Layer Name: Stinzen en states/buitenplaatsen (ID: 12)
numberMatched: 0
numberReturned: 668
id:
1
OBJECTID: 1
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2024
UNI_NAAM: Aesgema
BUI_ID: 0
STI_ID: 24
STI_NAAM: Aesgema
STI_PLAATS: Oosterlittens
BP_ID: 46
PNN_ID: 445
PNN_NAAM: Aesgema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1550
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Tho Baerd bleef, nadat ze Heringa-stins te Baard hadden verkocht, deels in Baarderadeel gevestigd. De kleinzoon van Doecke Douwes Baard, Gabbe van Aesgema (gest. 1550), een volgeling van de doperse David Joris, was eigenaar van Aesgema-state op Wieuwens, waaraan de familie ook de naam ontleende."
PLAATS: Oosterlittens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C061511F-39F3-4C64-95C2-C766D5568EBA}
SHAPE_Length: 987.1349871469483
SHAPE_Area: 18594.10999988556
Polygon: [...]
id:
2
OBJECTID: 2
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1256
UNI_NAAM: Hoxwier
BUI_ID: 256
BUI_NAAM: HOXWIER
STI_ID: 23
STI_NAAM: Hoxwier
STI_PLAATS: Mantgum
BP_ID: 79
SIF_ID: 156
SIF_NAAM: Hoxwier State
PNN_ID: 366
PNN_NAAM: Hoxwier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op Hoxwier is alleen een boerderijtje overgebleven (SIF).
JR_NOOMEN: 1300
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Rond 1725 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Hoxwier en haar stins verdienen nader onderzoek. Hier geef ik enkele hoofdlijnen. De traditionele genealogieën vermelden dat Heringa (Rauwerd) en Hoxwier (Mantgum) oorspronkelijk één familie waren, terugreikend tot in het begin van de 14de eeuw. (…) Het huis vertoont op tekeningen uit de 18de eeuw verschillende huizen van één bouwlaag met trap- en uitzwenkende gevels. Tot het omgrachte terrein geeft een poort toegang. Recent is op het terrein archeologisch onderzoek verricht, waarbij bewoningssporen uit verschillende perioden zijn gevonden."
SIF: "De stins Hoxwier wordt voor het eerst in de 15e eeuw genoemd. Zijn naam heeft hij te danken aan het feit dat hij gebouwd werd in een hoek die de Middelzeedijk op die plaats maakte." "Toen rond 1725 de nieuwe eigenaar Jonkheer De Lannoy er wilde gaan wonen, bleek de state zo afgetakeld te zijn dat het niet meer bewoonbaar gemaakt kon worden. Een aantal jaren later werd de state dan ook maar afgebroken, de singels gerooid en de grachten gedempt. Alleen de poort bleef nog een tijdlang staan.
De "Tegenwoordige staat van Friesland" uit omstreeks 1780 is daar kort over: "Onder dit dorp behoorde ook de State Hoxwier, nu dertig of veertig jaaren geleeden, insgelyks vernietigd; dezelve werd Hoxwier genaamd, om dat haare wier in den uithoek van den Zeedyk lag".
De bewoners van de boerderij die bij de state stond werden "De Hoxwiersters" en afgekort de "x-wiersters" genoemd. Deze familie heeft deze bijnaam in 1812 omgezet in de naam Swierstra.
De wier is in 1860 afgegraven en op Hoxwier is alleen een boerderijtje overgebleven."
PLAATS: Mantgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C68F630C-8778-477A-B1F2-17C77429D622}
SHAPE_Length: 573.9961791222604
SHAPE_Area: 18618.904999975563
Polygon: [...]
id:
3
OBJECTID: 3
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1257
UNI_NAAM: Gerbada
BUI_ID: 257
BUI_NAAM: GERBRANDA
STI_ID: 25
STI_NAAM: Gerbada
STI_PLAATS: Oosterwierum
BP_ID: 89
BP_NAAM: Gerbranda
PNN_ID: 451
PNN_NAAM: Gerbada
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Ttegenwoordig nog een veelhoekige gracht rond het erf (Noomen).
JR_NOOMEN: <1433
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Gerbada is vanaf 1433 te volgen." "Sasker Camstra/Heeryngha maakte zijn testament in 1510. Zijn oudste zoon, Eelck, kreeg Aesgema te Marssum, zijn jongste, Haring, dae state toe Aesterwyrum, hietende Garbaeda. Waarschijnlijk is het echter in bezit gekomen van hun broer Abbe Saskers Camstra, wiens dochter His trouwde met Hessel Bootsma. Deze maakte in 1550 zijn testament waarbij hij Garbaede saete t'Oesterwyerum met heth huys datter up staet, met graft, heem, stins ende steen die aen't voirs. Huys es na aan zijn zoon Douwe Bootsma, die er conform zijn huwelijkscontract reeds op woonde. Hessel had het huis laten vertimmeren. Aan deze belangrijke state herinnerde in 1718 nog een stinswier, en tegenwoordig nog een veelhoekige gracht rond het erf."
PLAATS: Oosterwierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {416B91BE-E1BC-4056-B39B-8C82F09EB481}
SHAPE_Length: 858.6977342145877
SHAPE_Area: 14415.387414023679
Polygon: [...]
id:
4
OBJECTID: 4
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2026
UNI_NAAM: Hania
BUI_ID: 0
STI_ID: 26
STI_NAAM: Hania
STI_PLAATS: Oosterwierum
BP_ID: 91
BP_NAAM: Hania
PNN_ID: 452
PNN_NAAM: Hania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hania te Oosterwierum was een eigenerfd goed. Een 17de-eeuws genealogisch handschrift geeft de eigenaars de titel "jonker" en suggereert verwantschap met de Hania's van Weidum."
PLAATS: Oosterwierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {109A9026-DACA-4398-90ED-5E0C87A3D7B0}
SHAPE_Length: 710.3397861790563
SHAPE_Area: 17260.19499993261
Polygon: [...]
id:
5
OBJECTID: 5
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1258
UNI_NAAM: Thetinga
BUI_ID: 258
BUI_NAAM: THETINGA
STI_ID: 35
STI_NAAM: Thetinga
STI_PLAATS: Wieuwerd
BP_ID: 124
BP_NAAM: Thetinga
SIF_ID: 284
SIF_NAAM: Thetinga State
PNN_ID: 652
PNN_NAAM: Thetinga
OPM_NAAM: Andere benamingen: Waltahuis, Het Labadistenbos (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie uit Stinzen ligt juist buiten de contour. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op het stateterrein werd een boerderij gebouwd, de rest werd weiland (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1512
OPM_JAAR: Na 1733 afgebroken. Op het stateterrein werd een boerderij gebouwd, de rest werd weiland (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Agge Walta (gestorven voor 1480) met stinzen in Makkum, Schettens en Schraard behoorde blijkens zijn familienaam en het wapen van zijn nageslacht tot de familie Walta van Tjerkwerd, hoewel de precieze filiatie niet vast staat. Zijn kleinzoon Douwe Peters Walta, gehuwd met Hylck Ruirds Dekema, was in 1511 eigenaar en bewoner van Tetynga saete op Bessens onder Wieuwerd. De state (Douuo Peters huys toe Wiuert) wordt herhaaldelijk genoemd bij gevechten tussen de Schieringers en de Geldersen. Het huis behoorde nog in de zeventiende eeuw aan de Walta's. Uit het einde van de 17de eeuw is een fraaie plattegrond bewaard gebleven van het huis en de omgeving. Ten noorden van Thetinga beeldde Eekhoff rond 1850 een wier af."
SIF: "De oudste vermelding dateert uit 1512." "Thetinga State was het stamhuis van de familie Van Walta. Wie er het eerst was, is niet bekend, maar de state gaat een aantal generaties over van vader op zoon die allemaal de namen Pieter Douwes of Douwe Pieters dragen." "De "Tegenwoordige Staat van Friesland" vermeldt overigens: "De schoone State Thetinga is het langst in weezen gebleeven, en veele jaaren bewoond door de Familie van Walta, wier hoofdtelg Douwe, in den Oorlog tusschen de Gelderschen en Bourgondiërs, de zyde der laatstgemelden hield; waarom hy, in 1522, op zyn Stins werd aangetast door den Gelderschgezinden Edelman Heerke Feikes, die dit huis met 20 knechten veroverde, en ‘er bleef liggen’, om de gemeenschap tusschen Sneek en Leeuwarden te belemmeren. Doch kort hier op werd hy, op zyne beurt, door den Stadhouder Georg Schenk, belegerd, en, met het Leeuwarder zwaar geschut tot de overgave gedrongen zynde, daar na met zyn volk dood geslagen". Douwe Pieters leefde dus nog in 1522, maar of hij bij die belegering van zijn stins gesneuveld is of kort daarna is overleden, wordt niet vermeld." "In 1675 telde de groep zo’n 100 leden, maar daar kwamen in de loop van de tijd zeker 300 bij. Om iedereen onderdak te kunnen bieden werd de state regelmatig verbouwd, waarbij de grote zalen werden opgedeeld in kleine woonvertrekken. Langs de grachten werden nieuwe gebouwen neergezet." "Die vertrok uiteindelijk in 1732 naar Leeuwarden, waarna de baron de laatste 25.000 gulden betaalde en zijn gang kon gaan met de state. Baron van Aylva liet de state opknappen en weer in oude staat terug brengen, maar in 1733, nog vóór de verbouwing klaar was, stierf hij. Dat betekende ook het einde van de state, want zijn erfgenamen lieten alles afbreken. Geen steen bleef op de andere en ook het bos werd volledig gerooid.
"Op het stateterrein werd een boerderij gebouwd, de rest werd weiland."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy
"Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; Aantekeningen van J. Leemburg uit diverse publicaties; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992)
PLAATS: Wieuwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6160AE36-FCD8-4B16-B4B9-E754BAB37AC7}
SHAPE_Length: 572.0301976801072
SHAPE_Area: 19261.67699796636
Polygon: [...]
id:
6
OBJECTID: 6
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2009
UNI_NAAM: De wier bij Syurdema te Indijk
BUI_ID: 0
STI_ID: 9
STI_NAAM: De wier bij Syurdema te Indijk
STI_PLAATS: Bozum
BP_ID: 152
PNN_ID: 70
PNN_NAAM: wier bij Syurdema te Indijk
NOO_NAAM: Sjoerda staten en Siurdema sate
OPM_NAAM: Benaming: Sjoerda staten en Siurdema sate (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1481
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Siurdema is opgenomen vanwege de wier die er in 1850 nog naast wordt aangegeven. Deze wier lag midden in een groot complex land dat in de 15de eeuw aan de familie Jongema behoorde: Syurda of Siurdema sate (FC14) en Gerralda of Gralda sate (FC15 en FC16). Het land van Siurdema en Gralda grensde aan dat van de stins Hoekens die in de late 15de eeuw aan de Walta's - een andere tak van de Jongema's - kwam. In 1481 bedoelde Aeda Keympaz Jonghama waarschijnlijk Siurdema, toen hij dat gued dat Jan Dyrcksz toe Yndyck huurde, by dae nordera syde des paedis in dae Bonghjeerd, aan zijn broer Eeda en aan Johan, zijn bastaardzoon, naliet." "Siurdema zelf was in 1511 en 1542 de op één na grootste, en in 1640 zelfs de grootste sate van Bozum." "Later wordt het goed Sjoerda staten (1601) en Siurdema sate (1637) genoemd."
"Zowel Siurdema als de beide Gerralda-goederen waren in de 16de eeuw en later pachtgoederen. De in 1850 nog naast Siurdema aanwezige wier toont dat de Jongema's of hun rechtsvoorgangers ook op Indijk een stins hebben gehad."
PLAATS: Bozum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {823FFB03-C4B4-4F68-ADBE-63BA47F4F315}
SHAPE_Length: 437.99658539304517
SHAPE_Area: 10826.76896591255
Polygon: [...]
id:
7
OBJECTID: 7
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1269
UNI_NAAM: Walta
BUI_ID: 269
BUI_NAAM: WALTA
STI_ID: 12
STI_NAAM: Walta
STI_PLAATS: Bozum
BP_ID: 163
BP_NAAM: Walta
SIF_ID: 304
SIF_NAAM: Walta State (Bozum)
PNN_ID: 69
PNN_NAAM: Walta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1540
OPM_JAAR: In 1740 werd de stins afgebroken, en weer opgebouwd. In 1820 alsnog afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hoewel Walta pas aan het begin van de 16de eeuw als adellijk huis en als stins wordt genoemd,was het waarschijnlijk evenals Hoekens een oude machtspositie. Uit latere bronnen is namelijk bekend dat het huis op een wier lag; blijkens kaarten lag bovendien ten noorden van de stins nog een wier." "Zo liet Menno Frans van Burmania, getrouwd met een kleindochter van genoemde Schelte Aebinga in 1740 Walta, toen omschreven als sekere stins en huisinge staende op de wier van Walta te Bosum, afbreken. Andere erfgenamen protesteerden daartegen voorhet gerecht. De stins die zeer vervallen was geweest, de wier waarop het huis gestaan had, de zware muren, het interieur met schilderijen, en de gracht en de singel met essen werden in de processtukken uitgebreid beschreven. Het vonnis luidde dat de stins opnieuw opgetrokken moest worden. Menno Frans' zwager Ulbe Sixma van Andla liet daartoe Sythiema state te Hallum afbreken en bouwde met de zo verkregen kloostermoppen Walta weer op. In de jaren 1820 werd deze nieuwe stins alsnog afgebroken." "Uit 1723 is een tekening van Stellingwerf bewaard die goed overeenkomt met de beschrijvingen van de stins in Pier Epes' testament en in de processtukken over de "eerste afbraak" in 1740. Te zien is een eenvoudige zaalstins met twee woonlagen en hoog oprijzende topgevels. De keuken was beneden, evenals twee grote kamers en een klein kamertje. De keuken lag deels in een lage uitbouw met een eigen schoorsteen. De zaal met familieportretten lag, met enkele andere kamers, op de verdieping. De stins lag op een eilandje, de hooge wier zoals het in 1750 werd genoemd, waartoe een door een hamei afgesloten dam toegang gaf."
SIF: "De State wordt voor het eerst in 1540 genoemd." "In 1540 overleed Pier Ypes Walta op de Waltastins te Bozum. Hij was ook eigenaar van de Unia stins te Leeuwarden, maar omdat Pier zich had aangesloten bij de Geldersen die met de Vetkopers meevochten, werd hem door Karel V deze Uniastins afgenomen en aan de stad geschonken. Pier, die ook bekend staat als Pier Ypes tho Bosum en zijn vrouw Bauck Worps van Unia, afkomstig uit Beers, zijn beide in de kerk van Bozum begraven. Een zilveren kelk waarin hun namen gegraveerd zijn is bewaard gebleven.
De "Tegenwoordige Staat van Friesland" uit ca. 1780 meldt al: "Voor niet veele jaren had men hier nog de State Walta". Het huis is er dan dus niet meer. In "Baerderadiel, in geakunde" staat vermeld dat Walta in 1839 gesloopt is, maar mogelijk is dat dan de boerderij geweest." "Van de State is niets meer terug te vinden." (bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; Aantekeningen van J. Leemburg uit diverse publicaties).
PLAATS: Bozum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2467AF4A-2FB2-449B-AD9A-A81C5FF6DFE2}
SHAPE_Length: 754.8160789400309
SHAPE_Area: 29134.72500015218
Polygon: [...]
id:
8
OBJECTID: 8
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2011
UNI_NAAM: Hoekens
BUI_ID: 0
STI_ID: 11
STI_NAAM: Hoekens
STI_PLAATS: Bozum
BP_ID: 171
PNN_ID: 68
PNN_NAAM: Hoekens
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1461
OPM_JAAR: In de loop van de 16de eeuw verdween de stins en werd het goed ook niet meer door de adellijke eigenaars bewoond. In 1640 was het een gewone pachtboerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De derde belangrijke stins van de Jongema's, naast die te Rauwerd en Wommels, was in de 15de eeuw Hoekens te Bozum. De naam Hoekens duidt op de noordelijke dorpsterp van Bozum. Op één van de staten van deze terp lag dat styns, genoemd in 1461." "De stins te Hoekens was oorspronkelijk waarschijnlijk de woonplaats van een afzonderlijke hoofdelingenfamilie die in de genealogische handschriften kortweg in Bosum wordt genoemd." "Hessel Edez werd in 1459 in vete door Lyuue Doytiez Albada doodgeslagen. Voor zijn dood deed hij een belangrijke schenking aan de Sint-Maartenskerk van Bozum: hij schonk de kerk Hockensera gued, wtseyd dat styns." "Omdat de stins te Hoekens reeds in 1461 wordt vermeld en ook in de 16de eeuw Jongema's/ Walta's Hoekens nog als woonhuis gebruikten, lijkt de stins van Hoekens het oude adelshuis te Bozum te zijn geweest." "In de loop van de 16de eeuw verdween de stins en werd het goed ook niet meer door de adellijke eigenaars bewoond. In 1640 was het een gewone pachtboerderij."
PLAATS: Bozum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6C8EDDAD-AA38-4FB8-85F5-5570A5F965BC}
SHAPE_Length: 311.8003987360825
SHAPE_Area: 4830.245003994419
Polygon: [...]
id:
9
OBJECTID: 9
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2021
UNI_NAAM: Herema te Lions
BUI_ID: 0
STI_ID: 21
STI_NAAM: Herema te Lions
STI_PLAATS: Lions
BP_ID: 201
PNN_ID: 352
PNN_NAAM: Herema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1529
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eigenaars van deze state hadden in 1529 de pretentie op het zwaanrecht over het gehele grondgebied van Lions. Zie voor deze state verder het aangehaalde artikel van D.J. van der Meer."
(Van der Meer, ‘Herama- en Siccama-state te Leons’).
PLAATS: Lions
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {743E3941-4316-4827-A378-075FB0848001}
SHAPE_Length: 381.0903508794354
SHAPE_Area: 7098.862712742763
Polygon: [...]
id:
10
OBJECTID: 10
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1078
UNI_NAAM: BONGA
BUI_ID: 78
BUI_NAAM: BONGA
BP_ID: 227
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7E9BA11F-4E53-416B-BB71-C812E9B4D86C}
SHAPE_Length: 555.6682473467714
SHAPE_Area: 16940.51499999542
Polygon: [...]
id:
11
OBJECTID: 11
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1249
UNI_NAAM: 't Blauwehuys te Hesens
BUI_ID: 249
BUI_NAAM: HESENS
STI_ID: 17
STI_NAAM: 't Blauwehuys te Hesens
STI_PLAATS: Jorwerd
BP_ID: 231
BP_NAAM: Hesens (Sch.)
