ID: 466
OBJECTID: 466
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1290
UNI_NAAM: Friesma
BUI_ID: 290
BUI_NAAM: FRIESMA
STI_ID: 288
STI_NAAM: Friesma
STI_PLAATS: Idaard
BP_ID: 8774
BP_NAAM: Friesma state (Sch. en E.)
SIF_ID: 97
SIF_NAAM: Friesma State (Idaard)
PNN_ID: 260
PNN_NAAM: Friesma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Het terrein is achter de lintbebouwing ten noorden van de dorpskern nauwelijks meer te herkennen (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: 1625
OPM_JAAR: In 1881 gesloopt (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van Friesma is geen middeleeuwse stins bekend. Het goed nam in de 17de eeuw de functie van Roorda te Grouw als stamhuis van de Idaarderadeelster grietmansfamilie Roorda over; de familie stierf daarna snel uit. De oudst vermelde eigenaar-bewoner is Hette Gerritsz in 1511 en 1543. (…) Vóór 1640 en opnieuw in 1649 - in dat jaar ongeveer 60 pondematen - wisten Abraham en zijn neef Carel Roorda uit Grouw het goed te kopen. Het hele goed was 95 pondematen groot. Uit de omschrijving Friesma state ende sate, met de geheele huisinge, hoijbergh, watermeulen en alle widere gerechticheit daerinne versmolten blijkt duidelijk dat het in 1649 om een gewone boerderij ging. Waarschijnlijk bezaten de Roorda's ook in 1622 al rechten op Friesma, want in dat jaar werd het als edele state Roorda op de kaart aangegeven. Carel Roorda, grietman van Idaarderadeel, gaf rond 1649 Groot Roorda in Grouw als woonplaats op en vestigde zich op Friesma. Hij liet op de sate het classicistische landhuis bouwen, dat in 1881 werd afgebroken." SIF: "De State is vermoedelijk kort na 1625 ontstaan." "Van oorsprong bevond zich bij Idaard het landgoed Friesemazathe. Dit landgoed was in de loop van de eeuwen erg versnipperd geraakt. Rond 1625 woont in de Groot Roorda State bij Grouw Carel van Roorda, die grietman van Idaarderadeel is. Deze Carel verenigt de versnipperde percelen van de Friesemazathe weer tot één geheel en laat waarschijnlijk de zathe (boerderij) verbouwen tot state en gaat er wonen. Als hij in 1670 sterft, vererft de State op zijn zus Sophia, die getrouwd is met Joannes van Velsen. Hiermee komt de State in de familie Van Velsen. De familie Van Velsen sterft al snel uit en dan komt het huis in bezit van de Scheltinga's. In 1728 komen we als eigenaar Cornelis van Scheltinga tegen. (…) Als in 1881 Cornelis Bergsma sterft, laten de erven Bergsma de state afbreken (…). Van de State is een afbeelding bewaard gebleven uit 1721 van Jacob Stellingwerf. Tevens hebben we nog de beschikking over een aantal foto's die vlak voor de sloop gemaakt zijn. Als we de afbeelding vergelijken met de foto's dan valt op, dat de State in de loop der eeuwen nauwelijks veranderd is. Het gebouw bestond slecht uit één bouwlaag met een schildkap en op de hoeken achtzijdige schoorstenen.Het gebouw was 5 ramen breed en was voorzien van toscaanse pilasters. In het midden bevond zich de hoofdingang, met er boven een kuifstuk met alliantiewapens. Dit kuifstuk is later verdwenen, om hogere deuren te kunnen plaatsen. Boven de toegangspartij was een grote kajuit uitgebouwd met pilasters en een doorbroken tympanon ter bekroning. Deze bekroning is vermoedelijk in het midden van de achttiende eeuw vervangen door een zandstenen geveltop in Lodewijk XV-stijl, waarin de alliantiewapens verwerkt waren. Verder zien we op de afbeelding uit 1721, dat zich rechts van de ingang een uitgebouwde kamer bevond, waar een boerenschuur op aansloot. Haaks hierop zien we nog een lagere vleugel, die mogelijk het koetshuis met stalling was. Tussen 1721 en 1881 veranderde alleen de geveltop, en werden de kruisvensters vervangen door schuifvensters met kleine ruitjes. De boerenschuur dateert van rond 1625 of daarvoor, terwijl het koetshuis van nieuwere datum is geweest. Tenslotte valt op de afbeelding op, dat de State onderkelderd was." "Het terrein is achter de lintbebouwing ten noorden van de dorpskern nauwelijks meer te herkennen." (bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Leeuwarder Courant, 1844).
PLAATS: Idaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7BF0C91E-86EC-4F60-A2FB-8DC418214D0F}
SHAPE_Length: 675.5166541534313
SHAPE_Area: 29180.041645244175
Polygon: [...]