ID: 140
OBJECTID: 140
ID_ROUTE: XXIII
ID_WT: XXIII-1
ID_GB: XXIII-1-1
NAAM_ROUTE: De Luts vanaf Balk tot Oudekarne in de Fluessen
NAAM_WATERWEG: De Luts
NAAM_NL: De Luts
AARD: vaarweg
FUNCTIE_1: Vaarweg
PERIODE_FUNCTIE_1: <1500
ZICHTBAAR: Ja
VOORVAL: Aanleg
PERIODE: <1500
OPMERKINGEN_1: Balk: "Veel heeft dit dorp bij de oude binnenlandsche twisten geleden (…). Het is eene fraaije en neringrijke plaats, welke uit eene lange dubbele rij huizen ter weerzijde van de vaart, de Lits, bestaat, en vroeger grootendeels onder Harich behoorde. Naar men wil, zoude zij haren naam ontleend hebben van eenen dikken balk, welke hier over de Lits lag , alvorens men er eenen steenen brug of pijp gemetseld had" (2). Situatie 1957: tot Balk (vanaf het Slotermeer) bevaarbaarheid ca 150 ton, overigens voor pramen (23).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
AARD_OMSCHR: Tot de vaarwegen behoren trekvaarten, zeilvaarten, veenvaarten en jonge kanalen.Trekvaarten zijn kanalen die zijn voorzien van een pad of weg op één van de oevers. Op dit jaagpad of deze trekweg liepen het paard, dat de trekschuit met een touw, de zogenoemde jaaglijn, voorttrok, en de jager, die het paard mende. Soms werd de schuit voortgetrokken door de schipper zelf of een familielid. De eerste trekvaart in Fryslân liep tussen Harlingen en Leeuwarden, en werd geopend in 1646. Daarna kwam een stelsel van trekvaarten tot stand, waarbij ook nieuwe trek-vaarten werden gegraven. Langs het bestaande of het nieuwe kanaal werden de jaagpaden aange-legd -met herbergen als verversingsstations- voor mens en paarden en rolpalen geplaatst om de jaaglijn door de bochten van de kanalen te leiden. De trekschuiten werden voornamelijk gebruikt voor personenvervoer.In het oosten en zuidoosten van de provincie zijn vanaf ongeveer 1500 vaarten gegraven ten behoeve van de exploitatie van veengebieden voor de turfwinning: de zogenoemde veenvaarten en Compagnonsvaarten. Haaks op deze vaarten groef men grote aantallen dwarskanaaltjes, de zogeheten wijken. Over de vaarten en wijken werd de turf vervoerd. Langs de Compagnonsvaarten bleven enkele karakteristieke schutsluizen met bijbehorende sluiswachter woningen intact.Het transport over het water is in Fryslân tot en met het tweede kwart van de twintigste eeuw belang-rijker geweest dan het vervoer over land. De gebrekkige verkeers- en afwateringsfunctie van veel vaarten ten gevolge van ouderdom en achterstallig onderhoud, leidde vanaf het einde van de negen-tiende eeuw tot het graven van enkele nieuwe kanalen.
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/12/attachments/11
GLOBALID: {0CDDF7C3-D16E-424B-A853-36953EA5440F}
SHAPE_Length: 5158.685601668426
MultiLineString: [...]