SIF_ID: 140
SIF_NAAM: Hesens State
PNN_ID: 275
PNN_NAAM: Hesens
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1433
JR_SIF: <1435
OPM_JAAR: Afgebroken in de periode 1715-1718 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Syppa to Hesens was in 1433 grietman van Baarderadeel. Hesens bestond uit drie bedrijven.Foekel Agges Jongama vermaakte in 1514 een rente uit een goed te Hezens; Katheryn Hottinga, weduwe van Juw Dekema, vermaakte in 1528 een goed hietende Yssens. Een van de Hesenser goederen ontwikkelde zich in de 16de eeuw tot een adellijk huis: Groot Hesens, in 1511 eigendom van ondermeer Epe Aylva."
SIF: "De State wordt voor het eerst in 1435 genoemd." "Hesens is ook een historische plek. In 1435 woonde hier Sypa to Hesens, de grietman van Baarderadeel. In 1506 was er een Haeije Hesens pastoor te Sneek. In het proclamatieboek lezen we op 24 april 1713: "Tjeerd Sijdses coopman te Franeker, koopt de stemdragende sathe lands Hesens onder Jorwerd, groot 107 pondematen, in gebruik by Jan Jakobs Tania als meijer, met hovingen, plantagie, zomerhuis, hebbende de Heeren Burmania en Cathius ten Oosten, notaris Offringa ten Zuiden, de Wed. Jansonius ten Noorden, tot naastlegers, van Jonker Tjalling van Sixma, grietman van Rauwerderhem, te Loënga op Pollema State, voor f. 72,80 de pondemaat. Tot laste van de cooper zal moeten geschieden: De bomen op den singel zijn bij boelgoed en de groote huisinge met de daagse camer, keuken en de groote poorten met alle de fundamenten, mede aldaar op de gronden staande, bij strijkgeld verkocht, om te worden afgebroken voor 16 april 1718 en de voorkamer en poort op Mei 1715"." "Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij."
(bronnen: "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy (vertaald en bewerkt door J. Leemburg); Aantekeningen van J. Leemburg).
PLAATS: Jorwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {051A4962-A045-4FA2-9B55-1DF9EBB2EB4C}
SHAPE_Length: 969.5261519735109
SHAPE_Area: 38162.13000008509
Polygon: [...]
id:
12
OBJECTID: 12
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1080
UNI_NAAM: Tjessinga
BUI_ID: 80
BUI_NAAM: TJESSINGA
STI_ID: 14
STI_NAAM: Tjessinga
STI_PLAATS: Hilaard
BP_ID: 236
BP_NAAM: Tjessinga
SIF_ID: 288
SIF_NAAM: Tjessinga State (Hylaard)
PNN_ID: 237
PNN_NAAM: Tjessinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF)
JR_NOOMEN: <1458
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1742 afgebroken, de overgebleven poort werd in 1799 afgebroken.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Docka Tiessingha, in 1458 inwoner van Blessum en mederechter van Deinumer Nieuwland was waarschijnlijk bewoner of eigenaar van Tjessinga. Later was Tjessinga te Hilaard één van de goederen van de Blessumer familie Rinia;2935 Docka Tiesssingha mag wel met Doeke Rinia worden geïdentificeerd. Lisck Sickema, weduwe van Doeke Rinia te Blessum liet in 1484 aan haar zoon Hobbe Rinia Tyessinge goed in Hylaard na.2937 Later behoorde Tjessinga aan de familie Aylva.2938 Een onlangs gerestaureerd epitaaf in de kerk herinnert nog aan hen. In 1832 en ook nu nog geeft de brede vierkante gracht rond het perceel direct ten noorden van de kerk het stinsterrein aan."
SIF: "De State wordt voor het eerst rond 1500 genoemd." "Ten noorden van de Hylaarder kerk lag rond 1500 Tjessinga State, destijds bewoond door Meindert Tjessinga. De eigenaar was Hobbe Doekes, waarschijnlijk uit de zelfde familie, want de naam Hobbe komt later ook voor in het Tjessinga geslacht." "In het Geografisch Woordenboek van 1749 schrijft Burmania: "Het slot, by menschengeheuge van geen Eigenaar bewoont, is in 1742 afgebroken, edoch de poort blijven staan".
Het laatste overblijfsel van Tjessinga State, de poort, zal op 30 januari 1799 publiek verkocht worden. De grote stenen poort die bij Pieter Hendriks op het erf staat, zal dan aan de hoogste bieder worden verkocht. Het bouwwerk is 26 voet lang, 20 voet breed en 24 voet hoog. Het muurwerk is onderaan twee steens en meer naar boven anderhalf steens, terwijl zich boven de poortdoorgang een woning bevindt, die al jarenlang bewoond is. De ijzeren ankers die al sinds mensenheugenis de muren bij elkaar houden, zijn niet tegen de slopers opgewassen en zo wordt het laatste hoofdstuk van Tjessinga State afgesloten." "Van de State is niets meer terug te vinden." (bronnen: "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy, (vertaald en bewerkt door J. Leemburg); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; Aantekeningen van J. Leemburg uit diverse publicaties).
PLAATS: Hilaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {949ADCAB-FA7D-4258-9337-73172CF2984C}
SHAPE_Length: 778.8114331611412
SHAPE_Area: 18070.699999764
Polygon: [...]
id:
13
OBJECTID: 13
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2018
UNI_NAAM: Fons
BUI_ID: 0
STI_ID: 18
STI_NAAM: Fons
STI_PLAATS: Jorwerd
BP_ID: 247
SIF_ID: 94
SIF_NAAM: Fonsstins
PNN_ID: 274
PNN_NAAM: Fons
NOO_NAAM: Fondens
OPM_NAAM: Benaming: Fondens (Noomen, SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van deze stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1469
OPM_JAAR: De stins/state stond er in 1797 al heel lang niet meer, op de kaart van Schotanus uit 1664 staan slechts een paar huisjes weergegeven (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Fons of Fondens was de woonplaats van een familie die in de kronieken van Thabor worden aangeduid als "geringe heerschappen of hoofdelingen". De stamvader is Doca Fondens die in 1469 bij een boedelscheiding dat goed to Fondens kreeg. Zijn zoon was Hottie Doeckes Fondens, die geen bier maar enkel karnemelk dronk. (…) Bij een boedelscheiding in 1533 werd de stins omschreven als Fonsera staete mey huys, stien, steedt, grefft, wyer ende greffs walle in dat rondt. De wier werd in 1590 afgegraven. (…) de acte (1533) besluit: "opdat Fondensera huys in ere moge blijven". Bij Fons behoorde in 1529 ook zwaanrecht."
SIF: "Iets ten noorden van Jorwerd ligt het buurtje Fons, dat zijn naam gegeven heeft aan het geslacht met dezelfde naam. Er is niet veel van dit geslacht bekend en nog minder is er bewaard gebleven van de stins die daar in vroeger tijden stond."
"Met de dood van Wytze Fons in 1797 is dit geslacht uitgestorven. De stins/state stond er toen al heel lang niet meer. Zelfs op de kaart van Schotanus uit 1664 zijn slechts een paar huisjes ingetekend. Geen tekentje van "vernietigde edele state" of "eigenerfde state", zelfs niet het kleine cirkeltje dat op zijn kaarten een hofstede aangeeft."
"Van deze stins is niets meer terug te vinden."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; Aantekeningen van J. Leemburg uit diverse publicaties).
PLAATS: Jorwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {10B32A62-A737-48D0-84EA-0564C86197C7}
SHAPE_Length: 563.6262726573952
SHAPE_Area: 12202.520000008233
Polygon: [...]
id:
14
OBJECTID: 14
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2007
UNI_NAAM: Oldehuys
BUI_ID: 0
STI_ID: 7
STI_NAAM: Oldehuys
STI_PLAATS: Beers
BP_ID: 253
PNN_ID: 44
PNN_NAAM: Oldehuys
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op toponymische gronden vermeld ik Oldehuys."
PLAATS: Beers
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {023BF70E-F95F-4444-BB1D-9BC36D931409}
SHAPE_Length: 450.1923632436285
SHAPE_Area: 8378.83500007648
Polygon: [...]
id:
15
OBJECTID: 15
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2016
UNI_NAAM: Rodmersma te Jellumer Noordburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 16
STI_NAAM: Rodmersma te Jellumer Noordburen
STI_PLAATS: Jellum
BP_ID: 272
PNN_ID: 266
PNN_NAAM: Rodmersma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed is opgenomen vanwege de stinswier die er ook nu nog naast ligt."
PLAATS: Jellum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9EA966B2-422D-42EB-842B-52264D861609}
SHAPE_Length: 406.4533081848013
SHAPE_Area: 8894.554999961405
Polygon: [...]
id:
16
OBJECTID: 16
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1079
UNI_NAAM: Dekema-of-Mammema
BUI_ID: 79
BUI_NAAM: MAMMEMA
STI_ID: 15
STI_NAAM: Dekema-of-Mammema
STI_PLAATS: Jellum
BP_ID: 274
BP_NAAM: Mammema
SIF_ID: 189
SIF_NAAM: Mammema State
PNN_ID: 265
PNN_NAAM: Mammema
NOO_NAAM: Dekema
OPM_NAAM: Andere benaming: Dekema (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1528
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: Afgebroken in 1856 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Mammema was een van de goederen van de Dekema's van Weidum. Opvallend is de ligging van het huis ten opzichte van de kerk. Mogelijk valt dit te interpreteren als aanwijzing dat de kerk door de (rechtsvoorgangers van) Mammema's is gesticht. Ook de ligging op het Nieuwland valt op. In 1528 gaf Katheryn Hottinga, weduwe van Juw Dekema, bij testament haar zoon Sicke Dekema Manninge goedt toe Hiellum met nog twee goederen in hetzelfde dorp en renten uit een goed te Lollum bij Franeker. In de 16de eeuw behoorde de state aan de familie Botnia." SIF: "De oudste vermelding van een Mammema Stins dateert van rond 1400." " De stins zou omstreeks 1400 gebouwd zijn en vele malen verbouwd en gemoderniseerd. Een van de laatste moderniseringen heeft rond 1787 plaatsgevonden, waarbij de hoge bomen van het park sneuvelden. In 1854 stond het slot te huur, maar er was kennelijk weinig animo voor, want op 8 maart 1856 werd de state op afbraak verkocht en een maand later lag alles tegen de vlakte."
PLAATS: Jellum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DEC56B08-A43F-4352-B653-4F93689D39E7}
SHAPE_Length: 992.0261328891021
SHAPE_Area: 41759.58343572737
Polygon: [...]
id:
17
OBJECTID: 17
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2032
UNI_NAAM: Walta
BUI_ID: 0
STI_ID: 32
STI_NAAM: Walta
STI_PLAATS: Weidum
BP_ID: 279
BP_NAAM: Walta
SIF_ID: 308
SIF_NAAM: Walta State (Weidum)
OPM_NAAM: De locatie komt voor in "Stinzen", maar wordt niet beschreven in Noomen.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: De locatie komt voor in "Stinzen", maar wordt niet beschreven in Noomen.
SIF: "Het is mij niet bekend wanneer de State werd gebouwd." "Over de geschiedenis van deze State is niets bekend.
De huidige boerderij werd in 1977 bewoond door weduwe Boersma." "Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij." "De vroegere oprijlaan van de State is te bereiken vanaf de Wielsterdyk tussen Weidum en Beers."
(bron: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy).
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9C61DD6D-2091-4F01-80EF-E3962F556158}
SHAPE_Length: 491.32451082547334
SHAPE_Area: 11008.290000124873
Polygon: [...]
id:
18
OBJECTID: 18
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1250
UNI_NAAM: Hettinga of 't Roodhuys te Aersum
BUI_ID: 250
BUI_NAAM: HETTINGA
STI_ID: 19
STI_NAAM: Hettinga of 't Roodhuys te Aersum
STI_PLAATS: Jorwerd
BP_ID: 295
BP_NAAM: Hettinga?
SIF_ID: 141
SIF_NAAM: Hettinga State
PNN_ID: 273
PNN_NAAM: Aersum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Vermoedelijk staat er op de plaats van de vroegere Stins nu een boerderij (SIF)
JR_NOOMEN: <1484
OPM_JAAR: De stins is rond 1750 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Lisck Sickema, weduwe van Doeke Rinia te Blessum liet in 1484 aan haar zoon Wke Rinia, die pastoor in Hylaard was,36 pondemaat na toe Aersem in Jorwirgeragae. In 1505 wordt hun zoon Haye Doeckes als een van de edellieden in Baarderadeel genoemd."
SIF: "In "Baerderadiel, in geakunde" wordt slechts het volgende vermeld: "Hettinga-state, de boerderij waar nu K. Greydanus woont, was in 1616 het huis van Doeke Hettinga. De stins die daar stond, is in rond 1750 afgebroken".
Op de kaart van Christianus Schotanus werd Hettinga nog aangegeven met het teken voor een "Edele State". De kaart van François Halma uit 1718 toont het simpele rechthoekje dat hij gebruikt om de "gemeene huysen" aan te geven, dus zelfs niet het tekentje voor een hofstede. Ook op de Eekhoff-kaart van 1844 wordt niets aangegeven, dat duidt op een oorsprong van hoge status. Wel wordt door alle kaartenmakers de naam "Hettinga" vermeld." "Vermoedelijk staat er op de plaats van de vroegere Stins nu een boerderij."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Lytse Schotanus Atlas", met kaarten van B. Schotanus (1695) en F. Halma (1718); "Nieuwe atlas Provincie Friesland" door W. Eekhoff (kaarten 1842 tot 1859); Aantekeningen van J. Leemburg).
PLAATS: Jorwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2EA0A64B-C1F8-40C7-BF03-F6DFE7850F01}
SHAPE_Length: 368.06952764346215
SHAPE_Area: 8552.882656572718
Polygon: [...]
id:
19
OBJECTID: 19
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1090
UNI_NAAM: Hommema
BUI_ID: 90
BUI_NAAM: HOMMEMA
STI_ID: 392
STI_NAAM: Hommema
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 339
BP_NAAM: Hommema (Sch. en E.)
SIF_ID: 150
SIF_NAAM: Hommema State
PNN_ID: 120
PNN_NAAM: Hommema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderij
JR_NOOMEN: <1455
OPM_JAAR: Rond 1620 is de stins al afgebroken (Noomen).
State vermoedelijk voor 1620 vervangen door een boerderij (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Oudste vermelding in 1455 als Hummama state, de directe omgeving van de stins werd toen als Humgemagae aangeduid."
"Hommema ligt op de zavelrug tussen Dronrijp en Hatsum. In 1830 lag de boerderij tussen de terp, het centrum van het in 1455 genoemde Humgemagae, en de omgrachte huisplaats, waarop ooit de stins had gestaan. Rond 1620 lijkt deze stins al afgebroken te zijn."
SIF: "Over het ontstaan van de State is niets bekend, maar van twee nabijgelegen terpen is bekend dat die reeds in de Romeinse tijd bewoond waren."
"Ook over de historie van deze state wordt door de historici waarvan wij afhankelijk zijn vrijwel niets verteld. De State is waarschijnlijk reeds vóór 1620 vervangen door of omgebouwd tot een boerderij.
In 1640 is het eigendom van “de overste Liauckama” en in gebruik bij Bauke Isbrands. Zestig jaar later, in 1700, is eigenaar en bewoner Lolke Lolkes Hommema."
"Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderij."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F6460BC6-70A0-44A0-B12E-D8BEFB958B85}
SHAPE_Length: 358.52415139601044
SHAPE_Area: 6861.671917941095
Polygon: [...]
id:
20
OBJECTID: 20
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2386
UNI_NAAM: De sate Op de Vennen
BUI_ID: 0
STI_ID: 386
STI_NAAM: De sate Op de Vennen
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 342
PNN_ID: 123
PNN_NAAM: sate Op de Vennen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1444
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van de Hobbema's betreft het overlijden van Buth Hobbema in 1444. Zij liet een deel van het goed in pascuis, oftewel Op de Vennen na aan de kerk van Dronrijp. De sate Op de Vennen is later (1511, 1543, 1700) inderdaad voor de helft eigendom van de kerk en voor de andere helft van de rechtsopvolgers van het echtpaar Sjaerda-Hobbema."
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E4391031-51EE-4E69-BE87-CFF00F816BF4}
SHAPE_Length: 351.31019157396685
SHAPE_Area: 6158.18500013385
Polygon: [...]
id:
21
OBJECTID: 21
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1088
UNI_NAAM: Foppinga
BUI_ID: 88
BUI_NAAM: FOPPINGA
STI_ID: 389
STI_NAAM: Foppinga
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 359
BP_NAAM: Foppinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 95
SIF_NAAM: Foppinga State
PNN_ID: 117
PNN_NAAM: Foppinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Buitenplaatsen (en SIF) plaatst de state op het terrein van melkfabriek De Takomst. Uit Noomen en Boerderijplaatsen blijkt de state zuidelijker te hebben gelegen (doorsneden door het Van Harinxmakanaal).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van Harinxmakanaal.
OPM_JAAR: Afgebroken in 1742 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als stamvader van de familie Foppinga noemen de genealogieën Hessel Foppinga die in 1426 stierf. Zijn zoon Ofke Foppinga werd in 1445 als grondbezitter in Dronrijp genoemd; in 1455 was Ufka Foppynga getuige bij het testament van Feddrick Hummama. Een dochter van Ofke trouwde met een zoon van Feddrick; zijn zoon Hessel Foppinga erfde Foppinga state."
"Hessels jongere zoon Salvius Foppinga was in 1529 eigenaar van Foppinga en liet toen het zwanerecht ervan registreren."
"Foppinga staten met de huysinge ende bomen daerop staende vermaakte hij aan de kinderen van zijn zuster Anna (1543)".
In 1622 en 1718 werd Foppinga nog als adellijk huis aangegeven. In 1742 werd het huis afgebroken. In 1832 was het een boerderij; de grachten waren gedempt en alleen als langwerpig perceel weiland nog te herkennen."
SIF: "Voor zover bekend is de State in de 14e eeuw gebouwd."
"Foppinga State was een van de oudere stinzen/states in Menaldumadeel. Al in 1426 is er sprake van een Hessel Foppinga die in dat jaar te Dronrijp sterft. In 1529 deed Salvius van Foppinga aangifte van het zwanenrecht van Foppinga State en tegelijkertijd van dat recht op Dotinga State, dat eigendom is van zijn echtgenote Aelcke van Hermana."
