ID: 1083
OBJECTID: 1083
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/11/attachments/10
ONTSTAAN: Voor 1200
SYSTEEM: Zuidwest-Fryslân hemdijken (of zelfde functie)
VERSCHIJNING: aangelegd
OORSPRFUNCTIE: Binnenpolderdijk
SHAPE_Length: 1011.361886955517
OORSPRONGOMSCHRIJVING: Binnenpolderdijken dienden ertoe om bij dijkdoorbraken de penetratie landinwaarts van het zeewater zoveel mogelijk te beperken. De aloude Slachte is hiervan het bekendste voorbeeld. Daarnaast werden binnendijken opgeworpen om het opstuwen van binnenwater tegen te gaan en als het ware door compartimentering het opwaaien van het boezemwater te bedwingen, dan wel het water vanuit naast-gelegen gebieden te keren.
OMSCHRIJVING_RIENKS_EN_WALTHER: In het zuiden sloot de Griene Dyk bij Sneek haaks op de dijk van de Skerhim aan; de Skerhim is dus van ouder datum. Dat de Griene Dyk, vooral aan de noordwestkant van het Snitsermar, zo ver van de oever werd gemaakt, moet aan de ene kant zijn gebeurd, omdat hij zo gevaarlijk lag, terwijl bovendien het laag liggende boezemland matig van kwaliteit zal zijn geweest. Met de aanleg van de Griene Dyk heeft voorop gestaan het land in de hem te beschermen bij doorbraak van de zeedijken; daarnaast zal de dijk ook dikwijls het opgestuwde buitenwater van de Snitsermar bij zuidwestenwind hebben moeten keren. (vermoedelijk alleen de laatste reden. De Raarderhim was immers steeds verder van zee komen te liggen). De dijk sluit ten noorden van Sneek nog altijd bijna haaks op de rijkstraatweg, de oude dijk van de Skerhim, aan (zie situatie nummer 5). Het is een zware binnendijk, waar het profiel echter van zal zijn gewijzigd voor de betonweg naar Offingawier, die op de kruin lag. Bij de Domp kruist hij de Aldfeart. Oostelijk van de weg naar Offingawier is hij niet meer verhard; maar er ligt wel een pad bovenop, dat doorloopt tot aan de Gaustersyl. De buitenvalling is met klinkers bekleed, een verdediging uit de tachtiger jaren van de vorige eeuw daterend (d.i. de jaren 1880), toen de provincie de Griene Dyk verhoogde. De stenen bekleding, die haast de gehele lengte van het gedeelte dijk beslaat, dat nog in gebruik is tot aan de Nije Slachte, is echter in de loop van de jaren met modder bedekt geraakt en geheel overgroeid. Even voorbij de weg naar Offingawier ligt aan de zuidkant van de dijk de boerderij Froaskepôle; hij loopt dan oostwaarts tot dichtbij het Galgelân, waar hij met een opmerkelijk scherpe hoek noordwaarts afbuigt. Aan de topografische kaart te zien lijkt het, of het vak tussen de Froaskepôle en het Galgelân een jonger stuk is en of de aansluitende vakken aanvankelijk verder zuidwaarts doorliepen. Ten noorden van It Galgelân ligt de Offingawiersterzijl. Noordelijk van deze sluis loopt de dijk noordoostwaarts; buitendijks ligt het waterschap It Potskar. De dijk bestaat daar uit venige grond met zand erdoor, aan de oever van het meer met taaie klei bekleed. Hij rust op een veenlaag van drie meter dik, bedekt met een laagje klei van twintig centimeter. Oostelijk van de weg naar het Sneeker Paviljoen kruist de dijk de zogenaamde Grevinnewei, een diluviale zandrug, die onder het veen zit, maar plaatselijk erg dicht aan de oppervlakte komt. Normaal is de veenlaag daar tweeënhalf à drie meter dik om op de plek van de Grevinnewei te verminderen tot 60 à 80 centimeter. Bij de Goaiïngeasterkolk (Goëngerkolk) lag voorheen waarschijnlijk de dorpszijl van Goaiïngea. De kolk binnen de sluis van de Gauwsterzijl is duidelijk het overblijfsel van een wiel, gevormd bij een dijkdoorbraak, waar de dijk buiten omheen is gelegd. Ten noorden van de Gaustersyl wordt de dijkkruin smaller en loopt er ook geen pad meer op (thans verhard fietspad tot de Sibrandabuorsterfeart). Dichtbij de Sibrandabuorstersyl staat aan de binnenkant van de dijk een oude boerderij, die in de vorige eeuw naar Harmen Abes werd genoemd; bij de dijkverhoging, in 1883 uitgevoerd, kwam de kruin daar bijna gelijk met de goten van de veestal te liggen. De Griene Dyk is één van de weinige binnendijken, die vandaag de dag nog altijd als waterkering dienst doet. Aangelegd om de Raarderhim en de Snitser Fiifgea (Sneker Vijfga) te beveiligen bij doorbraak van de zeedijken, zal hij het zeewater verscheidene keren hebben gekeerd. Regelmatig zullen dijk of zijlen voor de druk van het water krimp hebben gegeven, zoals kan worden opgemaakt uit het bestaan van de kolken achter de dijk en net zoals de eerste keer gebeurde in 1825. In de 19e eeuw, na de verbetering van de zeeweringen, veranderde de betekenis van de dijk. Het stuk ten zuiden van de Sibrandabuorstersyl vormt sinds 1883 een waterkering om noordelijk en oostelijk Fryslân te beschermen voor opstuwend water uit het zuidelijke merengebied, daarnaast is het echter nog van plaatselijke betekenis als waterschapdijk van DeSneeker Oudvaart.
BRONNEN: CHK2 (Provincie Fryslân), Noordpeil, Binnendiken en Slieperdiken yn Fryslân (Ir K. A. Rienks en Ir G. L. Walther, 1954)
MultiLineString: [...]