ID: 42
OBJECTID: 42
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1072
UNI_NAAM: Aesgema, Heringa of Popta
BUI_ID: 72
BUI_NAAM: HEERINGA/PORTA
STI_ID: 398
STI_NAAM: Aesgema, Heringa of Popta
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 518
BP_NAAM: Heringa (Sch. en E.)
SIF_ID: 227
SIF_NAAM: Popta Slot
PNN_ID: 370
PNN_NAAM: Aesgema, Heringa of Popta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Heringa State is het enige complete landelijke huis in Friesland dat van de vele is overgebleven. Ook de boerderij en de hovinge zijn nog intact (SIF).
JR_NOOMEN: <1473
JR_SIF: 1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aesgema, Heringa of Popta slot." "In 1473 testeerde Yde Aylva, dochter van Tiaerd Aylva en Swob Juwsma en achtereenvolgens gehuwd geweest met Eelck Heringa en Sasker Jelmera. Ze begeerde daarbij datse sie mey Aesghen, her fadir, to Rawert, to Mantchum ende to Mersum in dae joegha beed gehouden mocht worden. Met deze fadir Aesghen kan zij niemand anders bedoeld hebben dan haar eerste schoonvader, die dus belangen te Rauwerd, Mantgum en Marssum moet hebben gehad. Aesgema is dus waarschijnlijk oud bezit van de Heringa's geweest en kan zijn naam aan Ydes schoonvader Aesghe Heringa of een gelijknamige voorvader van Aesghe hebben ontleend. In 1473 liet Yde Aylva bij genoemd testament Aesgheme gued na aan haar dochters zoon Sasker Heringa. Steen afkomstig van de stins op dit goed had zij al eerder verkocht, maar lag in 1473 blijkbaar nog op het erf. Onlangs bleek dat de oostkant van de grote toren gefundeerd is op regelmatig gemetseld muurwerk, dat uit het laatst van de 13de eeuw moet dateren. Hoogstwaarschijnlijk is het een rest van het door Yde Aylva afgebroken gebouw." "De deuren in de traptoren met laatgotische profielen, die waarschijnlijk dateren uit het tweede decennium van de 16de eeuw, zijn daarvoor een aanwijzing." "Saskers zoon Eelcke Heringa pretendeerde in 1529 de zwanenjacht in Marssum vanwege Heringa offt Azinga staete. Aan hem en zijn vrouw Womck van Jongema herinneren de initialen EH en WI op de renaissancebedden op een der zolderkamers." "In 1687 werd het door advocaat dr. Henricus Popta gekocht, die het tot zijn dood in 1712 bewoonde. Bij testament bestemde hij het tot het bestuurshuis van het door hem ernaast gestichte Poptagasthuis. De state werd in 1907 gerestaureerd." SIF: "Het huis werd rond 1500 gebouwd." "De hoofdtoegang bevond zich aan de tegenwoordige achterzijde bij de traptoren. Wellicht rond 1600 werd de toegang naar de tegenwoordige voorzijde verplaatst en het poortgebouw gebouwd. Het gehele pand was omgeven door een gracht. Weldra kwam de state in het bezit van het geslacht Van Eysinga. In 1631 liet Tjalling van Eysinga, grietman van Menaldumadeel, de state in- en uitwendig verbouwen. Het interieur werd o.a. van vele renaissancistische poortjes, schouwen en betimmeringen voorzien. Het poortgebouw werd verhoogd en van een nieuwe gevel voorzien in de trant van Hendrick de Keyser. De verdieping van het poortgebouw werd van een schouw voorzien. Deze verdieping werd toegankelijk gemaakt door een uitgebouwde traptoren, waarin een eikenhouten spiltrap. Nu nog geheel aanwezig. Bijzonder is dat de gibben niet via de topgevels, maar via het dak toegang hebben tot de zolder. Een op het huis aanwezig schilderij geeft het pand in deze staat weer: een uit kloostermoppen bestaand rechthoekig gebouw, waarvan het linker deel, en wellicht het oudste, onderkelderd is. De vensters bestonden uit natuurstenen kruiskozijnen. In 1687 kwam de state in het bezit van Dr. Henricus Popta, advocaat van het hof van Friesland. Ook hij zal de nodige veranderingen hebben aangebracht. In 1711 stichtte hij het nabijgelegen vrouwengasthuis. In de 18e eeuw werden de kruiskozijnen vervangen door schuiframen met een kleine ruitverdeling. Tevens werd in rijke kroonlijst aangebracht. In 1880 heeft een restauratie plaatsgevonden waarbij o.a. de hoofdtoren aan de voorzijde geheel werd ommetseld in neo-renaissance trant. Tijdens een restauratie in 1906 onder leiding van J. F. L. Frowein werden de muren zo goed als gesloopt om de state zo goed mogelijk in een middeleeuwse trant te herbouwen. Hierbij gingen vele bouwsporen van waardevolle veranderingen verloren. In een aanbouw aan de zuidzijde werd toen een salon in Louis XVI-stijl aangebracht, naar het voorbeeld van een nog aanwezige kamer in de Harsta State te Hogebeintum. Heringa State is de enige complete landelijke huis in Friesland dat van de vele is overgebleven. Ook de boerderij en de hovinge zijn nog intact. Het huis is gemeubileerd met 17e-eeuwse meubels en bevat zelfs nog een 16e-eeuwse bedstede." (bronnen: Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B80EB014-0350-4B31-9816-3529C4A54453}
SHAPE_Length: 608.466454999074
SHAPE_Area: 18984.44182360233
Polygon: [...]