"Wumkes schrijft in zijn kroniek bij 1723 “Foppinga-state aldaar van Mevr. Haersolte, geb. Grovestins, bewoond door den hr. Heemstra.
Op de kaart van Halma uit 1718 is de State nog groot aangegeven en lijkt nog in volle bloei. Volgens Van Burmania is de state echter reeds in 1742 afgebroken. Later werd op het terrein van de State zuivelfabriek ‘De Takomst’ gebouwd."
(bronnen: "Tekst: Jan Leemburg; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D117EFB6-FEC4-483F-A29C-8DFC603937DE}
SHAPE_Length: 727.167488882859
SHAPE_Area: 15328.449999846145
Polygon: [...]
id:
22
OBJECTID: 22
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2020
UNI_NAAM: Wier bij de Smidstuin aan de Housterdijk
BUI_ID: 0
STI_ID: 20
STI_NAAM: Wier bij de Smidstuin aan de Housterdijk
STI_PLAATS: Jorwerd
BP_ID: 363
PNN_ID: 276
PNN_NAAM: wier aan de Housterdijk
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij de zogenaamde Smidstuin aan de Housterdijk lag in 1718 een wier. De kadastrale en floreengegevens zijn: "tuin en huis, kerkeland", FC34, kad. Jorwerd A 259-261; de wier lag daar of op het perceel ernaast. De achtergrond van deze wier vraagt nader onderzoek."
PLAATS: Jorwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1CC19BA7-9946-4DBE-8096-AD1ADA9AFDAA}
SHAPE_Length: 319.90430325096554
SHAPE_Area: 5552.785129978284
Polygon: [...]
id:
23
OBJECTID: 23
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2033
UNI_NAAM: Wobbinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 33
STI_NAAM: Wobbinga
STI_PLAATS: Weidum
BP_ID: 368
BP_NAAM: Wobbema
SIF_ID: 311
SIF_NAAM: Wobbinga State
PNN_ID: 631
PNN_NAAM: Wobbinga
OPM_NAAM: Benaming: Wobbinga State, Wobbema State (SIF)
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De contour is aangepast zodat de locatie uit Stinzen binnen de contour ligt. (Op basis kaart 1832). Boerderijplaats gecombineerd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1347
JR_SIF: <1347
OPM_JAAR: Rond 1420 zwaar beschadigd (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Wobbinga komt in de 16de-eeuwse genealogieën voor als een inmiddels uitgestorven adellijke familie te Weidum; via vrouwelijke lijn zouden de Hermana's in Minnertsga hun rechtsopvolgers zijn. Volgens de abtenlevens van Sibrandus Leo zou Wibrand Wobbinga, abt van Lidlum (1347-1351), hier geboren zijn. In de jaren rond 1420 zou Wobbinga een uithof van Lidlum zijn geweest; blijkbaar aan het klooster geschonken. De uithof zou toen in de vete tussen Lidlum en de Sjaerda's zijn verwoest. Evenals bij het "monnikhuis" van Ludingakerke kunnen ook bij deze uithof van Lidlum vraagtekens worden gezet. In 1511 was Wobbinga namelijk eigendom van de Hermana's (met voorouders Wobbinga).
Wel is duidelijk dat Wobbinga een belangrijke adellijke of uithof-stins geweest is. Nog in 1850 lag hier een stinswier. Dit stinsterrein is archeologisch onderzocht."
SIF: "Een stins met de naam Wobbinga komen we voor het eerst in 1347 tegen."
"Op deze stins moet Wibrandus Wobbinga, 15e abt van het klooster Lidlum (van 1347 tot 1351) geboren zijn. De stins behoorde destijds toe aan dit klooster. Onder het bewind van abt Thetardus (1386-1422) is deze uithof door de Schieringer edelman Sikke Sjaerda zwaar beschadigd. Abt Thetardus had nl. een stins gebouwd op Miedum onder Tzum, zeer tegen de zin van de Sjaerdema’s, die geen versterkte huizen naast hun bezit wilden hebben van dit machtige klooster dat in de Vetkoperse partij duchtig meevocht in de onderlinge twisten. Uit wraak werd in 1389 het klooster geplunderd en in brand gestoken en met een aantal uithoven van dit klooster ging het net zo. Ook Wobbinga State moest dit lot ondergaan. In de 18e eeuw is het goed in gedeelten verkocht, terwijl de stinswier later is afgegraven."
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FD32BFB9-DDEF-428B-8EBE-16929016E3F2}
SHAPE_Length: 468.0424314402753
SHAPE_Area: 11280.629094022479
Polygon: [...]
id:
24
OBJECTID: 24
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2029
UNI_NAAM: Klein Hania
BUI_ID: 0
STI_ID: 29
STI_NAAM: Klein Hania
STI_PLAATS: Weidum
BP_ID: 373
BP_NAAM: Klein Hania
PNN_ID: 627
PNN_NAAM: Klein Hania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1600
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Klein Hania, waarvan onduidelijk is of het een afsplitsing van Hania is of dat het zijn naam alleen aan de nabijheid heeft te danken, was aan het einde van de 16de eeuw eigendom van Andries van Albada."
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FACD9E78-D8F8-4E68-8EE9-12B7A259D049}
SHAPE_Length: 349.0786487472108
SHAPE_Area: 6012.594999960177
Polygon: [...]
id:
25
OBJECTID: 25
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1254
UNI_NAAM: Dekema
BUI_ID: 254
BUI_NAAM: DEKEMA
STI_ID: 27
STI_NAAM: Dekema
STI_PLAATS: Weidum
BP_ID: 374
BP_NAAM: Dekema
SIF_ID: 62
SIF_NAAM: Dekema State (Weidum)
PNN_ID: 625
PNN_NAAM: Dekema
OPM_NAAM: Andere benaming: Monnikhuys (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State ligt tegenwoordig de ijsbaan (SIF).
JR_NOOMEN: <1468
JR_SIF: <1199
OPM_JAAR: In 1796 was de state al afgebroken. Later werd er weer een representatieve woning gebouwd (SIF). Afgebroken in 1902 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Dekema's waren de belangrijkste hoofdelingen in Weidum. Volgens de traditie (zie bij Muuncka-state) zouden ze deze van de Hania's hebben overgenomen. Dekema kan als het stamhuis van de Dekema's gelden. In 1468 vermeldde de Hollandse spion Dekema te Weidum als een militair belangrijk huis. Tot in de 17de eeuw zou de state aan de Dekema's behoren. De geschiedenis van de familie en van de stins, afgebroken in 1902, moet nog uitvoeriger beschreven worden."
SIF: "De oudste vermelding van een Dekemastins dateert uit 1199." "Onder Weidum was in 1199 een stins gebouwd door monniken van het klooster Ludingakerk onder Midlum." "Toen zijn zoon Sytse Dekema in 1397 met zijn vriend en buurman Gaele Hania in 1397 terugkwam uit Italië, waar ze enkele jaren aan het hof van koning Wenceslaus hadden vertoefd, vonden zij hun stinsen te Weidum uitgebrand en het dorp uitgemoord en leeggeplunderd door de Vetkopers. Verbitterd zwoeren ze wraak over de Vetkopers."
"in het voorjaar van 1796 stond het goed opnieuw te koop. Voor 2100 gulden werd Johannes Caspar Schik, de secretaris van Menaldumadeel, de nieuwe eigenaar. In de proclamatie van die verkoop staat een beschrijving die een aardig beeld schetst van de situatie: "Aan den Oostkant van den Hoge Heereweg een groote ingangpoort, waar vandaan Noordwaarts een sufficante Ringmuur strekt tot aan de Weijdumer opvaart. Van de voormelde poort tot aan de Gragt van de huijssteede is een Ruime Plaats of Bassecour, aan welke Zuijdzijde is een welgetimmerd koetshuijs en kamer voor guardeniersgereedschap, leggende aan dien extra schone druivebomen. Aan de Noordzijde van het Bassecour een deftige stallinge voor veertien paarden, zijnde aan de Westkant van dien een kelderkamer, waaronder een groote kelder en aan den Oostkant twee knegts en meijdekamers.
Voorts een groote huijssteede, waarvan de huijsinge is afgebroken en eijndelijk een extra grote hovinge, verzien met de kleurrijkste en uijtgesogste vrugtboomen, soo met latwerk, als met elsen en yperen hagen, en voorzien met twee vijvers, en verscheidene espaljers. Voorts aan den Noordkant een mooije plantagie en singel aan de Weijdumer opvaart, strekkende sig Oostwaarts uijt nae het Weijdumerhout, sooverre tot dit hornleger behoorende, Dekemalaan genaamd. Oppervlakte 12 p.m." (12 pondemaat = ruim 3 hectare). De state zelf schittert dus door afwezigheid, want die is afgebroken.
Toch werd hier weer een representatieve woning gebouwd, want een paar jaar later werd de state eigendom van de familie Van Beijma, die daar tot 1894 gewoond heeft." "Het lot van Dekema State werd in 1898 bezegeld door natuurgeweld. Op 2 maart 1898 trok er een windhoos over Weidum, waardoor niet alleen een aantal huizen en boerderijen zware schade opliepen. De tuin van Dekema State werd in één klap verwoest en de gebouwen zwaar beschadigd. De bijl heeft het werk in de tuin afgemaakt, de slopershamer maakte korte metten met de restanten van de gebouwen en met de schep werd de terp afgegraven. Zo werd er een streep gezet onder de 700-jarige historie van Dekema State." "Op de plaats van de State ligt tegenwoordig de ijsbaan."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy; Aantekeningen J. Leemburg uit diverse publicaties).
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FAAC19E6-8154-483C-ABF0-817817E559F0}
SHAPE_Length: 566.7805099041008
SHAPE_Area: 14657.5156786689
Polygon: [...]
id:
26
OBJECTID: 26
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1255
UNI_NAAM: Hania
BUI_ID: 255
BUI_NAAM: HANIA
STI_ID: 28
STI_NAAM: Hania
STI_PLAATS: Weidum
BP_ID: 375
BP_NAAM: Hania
SIF_ID: 117
SIF_NAAM: Hania State
PNN_ID: 626
PNN_NAAM: Hania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_SIF: 1200
OPM_JAAR: De laatste resten van het gebouw werden in 1902 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een grote Hania-grafsteen is nog in de kerk aanwezig. Het terrein van deze stins werd na 1808 bij dat van Dekema gevoegd. De laatste resten van het gebouw, met kloostermoppen, werden in 1902 afgebroken."
SIF: "De State grensde aan de Dekema State en lag er direct ten zuiden, tussen de huidige huizen Hegedyk 1 en 3." "De State werd rond 1200 gebouwd." "Rond 1200 woonde hier Viglius (Wigle) Hania, die in 1199 de kerk van Weidum bouwde met hulp van de conversen van het klooster Ludingakerk. Rond 1400 woonde hier Gaele Hania, de boezemvriend van Sytse Dekema.
Na 1640 werd de state meestal verhuurd. In 1977 werd de boerderij die nu op die plek staat bewoond door een familie Holtrop." "Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij." (bronnen: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy).
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7CCD3859-75A7-4C2B-8F80-61EEFD1C5630}
SHAPE_Length: 589.6363921402436
SHAPE_Area: 18370.80822441471
Polygon: [...]
id:
27
OBJECTID: 27
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1253
UNI_NAAM: BORNIA
BUI_ID: 253
BUI_NAAM: BORNIA
BP_ID: 379
BP_NAAM: Van der Laan (Sch.) / Bornia (E.)
SIF_ID: 31
SIF_NAAM: Bornia State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden. Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderijtje (SIF).
JR_SIF: <1763
OPM_JAAR: In 1868 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het eerste huis stond al op deze plaats voor 1763." "Bornia State was, nadat het huis iets voor 1763 herbouwd was, net als Dekema State een sieraad voor het dorp. In 1768 woonde hier de raadsheer Hamerster en in 1818 mr. Bernhardus Buma. In 1864 is het huis voor afbraak verkocht en vier jaar later was het met de grond gelijk gemaakt. Op deze plek woonde in 1977 Auke Schotanus, terwijl er vlakbij het rusthuis "Nij Dekema" staat. De State stond aan het eind van de huidige Küperssteech." "Van de State is niets meer terug te vinden. Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderijtje en niet zo ver daar vandaan een rusthuis." (bronnen: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {20C8E28B-937A-4C69-B065-391550F45695}
SHAPE_Length: 586.047819408735
SHAPE_Area: 21424.24569124302
Polygon: [...]
id:
28
OBJECTID: 28
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1252
UNI_NAAM: Papinga (state)
BUI_ID: 252
BUI_NAAM: PAPINGA
STI_ID: 30
STI_NAAM: Papinga (state)
STI_PLAATS: Weidum
BP_ID: 380
BP_NAAM: Papinga
SIF_ID: 224
SIF_NAAM: Papingastins (Weidum)
PNN_ID: 629
PNN_NAAM: Papinga state
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: 1500
JR_SIF: <1600
OPM_JAAR: Rond 1700 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Papinga was aan het begin van de 16de eeuw eigendom van verschillende leden van de familie Camstra/Andla. Kinsck Ropta, weduwe van Siuerdt van Andla (en later van Taco van Hermana), overleden in 1581, stichtte een weeshuis, waarvoor ze Tjallinga in Westernijkerk doteerde. De voogdij over deze stichting verbond ze aan de eigendom van Papinga te Weidum, Camstra te Wirdum en Ropta te Metslawier. Blijkens de vondst van kloostermoppen op het terrein was Papinga een middeleeuwse stins. Op basis van een huurcontract uit 1629 kon worden geconcludeerd dat een eenvoudig zaalhuis was."
SIF: "Het huis wordt voor het eerst in de 16e eeuw genoemd." "Rond 1700 werd het statige huis afgebroken.
In 1977 woonde op deze plek weduwe Monsma." "Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij. Aan het einde van de Lytsebuorren aan de zuidwestkant van de kerk van Weidum begint de oprijlaan naar Papinga State (vanuit het dorp gezien de linker boederij)."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy).
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9FE90D1B-7226-440D-86C9-BD513CBBEEB9}
SHAPE_Length: 555.5327761873906
SHAPE_Area: 17597.130439573004
Polygon: [...]
id:
29
OBJECTID: 29
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1261
UNI_NAAM: Doniaterp
BUI_ID: 261
BUI_NAAM: DONIA
STI_ID: 273
STI_NAAM: Doniaterp
STI_PLAATS: Spannum
BP_ID: 388
BP_NAAM: Donia
PNN_ID: 564
PNN_NAAM: Doniaterp
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1455
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Doniaterp was oorspronkelijk het huis van de gelijknamige familie. In 1455 waren Gala Donterp en zijn broer Rypper getuige bij het testament van Feddrick Hummama te Dronrijp.In 1468 wordt Gale als één van de dorpshoofdelingen van Tzum genoemd; niet zo vreemd als we bedenken dat de kerk van Spannum een dochter van die van het naburige Tzum was. Gale Doniaterp was ook grietman van Hennaarderadeel. In de late 15de eeuw verlegde de familie haar woonplaats naar Leeuwarden, waar de Doniaterps in het stadsbestuur kwamen. In verschillende oudfriese oorkonden komen transacties tussen en naburige eigendomsrechten van de erven Doniaterp en de familie Roorda voor.Aan het begin van de 16de eeuw waren de laatsten eigenaars van Doniaterp. Sybrandt van Roorda vermaakte in zijn testament van 1550 't huys en 't goedt genoempt Doenterp, gelegen to Spannum, waarop hij zelf woonde, aan zijn zoon George. Ook het roerende goed, de plicht tot gastvrijheid voor verwanten en de functie van het huis als archiefbewaarplaats voor de familie noemde hij daarin."
PLAATS: Spannum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5F73F704-1953-4FC8-9D54-A1B11DD087E6}
SHAPE_Length: 582.0410124508913
SHAPE_Area: 18773.167564922198
Polygon: [...]
id:
30
OBJECTID: 30
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2271
UNI_NAAM: Bonkwert
BUI_ID: 0
STI_ID: 271
STI_NAAM: Bonkwert
STI_PLAATS: Spannum
BP_ID: 393
PNN_ID: 566
PNN_NAAM: wier benoorden Bonkwerd
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij het huis van Bonkwerd lag in 1718 een stinswier. Ook benoorden Bonkwerd (FC11) lag toen een stinswier (in het uiterste NW)."
PLAATS: Spannum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4DB7B66E-49CE-4892-8721-3F100F9D619D}
SHAPE_Length: 317.4151549300683
SHAPE_Area: 4856.732585116251
Polygon: [...]
id:
31
OBJECTID: 31
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2274
UNI_NAAM: Unga
BUI_ID: 0
STI_ID: 274
STI_NAAM: Unga
STI_PLAATS: Spannum
BP_ID: 399
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan Boerderijplaarts op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Het is niet duidelijk welke locatie dit betreft. In "Noomen" wordt alleen een Unga onder Eedens besproken (zie State 260). Daar is al een andere locatie voor aangemaakt (zie Stins 261). De locatie ligt ook eerder in Eedens dan in Spannum.
PLAATS: Spannum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E98E095C-FB61-496F-8403-B6CBD9411376}
SHAPE_Length: 463.3601451450239
SHAPE_Area: 9808.850580028444
Polygon: [...]
id:
32
OBJECTID: 32
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1260
UNI_NAAM: Unga
BUI_ID: 260
BUI_NAAM: UNGA
STI_ID: 261
STI_NAAM: Unga
STI_PLAATS: Edens
BP_ID: 400
BP_NAAM: Unga (Sch. en E.)
PNN_ID: 126
PNN_NAAM: Unga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: 1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Unga was aan het begin van de 15de eeuw een afzonderlijke adellijke familie. Via een erfdochter vererfde het goed aan de Camstra's, die er in 1511 woonden. Later vererfde de state op een tak van de Burmania's."
PLAATS: Edens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {47BE299C-7A2C-4733-8D62-EB747CD310BC}
SHAPE_Length: 563.4058318674714
SHAPE_Area: 16580.558149118966
Polygon: [...]
id:
33
OBJECTID: 33
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1259
UNI_NAAM: Sassinga
BUI_ID: 259
BUI_NAAM: SASSINGA
STI_ID: 262
STI_NAAM: Sassinga
STI_PLAATS: Hennaard
BP_ID: 409
BP_NAAM: Sassinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 246
SIF_NAAM: Sassinga State
PNN_ID: 228
PNN_NAAM: Sassinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1563
JR_SIF: <1529
OPM_JAAR: Rond 1800 al veranderd in boerderij. In 1914 is de boerderij afgebroken en de overgebleven poort eveneens (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Door het huwelijk van Doytien Sassinga met Ryoerdt van Roorda vererfde Sassinga op de Roorda's (1563), die er aan het eind van de 17de eeuw nog woonden."
