ID: 45
OBJECTID: 45
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1054
UNI_NAAM: Sirtema-of-Groustins
BUI_ID: 54
BUI_NAAM: SIRTEMA/GROVESTINS
STI_ID: 397
STI_NAAM: Sirtema-of-Groustins
STI_PLAATS: Engelum
BP_ID: 532
BP_NAAM: Grovestins, aleer Sirtema (Sch. en E.)
SIF_ID: 106
SIF_NAAM: Grovestins (Engelum)
PNN_ID: 141
PNN_NAAM: Sirtema-of-Groustins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van deze stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1444
JR_SIF: <1446
OPM_JAAR: De stins wordt in elk geval in 1446 genoemd, maar is waarschijnlijk veel ouder. Gesloopt in 1757, waarbij de oude slottoren aanvankelijk bleef staan (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Grovestins heeft vooral bekendheid gekregen door Wybe Sjoerdsz van Grovestins, de Vetkoperse vechtersbaas "skerne Wybe", die overleed in 1482. De stins werd ten tijde van Wybes vader Sjoerd in 1444 door Schieringers ingenomen. Door hun militaire rol genoten de Grovestins'en - later Sirtema geheten - grote bekendheid. In de 16de eeuw kreeg hun stamboom een fictieve kop tot in de 12de eeuw terug. Hun positie was overigens in de Middeleeuwen die van kleine hoofdelingen. De familie en het huis verdienen nadere beschrijving." SIF: "De stins wordt in elk geval in 1446 genoemd, maar is waarschijnlijk veel ouder." "De oorsprong van stinsen/states als Heringa te Marssum, Groot-Terhorne te Beetgum, Hemmema te Berlikum en ook Grovestins gezocht worden in de tijd dat de Middelzee nog bestond. Langs beide oevers van de Middelzee lagen op vrij regelmatige afstand stinsen vlakbij de zeedijk waarvan veel worden aangemerkt als ‘sterk’ of ‘zwaar’ en die veelal op een behoorlijk hoge ouderdom kunnen bogen. Mogelijk zijn dit oorspronkelijk ‘forten’ geweest die het achterland moesten beschermen tegen zeerovers, plunderaars en ander gespuis uit zee. Volgens "Het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa" werd de Grovestins, die vroeger Sirtemastins heette, omgeven door singels en grachten. De stins had uitzonderlijk dikke muren en de eigenaar en zijn geslacht noemden zich naar deze stins to of van Grovestins en gingen hun oude geslachtsnaam "Van Sirtema" steeds minder gebruiken. Ten tijde van de verschillen tussen de Schieringers en Vetkopers, sloot de familie "Van Grovestins" zich bij de Vetkopers aan. Vooral van Wybe van Grovestins kregen de Vetkopers veel steun. Helaas verdronk hij met 800 mensen tijdens de grote watervloed van 1313. In 1446 werd de stins belegerd en ingenomen door Sikke en Douwe Sjaerdama." "In 1602 is het huis in bezit van Idzard van Grovestins. In het Stemkohier van 1640 wordt het goed vermeld als “Staete Groot Grovestins” en is dan eigendom van Foppe van Grovestins die zelf tevens als enige gebruiker wordt vermeld." "In 1728 is het goed inmiddels gezamenlijk eigendom van Johan van Glinstra en Schelte van Heemstra. 29 jaar later laten “de heren Humalda” de state slopen, waarbij naar verluid van de oude slottoren nog een gedeelte bleef staan omdat de muren zo dik waren dat slopen niet lukte. Blijkbaar wist later iemand daar nog wel raad mee, want de laatste resten van de zeer zware stins zijn rond 1770 opgeruimd. Er werd op deze plaats een boerenwoning werd gebouwd, die eigendom was van de Heer Maurits Pico Diderik Baron van Harinxma thoe Slooten, die woonachtig was te Beetsterzwaag. Tot in de zestiger jaren van de 20e eeuw werd een stuk land naast de plek waar de stins gestaan heeft nog "De Loopgraven" genoemd, als herinnering aan de vele belegeringen die de stins heeft moeten doorstaan." "Van deze stins is niets meer terug te vinden." (bronnen: Tekst: Geografisch Woordenboek door Van der Aa; Aantekeningen archief J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); Website van Tresoar; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij" door David Hartsema (1981); “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Prekadastrale atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2000).
PLAATS: Engelum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CDA41FB7-DA90-4B59-822D-FBEB1A8E3975}
SHAPE_Length: 626.067782239218
SHAPE_Area: 24683.840000236443
Polygon: [...]