Galama, die zijn intrek op de naburige Galamastins in Bakhuizen had genomen, verwoest. In de 17de eeuw ontstond te Rijs een groot landgoed, eerst van De Wildt, later door vererving van de families Rengers en Van Swinderen. Daarin werden oudere structuren - de Galamastins, de wieren op de Hooge Bergen en bij de Leye, verschillende boerderijen, heide, en mogelijk de uithof van Rijs - door brede singels opgenomen." SIF: "De omgeving van Rijs behoorde vroeger aan de Galama's, die ook een stins hadden in Rijs, niet ver van het latere buitenhuis. De plaats Rijs werd eigenlijk gesticht door Hiob De Ruyter De Wildt, oud-secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam. Hij werd in de zeventiende eeuw eigenaar van Rijs en omstreken, dat toen uit heuvelachtige heidevelden bestond. Hij liet o.a. graan verbouwen en tabaksplantages aanleggen. Voor zichzelf liet hij een lusthof aanleggen, bestaande uit het Huis te Rijs met er omheen bossen en singels. Een kleinzoon van Hiob, David de Wildt, trouwde met Nicasia van der Haer. Na zijn dood hertrouwde zijn weduwe in 1756 met Ulbo Aylva Rengers, grietman van Gaasterland, waarmee het Huis te Rijs in deze familie kwam. Na de dood van dit echtpaar erfde hun zoon Albertus Aemilius Rengers het slot, dat daarna door het huwelijk van zijn dochter Constantia Johanna met Jhr. Gerard Reynier Gerlacius van Swinderen in het bezit van deze oorspronkelijk Groningse familie kwam. Helaas werd het huis te Rijs aan het begin van de twintigste eeuw afgebroken en vervangen door een modern huis. Van de State is een tekening bewaard gebleven van de hand van Jacobus Stellingwerf uit 1721. Hierop staat het volgende vermeld: "'t huis Rijs onder Mirns in Gaesterlant, behoort den Edelen heere David de Wildt, secretaris der Admiralitijt binnen Amsterdam". En volgens de "Tegenwoordige Staat van Friesland" heeft De Wildt er alles in cultuur gebracht en bebost met lanen en singels "in eene welgeregelde orde aangelegd; zodat deeze Lustplaats de uitgebreidste en vermaaklijkste van Friesland mag genoemd worden, vooralom dat dezelve op zulk een hoogen grond nabij Zee gelegen is, dat men van hier, bij schoon weder, een groot gedeelte van de kust der Zuider Zee ontdekken kan". Het Huis te Rijs was gebouwd op een omgracht terrein en bestond uit vier haaks op elkaar staande vleugels in zig-zag-vorm. Alle vier de vleugels bestonden slechts uit één bouwlaag met zadeldaken. Doordat er op het huis vele schoorstenen stonden, veronderstellen we, dat het gehele complex bewoonbaar was. De stal-, koets- en andere dienstgebouwen bevonden zich dan ergens anders in het omliggende bos. Het bos, in bezit van het Fryske Gea, is een goed herkenbaar sterrebos. In het bos, terzijde van de hoofdlaan ligt het zogenaamde Vredestempeltje, het al vele malen geheel vernieuwde neo-classicistische paviljoen dat aan de vrede in 1814 na de Franse tijd herinnert. " (bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {927CC70F-8527-4361-B76B-A46282E20CF5}
SHAPE_Length: 1032.141242843237
SHAPE_Area: 60847.322643976986
Polygon: [...]