SIF: "Deze State lag in Hennaard, Sassingawei nr. 15, gemeente Hennaarderadeel." "De naam Sassinga State bestond al in 1529." "Sassinga State behoorde in begin 1800 toe aan Jhr. Frans Julius Johan van Eijsinga. Het oude slot was toen al veranderd in een boerderij en verhuurd.
Voor 1798 werd de boerderij verhuurd aan Hilbrand Rintjes. Daarna huurt Jan Douwes (Boschma) van 1798 tot 1816 de Boschplaats (Sassinga State). Bij de State was een bos dat al in het einde vn de 18e eeuw werd verwijderd.
In 1914 is de boerderij afgebrand en het poortje afgebroken, de boerderij is toen oostelijker herbouwd maar op de 'homeye'-palen staat nog steeds "sassinga-state"." (bronnen: Internet en huidige bewoners van de boerderij "Sassinga-State").
PLAATS: Hennaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FB7618B6-EA57-4782-865D-3D930F29251D}
SHAPE_Length: 438.24631508634144
SHAPE_Area: 11313.526997943645
Polygon: [...]
id:
34
OBJECTID: 34
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2263
UNI_NAAM: Sibranda
BUI_ID: 0
STI_ID: 263
STI_NAAM: Sibranda
STI_PLAATS: Hennaard
BP_ID: 417
PNN_ID: 229
PNN_NAAM: Sibranda
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De bestaande Boerderijplaats 417 is aangepast met behulp van de kaart van 1832, zodat de Stins 263 binnen de contouren ligt. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1529
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sibranda had in 1529 zwaanrecht; Tjalling Doeckes Jongema woonde er in die tijd. In 1581 werd er het stensterp ofte wierterp genoemd. Zie voor de stinswier (op FC4) ook bij Goikema."
"Goikema is opgenomen omdat de stinswier die in 1718 naast een sate tussen Hennaard en Monsmaburen lag, volgens de reconstuctie in de Prekadastrale Atlas in Groot of Klein Goikema lag (FC4). Door gemeenschappelijke eigendom en deels ook van gebruik van de sates FC4 en FC7 (SC5, SC6, SC7) is het mogelijk dat de goederen Groot en Klein Goikema en Sibranda in de floreenadministratie door elkaar zijn geraakt. Dit ook, omdat bij Goikema geen wier wordt vermeld, terwijl in de archiefstukken betreffende Sibranda wèl van een stinswier sprake is. Deze zou dan de op de kaart van 1718 aangegeven wier kunnen zijn. Van de wier Goikema/Sibranda is een foto bewaard gebleven."
PLAATS: Hennaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {239B4398-553D-4F71-9DD4-37B50238A354}
SHAPE_Length: 602.8252861394388
SHAPE_Area: 17514.099999788963
Polygon: [...]
id:
35
OBJECTID: 35
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1047
UNI_NAAM: RUMEDA
BUI_ID: 47
BUI_NAAM: RUMEDA
BP_ID: 445
BP_NAAM: Rumede
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der AA: "Vroeger had men in deze griet. vele adell. staten, als (…) en Rumeda, te Welsryp."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E442C240-2EF0-45E3-9793-054794871E54}
SHAPE_Length: 404.5246524153868
SHAPE_Area: 9324.589999894091
Polygon: [...]
id:
36
OBJECTID: 36
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1091
UNI_NAAM: Glins in de Poelen of 't Blauwhuys
BUI_ID: 91
BUI_NAAM: GLINS
STI_ID: 390
STI_NAAM: Glins in de Poelen of 't Blauwhuys
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 457
SIF_ID: 100
SIF_NAAM: Glins (Dronrijp)
PNN_ID: 118
PNN_NAAM: Glins in de Poelen of 't Blauwhuys
NOO_NAAM: Glins in de Poelen of 't Blauwhuys
OPM_NAAM: Benamingen: Glins in de Poelen of 't Blauwhuys (Noomen), het Blaauwhuis of Glinstra (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets terug te vinden, er staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1422
OPM_JAAR: Afgebroken in 1765, de poort is in 1820 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hoewel de oudste vermelding van Glins eerst uit 1422 dateert en de naam steeds op het huis betrekking heeft, hebben we hier in oorsprong waarschijnlijk met een vroegmiddeleeuwse naam op -ngi/-ens te maken, die aanvankelijk op een uit meerdere huizen bestaande terpbuurschap betrekking zal hebben."
"In de 17de eeuw werd Glins, of het Blauwhuys zoals het naar het pannendak dikwijls werd genoemd, verworven door de regentenfamilie Van Glinstra die haar naam aan het huis ontleende."
SIF: "Het is onbekend wanneer de State is gebouwd."
"De Dronrijper schoolmeester Raucoma schrijft in zijn kroniekje rond 1700 dat “Majoor Glinstra” zijn keuken heeft laten vergroten en ook de singel heeft vergroot en met nieuwe bomen heeft laten beplanten.
Wumkes vermeldt:
17-10-1764: “Verkoop op het Blauwhuis te Dronrijp van iepen, abeelen, tuingereedschap en een groote schouw om paarden over de vaart te zetten.”
09-03-1765: “De heerenhuizinge en paardestallinge Het Blaauwhuis te Dronrijp zal worden afgebroken.”
In de “Tegenwoordige Staat” wordt rond 1775 geschreven: “Ruim een vierde uur gaans ten Oosten van Dronrijp lag voor deezen de State Glins, gemeenlyk ’t Blaauwhuis genoemd; deeze was ook nog voor weinig jaaren in bloei, doch is thans geheel vernietigd, behalven de poort en een gedeelte der plantagie”.
Vervolgens meldt Wumkes bij 13 Mei 1820: “Bij afbraak verkocht de poort van het gesloopte Blauwhuis onder Dronrijp”. "Van de State is niets terug te vinden, er staat nu een boerderij."
(bronnen: Tekst: : Jan Leemburg; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FE7BB0DB-9EA5-450E-9890-76EE66E0BF57}
SHAPE_Length: 837.968453280703
SHAPE_Area: 27946.299984994537
Polygon: [...]
id:
37
OBJECTID: 37
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2385
UNI_NAAM: Aesgema in de Poelen
BUI_ID: 0
STI_ID: 385
STI_NAAM: Aesgema in de Poelen
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 462
PNN_ID: 114
PNN_NAAM: Aesgema in de Poelen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1403
OPM_JAAR: Oorspronkelijk zal, gezien de positie van de familie op Aesgema in de Poelen een stins hebben gestaan. Na 1500 moet het een gewone boerderij zijn geworden. De boerderij lag in 1718 en in 1832 bovenop de terp in de Poelen; tussen 1832 en 1851 werd de boerderij 500 meter naar het oosten verplaatst (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aesgema is een goed voorbeeld van een stins die na 1500 zijn militaire functie verloor. De hoofdelingenfamilie stierf in mannelijke lijn uit. In vrouwelijke lijn was er nageslacht in eigenerfde families in Westergo. De oudste vermelding van Aesgema dateert van 1403. Volgens het necrologium van Dronrijp stierf in dat jaar de discretus vir Siffridus of Sioerd Aesgama in de Poelen."
"Oorspronkelijk zal, gezien de positie van de familie op Aesgema in de Poelen een stins hebben gestaan. Na 1500 moet het een gewone boerderij zijn geworden. De boerderij lag in 1718 en in 1832 bovenop de terp in de Poelen; tussen 1832 en 1851 werd de boerderij 500 meter naar het oosten verplaatst."
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {8BEA8E97-8A91-449F-8CBD-24D8EF46ABC2}
SHAPE_Length: 315.03435385223094
SHAPE_Area: 4332.01501013043
Polygon: [...]
id:
38
OBJECTID: 38
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1071
UNI_NAAM: ANDRINGA
BUI_ID: 71
BUI_NAAM: ANDRINGA
BP_ID: 478
BP_NAAM: Andringa (Sch. en E.)
SIF_ID: 16
SIF_NAAM: Andringa State (Marssum)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Er is niets van de state terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1600
OPM_JAAR: Onbekend wanneer de state werd gebouwd (SIF).
Afgebroken in 1810 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Andringa State stond ten zuidwesten van Marssum ten zuiden van de Menaldumer vaart, iets zuidwestelijk van de tegenwoordige restaurantboerderij Nij Andringa State."
"Het is mij niet bekend wanneer de State gebouwd werd."
"Omstreeks 1600 werd de state bewoond door Poppe Tjallingsz van Andringa en zijn echtgenote Tiets Oenesdr. van Grovestins."
"Dr. Wumkes schrijft in zijn kroniek van Frisland bij 29 juli 1778 “Aanbesteed het slatten van de opvaart van Andringa-state onder Marssum lang 152 roeden”. Bij 2 juli 1791 meldt hij: “Te koop 24 rooken kleihooi op Andringa-state van wijlen den hr. J. Wielinga te Marssum”. Op 14 november 1807 wordt er nog een tuinman gevraagd op Andringa-state onder Marssum, maar rond 1810 heeft een dochter van mr. E.E. Wielinga de state laten afbreken."
"Er is niets van de state terug te vinden."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; ‘Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland’ ca. 1775; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Prekadastrale Atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2000).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CE31F1A1-9F16-47B3-B782-976DA570457E}
SHAPE_Length: 651.8716859073943
SHAPE_Area: 11297.079747254593
Polygon: [...]
id:
39
OBJECTID: 39
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1074
UNI_NAAM: Sierdsma of Feytsma
BUI_ID: 74
BUI_NAAM: FEITSMA
STI_ID: 383
STI_NAAM: Sierdsma of Feytsma
STI_PLAATS: Deinum
BP_ID: 497
BP_NAAM: Feytsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 255
SIF_NAAM: Sierxma State
PNN_ID: 99
PNN_NAAM: Sierdsma of Feytsma
OPM_NAAM: Benamingen: Sierxmastate, Siersma State, Siertema State, Feytsma State (SIF)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is niets van de stins/state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1420
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: Rond 1870 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Volgens Sibrandus Leo zou Syard van Deinum, de vierde abt van Lidlum (1204-1232) uit deze familie zijn gestamd. Evenals Oedsma van Boxum wordt Sierdsma te Deinum in 1420 onder de Schieringers genoemd. Zie voor Sierdsma het opstel van D.J. van der Meer."
SIF: "Deze stins/state is gebouwd voor of kort na 1400."
"Wanneer de Sierxma’s voor het eerst in Deinum neerstrijken is niet bekend, maar al in 1420 komt er te Deinum een hoofdeling voor met de naam Sija Sierdsma die in dat jaar samen met Homme Oedsma van Boxum een “Suenbrieff” tussen “Sicke Syaerda, met sijn vrunden” en Okke tom Broek bezegelt."
"Uit het testament van Ofke van Feitsma, opgemaakt op 13 november 1612, weten we dat Sierxma State gerechtigd was tot de collatie van de pastorie te Deinum."
"Vijfenveertig jaar later wordt er gebouwd op Sierxma State getuige deze steen in de gevel van de boerderij. De “tegenwoordige Staat” meldt rond 1785: “De huizing en hovingen van de State Feitsma zijn nog gedeeltelijk in weezen”."
"Dr. Wumkes schrijft in zijn kroniek van Friesland:
24 oktober 1818 – Verkocht Siersma-State te Deinum met heerenhuizinge, zomerhuis, hovinge, boerenwoning en schuur, berechtigd met een zwanejacht en vrije opvaart, in gebruik bij Meinsma als mede-eigenaar en Marten Annes van der Hogt als huurder.
11 april 1834 – Verkocht Siersma-State te Deinum voor de erven van Titia Appelhoff met zwanendrift en vrije dispositie van een Deinumer wees in het weeshuis te Leeuwarden te plaatsen.
Titia Appelhoff, sinds 25 oktober 1827 weduwe van Johannes Jacobus Meinsma, was op 25 april 1829 te Leeuwarden overleden. Toen krantenuitgever en verslaggever Hepkema rond 1900 Deinum bezocht was er van de State niets meer terug te vinden. Een van de bewoonsters vertelde dat men, toen het grote witte huis in de 70-er jaren werd afgebroken en de terp werd afgegraven, men de kelders en met ijzeren deuren afgesloten onderaardse gangen had afgespeurd naar een schat. Volgens de overlevering zou die daar in de Franse tijd door een eerdere bewoner verborgen zou zijn toen die moest vluchten."
"Er is niets van de stins/state terug te vinden."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Van de mond der oude Middelzee”, serie artikelen in het Friesch Landbouwblad van 1922 tot 1942 door K.J. van den Akker, in boekvorm uitgebracht in 1971).
PLAATS: Deinum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8DCC6364-4BAC-41D7-9DA6-5EEA78EA675E}
SHAPE_Length: 495.9268844639525
SHAPE_Area: 14258.977985051275
Polygon: [...]
id:
40
OBJECTID: 40
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1073
UNI_NAAM: Groot Dotinga
BUI_ID: 73
BUI_NAAM: KLEIN DOTINGA
STI_ID: 402
STI_NAAM: Groot Dotinga
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 512
BP_NAAM: Kl. Dotinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 69
SIF_NAAM: Dotinga State (Marssum)
PNN_ID: 373
PNN_NAAM: Groot Dotinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: In "Stinzen" is naast Dotinga 'Klein of Lutcke Dotinga (Marssum FC41, SC10)' opgenomen. Deze state lag een stuk noordelijker. "Dotinga, ter onderscheiding van Klein of Lutcke Dotinga ook Groot Dotinga genoemd." Zie ook de opmerkingen uit SIF: 'Groot-Dotinga (door sommige schrijvers ook (foutief) als Klein-Dotinga vermeld, ter onderscheid van Dotinga State/Groot-Dotinga onder Dronrijp)'.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1501
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: Afgebroken in 1517, daarna herbouwd (SIF).
Een plattegrond van het dorp van rond 1750 laat een kop-hals-rompboerderij binnen een gracht zien. De kadasterkaart van 1832 vertoont de gracht niet meer (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dotinga hield al in het begin van de 16de eeuw op een adellijk huis te zijn. In mannelijke lijn stierf de gelijknamige familie toen uit. De beide goederen Dotinga bleven echter lang eigendom van afstammelingen in vrouwelijke lijn: Groot Dotinga van de hoofdelingen Minnema en Cammingha,Klein Dotinga van de eigenerfden Van Baerdt. Een stinswier herinnerde in 1718 nog aan de voormalige stins."
"De eerste vermelding van Dotinga is uit 1501. Dan worden drie pondematen buta dyxstal naest Doytsama graet stuck genoemd; de ligging wordt verduidelijkt met wordt nu Dothingha genoemt.De gelijknamige familie wordt veel eerder genoemd."
"In 1529 liet een kleinzoon van Ymck en Sipcke, Frans Fransz Minnema, vanwege Dotinga Staete te Marssum de jacht en het houden van zwanen in het zuidelijke deel van het Marssumer dorpsgebied, bij Deynummer zylroed en Ritzema zylroed, registreren."
"Dotinga, ter onderscheiding van Klein of Lutcke Dotinga ook Groot Dotinga genoemd, bleef nog geruime tijd in bezit van adellijke afstammelingen van de Dotinga's." "In 1622 werd Dotinga nog als adellijk huis aangegeven. In 1718 werd het als gewone boerderij ingetekend, gelegen op een ruim erf binnen singels. Ten noorden van de boerderij lag een stinswier. Een plattegrond van het dorp van rond 1750 laat een kop-hals-rompboerderij binnen een gracht zien. De kadasterkaart van 1832 vertoont de gracht niet meer."
SIF: "Dotinga State bestond al in het begin van de 15e eeuw."
"Maar tussen 1515 en 1524 speelde zich hier nogal wat af. Dat ondervond ook Fedde Dotinga, de bewoner der stins. Deze behoorde tot de weerspannige onderdanen, wier huizen en stinzen door Karel V de 12de Februari 1517 verbeurd verklaard werden om afgebroken te worden ten behoeve der versterking van Leeuwarden.
Zodoende viel Groot-Dotinga, doch het is weer opgestaan, zij het dan ook in heel andere vorm. Wanneer dat plaats had weten we niet, doch de vele “âlde Friezen” (kloostermoppen) welke nu nog aan de “foarein” gevonden worden, wijzen er op, dat ze van de voormalige stins afkomstig zijn. De schuur is ongetwijfeld van veel jongere datum (op een steen in de muur zagen we het jaartal 1789), terwijl de stalling in de jongere tijd de gebruikelijke modernisering heeft ondergaan. Van eventuele oude kelders, zoals wij die bij de oude burchten gewoon waren, hebben we hier geen spoor kunnen ontdekken.”
Op de plek van de stins is inderdaad een nieuw huis gebouwd, want in 1543 woont hier Anle Abbesz. Dotinga en later zijn dochter Ymck van Dotinga die getrouwd is met Wopcke Pieters Popta. In 1640 is de state volgens het stemkohier van dat jaar eigendom van Watze van Camminga en in gebruik bij Olphert Gatzes.
Tegen het eind van de 17e eeuw is de state/boerderij eigendom van Wilco Holdinga baron thoe Schwartzenberg en Hohenlandsberg. Zij bestond toen uit “huizinge, schuur, hooiberg, bomen en plantagie” en 80 pondemaat land. Die liet dit bezit in 1691 veilen en de laatste bieder “bij het uytgaen van de keerse” was de heer B. Jelmers te Beetgum. Helaas voor hem maakte advocaat dr. Hendricus Popta, eigenaar van het Popta Slot, als naastligger gebruik van zijn “recht van niaer” en werd die bezitter van Groot-Dotinga voor het door Jelmers uitgebrachte bod van 67 goudgulden en 7 stuivers per pondemaat. Blijkbaar was het Popta-stichting een goede landheer, want na Wijbe Hilbrands die er woonde van 1712 tot 1743 kwam Auke Doekles Tolsma en diens nakomelingen bleven er gevestigd tot 1916… bijna 2 eeuwen!
