ID: 343
OBJECTID: 343
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1177
UNI_NAAM: Wiarda
BUI_ID: 177
BUI_NAAM: WIARDA
STI_ID: 328
STI_NAAM: Wiarda
STI_PLAATS: Goutum
BP_ID: 5617
BP_NAAM: Wiarda (Sch. en E.)
SIF_ID: 309
SIF_NAAM: Wiarda State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: In 1881 werd de state op afbraak verkocht (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een belangrijke stins was Wiarda-state in Goutum. Rond 1400 waren de Wiarda's partijgangers van graaf Albrecht van Beieren. In 1422 waren ze mede-bezegelaars van het Grote Verbond tussen Schieringers en Vetkopers. Met de dood van Tzomme Wiarda, die vele vrome schenkingen deed en geen kinderen had, vererfde de state op de Eminga's die op vele manieren aan de Wiarda's verwant waren (en misschien één familie waren)." "Wiarda-state bleef tot de afbraak in 1881 een grote fraaie stins. Het was een samengesteld gebouw met ondermeer een mooie zaal. Nader onderzoek naar verschillende aspecten van de familie en het huis is gewenst." SIF: "De State wordt voor het eerst in de 14e eeuw genoemd." "Deze state werd in de late middeleeuwen bewoond door de Wiarda’s, een belangrijk hoofdelingengeslacht. Omstreeks 1380 woonde Pybe Wiarda te Goutum en waarschijnlijk was hij de vader van Sjoerd Wiarda. Deze laatste was in 1399, in de strijd tegen de graaf van Holland, aanvoerder van Oostergo." "In 1481 deden de Goutumers mee aan een aanval van de Schieringers op Leeuwarden, maar die mislukte. In 1498 kwamen veel voorname mannen om in een grote veldslag tegen de Leeuwarders. Daarbij was ook Doytse Wiarda. Volgens historicus Gabbema haalde de Leeuwarders “schoone buit” in Goutum. Een jaar later werden de stinsen van vooraanstaande Schieringers te Huizum, Goutum en Wirdum gesloopt door de Leeuwarders. Minne van Eminga begon in 1525 van Wiardastins een beter bewoonbaar huis te maken. Een rustiger tijd was aangebroken. Karel V was Heer van Friesland, de strijd tussen Schieringers en Vetkopers was de kop ingedrukt en de oude stinsen konden de bewoners toch niet meer beschermen tegen de kanonnen en geweren van eventuele vijanden. Minne maakte een begin van wat in de loop der tijd een grote en statige Wiarda State zou worden." In juli 1881 werd de state op afbraak verkocht. Een jaar later lag alles tegen de vlakte." "De kern van het complex bestond uit het 16e eeuwse ‘Groothuis’ dat twee bouwlagen hoog was en maar liefst tien raamvakken breed. Het had een hoog zadeldak tussen topgevels. Het was symmetrisch gebouwd met de deur precies in het midden, recht boven de deur een uitgebouwde dakkajuit en aan de achterzijde in het midden een traptoren die een hoge, achtzijdige, eenmaal verjongde lantaarnbekroning met een spits bezat. Tegen dit groothuis is in 1683 door de kunstlievende Tiberius van Eminga een ‘Nieuwhuis’ gebouwd. Een iets minder hoog gebouw van twee bouwlagen dat zeven raamvakken breed en drie diep was. Terzijde van het voorplein stond een flink uit de kluiten gewassen koets- en stalgebouw met een hoog schilddak. Voor het omgrachte terrein gaf een in 1636 gebouwde poort met trapgevels de entree allure. Een bezoeker die na de uitbreiding in 1683 het huis heeft beschreven, geeft een indruk van het interieur van de state. "Rondgaande zien we hier een zoldering met rood en goud beschilderde balken, daar goudleeren behang vol bolle figuren, apen, papegaaien, kinderen, bloemen en andere figuren, elders schilderstukken, meegebracht uit Italië en andere kunstwerken, verder beschilderde plafonds, deuren met brons en goud en beschilderde ruiten, met wapens van zijn geslacht. Voor zijn eerste vrouw Lutz van Ornia vond men er een toiletkamer, door hem gesticht en voorts in het oude en nieuwe gedeelte tot op dezen tijd: een groote danszaal met prachtig gestucadoord plafond, een ridderzaal met zoldering van groen en goud, een soort gerichtskamer, in geheimzinnige belijsting, een pastoorskamer met ‘de kapel’ er nevens, blauw geschilderd van boven en ter zij"." "Van de State is niets meer terug te vinden." (bron: J. Leemburg; "Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland" door Ronald Elward en Peter Karstkarel; ‘Ljouwerteradiel’ door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Goutum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8A12E9BF-7C18-4376-9138-48B152B548BC}
SHAPE_Length: 901.5286695342459
SHAPE_Area: 37346.91762044862
Polygon: [...]