ID: 370
OBJECTID: 370
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1307
UNI_NAAM: GROOT HAERSMA
BUI_ID: 307
BUI_NAAM: GROOT HAERSMA
BP_ID: 6280
BP_NAAM: Haarsma (Sch.) / vml. Haersma (E.)
SIF_ID: 109
SIF_NAAM: Groot Haersma State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: 1665
JR_SIF: 1660-1668
JR_ANDERS: 1660-1666
OPM_JAAR: Het huis is in 1841 afgebroken (SIF, Van der Aa).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Blijkbaar heette het (de Oud Stins van Aempke Geuckez, zie locatie 2433) daarom in 1718 "oud stins", allicht ter onderscheiding van het nieuwe grietmanshuis Groot Haersma, meer oostelijk in Oudega, dat rond 1665 op het voormalige kloostergoed Cloostersathe (FC31, SC35) werd gesticht." SIF: "De State werd tussen 1660 en 1668 gebouwd." "In Oudega heeft vroeger een Stins gestaan, die in bezit was van de hoofdeling van de grietenij Smallingerland. Verder is hierover niets bekend. Ook niet of deze stins de voorganger is geweest van deze State. In elk geval stond er in 1638 een Zathe, die eigendom was van het Benedictijner Nonnen-klooster te Smalle Ee. Sinds de hervorming waren de goederen van het Klooster eigendom van De Staten van Friesland. Deze besloten in 1638 enkele Zathen te verkopen. In 1646 koopt Aulus (Alle) van Haersma, grietman van Smallingerland, koopt dan deze boerderij met landerijen. Aulus van Haersma was getrouwd met Catharina van Scheltinga en zij woonden op Haersma State, gelegen aan de Sânbuorren, ten oosten van de Hervormde Kerk. Later besluit het echter ten behoeve van hun zoon Arnoldus (Arent), "Groot-Haersma State" te bouwen. Waarschijnlijk heeft de bouw in de jaren 1664 en 1665 plaatsgevonden, want in de Schotanus-atlas (uitgave 1664) komt de State nog niet voor. Wel komt de State voor in de Schotanus-atlas, die uitgegeven werd in 1718. Na de bouw van de State wil men de toegang tot het huis verfraaien. Om dit te bereiken was echter wel de medewerking nodig van de boeren uit Oudega, Nijega en Opeinde, die recht van gebruik van de Heawei hadden. In oktober 1666 pleegde Arnoldus van Haersma daartoe overleg met de betrokken boeren. Hij stelde hun voor om het eerste stuk van de Heawei, dat toen begon waar nu het gebouw van de Gereformeerde Kerk staat en schuin naar "Groot Haersma-State" liep, te verleggen. Men kwam hierover tot een accoord en zo ontstond de Skeane Heawei. De familie Haersma was het belangrijkste geslacht in deze omgeving en speelden een grote rol in de ontginning van het land. De State is altijd in bezit gebleven van deze familie. Als in 1839 Sybrand van Haersma sterft, hij was grietman van Achtkarspelen, sterft de familie Van Haersma uit. De State met bijbehorende gronden komen in bezit van drie leden uit de familie Van Vierrsen. Zij besluiten alles in 1841 te verkopen. Het slot werd afgebroken en door notaris Jan Gelinde van Blom werd het landgoed in 8 percelen verkocht. Deze State was een typisch 17e eeuws gebouw: Het bestond slechts uit één bouwlaag en werd gedekt door een hoog zadeldak tussen trapgevels. In het midden van de hoofdgevel bevond zich de ingang versierd met pilasters, met links en rechts ervan 3 ramen. Op het dak stonden drie schoorstenen met decoratieve korven en windwijzers. De State stond op een omgracht terrein, waarop zich naast het hoofdgebouw ook nog een schuur en enkele bijgebouwen bevonden. In de naaste omgeving van de State was veel bos en waren er brede lanen en singels met hoog gekruinde eikenbomen aangelegd. Veel is daar niet meer van over, maar enkele namen herinneren daar nog aan: "Nuteboskje", "De Keukentün" en "De Bosk"." "De plaats waar vroeger deze State gestaan heeft, is niet meer terug te vinden." (bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; M.D. Sibma; André van der Meer uit Wâldpyk). Van der Aa: "HAERSMA (GROOT-) of Groot-Haarsma, voorm. state te Oudega, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Smallingerland, arr. en 6 1/2 u. Z. O. van Heerenveen, kant. en 2 1/4 u. N. N. W. van Beetsterzwaag, Z. W. van Oudega, waartoe zij behoorde. Deze state is gesticht, tusschen de jaren 1660 en 1666, door Arnoldus van Haersma, Grietman van Smallingerland, en heeft gedurende langen tijd tot gewoon verblijf van den Grietman gediend. Het huis is in 1841 afgebroken. De daartoe behoorende gronden, een oppervlakte beslaande van 15 bund. 93 v. r. 67 v. ell., zijn thans het eigendom van Mayrits Pico Dederik Baron van Sytzama, Gouverneur van Friesland."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3AABB304-A832-4094-8EBF-7D3EC8BD15A9}
SHAPE_Length: 545.1070870219958
SHAPE_Area: 18117.594999864064
Polygon: [...]