ID: 862
OBJECTID: 862
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/11/attachments/10
ONTSTAAN: 1500-1825
SYSTEEM: Zuidwest-Fryslân zeedijken
VERSCHIJNING: aangelegd
OORSPRFUNCTIE: Zeedijk
SHAPE_Length: 1931.0927853790042
OORSPRONGOMSCHRIJVING: De zeedijken liggen vooral langs de huidige en voormalige kustlijnen van de Waddenzee, de Zuiderzee en de zeeboezems (Middelzee, Lauwers en Marne). Veel dijken hadden dan ook oorspronkelijk een zeewerende functie.
OMSCHRIJVING_RIENKS_EN_WALTHER: De binnendijk heeft doorgaans een bochtig tracé, kenmerkend voor oude zeedijken. Dit is met name het geval in het deel tussen de Nije Oanlech, het oude contributiehuis van het Workumer Nieuwland en Dyksherne (Dijkshorne), waar een modderweg op de kruin lag. Op de andere delen liggen verharde wegen, van Dyksherne naar Workum een puinweg en van de Nije Oanlech naar de Oosterdijk een klinkerweg (Lange Leane). Dichtbij de Oosterdijk staat een dijkhuis op de noordelijke berm, eigendom van het waterschap Het Workumer Nieuwland. Op de plek, waar de spoorweg door de dijk gaat, hebben nog keerdeuren gezeten in de doorgraving. Sinds de verbetering en verlegging van de verkeersweg zijn zij echter komen te vervallen. Ter hoogte van station Hindeloopen heeft de dijk een breedte van zo’n 28 meter, gemeten tussen de sloten. Halverwege de Nije Oanlech-Dyksherne zit een opmerkelijke bocht in de waterkering en ligt buitendijks laag, nat land. Kenmerken van een doorbraak komen hier niet voor, mogelijk is er aan de buitenkant grond voor een dijkophoging weggehaald. Bij de Nije Oanlech sluit een andere binnendijk, de Koudumer Slaperdijk, sinds 1732 op de Alddyk aan en even oostelijk daarvan op de Alde Wei, die op oude kaarten voorkomt als ‘Kolderdam’. Voorbij Dyksherne, dichtbij de Kolmarsbrêge over de binnendijksvaart, ligt de kolk van 1825. Deze is ontstaan toen de Alddyk in de nacht van 4 op 5 februari doorbrak; de dijk is daar buiten omheen gelegd. Op de plek van de spooroverweg zaten dubbele schuttingbalksponningen in de doorgraving om bij gevaar met balken op de vereiste hoogte te kunnen brengen. Opvallend is een bochtig slootje binnendijks in de lengte van de Hoarsa, maar het is niet bekend of deze ooit betekenis als uitwatering heeft gehad. Hiervandaan tot aan de Westerein is het binnendijkse land naar de dijk toe afgegraven, ongetwijfeld om er grond voor een dijkverhoging weg te halen. In het deel tussen de Westerein en het hek nabij de aansluiting van de Workumer Nieuwlandsdijk, is een dijkbreedte gemeten van circa twintig meter tussen de sloten. Door de doorbraak in 1825 van de Ald Dyk ontstond een grote kolk met afmetingen van ongeveer 60 bij 80 meter; de grootste diepte was 13,50 meter onder hoog water. De provincie heeft de dijk in eigen beheer gemaakt. Buiten om de kolk heen, dus richting het nieuwland, werd een ringdam geslagen, bestaande uit drie rijen palen. Toen die gereed was, werd een ringdijk om de dam heen gelegd met de kruin op 3,30 meter boven hoog water (zie situatie nummer 3).
BRONNEN: CHK2 (Provincie Fryslân), Noordpeil, Binnendiken en Slieperdiken yn Fryslân (Ir K. A. Rienks en Ir G. L. Walther, 1954)
MultiLineString: [...]