Dotinga State / Groot-Dotinga te Marssum wordt door sommige schrijvers ook wel als Klein-Dotinga vermeld, ter onderscheid van Dotinga State / Groot-Dotinga onder Dronrijp. Dit is echter fout. Klein-Dotinga was een boerderij, op de kaart van Schotanus en Halma (rond 1700) vermeld als “Lutcke Dotinga”. Deze boerderij stond veel dichter bij het dorp, ten oosten van de oude zeedijk, dus op het nieuwland, schuin tegenover Heringa State / Popta-slot. Mogelijk is deze boederij gesticht door Oefcke Dottyngha toen die rond 1470 “greetman” was over dit deel van het Marssumer grondgebied."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CFE51F6B-3B83-407A-B730-D56B1BF94A1D}
SHAPE_Length: 462.1748891691713
SHAPE_Area: 12378.205344971717
Polygon: [...]
id:
41
OBJECTID: 41
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2405
UNI_NAAM: Lutke Dotinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 405
STI_NAAM: Lutke Dotinga
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 515
PNN_ID: 376
PNN_NAAM: Lutke Dotinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1547
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Eén tak van "boeren"-afstammelingen van de oude Dotinga's pachtte in de 16de eeuw Groot Dotinga, een andere tak had in de 16de eeuw eigendom en gebruik, later alleen de eigendom van het aan Groot Dotinga grenzende Lutcke Dotinga. Deze state lag op het nieuwland buitendijks, tegenover Heringa-state. (…) Hun zoon Siuerdt Tietesz Baerdt woonde aanvankelijk (1546) op de Poelen in Dronrijp, later (1547) op het eveneens van zijn grootouders afkomstige Lutcke Dotinga in Marssum. Siuerdts zoon Hobbe Baerdt, secretaris van Harlingen en van 1585 tot zijn dood griffier van het Hof van Friesland, werd in 1591 in Marssum begraven. Hij verpachtte Klein Dotinga. Dat deden ook zijn nazaten Baerdt en Baerdt van Sminia in 1640 en 1700."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {05B28CAE-8784-4822-A990-F47A1074C71D}
SHAPE_Length: 459.4178915930905
SHAPE_Area: 12502.484999810495
Polygon: [...]
id:
42
OBJECTID: 42
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1072
UNI_NAAM: Aesgema, Heringa of Popta
BUI_ID: 72
BUI_NAAM: HEERINGA/PORTA
STI_ID: 398
STI_NAAM: Aesgema, Heringa of Popta
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 518
BP_NAAM: Heringa (Sch. en E.)
SIF_ID: 227
SIF_NAAM: Popta Slot
PNN_ID: 370
PNN_NAAM: Aesgema, Heringa of Popta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Heringa State is het enige complete landelijke huis in Friesland dat van de vele is overgebleven. Ook de boerderij en de hovinge zijn nog intact (SIF).
JR_NOOMEN: <1473
JR_SIF: 1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aesgema, Heringa of Popta slot."
"In 1473 testeerde Yde Aylva, dochter van Tiaerd Aylva en Swob Juwsma en achtereenvolgens gehuwd geweest met Eelck Heringa en Sasker Jelmera. Ze begeerde daarbij datse sie mey Aesghen, her fadir, to Rawert, to Mantchum ende to Mersum in dae joegha beed gehouden mocht worden. Met deze fadir Aesghen kan zij niemand anders bedoeld hebben dan haar eerste schoonvader, die dus belangen te Rauwerd, Mantgum en Marssum moet hebben gehad. Aesgema is dus waarschijnlijk oud bezit van de Heringa's geweest en kan zijn naam aan Ydes schoonvader Aesghe Heringa of een gelijknamige voorvader van Aesghe hebben ontleend. In 1473 liet Yde Aylva bij genoemd testament Aesgheme gued na aan haar dochters zoon Sasker Heringa. Steen afkomstig van de stins op dit goed had zij al eerder verkocht, maar lag in 1473 blijkbaar nog op het erf. Onlangs bleek dat de oostkant van de grote toren gefundeerd is op regelmatig gemetseld muurwerk, dat uit het laatst van de 13de eeuw moet dateren. Hoogstwaarschijnlijk is het een rest van het door Yde Aylva afgebroken gebouw." "De deuren in de traptoren met laatgotische profielen, die waarschijnlijk dateren uit het tweede decennium van de 16de eeuw, zijn daarvoor een aanwijzing."
"Saskers zoon Eelcke Heringa pretendeerde in 1529 de zwanenjacht in Marssum vanwege Heringa offt Azinga staete. Aan hem en zijn vrouw Womck van Jongema herinneren de initialen EH en WI op de renaissancebedden op een der zolderkamers."
"In 1687 werd het door advocaat dr. Henricus Popta gekocht, die het tot zijn dood in 1712 bewoonde. Bij testament bestemde hij het tot het bestuurshuis van het door hem ernaast gestichte Poptagasthuis. De state werd in 1907 gerestaureerd."
SIF: "Het huis werd rond 1500 gebouwd."
"De hoofdtoegang bevond zich aan de tegenwoordige achterzijde bij de traptoren. Wellicht rond 1600 werd de toegang naar de tegenwoordige voorzijde verplaatst en het poortgebouw gebouwd. Het gehele pand was omgeven door een gracht.
Weldra kwam de state in het bezit van het geslacht Van Eysinga. In 1631 liet Tjalling van Eysinga, grietman van Menaldumadeel, de state in- en uitwendig verbouwen. Het interieur werd o.a. van vele renaissancistische poortjes, schouwen en betimmeringen voorzien. Het poortgebouw werd verhoogd en van een nieuwe gevel voorzien in de trant van Hendrick de Keyser. De verdieping van het poortgebouw werd van een schouw voorzien. Deze verdieping werd toegankelijk gemaakt door een uitgebouwde traptoren, waarin een eikenhouten spiltrap. Nu nog geheel aanwezig.
Bijzonder is dat de gibben niet via de topgevels, maar via het dak toegang hebben tot de zolder. Een op het huis aanwezig schilderij geeft het pand in deze staat weer: een uit kloostermoppen bestaand rechthoekig gebouw, waarvan het linker deel, en wellicht het oudste, onderkelderd is. De vensters bestonden uit natuurstenen kruiskozijnen.
In 1687 kwam de state in het bezit van Dr. Henricus Popta, advocaat van het hof van Friesland. Ook hij zal de nodige veranderingen hebben aangebracht. In 1711 stichtte hij het nabijgelegen vrouwengasthuis.
In de 18e eeuw werden de kruiskozijnen vervangen door schuiframen met een kleine ruitverdeling. Tevens werd in rijke kroonlijst aangebracht.
In 1880 heeft een restauratie plaatsgevonden waarbij o.a. de hoofdtoren aan de voorzijde geheel werd ommetseld in neo-renaissance trant.
Tijdens een restauratie in 1906 onder leiding van J. F. L. Frowein werden de muren zo goed als gesloopt om de state zo goed mogelijk in een middeleeuwse trant te herbouwen. Hierbij gingen vele bouwsporen van waardevolle veranderingen verloren. In een aanbouw aan de zuidzijde werd toen een salon in Louis XVI-stijl aangebracht, naar het voorbeeld van een nog aanwezige kamer in de Harsta State te Hogebeintum.
Heringa State is de enige complete landelijke huis in Friesland dat van de vele is overgebleven. Ook de boerderij en de hovinge zijn nog intact. Het huis is gemeubileerd met 17e-eeuwse meubels en bevat zelfs nog een 16e-eeuwse bedstede."
(bronnen: Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B80EB014-0350-4B31-9816-3529C4A54453}
SHAPE_Length: 608.466454999074
SHAPE_Area: 18984.44182360233
Polygon: [...]
id:
43
OBJECTID: 43
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2404
UNI_NAAM: Lunia
BUI_ID: 0
STI_ID: 404
STI_NAAM: Lunia
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 522
PNN_ID: 375
PNN_NAAM: Lunia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1439
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Lunia is opgenomen vanwege de wier die er in 1718 bij wordt aangegeven. Lunia wordt voor het eerst in 1439 vermeld, als Wpka Doyema de pastorie van Marssum met drie pondemaat en twee einzen land in dae Dyckland by Lioyngia huus bedenkt. Heer Tjalling, prebendaris te Marssum schonk in 1501 aan het Maria-beeld in de kerk van Marssum land op't suyden van Lyonie sylslaet. Naast Lunia lag in de 15de eeuw dus een waterlossing in de Middelzeedijk. De sate Lunia was in 1640 eigendom van Schelte van Paffenrode, in 1700 van de heer Cammingha. In 1702 werd de sate gekocht door Wybren Sipckesz Bokma en Jan Taeckesz, die zich Luinia ging noemen. Zijn naam staat ook op de wapensteen uit 1726 in de voorgevel van de boerderij. Op het perceel van de wier lag in 1832 de boomgaard."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {21C16F31-31D6-4114-9AF3-D9F70C60B045}
SHAPE_Length: 406.59320384273457
SHAPE_Area: 7740.794999887534
Polygon: [...]
id:
44
OBJECTID: 44
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2403
UNI_NAAM: Heslinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 403
STI_NAAM: Heslinga
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 528
PNN_ID: 374
PNN_NAAM: Heslinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dichtbij het dorp Engelum, maar vallend onder de parochie Marssum liggen de sates Pinnema en Heslinga; het bijbehorende land vormt één geheel. In 1640, 1698 en 1700 waren ze beide eigendom van de Heslinga's. Op Heslinga, in 1505 indirect genoemd in de naam van de bewoner, heeft - gezien de activiteiten van de bewoners - in de 15de eeuw zeker een stins gestaan."
"In 1511 was Heercko Feyckez, heerscip, eigenaar en gebruiker."
"In 1543 werden Feycke Heerckesoons landen en het goed Hesselinge herhaaldelijk genoemd."
"In de loop van de 16de eeuw werd Heslinga een gewone boerderij. In 1614 verkocht de eigenaresse Anna van Eelsma, weduwe van Siuck van Winia, het goed aan Sybrand Hanses, die de stamvader van de boerenfamilie Heslinga werd."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {516942DE-D86D-462D-9FA3-FE3A7EA6D31B}
SHAPE_Length: 362.41642085785975
SHAPE_Area: 5440.349999992922
Polygon: [...]
id:
45
OBJECTID: 45
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1054
UNI_NAAM: Sirtema-of-Groustins
BUI_ID: 54
BUI_NAAM: SIRTEMA/GROVESTINS
STI_ID: 397
STI_NAAM: Sirtema-of-Groustins
STI_PLAATS: Engelum
BP_ID: 532
BP_NAAM: Grovestins, aleer Sirtema (Sch. en E.)
SIF_ID: 106
SIF_NAAM: Grovestins (Engelum)
PNN_ID: 141
PNN_NAAM: Sirtema-of-Groustins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van deze stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1444
JR_SIF: <1446
OPM_JAAR: De stins wordt in elk geval in 1446 genoemd, maar is waarschijnlijk veel ouder. Gesloopt in 1757, waarbij de oude slottoren aanvankelijk bleef staan (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Grovestins heeft vooral bekendheid gekregen door Wybe Sjoerdsz van Grovestins, de Vetkoperse vechtersbaas "skerne Wybe", die overleed in 1482. De stins werd ten tijde van Wybes vader Sjoerd in 1444 door Schieringers ingenomen. Door hun militaire rol genoten de Grovestins'en - later Sirtema geheten - grote bekendheid. In de 16de eeuw kreeg hun stamboom een fictieve kop tot in de 12de eeuw terug. Hun positie was overigens in de Middeleeuwen die van kleine hoofdelingen. De familie en het huis verdienen nadere beschrijving."
SIF: "De stins wordt in elk geval in 1446 genoemd, maar is waarschijnlijk veel ouder."
"De oorsprong van stinsen/states als Heringa te Marssum, Groot-Terhorne te Beetgum, Hemmema te Berlikum en ook Grovestins gezocht worden in de tijd dat de Middelzee nog bestond. Langs beide oevers van de Middelzee lagen op vrij regelmatige afstand stinsen vlakbij de zeedijk waarvan veel worden aangemerkt als ‘sterk’ of ‘zwaar’ en die veelal op een behoorlijk hoge ouderdom kunnen bogen. Mogelijk zijn dit oorspronkelijk ‘forten’ geweest die het achterland moesten beschermen tegen zeerovers, plunderaars en ander gespuis uit zee.
Volgens "Het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa" werd de Grovestins, die vroeger Sirtemastins heette, omgeven door singels en grachten. De stins had uitzonderlijk dikke muren en de eigenaar en zijn geslacht noemden zich naar deze stins to of van Grovestins en gingen hun oude geslachtsnaam "Van Sirtema" steeds minder gebruiken.
Ten tijde van de verschillen tussen de Schieringers en Vetkopers, sloot de familie "Van Grovestins" zich bij de Vetkopers aan. Vooral van Wybe van Grovestins kregen de Vetkopers veel steun. Helaas verdronk hij met 800 mensen tijdens de grote watervloed van 1313.
In 1446 werd de stins belegerd en ingenomen door Sikke en Douwe Sjaerdama."
"In 1602 is het huis in bezit van Idzard van Grovestins. In het Stemkohier van 1640 wordt het goed vermeld als “Staete Groot Grovestins” en is dan eigendom van Foppe van Grovestins die zelf tevens als enige gebruiker wordt vermeld."
"In 1728 is het goed inmiddels gezamenlijk eigendom van Johan van Glinstra en Schelte van Heemstra. 29 jaar later laten “de heren Humalda” de state slopen, waarbij naar verluid van de oude slottoren nog een gedeelte bleef staan omdat de muren zo dik waren dat slopen niet lukte. Blijkbaar wist later iemand daar nog wel raad mee, want de laatste resten van de zeer zware stins zijn rond 1770 opgeruimd. Er werd op deze plaats een boerenwoning werd gebouwd, die eigendom was van de Heer Maurits Pico Diderik Baron van Harinxma thoe Slooten, die woonachtig was te Beetsterzwaag.
Tot in de zestiger jaren van de 20e eeuw werd een stuk land naast de plek waar de stins gestaan heeft nog "De Loopgraven" genoemd, als herinnering aan de vele belegeringen die de stins heeft moeten doorstaan."
"Van deze stins is niets meer terug te vinden."
(bronnen: Tekst: Geografisch Woordenboek door Van der Aa; Aantekeningen archief J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); Website van Tresoar; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij" door David Hartsema (1981); “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Prekadastrale atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2000).
PLAATS: Engelum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CDA41FB7-DA90-4B59-822D-FBEB1A8E3975}
SHAPE_Length: 626.067782239218
SHAPE_Area: 24683.840000236443
Polygon: [...]
id:
46
OBJECTID: 46
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2401
UNI_NAAM: Groestra
BUI_ID: 0
STI_ID: 401
STI_NAAM: Groestra
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 537
PNN_ID: 372
PNN_NAAM: Groestra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1481
OPM_JAAR: De stins werd in 1481 verwoest. Hoewel Groestra in 1664 nog als vernietigde edele state wordt aangegeven, was het inmiddels een gewone boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de naam van de bewoner wordt dit goed indirect in 1481 vermeld als Grioestera. Tyaerd Grioestera, een bastaardzoon van de hoofdeling Douwe Aylva alias Siaerdema in Franeker, werd toen door Wybe Syuerdz Grovestins uit Engelum - bijna zijn buurman dus - gevangengenomen, samen met zijn vrouw. Hun huis werd ingenomen en "omgeworpen"." "Hoewel Groestra in 1664 nog als vernietigde edele state wordt aangegeven, was het inmiddels een gewone boerderij, waarop zowel in Engelum (SC4) als in Marssum een stem lag. Bij het westelijke huis op Groestra werd in 1718 een stinswier aangegeven, waarop waarschijnlijk het in 1481 genoemde huis van Tyaerd Grioestera had gestaan. De plaats van de wier was in 1832 een apart perceeltje weiland."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {F33A74DF-FE03-4D2B-8FE8-571B0D5D1B31}
SHAPE_Length: 241.6103935021325
SHAPE_Area: 2928.959999982603
Polygon: [...]
id:
47
OBJECTID: 47
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1070
UNI_NAAM: Unia op Franjumburen
BUI_ID: 70
BUI_NAAM: UNIA
STI_ID: 406
STI_NAAM: Unia op Franjumburen
STI_PLAATS: Marssum
BP_ID: 539
BP_NAAM: Gachet (Sch.) / Uniastate (E.)
PNN_ID: 377
PNN_NAAM: Unia op Franjumburen
NOO_NAAM: Gachet of Vreederust
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1510
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Unia op Franjumerburen of Oenya, zoals het goed indirect in de naam van de bewoner in 1510 heet, was de woonplaats van een familie die volgens de traditie een zijtak van de hoofdelingen Unia te Wirdum was. Naast de state lag in 1718 nog een wier."
"Aan het begin van de 17de eeuw was Unia eigendom van leden van de familie Van Albada van Poppingawier."
"Naar Pibo's schoonzoon Bertrant de Gachet werd de buitenplaats die bij de boerderij werd gebouwd op de Schotanus-kaart van 1718 Gachet genoemd. In 1766 kocht Pieter van Jongestal, oud-koopman en landraad op Ambon, de buitenplaats Gachet en het ernaast gelegen Unia. Hij bewoonde het huis, dat hij in zijn testament in 1770 Vreederust noemde."
"De state Unia stond waarschijnlijk op de plaats waar in de 13de eeuw het Benedictinessenklooster Franjum had gestaan. Dit klooster werd 1270 opgeheven. De abdij Lidlum werd eigenares van het terrein. Rond 1420 stond er nog een kapel die toen door de Schieringers onder leiding van de Siaerdema's van Franeker werd verbrand. In 1575 waren de fundamenten van de kapel nog te zien. Midden op de terp, die in zijn geheel bij Unia behoorde, werd in 1718 een wier afgebeeld. Of hier een stins stond, of dat hier resten van de kapel lagen, is onzeker. In 1832 liep dwars over de terp de oprijlaan, in het kadaster als laan voor vermaak omschreven. De wier was toen verdwenen. De buitenplaats Gachet of Vreederust werd in 1869 getekend door A. Martin, getekend vanaf de oprijlaan."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9AAC5526-1B35-4127-8837-B410E6D17168}
SHAPE_Length: 1034.8574015045995
SHAPE_Area: 20853.51999973778
Polygon: [...]
id:
48
OBJECTID: 48
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1089
UNI_NAAM: Wobbema of Eminga
BUI_ID: 89
BUI_NAAM: WOBBEMA
STI_ID: 414
STI_NAAM: Wobbema of Eminga
STI_PLAATS: Schingen
BP_ID: 543
BP_NAAM: Wobbema (Sch. en E.)
