ID: 534
OBJECTID: 534
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2086
UNI_NAAM: Juwsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 86
STI_NAAM: Juwsma
STI_PLAATS: Rinsumageest
SIF_ID: 174
SIF_NAAM: Juwsma Stins (Rinsumageest)
PNN_ID: 522
PNN_NAAM: Juwsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: "Deze State stond ten zuidoosten van de kerk van Rinsumageest, gemeente Dantumadeel. Een andere bron zegt ten westen van de kerk" (SIF). De locatie uit Stinzen is ten westen van de kerk geplaatst. Nieuwe contour aangemaakt op basis beschrijving Noomen en SIF en ligging locatie Stinzen (op kaart 1832). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Er is niets van deze stins terug te vinden. Op deze plaats bevinden zich nu woningen (SIF).
JR_NOOMEN: <1451
JR_SIF: <1450
OPM_JAAR: De state is in 1484 afgebroken, even later ook de poort en de stins (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Juwsma is tot in de 14de eeuw terug te volgen. De familienaam Jwisma komt in 1421 voor het eerst voor; het goed als Jwsma hus en Juwsma fenne sinds 1451. In 1472 werd ook een stinswier (weer) genoemd. Uit de voornamen binnen de families Juwsma en Tjaerda, de ligging van de huizen en de erbij behorende landerijen, en de overeenkomst van de wapens blijkt dat Tjaerda en Juwsma waarschijnlijk beide op een oorspronkelijk ongedeeld adellijk eigendomscomplex werden gesticht. Aan het einde van de 15de eeuw ging Juwsma weer in Tjaerda op." "Ondertussen was de stad Groningen bezig haar hegemonie in Oostergo te vestigen. Daarom trachtte de stad belangrijke, strategisch gelegen, stinzen te verwerven, die als steunpunten konden dienen. In 1477 verkocht Gatze Jusma in dat kader Ywesma huus dat sie nu ter tyt selven bewonen mytten heerde ende den hofsteden mytten grafft ende alle de huusingen de bynnen ende buten den grafft staen ende tot den vorscreven huuse behoren mytter vysscherie ende mytter zwanenvlucht." "(…) in 1484 door de Leeuwarders te laten innemen. Wilcke werd gevangen naar Leeuwarden gevoerd en het huis met de mueren en dat sael werd afgebroken; alleen dat stinse met die poorte lieten ze staan. Een bezetting op de stins moest Wilckes stiefvader en bondgenoot Sids Botnia alias Tjaerda in de gaten houden. Geërgerd door te brutaal optreden van de Leeuwarders lukte het Sids de stins van Juwsmahuis in te nemen toen de bezetting op een dag merendeels afwezig was; hij brak ook deze rest af, zodat heel Juwsmahuis nu verdwenen was. Na de sloop door de eigenaar van Tjaerda is ook de eigendom van het Juwsma-land aan de bewoners van Tjaerda-huis gekomen. In 1540 en 1543 blijkt dat Juussma state eigendom is van de Tjaerda's; ook het door de bewoners van Juwsma gestichte kapelaanschap te Rinsumageest werd aan Tjaerda verbonden. Uit de geciteerde teksten blijkt dat Juwsmahuis een belangrijk verdedigbaar huis was. Binnen het grondbezit van Tjaerda-huis werd Juwsma later nog aangewezen als "verdwenen huis" ten westen van Tjaerda. Eekhoff noemde het (naar een latere eigenaar) in 1850 Juckema." SIF: "In de eerste helft van de 15e eeuw woonde hier Bauke Juwsma. Bauke had drie zoons, Garolt, Wopke en Gaycke. Van deze drie zoons was het Wopke die rond het midden van die eeuw op de stins woonde. In de vetes van die tijd had Wopke het vaak en bloedig aan de stok met zijn buurman Worp Tjaarda. Die laatste was de nabijheid van de toen machtige Juwsma’s een doorn in het oog. Tjaerde wilde dan ook graag het bezit van de Juwsma’s hebben, maar de stins was veel te sterk om te belegeren en in te nemen. Daarom zocht hij naar een andere mogelijkheid. In 1465 had hij Lieuwe Jellinga uit de Dokkumer hoek en zijn volk gerekruteerd. Die legden zich in hinderlaag bij de stins en toen Wopke Juwsma op zeker moment de stins uit kwam, werd hem door de bende van Jellinga de weg terug afgesneden. Wopke probeerde te vluchten maar werd afgeslacht. Het jaar daarna, in 1466, werd Wopke’s zoon Popke vermoord door de knechten van Worp Tjaarda. Bij gebrek aan een nog levende broer vererfde de state op een zuster van Popke, Wyts Juwsma. Deze was getrouwd met Juw Harinxma thoe Sneek. Misschien om te voorkomen dat Juwsma State in handen van de Tjaerda’s zou vallen, maar waarschijnlijker om het goed zelf in handen te krijgen, werd het huis bezet door haar oom Garolt. Wyts en Juw hadden uitgestrekte bezittingen in en rond Sneek en vonden het waarschijnlijk niet zinvol om in die roerige tijden een state zo ver van hun woonplaats te hebben en daar tegen hoge kosten een voldoende aantal vechtersbazen te legeren om de Tjaerda’s af te weren. Zij verkochten de state daarom aan haar andere oom Gaycke. Die verkocht de sterkte in 1484 aan zijn vriend Wilco Ringia, die door de Leeuwarders van zijn state te Stiens was verdreven. De Leeuwarders lieten Ringia echter ook in Rinsumageest niet met rust. Omdat de state veel te sterk was om te veroveren kochten ze de poortwachters om, die de poort voor hen openden. Alles werd verwoest behalve de toren en de poort. In dat overblijfsel legerden zich de Leeuwarders, die zich daarna in de omgeving bezondigden aan plundering en afpersing. Buurman Syds van Bottinga, een schoonzoon van Worp van Tjaerda, had daar al gauw genoeg van en bond vanuit Tjaerda State de strijd tegen hen aan. Met succes. De Leeuwarders moesten uiteindelijk capituleren en nu werden ook poort en toren met de grond gelijk gemaakt. Daarmee is de Juwsmastins voorgoed verdwenen. Op de plaats waar de stins gestaan heeft, zijn verschillende vondsten gedaan door de bewoners van de hier gebouwde patrimonium woningen. Tijdens het bouwrijp maken van de grond is door een werknemer uit Akkerwoude een muntvondst gedaan, die waarschijnlijk aan de familie Juwsma toebehoord heeft." "Er is niets van deze stins terug te vinden. Op deze plaats bevinden zich nu woningen." (bron: Jan Leemburg; Aantekeningen in archief J. Leemburg; Archief van Henk Talma; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (ca. 1957)).
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4F206F98-4644-44D0-A3D2-328CB3CE662C}
SHAPE_Length: 623.2812309063909
SHAPE_Area: 20837.493499814755
Polygon: [...]