ID: 461
OBJECTID: 461
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1181
UNI_NAAM: Unia
BUI_ID: 181
BUI_NAAM: UNIA
STI_ID: 372
STI_NAAM: Unia
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8729
BP_NAAM: Unia (Sch. en E.)
SIF_ID: 297
SIF_NAAM: Unia State (Wirdum)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plek van de state staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: 1400
JR_SIF: <1300
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Unia was het stamhuis van de familie Unia die vanaf het begin van de 15de eeuw is te volgen. In de late 15de eeuw waren de Unia's veel betrokken bij de partijtwisten. Naast het huis te Wirdum hadden ze toen ook stinzen in Leeuwarden (Uniabuurt) en Beers (Nyehuis). Vanaf 1511 wordt de prebende of dye cappelanye van Unya vermeld, waarvan de bewoners van Unia state de collatie hadden. In 1823 was van de stins al niets meer te zien dan de grachten." SIF: "De oorspronkelijke stins werd mogelijk reeds vóór 1300 gebouwd." "In 1787 werd Wirdum als volgt beschreven in de "Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland": "Wirdum (of Wierdsheim), het eerste en aanzienlykste dorp der geheele Grietenye. Onder dit dorp lagen van ouds zeer veel Adelyke Staaten, als Unia, Kamstra, Juwsma, Kamminga, Oenema en andere. Omstreeks anderhalve kilometer ten noordnoordwesten van Wirdum en op een steenworp afstand van Jousma State en Barrahuis stond Unia State. De “Tegenwoordige Staat” schrijft: “Het Slot van Unia, ’t welk de eerste stem te Wirdum heeft, was reeds door dat geslagt gesticht in de veertiende eeuw, en strekte tot eene veilige wykplaats voor Auke Keimpes Unia, toe hy in 1498, verzeld met veele huislieden uit Idaarderadeel, Rauwerd en Wirdum, de Leeuwarders, die uit de Wouden naar huis keerden, wilde aantasten, doch door hen geslagen werd. Thans is het oude Stins of Kasteelstooren weggebroken, en aldaar een fraai nieuw huis gebouwd, door een huisman met naame Eelko van Offringa.” Auke Kempes Unia werd op 3 augustus 1499 grietman van Idaarderadeel en bleef dat tot 1502. De floreen- en stemkohieren van Wirdum vermelden echter Jousma State als eerste stem. In het stemkohier van 1698 wordt bij stem nummer 54 vermeld “Unia state en stins, Grietie Rienx, weduwe wijlen Gellius Dominici, usufructuaria, papist”. De gebruiker van boerderij en landerijen is dan Willem Pijters. Na de bovengenoemde nederlaag tegen de Leeuwarders, waarbij het grootste deel van de Wirdumer vechterbazen op Uniastins het vege lijf redden, ging Auke Unia zijn stins onmiddellijk extra versterken en nam 40 vechtersbazen in dienst om het huis te verdedigen. Niet voor niets, want korte tijd later, op 30 juni van datzelfde jaar trok een strijdmacht van 900 man uit Leeuwarden op naar het zuiden om te plunderen. De helft van dat legertje belegerde de Wirdumer stinsen Unia en Oenema om de terugtocht te dekken en de andere helft trok verder de provincie in. Die tweede groep werd echter verslagen bij een gevecht op het kerkhof van Rauwerd en daarna was ook de belegering van de stinsen gauw bekeken. Auke Unia sloeg terug. Eerst plunderde hij het klooster te Bergum en overmeesterde de stins van Botte Minneszoon. Ondertussen belegerde hij de stad Leeuwarden, maar de Leeuwarders deden voortdurend uitvallen waardoor Auke de stad niet binnen kon komen. Hij verhinderde echter wèl dat de Groningers de Leeuwarders kwamen helpen. Hij versloeg de Groningers terwijl die nog onderweg waren en joeg ze terug naar huis. Daarna bleef het een tijdlang rustig, maar in 1515 laaide de strijd weer op nadat de Leeuwarders enkele huizen te Wirdum in brand hadden gestoken. Na enkele inleidende schermutselingen kwamen de Leeuwarders met zo’n 1.500 Saksische soldaten naar Wirdum. Ze vielen Uniastins aan, overmeesterden de ringmuur en sloegen in de kelders 54 mannen dood. Uniastins werd leeggeplunderd maar bleef staan. De nabijgelegen Juwsmastins werd na geplunderd te zijn wèl in brand gestoken." "Op de plek van de state staat nu een boerderij." (bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984; “Kadastrale- en Prekadastrale Atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002).
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {13480A51-F6C9-4609-96F9-51211F6EB987}
SHAPE_Length: 693.9740931444026
SHAPE_Area: 22153.060239979102
Polygon: [...]