PNN_ID: 543
PNN_NAAM: Wobbema of Eminga
NOO_NAAM: Wobbema of Eminga
OPM_NAAM: Benaming: Wobbema of Eminga (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1765 afgebroken en vervangen door een boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de 19de eeuw werd verteld dat de hoofdelingen Wobbema de kerk van Schingen stichtten, omdat ze in Dronrijp de andere hoofdelingen de voorrang niet gunden. Wobbema wordt als Wobbingen (in de pachtersnaam) in 1511 en als Wobbinga staeten in 1543 genoemd."
"In 1578 woonde Syds van Eeminga, aangeslagen als edelman, op Wobbema. Het jaar daarop beeldde Sibrandus Leo Eeminga als aanzienlijk huis te Schingen af. Gedurende de 17de eeuw behoorde Wobbema aan de familie Van Eminga.
In 1700 heette het slot "vervallen", vijftig jaar later "bij menschen geheugen van geen eigenaar bewoont zijnde ... alzoo vrij wat vervallen". In 1742 werd het voor de afbraak verkocht,maar door geldgebrek kwam het daar niet van. Uiteindelijk werd het in 1765 afgebroken en dooreen boerderij vervangen; twee jaar later werd ook een grote partij bomen verkocht. Een goede illustratie van de aanhoudende berichten in de eerste helft van de 18de eeuw over de vervallen toestand vormt de tekening van A. de Haan, waarop de ruïnes van een zaalstins oprijzend uit het water te zien zijn."
PLAATS: Schingen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {94EDB9DB-858B-4FC0-BDDC-EDE8B7F0DA0B}
SHAPE_Length: 479.0294318031415
SHAPE_Area: 9279.715034958273
Polygon: [...]
id:
49
OBJECTID: 49
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1247
UNI_NAAM: Jongema te Geins
BUI_ID: 247
BUI_NAAM: JONGAMA
STI_ID: 277
STI_NAAM: Jongema te Geins
STI_PLAATS: Wommels
BP_ID: 550
BP_NAAM: Jongama (Sch.)
PNN_ID: 671
PNN_NAAM: Jongema te Geins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1622
OPM_JAAR: Na de verkoop van 1695 werd Jongema te Geins een gewone boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Geins is een terpbuurschap die in de late Middeleeuwen uit drie sates bestond. Eén daarvan was Jongema."
"In 1622 wordt Geins en in 1664 Jongama als adellijke state aangegeven. Tot 1695 was het nageslacht van Laes van Jongema eigenaar van de state te Geins. In dat jaar werd hij verkocht. Bij die gelegenheid werd het geheel omschreven als de aedelycke state ende sate met de adelycke huysinge, hovinge, bomen ende plantagie cum annexis, Jongma state genaemt. Verder werden de huysmanne huysinge, schuiere, watermuelen, poort, blauwpand barge- en schiphuys, singels en grachten genoemd. Na de verkoop van 1695 werd Jongema te Geins een gewone boerderij. Op het kadaster van 1832 is in de percelering de vroegere tuinaanleg nog te zien, hoewel alles inmiddels bouw- en weiland was en de grachten gedempt waren."
PLAATS: Wommels
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {87DD9674-30A0-47FD-AE4C-697873109ECA}
SHAPE_Length: 650.9440220890428
SHAPE_Area: 14864.019752821438
Polygon: [...]
id:
50
OBJECTID: 50
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2264
UNI_NAAM: Gietens
BUI_ID: 0
STI_ID: 264
STI_NAAM: Gietens
STI_PLAATS: Kubaard
BP_ID: 564
PNN_ID: 301
PNN_NAAM: Gietens
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap.
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 bestond deze buurschap uit 3 saten. Eén was pachtgoed van Tyets Hero Hottinga weduwe; in 1529 pretendeerde haar schoonzoon Schelte Roorda hiervan het zwaanrecht. Twee goederen waren in eigenerfde hand. Ertussen lag een wier met een gracht eromheen, misschien op de terp op de kaart van Eekhoff. Nader onderzoek is gewenst."
PLAATS: Kubaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C14E0CA5-86AE-4131-A722-88318F8CEBED}
SHAPE_Length: 311.4100488871142
SHAPE_Area: 5098.899999918789
Polygon: [...]
id:
51
OBJECTID: 51
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2265
UNI_NAAM: Jorum
BUI_ID: 0
STI_ID: 265
STI_NAAM: Jorum
STI_PLAATS: Kubaard
BP_ID: 580
BP_NAAM: Jorum (Sch. en E.)
PNN_ID: 302
PNN_NAAM: Jorum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Door een huwelijk met een erfdochter Jorum zou deze state rond 1400 aan de Roorda's zijn gekomen. Zij bezaten en bewoonden het tot in het begin van de 17de eeuw. Er was zwaanrecht aan deze state verbonden."
PLAATS: Kubaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1F31FD15-7F31-4EE2-8D61-2174DF869915}
SHAPE_Length: 490.07624944820986
SHAPE_Area: 13159.056442321404
Polygon: [...]
id:
52
OBJECTID: 52
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1075
UNI_NAAM: Scheltema of Oedsma
BUI_ID: 75
BUI_NAAM: DEDSMA
STI_ID: 382
STI_NAAM: Scheltema of Oedsma
STI_PLAATS: Boxum
BP_ID: 612
SIF_ID: 248
SIF_NAAM: Scheltema State
PNN_ID: 67
PNN_NAAM: Scheltema
OPM_NAAM: Benaming: Scheltema ("Stinzen"), Scheltinga (Noomen en SIF). Oedsma betreft een andere state in Boksum (zie opmerking SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets anders terug te vinden dan de bovengenoemde terpjes (SIF).
JR_SIF: <1619
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ook Scheltinga te Boxum wordt in de door Sibrandus Leo verwoorde traditie met bezit van klooster Lidlum onder Boxum in verband gebracht. Deze familie en stins moeten nader worden beschreven."
SIF: "In de noordwestelijke hoek van de Hegedyk en de Tiltsjedyk liggen nog twee lage terpjes. Hier zou volgens de atlas van Eekhoff de Oedsma State hebben gestaan. Van den Akker schrijft rond 1940 dat Eekhoff zich heeft vergist met zijn aanname dat Oedsma en Scheltema dezelfde state zou zijn geweest. Hier stond Scheltema State en Oedsma State stond op de dorpsterp en zou identiek zijn aan Juckema State. Gezien de bewonersgeschiedenis van Oedsma State volgen we Van den Akker."
"Volgens het stemkohier van 1640 is Jan Arriens boer op Scheltema State en eigenaar is dan Ulbe van Aylva. Van Burmania vermeldt dat bij testament van 29 september 1619 Insch van Scheltema, de weduwe van Epo van Aylva, “praelegateert Scheltema State met huys, hof en Poorte” etc. aan haar tweede zoon Sybe van Aylva. Het stemkohier van 1670 vermeldt “Juffr. Lycklama, wed van den Heere Ailva tot Witmarsum voor 2 parten ende de Here Grietman Jr. Sicco van Ailva voor een derde part eigenaars van Scheltema plaats”.
In 1698 en 1700 staat grietman Hector van Glinstra als eigenaar vermeld en vervolgens in 1708, 1718 en 1728 Johanna van Vierssen, wed. Van Glinstra. In 1738 is vermeld “Vrouwe Wyckel, wed. Glinstra” en van 1748 t/m 1768 “Secr. Wyckel”. Van 1708 tot 1768 heeft de fam. Oedsma de boerderij in gebruik."
"Onder zijn tekening schreef Stellingwerf: “Scheltema-state te Boxum van oude Mevr. Glinstra”. Maar ook onder zijn tekening van Ringia State te Blessum schreef hij dat er een mevrouw Glinstra woonde. Waren beide states bewoond door dames Glinstra, de ene ouder dan de andere, waren ze beide eigendom van dezelfde mevrouw of heeft hij weer een van zijn befaamde vergissingen gemaakt?
De gelijkenis met de naburige Ringia State is dan ook groot. Een voorbeeld van het type stins waaruit de kop-hals-rompboerderij is ontstaan.
De State heeft een niet erg groot, stinsachtig voorhuis. In de gevel van het voorhuis bevinden zich twee kruisvensters en ook hier is de getoogde ingang in de naar verhouding lange “hals” te vinden.
Het terrein waarop de State stond was ook hier toegankelijk via een poortgebouw, dat over de gracht stond."
"Van de state is niets anders terug te vinden dan de bovengenoemde terpjes."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Van de mond der oude Middelzee”, serie artikelen in het Friesch Landbouwblad van 1922 tot 1942 door K.J. van den Akker, in boekvorm uitgebracht in 1971; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Boxum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E75EB86B-C340-42CC-8EA3-7F86D67FF62C}
SHAPE_Length: 451.56900913334096
SHAPE_Area: 10194.97607918241
Polygon: [...]
id:
53
OBJECTID: 53
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1076
UNI_NAAM: Fockinga of Wissema
BUI_ID: 76
BUI_NAAM: WISMA
STI_ID: 379
STI_NAAM: Fockinga of Wissema
STI_PLAATS: Blessum
BP_ID: 634
BP_NAAM: Wissema (E.)
PNN_ID: 53
PNN_NAAM: Fockinga of Wissema
OPM_NAAM: Benaming: Fockinga, Wissema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1484
OPM_JAAR: Op kaart van 1718 zijn rond het huis singels afgebeeld (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1484 vermaakte Lysck Doekema alias Rinia in Blessum behalve Rinia state en het goed ten zuiden daarvan ook Fockinga goed, gelegen ten zuidwesten van het dorp. Aan het eind van de 16de eeuw zou Fockinga zich ontwikkelen tot een herenhuis, dat in handen was van een andere staak van nakomelingen van de Rinia's dan die waaraan Rinia was gekomen: uit het tweede huwelijk namelijk van Reynsck Pietersdr Auckema - een Riniakleindochter -, met Sape van Wissema. Een zoon van hen, Jan Sapes van Wissema woonde in 1592 te Blessum op Fockema dat voortaan ook als Wissema voorkomt. Zijn zoon Doeke van Wissema was in 1640 eigenaar. In de kerk dekt een fraaie gebeeldhouwde zerk de grafkelder van de Wissema's."
"Op de kaarten van Winsemius (1622) en Schotanus (1664) is Wissema als adellijk huis aangegeven; op kaart van 1718 zijn rond het huis singels afgebeeld."
PLAATS: Blessum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DF8B509E-F92C-46FA-BE2E-86C8D4C54EBD}
SHAPE_Length: 591.0935461726765
SHAPE_Area: 15845.479251364548
Polygon: [...]
id:
54
OBJECTID: 54
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1077
UNI_NAAM: Rinia
BUI_ID: 77
BUI_NAAM: RINGIA
STI_ID: 380
STI_NAAM: Rinia
STI_PLAATS: Blessum
BP_ID: 636
BP_NAAM: Ringia (Sch. en E.)
SIF_ID: 233
SIF_NAAM: Ringia State
PNN_ID: 54
PNN_NAAM: Rinia
OPM_NAAM: Benaming: Rinia ("Stinzen")
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1484
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: De State werd afgebroken in 1832 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1484 vermaakte Lysck Doekema, oftewel Lisck Pybes Sickema, weduwe van Doeke Rinia, Ryedingha goed met 91 pondemaat en dat huys ende stynts mey syn timmeringhe aan haar jongste zoon Haring Rinia. Hij en andere zoons kregen bovendien delen van dat goed oppa suyra yg fan Rydinghe stynts."
"In de 17de eeuw zou Rinia als zomerhuis van de regentenfamilie Bouricius dienen. In de kerk ligt een grote gebeeldhouwde zerk van hen uit 1677, met ondermeer de wapens Buygers en Bouricius. In 1723 was Rinia blijkens een tekening van J. Stellingwerf een bescheiden kop-hals-rompboerderij. In de kop en de romp was mogelijk nog oud muurwerk aanwezig. Het erf was omgracht; een poort met een verdieping en een trapgevel gaf er toegang toe."
SIF: "De State werd waarschijnlijk reeds vóór de 15e eeuw gebouwd."
"In 1469 was de hoofdeling Doecke Rinia bewoner van de Ringia State. Hij was scheidsman in geschillen, dus een soort (scheids)rechter en wordt beschouwd als de stamvader van de familie Ringia. Hij was getrouwd met Lisck Sickema, afkomstig van Sickema State te Herbajum. Hij overleed op 2 februari 1478 op Ringia State."
"In 1749 is de state eigendom van H.W. van Altena, dan oud-griffier, “thans Volmagt ten Landsdage nopens Tietjerksteradeel” zo schrijft E.M. van Burmania. Van Altena wordt in dat jaar in de Quotisatie (een soort vermogensbelasting) aangeslagen voor 289-15-0 Caroliguldens. Een enorm bedrag dat duidt op een giga vermogen. Hij betaalde in zijn eentje 15% van de 2.035 gulden die het dorp in zijn geheel aan belasting moest opbrengen. De State werd afgebroken in 1832.
Ook van deze State is een afbeelding bewaard gebleven van Jacobus Stellingwerf uit 1723. Volgens die tekening was dit een voorbeeld van het type stins met aangebouwd tussenhuis en schuur waaruit de kop-hals-rompboerderij is ontstaan. Het terrein waarop de State stond was toegankelijk via een poortgebouw, dat over de gracht stond. Het poortgebouw heeft een verdieping en een zadeldak tussen trapgevels en alliantiewapens boven de poortdoorgang.
De State heeft een niet erg groot voorhuis met tuitgevels en op het dak bevinden zich grote hoekschoorstenen. In de gevel van het voorhuis bevindt zich een kruisvenster. In de 'hals' bevindt zich de getoogde ingang en een smal venster. Tenslotte was de er achter liggende schuur gedekt met riet. Gezien de vormen van de boerderij, zal deze in de eerste helft van de zeventiende eeuw gebouwd zijn."
"Op de plaats van de State staat nu een boerderij." (bronnen: Tekst: Jan Leemburg; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt", Chr. Schotanus, 1664; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij”, David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Blessum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4B332C0D-468B-4C61-BB6C-8BF5E71A4F1A}
SHAPE_Length: 729.7149477011777
SHAPE_Area: 26922.590000083706
Polygon: [...]
id:
55
OBJECTID: 55
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1068
UNI_NAAM: GROMBACH
BUI_ID: 68
BUI_NAAM: GROMBACH
BP_ID: 645
BP_NAAM: Grombach (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Geen aanvullende informatie aangetroffen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Geen aanvullende informatie aangetroffen.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1A522EB9-CF50-4914-A5D7-5B578C4CCDD9}
SHAPE_Length: 489.2727846935083
SHAPE_Area: 13568.893570203052
Polygon: [...]
id:
56
OBJECTID: 56
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1069
UNI_NAAM: DU TOUR
BUI_ID: 69
BUI_NAAM: DU TOUR
BP_ID: 646
BP_NAAM: Du Tour (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Op de kaart van 1930 aangegeven als Toerenburg.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Op de kaart van 1930 aangegeven als Toerenburg.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DCEA775C-C8B2-44AF-92BD-7849E60E877C}
SHAPE_Length: 447.4046024997906
SHAPE_Area: 12050.714999964684
Polygon: [...]
id:
57
OBJECTID: 57
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1062
UNI_NAAM: HEMMEMA NIJFINNE
BUI_ID: 62
BUI_NAAM: HEMMEMA NIJFINNE
BP_ID: 664
BP_NAAM: Hemmema Nijfenne (Sch. en E.)
SIF_ID: 206
SIF_NAAM: Nijefenne State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: >1721
OPM_JAAR: Na 1850- afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd na 1721 gebouwd."
"Nijefenne onder Sint Jacobiparochie was één van de weinige lenen in Friesland. In l502 werd Doecke Hemmema van Berlikum er mee beleend door Georg en Heinrich van Saksen. Nadat de familie Hemmema in 1721 uitsterft, komt het leen aan de familie Du Tour. Zij zijn afstammelingen van een zus van de laatste Hemmema. Deze familie erft overigens niet alle bezittingen, want de Hemmema State te Berlikum komt niet in hun bezit. Daarom besluit de familie Du Tour een nieuwe State op Nijefenne te bouwen. Op dracht voor het bouwen van dit nieuwe huis wordt gegeven door David Constantijn Baron du Tour.
Een lang bestaan is het huis niet beschoren, want tijdens de Franse tijd worden delen van het leen verkocht en na de dood van de laatste bezitter, Marc Cornelis Baron du Tour van Bellinchave, in 1850, word het restant ook verkocht. De state is later afgebroken.
De State lag ten noorden van Berlikum en ten zuiden van de Blikvaart. Het terrein is nu een kavel bouwland tussen weide-percelen."
"Van het huis is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {537F3301-AD75-4107-8E6B-24C5C7183EF7}
SHAPE_Length: 611.3460441640539
SHAPE_Area: 20534.86939493608
Polygon: [...]
id:
58
OBJECTID: 58
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1059
UNI_NAAM: Hemmema
BUI_ID: 59
BUI_NAAM: HEMMEMA
STI_ID: 377
STI_NAAM: Hemmema
STI_PLAATS: Berlikum
BP_ID: 667
BP_NAAM: Hemmema (Sch. en E.)
SIF_ID: 132
SIF_NAAM: Hemmema State (Berlikum)
PNN_ID: 50
PNN_NAAM: Hemmema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Van de state resteert het tot woonhuis verbouwde poortgebouw in het dorp (Noomen).
Alleen de poort van de vroegere State is bewaard gebleven. Deze heet nog Hemmemapoarte (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een belangrijk adelshuis te Berlikum was dat van de Hemmema's, die oorspronkelijk op Bessum onder Menaldum woonden. Berlikum was in de late middeleeuwen een stadje aan de mond van de Middelzee, met een eigen bestuur. Waarschijnlijk had bij de Hemmema's een vergelijkbaar proces plaats als bij de Sjaerda's te Franeker (Oud Sjaerdema-Sjaerda bij de kerk), de Cammingha's (Camminghaburen-Cammingha in Hoek) en Oenama's (Terkaple-Joure), namelijk dat men ook bij handelsplaatsen een machtspositie opbouwde. Hemmema was bij de 15de-eeuwse partijtwisten een belangrijk huis. In de 16de eeuw waren de Hemmema's vermaard om hun geleerdheid. Van de state resteert het tot woonhuis verbouwde poortgebouw in het dorp. De geschiedenis van dit huis moet nog nader worden beschreven."
