ID: 198
OBJECTID: 198
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1280
UNI_NAAM: BURMANIA/EPEMA
BUI_ID: 280
BUI_NAAM: BURMANIA/EPEMA
BP_ID: 2753
BP_NAAM: Burmania (Sch. en E.)
SIF_ID: 78
SIF_NAAM: Epema State
PNN_ID: 680
PNN_NAAM: Epema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis is bewoond en enkele kamers zijn als kantoor in gebruik (SIF).
JR_NOOMEN: <1566
JR_SIF: <1449
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Epema was in de Nieuwe Tijd eerst een eigenerfde state, later een herenhuis. Dat het huis ook in deze inventarisatie niet mag ontbreken, ligt in de aanwezigheid van een stinswier, die in 1566 werd genoemd." SIF: "De oudste vermelding is uit 1449." "In dat jaar is Abba Sitter eigenaar van een boerderij en een stinswier (= een heuveltje waarop een verdedigbare toren heeft gestaan). Uit latere beschrijvingen maken we op dat het deels lijkt te gaan om een Herenboerderij, maar ook wel een versterkt huis, omdat er ook een poort wordt genoemd. Wellicht had het huis de traditionele L-vormige plattegrond met in de hoek een toren. In 1564/1565 koopt een zekere Anne Pietersdr., weduwe van Allaerd Andreasz. Jongma een deel van de landerijen en krijgt zij de helft van een huissteed, tuin en stinswier "in Epingaguedt toe Ysbrechtum" in de eigendom. Na 1566 slaagt zij er in ook de rest van het Epingaguedt te kopen. Met deze aankoop komt het goed in eigendom van de familie Jongma, die echter met de dood van Pieter Pieters Jongma in 1620 uitsterft. Het huis vererft dan op zijn neef Idts Idtsz van Albada (die een zoon is van zijn zus Rieme Pieters Jongma). Deze Ids moet vrijwel zeker de bouwheer van Epema State zijn, want in de tuin van Epema State zijn nog fragmenten aanwezig van een natuurstenen fries met langgerekte fabeldieren zoals die ook te Sneek bij de bouw van het Albada Huis zijn gebruikt. In 1651 wordt het huis gekocht door Doeke Martena van Burmania, grietman van Wymbritseradeel, die later ook eigenaar is van o.a. Camminghahuis te Franeker en Camstra State te Firdgum. Door Doeke Martena is de state mogelijk in 1652 verbouwd en heeft hij het nog aanwezige poortgebouw laten bouwen. In de gevel van het poortgebouw bevindt zich namelijk een steen met de wapens van Burmania en Juckema. Volgens een in het Friesch museum bewaard gebleven tekening van J. Stellingwerf uit 1723 bestaat het pand uit een voor- en een achterhuis. Het voorhuis bestond uit een souterrain, een hoofdverdieping met twee kamers gescheiden door een hal en een zolder met enkele vertrekken, getuige de kleine vensters en de vlaamse gevel. De vensters waren van kruiskozijnen voorzien. Terweerszijde stonden reeds enkele bijgebouwen. Volgens een tekening van L. Munster uit 1822 was de vlaamse gevel i.p.v. een trap van een klok voorzien en waren de vensters van schuiframen met een kleine roedeverdeling voorzien. In 1825 is het pand drastisch verbouwd. Het 17e- en 18e-eeuwse aspect verdwijnt geheel. De zolderverdieping wordt verhoogd. De vlaamse gevel verdwijnt. Alle vensters worden van empire-ramen voorzien (zie tekening door A. Martin, 1878). Enkele bijgebouwen zijn inmiddels verdwenen. Circa 1880 liet de toenmalige bewoner een grote koepel op het dak plaatsen, die echter snel moest worden afgebroken, daar het huis deze last niet kon dragen. Hiervan is nog een foto bewaard gebleven. In 1894 is het pand zowel in- als uitwendig in neo-renaissance stijl verbouwd. Hierbij werden de voor- en zijgevels met een rode steen ommetseld en werden wederom kruiskozijnen aangebracht. Bij deze verbouwing zijn inwendig vele oude betimmeringen verloren gegaan. Sinds 1652 hangen in het huis een fraai portret van Oerrolt van Camminga Anno 1552, gesigneerd door Adraan van Cronenburgh en het eerste levensgroot geschilderde portret door Wybrand de Geest, Oerrolt van Juckema voorstellend, kleinzoon van de eerste en schoonvader van Doeke van Burmania. In het koor van de N.H. kerk bevindt zich een omstreeks 1690 aangebracht zandstenen grafmonument van Doeke van Burmania en zijn vrouw, vervaardigd door de beeldhouwer Tjeerd Forstenbergh. Tevens hangen in de kerk nog twee rouwborden van het echtpaar Rengers-van Welderen uit circa 1780. Het huis ligt op een ruim omgracht terrein. Buiten de gracht zijn nog oude contouren van een stijltuin a Ia Marot van omstreeks 1700 herkenbaar. Na drie generaties Burmania, volgden via de vrouwelijke lijn in 1746 zeven generaties Rengers (vanaf 1806 van Welderen Rengers). Thans is het eigendom van Jonkheer en mevrouw van Eysinga die vele gegevens voor de bovenstaande beschrijving hebben verstrekt." "Het huis is bewoond en enkele kamers zijn als kantoor in gebruik." (bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; "Epemastate en de kerk te Ysbrechtum" door S. ten Hoeve, 1989; Aantekeningen van J. Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0506B8AD-0613-4387-816A-06F70E57A3CF}
SHAPE_Length: 1212.8396162843846
SHAPE_Area: 65664.12614985448
Polygon: [...]