ID: 384
OBJECTID: 384
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2072
UNI_NAAM: Aesgema
BUI_ID: 0
STI_ID: 72
STI_NAAM: Aesgema
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 6615
SIF_ID: 5
SIF_NAAM: Aesgama State
PNN_ID: 91
PNN_NAAM: Aesgema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Als contour is de Boerderijplaats genomen waarin de locatie uit Stinzen is geplaatst. SIF plaatst de locatie echter ten noorden van de Doniaweg, op nr 73. Op deze locatie is geen Boerderijplaats geplaatst.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De oude state is voor 1845 (vermoedelijk 1765) afgebroken en vervangen door een nieuw huis (Plantenhove). Dit is in 1906 vervangen door een boerderij (Noomen, SIF).
JR_NOOMEN: <1467
JR_SIF: <1467
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hessel Aesgama ruilde in 1467 veen tegen hooiland met Gatze Juwsma in Rinsumageest. Of Hessel op Aesgama in Dantumawoude woonde, wordt niet vermeld. Jasper Aesgama was in 1511 eigenaar van 74 pondematen die hij zelf gebruikte. In 1543 werd het Jaspar Aesgema guedt genoemd; jaarlijks werd er een floreen aan de pastorie van betaald." "Aesgema in Dantumawoude is interessant omdat het de stins was van een familie op de uiterste "onderrand" van de adel." "Over de geschiedenis van de Aesgemastins in de 16de eeuw is verder nog weinig bekend. In 1523 kocht Jasper 2 pondematen bouwland bij zijn huis. In 1531 kochten Jasper Asghama en Thyepk zijn vrouw een stuk weiland in Dantumahemrik van Eesgha Asgama en diens moeder Heympk. Tyepk kocht als weduwe in 1538 het recht van overpad langs Aesge Aesgama's huis. Hij lijkt de buurman te zijn geweest. Blijkens het beneficiaalboek van 1543 grensde kerkeland op de westzijde van Dantumawoude in het westen aan land van Aesge en Jasper Aesgema. De door Teunissen voorgestelde ligging van Aesgema op sate SC17/FC14 is daarom wel waarschijnlijk. In 1640 was Johannes Wygers eigenaar en gebruiker van SC17/FC14. Aan het einde van de 18de eeuw werd op land van SC17/FC14 en het ten oosten daaraan grenzende SC16/FC11 door Pieter Adrianus Bergsma, grietman van Dongeradeel, het huis Plantenhove gesticht." SIF: "De Aesgama State stond op de plaats waar zich nu de Linia's hoeve bevindt, aan de Doniaweg nr. 73 in Damwoude, gemeente Dantumadeel." "De Aesgama State wordt voor het eerst in 1467 genoemd." "De geschiedenis van Aesgama State vangt aan met Hessel Aesgama, die in 1467 een landruil aanging met Gaithie Iwesma uit Rinsumageest." "Pas in 1640 is er weer iets bekend over de State. Eigenaar is dan oud-hopman Taeke Lieuwesz; in 1698 is ook dit goed in handen van Tiaerd van Aylva te Rinsumageest, die het huis verhuurt. Ook na zijn dood wordt het huis door zijn erfgenamen verhuurd, onder andere door mevr. Juliana Wilhelmina van Schratenbach in het midden van de 18e eeuw. Via haar erfgename kwam het huis in handen van J.B. de Coninck die het verkocht aan secretaris Willem Bergsma; deze was het slechts om de kennelijk tot het hornleger behorende stem te doen. Hij doteerde het geheel aan zijn zoon P.A. Bergsma onder voorwaarde dat 'de schenker an sig behoudt de materialen tot de huisinge behoorende, die de schenknemer tot zijn kosten af zal breken'." "Pieter Adrianus Bergsma stichtte een nieuwe behuizing op het oude hornleger en veranderde de naam in Plantenhove." "Het goed wordt dan (1845) verkocht aan Broer P. Plantenga en omschreven als 'een aanzienlijk en zeer aangenaam gelegen buitengoed met een hechte en welonderhoudenen Heerenhuizinge, voorzien van onderscheidene net behangen kamers, twee ruime woonkelders, twee wijn- en een provisiekelder, een ruime keuken, twee koets- en wagenhuizen'. Voorts 'een grote bloemenkast, broeibakken, een tuinmanshuis, een orangerie, honderd zware opgaande eiken en andere boomen, een vischvijver en Berg'. De Plantenga's hebben er slechts zeven jaar gewoond en deden het huis over aan notaris van Riesen, die de overtuin liet uitroeien. Ook zijn opvolger notaris W.H. Hellema bewoonde Plantenhove. Diens zoon H.W. Hellema liet Plantenhove afbreken in 1906 en vervangen door een boerderij, die de naam Linia's Hoeve kreeg. In 1929 verkocht hij het huis aan de 'Chr. vereniging tot verzorging van ouden van dagen', de Talma-Stichting. Helaas is er geen afbeelding bewaard gebleven van de Aesgama State. Van Plantenhove is een oude foto bewaard gebleven. Op deze foto zijn we het huis, waarop in jaartalankers het jaartal 1765 zichtbaar is. Dit is waarschijnlijk de stichtingsdatum van het huis. Het bestond uit een onderkelderde hoofdvleugel met licht voorspringend middenrisaliet, dat in een hoge zogenaamde Vlaamse gevel eindigde. Deze had een klokgevelvorm en bevatte twee vensters boven elkaar, waaruit blijkt, dat het hoge dak van de hoofdvleugel een zolderverdieping en een vliering bevatte. Op de hoeken stonden grote schoorstenen met borden. De hoofdverdieping was langs een bordes met sierlijk gesmede leuningen bereikbaar. De vensters hadden in de laatste fase van het huis 6 ruiten. Ter zijde waren nog voorspringende dienstvleugels, die aan de voorzijde blind waren, daar er treillages voor klimplanten tegen waren aangebracht. De linkervleugel haad aan de achterzijde een schoorsteen, aan de rechtervleugel ontbreekt deze. Voor het huis ziet men tussen twee bomen een tuinbeeld dat zich nog in de tuin bevindt van de in 1906 gebouwde Linia's Hoeve. Het stelt een grotendeels naakte jonge faun voor, slechts omgord door een leeuwenhuid; de rechterhand is onhoog geheven en draagt een kruik, de linker rust op een wingerdstam met druiven. Van Plantenhove zullen voorts nog afkomstig zijn de hekpalen met 18e eeuwse bollen, waarvan er 3 nog gaaf zijn. In de tuin staan er nog 2 op lage voetstukken. Achter het op het oostelijk aangrenzende terrein, dat mogelijk tot Plantenhove heeft behoord staat een rechthoekig gebouw met verdieping onder zadeldak tussen topgevels en met vensters verdeeld door roeden in kleine ruiten. Mogelijk was dit het tuinmanshuis met oranjerie, dat in 1845 genoemd wordt. Ervoor ligt een cirkelronde vijver. Op het terrein staat ook nog een theekoepel, die uit de 20e eeuw dateert."
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7F0FA686-C19A-4DF3-A142-628A56845738}
SHAPE_Length: 305.4846381777727
SHAPE_Area: 5004.939999989085
Polygon: [...]