SIF: "Voor zover bekend is de State in de 15e eeuw of al (veel) eerder gebouwd, mogelijk als fort om de haven van Tuytkum/Utgong te beschermen, wat zou verklaren waarom deze state als enige in Friesland buiten de oude zeedijk is gebouwd."
Kennelijk vertrouwden de Groningers hem niet, want in 1496 belegeren zij Hemmema State en veroveren het, maar steken het niet in brand. Ze wilden het sterke kasteel zelf gebruiken, maar die bezetting was van korte duur."
"De erfgenamen verkochten in 1747 het bezit aan een zekere heer Quader. Die kon, zo wordt verteld, het goed meteen met een flinke winst in zijn geheel doorverkopen. Volgens zijn berekening kon hij echter nóg meer winst maken als hij het gebouw zou slopen en het materiaal verkopen. Kort daarna werd de trots van Berlikum en de Berlikumers aan de slopershamer overgeleverd. Op de plaats waar de state had gestaan werd zelfs geen boerderij gebouwd, zoals dat elders wel vaak het geval was.
De poort ontsnapte aan de sloopwoede en staat nog er nog steeds. Niet meer als zodanig herkenbaar, maar tòch.
Ook de naam van de laatste bewoner van de state leeft daarin voort, want hoewel het grootste deel van de Berlikumers dit gebouw terecht de "Hemmemapoarte" noemt, spreekt nog steeds een deel van de bevolking over de "d’Aumalepoort"."
"Alleen de poort van de vroegere State is bewaard gebleven. Deze heet nog Hemmemapoarte."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Van de mond der oude Middelzee" van K.J. van den Akker (serie artikelen 1922-1942); "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; archief en eigen herinneringen J. Leemburg; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Berlikum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B5B1BF7A-DB0D-44F1-93F6-FB7E78D11D08}
SHAPE_Length: 616.8647427928382
SHAPE_Area: 18155.9088001113
Polygon: [...]
id:
59
OBJECTID: 59
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1262
UNI_NAAM: SJAARDA
BUI_ID: 262
BUI_NAAM: SJAARDA
BP_ID: 745
BP_NAAM: Sjaarda (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis contour "boerderijplaatsen".
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Op kaart 1930 aangegeven als "Sjaarda".
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CC6433FF-448F-47BA-A928-72892B2153EE}
SHAPE_Length: 407.477590219227
SHAPE_Area: 7630.914999894277
Polygon: [...]
id:
60
OBJECTID: 60
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2269
UNI_NAAM: Rienstra
BUI_ID: 0
STI_ID: 269
STI_NAAM: Rienstra
STI_PLAATS: Lytsewierrum
BP_ID: 754
BP_NAAM: Reenstra (Sch. en E.)
PNN_ID: 360
PNN_NAAM: Reenstra
OPM_NAAM: Benaming: Reenstra (boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1595
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Uit de buurschap Rheen was de aanzienlijke eigenerfde familie van deze naam afkomstig (FC7). Hier lag ook in 1718 een herenhuis. Op een nabij goed (FC4) werd in 1595 de huysinge ende stins (...) op Reenstra sate vermeld."
PLAATS: Lytsewierrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {95CD9AE2-6A92-4320-BBD9-E4A4269455F1}
SHAPE_Length: 255.59503251953075
SHAPE_Area: 3952.154999974817
Polygon: [...]
id:
61
OBJECTID: 61
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2267
UNI_NAAM: Mollema
BUI_ID: 0
STI_ID: 267
STI_NAAM: Mollema
STI_PLAATS: Lutkewierum
BP_ID: 760
BP_NAAM: Mollama (Sch. en E.)
PNN_ID: 359
PNN_NAAM: Groot Mollema
OPM_NAAM: Benaming: Mollama (boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De beide Mollama-staten FC12 en FC13 waren in 1511 eigendom van de eigenerfden Mollema. De stamvader van deze familie, Sirck Mollema, zou met een dochter van Agge Donia zijn getrouwd, zoals blijken zou uit een oorkonde van 1491. De sate FC12 (naar een latere bewoner op de kaart van 1718 Palsma geheten) werd in 1724 door J. Stellingwerf getekend als een 16de-eeuwse zaalstins, bestaande uit twee naast elkaar staande huizen met trapgevels en enkele aanbouwen op een omgracht terrein met "staketsels" op de dam. Bij Mollema behoorden ook vis- en zwaanrechten."
PLAATS: Lutkewierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B0AD5A40-6894-46DF-BA0B-C757DA39B6CA}
SHAPE_Length: 392.61507166142326
SHAPE_Area: 9115.594593643571
Polygon: [...]
id:
62
OBJECTID: 62
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1263
UNI_NAAM: KOOIFENNE
BUI_ID: 263
BUI_NAAM: KOOIFENNE
BP_ID: 777
BP_NAAM: Kooi Fenne (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis contour "boerderijplaatsen".
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend. In 1856 en 1880 werd de terp afgegraven (Kroniek van Friesland).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Kroniek van Friesland (Wumkes): 1856 "Verkoop van 13184 kub. ellen terpaarde, behoorende tot de zathe Kooifenne onder Oosterend, opbrengst gemiddeld ƒ 0.22 per kub. el."
1880 "Afgraving der groote terp op Finkum, en op Kooifenne te Oosterend."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6A589E70-EABA-4211-B1A9-27AEDF8FC05B}
SHAPE_Length: 547.3591952518595
SHAPE_Area: 11998.489999960588
Polygon: [...]
id:
63
OBJECTID: 63
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1264
UNI_NAAM: Donia
BUI_ID: 264
BUI_NAAM: DONIA
STI_ID: 266
STI_NAAM: Donia
STI_PLAATS: Lutkewierum
BP_ID: 782
BP_NAAM: Donia (Sch. en E.)
PNN_ID: 358
PNN_NAAM: Donia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis contour "boerderijplaatsen".
JR_NOOMEN: <1458
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de vroege 15de eeuw was Donia te Oosterend het huis van een familie Donia. Door het huwelijk met een erfdochter Donia kwam het huis aan een tak van de familie Harinxma, die zich ook Donia ging noemen. De Donia-oorlog van 1458 en volgende jaren werd naar hen genoemd.
In de Nieuwe Tijd bleef Donia gelden als het belangrijkste huis van Oosterend."
PLAATS: Lutkewierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3C0850A8-6CB1-4FBA-833A-880BFBB78360}
SHAPE_Length: 374.5663032872658
SHAPE_Area: 5315.969999901876
Polygon: [...]
id:
64
OBJECTID: 64
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2270
UNI_NAAM: Rispens
BUI_ID: 0
STI_ID: 270
STI_NAAM: Rispens
STI_PLAATS: Oosterend
BP_ID: 799
PNN_ID: 443
PNN_NAAM: Rispens
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1402
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Rispens was in de late 15de en 16de eeuw een eigenerfde state. De familie wordt al in 1402 genoemd: dan wordt Andelif in Respenze genoemd. In de 16de eeuw woonde hier een familie (thoe) Rispens die met Aylva's van Schraard en Buwalda's van Tjerkwerd trouwde. (…) Dat hier ooit (in 1402 nog?) een stins lag blijkt uit de stinswier die in 1718 nog aanwezig was."
PLAATS: Oosterend
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4DEA5D0C-9EA9-41A7-898C-100C0BD6CFB9}
SHAPE_Length: 408.15188151288237
SHAPE_Area: 6900.375000057369
Polygon: [...]
id:
65
OBJECTID: 65
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1237
UNI_NAAM: Hottinga
BUI_ID: 237
BUI_NAAM: HOTTINGA
STI_ID: 276
STI_NAAM: Hottinga
STI_PLAATS: Wommels
BP_ID: 813
BP_NAAM: Hottinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 155
SIF_NAAM: Hottinga State (Wommels)
PNN_ID: 670
PNN_NAAM: Hottinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Tegenover het terrein, waar de State gestaan heeft, aan de andere zijde van de Provinciale weg, bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1475
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hottinga te Wommels was met de huizen te Kee en te Nijland een van de belangrijke steunpunten van de Hottinga's. Jarich Epaz Hotnya vermaakte in 1475 deze huizen aan verschillende zonen. In de jaren 1514-1524 was het huis herhaaldelijk toneel van oorlogsgeweld."
SIF: "De State stond ten noordwesten van Wommels aan de overzijde van de Bolswarder Trekvaart, gemeente Hennaarderadeel." "De State of stins wordt al in de 15e eeuw genoemd." "In Wommels waren de Hottinga's de belangrijkste familie en zij behoorden tot de Schieringers. Dit leverde nogal wat schermutselingen op met Bolsward en de Donia's van Oosterend, omdat deze twee partij hadden gekozen voor de Vetkopers. Bolsward deed uitvallen naar Wommels en de Hottinga's op hun beurt vermoordden Agge Donia in 1491 en brandden z'n stins plat.
De Schieringers zochtten steun bij de Saksische troepen, terwijl de Vetkopers steun vonden bij de Geldersen. Dit had tot gevolg dat de Geldersen de Hottinga State belegerden en innamen. Pas in 1524, na de machtsovername door Karel V, kon Jarich van Hottinga weer terugkeren naar zijn voorouderlijk huis.
In het verloop van de 17e eeuw tot het begin van de 18e eeuw werd de State bewoond door de familie Grovestins, die in die tijd grietmannen leverde (1639-1706).
Aan de hand van historisch kaartmateriaal kunnen we vaststellen dat de state op een royaal bemeten terrein met singels lag. Aan de andere zijde van de provinciale weg Leeuwarden-Workum ligt nu nog een grote boerderij." "Tegenover het terrein, waar de State gestaan heeft, aan de andere zijde van de Provinciale weg, bevindt zich nu een boerderij." (bronnen: Tekst: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Wommels
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {08206730-96BA-4031-9E00-DB13BA5B497B}
SHAPE_Length: 583.7210466163142
SHAPE_Area: 16553.891351177535
Polygon: [...]
id:
66
OBJECTID: 66
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2278
UNI_NAAM: Stapert
BUI_ID: 0
STI_ID: 278
STI_NAAM: Stapert
STI_PLAATS: Wommels
BP_ID: 815
PNN_ID: 672
PNN_NAAM: Stapert
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1547
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op deze state woonde de eigenerfde familie Stapert, die vanwege de verdiensten van dr Sipcke Stapert (Cyprianus Vomelius), assessor in het Rijkskamergerecht in Spiers, in 1547 en 1569 in de Rijksadelstand werd verheven."
PLAATS: Wommels
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1766A5BC-EEFB-4144-933C-1B6D14D36B07}
SHAPE_Length: 521.4650958873635
SHAPE_Area: 9701.993194128469
Polygon: [...]
id:
67
OBJECTID: 67
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1087
UNI_NAAM: Hobbema
BUI_ID: 87
BUI_NAAM: HOBBEMA
STI_ID: 391
STI_NAAM: Hobbema
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 861
BP_NAAM: Hobbema (Sch. en E.)
SIF_ID: 144
SIF_NAAM: Hobbema State
PNN_ID: 119
PNN_NAAM: Hobbema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State staat een (woon)boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1444
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van de Hobbema's betreft het overlijden van Buth Hobbema in 1444."
"In 1511 werd aan Hobbema staeten het recht verbonden samen met de pastoor en met de eigenaars-gebruikers van Hermanastate te Minnertsga en Flaringa te Menaldum de prebendaris te benoemen van het door heer Douwa Pibez bij testament gestichte beneficie."
" In 1529 werd het zwanenrecht van Hobbema state geregistreerd. Tot in de 17de eeuw werd de state bewoond door leden van de familie Glins. Een intermezzo was er alleen tijdens de oorlogshandelingen rond 1575. De goederen van Douwe Takes Glins werden toen verbeurdverklaard en Hobbema ... mettet huys gelyck 'tselve gebrant nederleyt, met 70 pondemaat land werden op last van de regering verkocht."
"Met Oedsinga lag Hobbema het dichtst bij de kerk van Dronrijp. De kaart van Schotanus van 1718 beeldt Hobbema geprononceerd af. Op een tekening van Stellingwerf is een eenvoudig deftig huis te zien met trapgeveltjes en een classistische deurpartij met zuilen. Tot het omgrachte terrein geeft een poort toegang. Op de kadasterkaart van 1832 is het samengestelde grachtenpatroon nog in stand. De state is inmiddels afgebroken; op het terrein ligt een boerderij."
SIF: "Het is onbekend wanneer de State is gebouwd."
"In 1572 wordt Douwe van Glins, geboren op Hobbema State te Dronrijp, te Groningen “met de swaerde gericht” (onthoofd) omdat hij de zijde van de Reformatie gekozen zou hebben."
"Hobbema State heeft van alle oude adellijke huizen in en rond Dronrijp het langste stand gehouden. De ‘Tegenwoordige Staat’ schrijft: “Weleer lagen hier verscheiden schoone Adelijke Staten; doch thans is daarvan maar alleen in haaren ouden bloei Hobbema, voorzien met eene schoone huizinge, ruimen tuin en appelhof…”. "Op de plaats van de State staat een (woon)boerderij."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Sint Salvius op de terpen” door Dirk J. de Vries, 2002).
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B115C212-33AA-4E65-84DE-C3B21AE8B6B1}
SHAPE_Length: 1079.1865785315265
SHAPE_Area: 31684.35725515402
Polygon: [...]
id:
68
OBJECTID: 68
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1085
UNI_NAAM: Dotinga
BUI_ID: 85
BUI_NAAM: GROOT DOTINGA
STI_ID: 387
STI_NAAM: Dotinga
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 866
BP_NAAM: Gr. Dotinga (Sch. en E.) / Roodhuis (E.)
SIF_ID: 68
SIF_NAAM: Dotinga State (Dronrijp)
PNN_ID: 115
PNN_NAAM: Dotinga
OPM_NAAM: Benaming: Groot-Dotinga, Het Roodhuis (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de state staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Niet lang voor 1786 werd dit herenhuis door een boerderij vervangen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dotinga werd in 1511 door de adellijke eigenaar bewoond. Als Dotinga state wordt het in 1529, als Doetnye in 1543 genoemd. De naam Dotinga valt onder Dronrijp tot 1444 terug te volgen."
"Bij de hypothese dat de vechtersbaas Abbe Dotinga in 1444 op Dotinga heeft gewoond,sluit goed de plattegrond van het stinsterrein aan. In 1718 en 1832 vertoonde deze het omgrachte terrein rond de state; ten westen daarvan lag een afzonderlijk omgracht kleiner terrein, waarop de oudste stins vermoed kan worden. Op de kaart van 1718 lijkt hier ook inderdaad een wier ingetekend te zijn. De tekening door J. Stellingwerf toont een hoog gebouw van drie bouwlagen met twee lagere aanbouwen. Tot het terrein gaven hameien met wapenschilden toegang. Niet lang voor 1786 werd dit herenhuis door een boerderij vervangen."
SIF: "Voor zover bekend is de State in de 15e eeuw gebouwd."
"In 1529 was Aelcke van Hermana, weduwe van Lolle Heresz. van Ockinga eigenaresse van dit huis, dat ze waarschijnlijk van haar vader Hobbe Taeckesz. van Hermana had geërfd."
"In 1529 liet haar tweede man Salvius van Foppinga het zwanenrecht registreren van het door hen bewoonde Foppinga State en tevens dat van Dotinga State waarvan hij verklaarde dat het eigendom was van zijn echtgenote."
"Volgens E.M. van Burmania vermaakte Wytze van Cammingha in februari 1606 bij testament “Groot Dotinga” aan zijn neef Frans, zoon uit het eerste huwelijk van zijn overleden broer Sybrand met Catharina van Donia."
"Later in de 17e eeuw was Dotinga State de “royale buitenwoning” van Sicco van Grovestins, raadsheer aan het Hof van Friesland en in 1700 is het volgens het Floreenkohier eigendom van jkvr. Jetske Mari van Grovestins en in gebruik bij “hr. Heemstra c.s.” Dat was Schelte van Heemstra.
In 1722 is het eigendom van secretaris De Hertoghe die echter op het naastgelegen Schatzenburg woonde, dat hijzelf in 1698 naar zijn eigen smaak had laten bouwen.
De State bestond in 1718 nog in zijn volle glorie. Volgens Van Burmania zou het gesloopt zijn in 1742.
De “Tegenwoordige Staat” vermeldt echter: “Groot Dotinga, in de wandeling ’t Roodhuis genoemd, was nog onlangs, hoewel zeer vervallen, in weezen; doch is thans, even als de voorgaande Staten” (dat zijn Foppinga, Hommema en Fetza) “meer niet dan eene boereplaats”."
"Op de plaats van de state staat nu een boerderij."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {97E3FF90-D916-4ACA-A57F-79F5FC27AD14}
SHAPE_Length: 643.0402651949021
SHAPE_Area: 26145.295000052007
Polygon: [...]
id:
69
OBJECTID: 69
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1084
UNI_NAAM: Fetsa
BUI_ID: 84
BUI_NAAM: FETSA
STI_ID: 388
STI_NAAM: Fetsa
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 870
BP_NAAM: Fetsa (Sch. en E.)
SIF_ID: 88
SIF_NAAM: Fetza State
PNN_ID: 116
PNN_NAAM: Fetsa
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plek van de state staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Rond 1750 is het mooie huis met trapgevels, gracht, poort en al “gansch vervallen” (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Fetsa was een belangrijke state, waaraan ook zwanenrecht was verbonden. Het werd vermoedelijk eerst tussen 1511 en 1543 door de adellijke eigenaars zelf bewoond. De oudste vermelding van Fetsa, in de toenaam van de pachter, is Fetze in 1511."
"Tot in de 18de eeuw domineerden de bewoners van Fetsa samen met die van Dotinga en Hobbema het dorp Dronrijp. In 1653 werden ook de zwanenjachten van deze drie staten tot één kryte samengevoegd, waarin elk van de huizen voor éénderde gerechtigd was.Het uiterlijk van Fetsa is bekend van een tekening van Stellingwerf uit 1723. Het was een statig, 16de- of 17de-eeuws huis binnen een gracht. Een poort gaf toegang tot het terrein. Rond 1750 raakte het gebouw "gansch vervallen"."
SIF: "Voor zover bekend is Fetza State in de 15e eeuw of al eerder gebouwd."
"In het midden van de 17e eeuw, in ieder geval in 1656 en 1665 was de state eigendom van Douwe van Ockinga."
