ID: 58
OBJECTID: 58
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1059
UNI_NAAM: Hemmema
BUI_ID: 59
BUI_NAAM: HEMMEMA
STI_ID: 377
STI_NAAM: Hemmema
STI_PLAATS: Berlikum
BP_ID: 667
BP_NAAM: Hemmema (Sch. en E.)
SIF_ID: 132
SIF_NAAM: Hemmema State (Berlikum)
PNN_ID: 50
PNN_NAAM: Hemmema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Van de state resteert het tot woonhuis verbouwde poortgebouw in het dorp (Noomen). Alleen de poort van de vroegere State is bewaard gebleven. Deze heet nog Hemmemapoarte (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een belangrijk adelshuis te Berlikum was dat van de Hemmema's, die oorspronkelijk op Bessum onder Menaldum woonden. Berlikum was in de late middeleeuwen een stadje aan de mond van de Middelzee, met een eigen bestuur. Waarschijnlijk had bij de Hemmema's een vergelijkbaar proces plaats als bij de Sjaerda's te Franeker (Oud Sjaerdema-Sjaerda bij de kerk), de Cammingha's (Camminghaburen-Cammingha in Hoek) en Oenama's (Terkaple-Joure), namelijk dat men ook bij handelsplaatsen een machtspositie opbouwde. Hemmema was bij de 15de-eeuwse partijtwisten een belangrijk huis. In de 16de eeuw waren de Hemmema's vermaard om hun geleerdheid. Van de state resteert het tot woonhuis verbouwde poortgebouw in het dorp. De geschiedenis van dit huis moet nog nader worden beschreven." SIF: "Voor zover bekend is de State in de 15e eeuw of al (veel) eerder gebouwd, mogelijk als fort om de haven van Tuytkum/Utgong te beschermen, wat zou verklaren waarom deze state als enige in Friesland buiten de oude zeedijk is gebouwd." Kennelijk vertrouwden de Groningers hem niet, want in 1496 belegeren zij Hemmema State en veroveren het, maar steken het niet in brand. Ze wilden het sterke kasteel zelf gebruiken, maar die bezetting was van korte duur." "De erfgenamen verkochten in 1747 het bezit aan een zekere heer Quader. Die kon, zo wordt verteld, het goed meteen met een flinke winst in zijn geheel doorverkopen. Volgens zijn berekening kon hij echter nóg meer winst maken als hij het gebouw zou slopen en het materiaal verkopen. Kort daarna werd de trots van Berlikum en de Berlikumers aan de slopershamer overgeleverd. Op de plaats waar de state had gestaan werd zelfs geen boerderij gebouwd, zoals dat elders wel vaak het geval was. De poort ontsnapte aan de sloopwoede en staat nog er nog steeds. Niet meer als zodanig herkenbaar, maar tòch. Ook de naam van de laatste bewoner van de state leeft daarin voort, want hoewel het grootste deel van de Berlikumers dit gebouw terecht de "Hemmemapoarte" noemt, spreekt nog steeds een deel van de bevolking over de "d’Aumalepoort"." "Alleen de poort van de vroegere State is bewaard gebleven. Deze heet nog Hemmemapoarte." (bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Van de mond der oude Middelzee" van K.J. van den Akker (serie artikelen 1922-1942); "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; archief en eigen herinneringen J. Leemburg; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Berlikum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B5B1BF7A-DB0D-44F1-93F6-FB7E78D11D08}
SHAPE_Length: 616.8647427928382
SHAPE_Area: 18155.9088001113
Polygon: [...]