"Rond 1700 is bezitter de oud-kapitein Taecke Sybrand van Burmania. Hij was verslingerd aan de “bullescheyt” (sterke drank) en raakte in geldnood. Misschien ook wel omgekeerd, door geldnood aan de drank. Hij verkocht op zeker moment “de magnifique alé of opreed na Fetza, bestaande uit 6 rijen vleurige yperen boomen om nooddruft voor half geld”. En dat was jammer, zo schrijft meester Roucoma verder in zijn kroniekje, want “ ’t was een cieraad van de Rijp en soo mooy en regulier als er een in de provincie waare”. Als zoiets voor half geld verkocht moet worden is het inderdaad erg slecht gesteld met de financiën en het ziet er naar uit dat de state langzaam aftakelde. Rond 1750 is het mooie huis met trapgevels, gracht, poort en al “gansch vervallen”." "Op de plek van de state staat nu een boerderij."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {11363F4E-E2AE-4317-A32C-35D5CFD84608}
SHAPE_Length: 727.1701308512511
SHAPE_Area: 17726.01999997787
Polygon: [...]
id:
70
OBJECTID: 70
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1083
UNI_NAAM: SCHATZENBURG
BUI_ID: 83
BUI_NAAM: SCHATZENBURG
BP_ID: 877
BP_NAAM: Schatzenburg (E.)
SIF_ID: 247
SIF_NAAM: Schatzenburg
OPM_NAAM: Benaming: Brantsma State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis wordt bewoond.
JR_SIF: <1698
OPM_JAAR: In 1780 gemoderniseerd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het oudste huis op deze plaats dateert van voor 1698."
"In 1698 werd op Brantsma State een nieuw woonhuis met een vlaamse gevel gebouwd. Eigenaar was Christiaan de Hertoghe, secretaris van Menaldumadeel. Van dit pand is een tekening door J. Stellingwerf uit 1722 in het Fries museum bewaard gebeleven.
Omstreeks 1725 is het pand door Hermanus Huber en zijn vrouw Elizabeth Huber-de Hertoghe, onder architectuur van Wijbe Saagman drastisch verbouwd, c.q. vernieuwd. Het snijwerk en beeldhouwwerk, zoals de schoorsteenboezem in de zaal en de zandstenen bekroning met alliantiewapen op de vlaamse gevel, werd vervaardigd door de beeldhouwer Jacob Sydses Bruinsma en zijn oom Storm. Bij deze verbouwing zijn zeker de gevels en waarschijnlijk veel van het interieur vernieuwd. De vensters bestonden uit schuiframen met kleine ruitjes, gescheiden door een kalf. Een dergelijk venster is nog in de zijgevel herkenbaar.
Kort voor 1749 kreeg het huis de naam Schatzenburg. Rond 1780 werd door Johannes Lambertus Huber, een der leiders der patriotten, het huis gemoderniseerd. De voorgevel werd hierbij o.a. van de thans nog aanwezige ramen voorzien. Mogelijk dateert ook de kroonlijst uit deze tijd. In 1787 moest J. L. Huber de wijk nemen naar Frankrijk. Het huis werd door de Staat verbeurd verklaard en kwam in 1790 in handen van Cornelis Martinus Haersma te Wijkel. Sindsdien heeft het pand weinig verandering ondergaan, behoudens een uitbreiding aan de achterkant. In het souterrain bevinden zich enkele kamers en een nog in originele staat verkerende 18e-eeuwse keuken. Op de hoofdverdieping bevindt zich rechts van de ruime gang de zaal met een rijk gebeeldhouwde schouw. De plafonds bezitten eenvoudig stucwerk. Van 1837 tot 1887 werd het huis door dr. Questius bewoond, die het bij zijn dood aan de stichting Vredenhof te Dronrijp naliet ten gebruike van de voogden, die uit de afstammelingen van de familie Huber gerecruteerd worden. De in landschapsstijl aangelegde tuin met boomgaarden en kassen verkeren nog in redelijke staat. Er bevindt zich enig stinsenflora."
"Het huis is bewoond".
(bronnen: Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {117510B1-0E02-47D7-AEC6-11B56B61DF0E}
SHAPE_Length: 746.532331023328
SHAPE_Area: 25796.414540749494
Polygon: [...]
id:
71
OBJECTID: 71
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1082
UNI_NAAM: Gralda state
BUI_ID: 82
BUI_NAAM: GRALDA
STI_ID: 411
STI_NAAM: Gralda state
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 881
BP_NAAM: Gralda (Sch. en E.)
SIF_ID: 104
SIF_NAAM: Gralda State
PNN_ID: 382
PNN_NAAM: Gralda state
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Op de plek waar de state heeft gestaan rest niet gewoon niets, maar zelfs minder dan niets… Door het afgraven van de terp ligt het weiland op de plaats waar de state heeft gestaan nu lager dan de omringende landerijen (SIF).
JR_NOOMEN: <1476
OPM_JAAR: Ca 1795 werd de state afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Onder de vóór 1476 aan de Osinga-prebende in Dronrijp geschonken inkomsten behoorden ondermeer renten uit Gheraude of Graude gued. Volgens Van der Meer betrof het Gralda state onder Menaldum. Rond 1543 werd uit Gryalde goet te Menaldum een jaarlijks rente van 20 goudgulden geschonken aan het getijdencollege van de kerk van Oldehove in Leeuwarden. In 1578 werd Tiepcko van Gerbranda, die op Gralda woonde, als edelman in het Genyerummer sextendeel van Menaldum aangeslagen. Het jaar daarna, in 1579, gaf Sibrandus Leo Grauda als aanzienlijk huis op zijn kaart aan."
"Op de kaarten van 1622, 1664 en 1718 werd Gralda als adellijk huis afgebeeld. In de 17de eeuw raakte het goed in burgerhanden: in 1698 was de heer J.H. de Wolf eigenaar, tussen 1728 en 1738 werd het door de grietenijsecretaris Johannes Casparus Schik gekocht. De state bestond blijkens een tekening van J. Stellingwerf uit twee haaks op elkaar staande gebouwen van twee bouwlagen, waarschijnlijk uit de 16de eeuw. Tot het terrein gaf een hoge poort toegang, met een trapgevel en kamers boven de inrit, en versierd met guirlandes en een alliantiewapen. In 1832 was de state afgebroken. Op het land van Gralda lag ook geen boerderij meer. Het terrein was als boomgaard in gebruik; de gracht en de poort waren nog aanwezig."
SIF: "Wanneer de State gebouwd werd is niet bekend."
"Op de tekening van J. Stellingwerf is een huis te zien van twee bouwlagen met kruiskozijnen en luiken voor de onderzijden van de ramen. Een nogal 15e/16e eeuws beeld. Ook de naam doet denken aan hoge ouderdom. De bekende eigenaren/bewoners dragen allemaal andere (familie)namen. Mogelijk is de naam ontleend aan de oude voornaam Grealt zoals de naam van het naburige Orxma State aan de oudfriese jongensnaam Orck ontleend lijkt te zijn."
"In 1795 werd de state verkocht en bestond uit huis, hof, tuin, grachten en singels 11,5 pondemaat en 75 pondemaat bouwland. De opbrengst in dit onzekere revolutiejaar was slechts een magere 7.500 Caroligulden. Kort daarna werd ook dit grote huis, dat volgens de “Tegenwoordige Staat” vooral opmerkelijk was door “haare hooge poort”, tegen de vlakte gewerkt om zoveel mogelijk geld te verdienen aan de verkoop van het vrijkomende bouwmateriaal."
"Op de plek waar de state heeft gestaan rest niet gewoon niets, maar zelfs minder dan niets… Door het afgraven van de terp ligt het weiland op de plaats waar de state heeft gestaan nu lager dan de omringende landerijen."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C3F2D37F-8877-4303-8581-FA7A389C6B1F}
SHAPE_Length: 634.9108311440065
SHAPE_Area: 19114.34302562315
Polygon: [...]
id:
72
OBJECTID: 72
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2410
UNI_NAAM: Goerda
BUI_ID: 0
STI_ID: 410
STI_NAAM: Goerda
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 885
PNN_ID: 381
PNN_NAAM: Goerda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: In 1640 was Goerda een gewone boerderij. Op de kaart van 1718 werd het huis nog aangegeven, in 1832 was het afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Goerda is een duidelijk voorbeeld van een state die bewoond werd door een familie op de overgang van adel en eigenerfden. In de 16de eeuw werd de familie tot de eigenerfden gerekend, maar reeds in de 15de eeuw waren er verwantschappelijke betrekkingen met de Jongema's te Bozum en Rauwerd, de Juwsma's te Camminghaburen en de Andringa's uit Akkrum."
"In 1578 werd zijn zoon als aanzienlijke eigenerfde aangeslagen; Goerda blijkt dan in het Lyaersma sextendeel van Menaldum te liggen. In 1640 was Goerda een gewone boerderij. Op de kaart van 1718 werd het huis nog aangegeven, in 1832 was het afgebroken."
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0307C29C-2EF0-44AC-BC48-C16029718FDC}
SHAPE_Length: 416.5758995969483
SHAPE_Area: 9402.579999895468
Polygon: [...]
id:
73
OBJECTID: 73
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1058
UNI_NAAM: Fleringa of Galema
BUI_ID: 58
BUI_NAAM: FLERINGA
STI_ID: 409
STI_NAAM: Fleringa of Galema
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 909
BP_NAAM: Fleringa (E.)
SIF_ID: 90
SIF_NAAM: Fleringa State
PNN_ID: 380
PNN_NAAM: Fleringa of Galema
OPM_NAAM: Benaming: Fleringa of Galema (Stinzen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plek van de State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1728 was het goed niet meer in adellijke handen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 was Renick Wybez Popma van Terschelling eigenaar en bewoner van die staeten toe Flaeringe. Ook in 1505 werd hij al als edelman in Menaldumadeel vermeld."
"In 1529 maakten Renicks beide in het buitenland vertoevende weeskinderen aanspraak op de gerechticheyt van swanejagen als sy hebben ter cause van Fleeringa state."
"In 1622 werd Fleringa naar de eigenaar als edele state Gaelema aangegeven, in 1664 als edele state Fleringa. In 1728 was het goed niet meer in adellijke handen. Bij de invoering van het kadaster was het een boerderij, die samen met de bijbehorende boomgaard door een ruime vierkante gracht omgeven was."
SIF: "Het is onbekend wanneer de State werd gebouwd."
"De naam Flaringa of Fleringa wordt vermeld in 1501. In 1618 wordt Gale van Galema vermeld en in 1640 is het eigendom van Joris Camp en in gebruik bij Jan Yges Tiesma. In 1700 is het in bezit van jonker Hector van Glinstra, “oud Grietman over Tzietzerksteradeel” en is dan 80 pondemaat groot.
De boerderij ligt op een oorspronkelijk zeer uitgestrekte terp waarvan in het begin van de 20e eeuw het grootste gedeelte is afgegraven. Dat is in het landschap nog duidelijk te zien."
"Op de plek van de State bevindt zich nu een boerderij."
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FEC63F9E-FD45-425D-9145-E7A68C34BCE9}
SHAPE_Length: 567.3429727640561
SHAPE_Area: 11707.925715496183
Polygon: [...]
id:
74
OBJECTID: 74
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2374
UNI_NAAM: Buma
BUI_ID: 0
STI_ID: 374
STI_NAAM: Buma
STI_PLAATS: Beetgum
BP_ID: 914
BP_NAAM: Buma (Sch. en E.)
SIF_ID: 38
SIF_NAAM: Buma State (Beetgumermolen)
PNN_ID: 47
PNN_NAAM: Buma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State is na 1970 weer een boerderij gebouwd (SIF).
JR_NOOMEN: <1501
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: Rond 1970 brandde de kapitale kop-hals-romp boerderij tot de grond toe af (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Evenals Aysma was ook Buma een belangrijke eigenerfde state. Ze worden door Schotanus in 1664 samen genoemd: in de playsante uyt-buyrte Dycxtra-huysen, alwaer de eygen-erfde staten Buwma ende Aysma .In 1501 was sprake van een rente uit Buama goedt tot Dixtrahuysum." SIF: "De oudste bekende vermelding van de Stins/State dateert uit 1511."
"In "Oudheden en gestichten van Friesland" (1723) staat dat onder Beetgum de "vermakelijke buurt Dyxtrahuizen" ligt "daar de erfelijke sloten of stinsen Buwma en Aysma staan". Buwema, Buwma of Buama, het is allemaal hetzelfde als Buma, maar het is de vraag of Buma uit een stins ontstaan is. Er is bij beide states geen enkele aanwijzing voor die oorsprong terug te vinden. De "Tegenwoordige staat van Friesland" vermeldt ze als ‘eigenerfde staten’.
Op de kaarten van Schotanus en Eekhoff staat Buma aangegeven ten noorden van de oude zeedijk, dus ‘buitendijks’. Als er een Buma stins is geweest, zal die ongetwijfeld aan de overkant van de dijk gezocht moeten worden. De oudst bekende bewoner was Wybrandt Buama, die in 1511 54 pondemaat nieuwland en 7,5 pondemaat oudland in eigendom had."
"Rond 1970 brandde de kapitale kop-hals-romp boerderij tot de grond toe af."
"Op de plaats van de vroegere State is na 1970 weer een boerderij gebouwd."
PLAATS: Beetgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {939EFFAB-EFE0-4E6C-AAD0-2C427FCA7731}
SHAPE_Length: 354.81125401905234
SHAPE_Area: 7052.543125063851
Polygon: [...]
id:
75
OBJECTID: 75
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1055
UNI_NAAM: Aysma
BUI_ID: 55
BUI_NAAM: AYSMA
STI_ID: 373
STI_NAAM: Aysma
STI_PLAATS: Beetgum
BP_ID: 924
BP_NAAM: Aysma (Sch. en E.)
SIF_ID: 24
SIF_NAAM: Aysma State
PNN_ID: 46
PNN_NAAM: Aysma
OPM_NAAM: Groot Aysma (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op het terrein waar Aysma State heeft gestaan rest nu nog het voorhuis van een voormalige boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aysma-goed te Beetgum komt sinds de 15de eeuw in de bronnen voor. Binnen de familie Aysma bestond in de vroege 16de eeuw de traditie dat zij een tak van de Lauta's te Wier was. Dat beide families nauw verwant waren, is inderdaad wel zeker.Evenals hun buren Buma verkeerden de Aysma's in de 16de eeuw op de grens van adel en eigenerfd. In de 17de eeuw werden de Aysma's soms als jonker aangeduid; in 1825 werden ze onder de naam Lauta van Aysma als adel erkend."
SIF: "Het is niet bekend wanneer deze State werd gebouwd."
"De oude (Groot) Aysma State stond enkele honderden meters verder naar het oosten in de buurt Dijksterhuizen. Nu heet de weg over deze oude zeedijk officieel Dyksterhuzen en Aysma State stond ten zuiden van deze weg, dus aan de landzijde van de oude zeedijk. Dat duidt erop dat de plek waar deze stins/state heeft gestaan al vóór de afsluiting en inpoldering van de Middelzee bewoond werd.
Aysma State, ook wel Groot Aysma genoemd, wordt al door Chr. Schotanus in 1664 vermeld als een zogenoemde ‘eigenerfde state’ en hoewel het een groot huis geweest moet zijn, heeft het volgens de geschiedschrijvers niet de status van ‘Edele State’ gehad."
"In "Oudheden en gestichten van Friesland" (1723) staat dat onder Beetgum de "vermakelijke buurt Dyxtrahuizen" ligt "daar de erfelijke sloten of stinsen Buwma en Aysma staan". Er is bij beide states geen enkele aanwijzing voor die oorsprong terug te vinden. De "Tegenwoordige staat van Friesland" vermeldt ze als ‘eigenerfde staten’."
"Santema vermeldt in “Skiednis fan Menameradiel” dat Groot-Aysma in 1881 op afbraak verkocht is. Dat betreft dan het jongere huis dichtbij Beetgumermolen. Net ten oosten van Beetgumermolen, aan de zuidkant van de J.H. van Aysmawei is het terrein waar Nieuw Groot Aysma State stond nog zichtbaar. De toegang tot het weiland is afgesloten met een hek tussen forse gemetselde palen. Ook meldt hij dat Klein Aysma in 1752 het “Jagthuis” van advocaat U.H. Huber was (zie ook Schatzenburg te Dronrijp) en later van de “kleine Frieswijk”. Tegenwoordig staat er aan de oostkant van Beetgumermolen nog een villa met de naam “Nieuw Aysma” maar die heeft niets gemeen met de drie andere huizen.
Door gebrek aan literatuur en tekeningen, is er helaas weinig van de bouwhistorie bekend."
"Op het terrein waar Aysma State heeft gestaan rest nu nog het voorhuis van een voormalige boerderij."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; genealogieën van André A. Buwalda; archief en eigen herinneringen J. Leemburg; "Bitgum, skiednis van Bitgum en Bitgummole" door Taco Kingma, 1988; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij' door David Hartsema (1981); “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; Website van Tresoar).
PLAATS: Beetgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7027C5A8-603F-45B8-94D5-3F94251899F0}
SHAPE_Length: 448.031394967823
SHAPE_Area: 11079.07964644412
Polygon: [...]
id:
76
OBJECTID: 76
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2068
UNI_NAAM: Groot Wytsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 68
STI_NAAM: Groot Wytsma
STI_PLAATS: Tzummarum
BP_ID: 990
BP_NAAM: Wijtsma (E.)
PNN_ID: 610
PNN_NAAM: Groot Wytsma
OPM_NAAM: Benaming: Wijtsma (boerderijplaatsen), Groot Wytsma (Stinzzen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1544
OPM_JAAR: In 1640 een pachtboerderij. In 1928 was de boerderij verbouwd tot een rij arbeidershuisjes, genaam De Kampioen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Wytsma, oudste vermelding Wyttzyma staten (ende) zate (1544), wordt hier opgenomen vanwege het bijzondere belang van deze state voor zijn adellijke eigenaars, die er in de 16de eeuw soms ook woonden en zich Van Wythama noemden."
"Na 1640 was Groot Wytsma, evenals het op de oostelijke hoek van de Schillaan en Hoarnestreek gelegen Klein Wytsma (FC13) een gewone pachtboerderij. Omstreeks 1830 (kadaster) en 1850 (Eekhoff) had deze een winkelhaak-model, op zijn Bildts. In 1928 (Bonnekaart) was de schuur afgebroken en het voorhuis, op een hoog perceel, tot een rij arbeiderswoningen verbouwd, genaamd de Kampioen."
PLAATS: Tzummarum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D4D522BE-41B0-41E1-B7AB-2E902BF6F6E7}
SHAPE_Length: 310.88604257118385
SHAPE_Area: 6122.169999950119
Polygon: [...]
id:
77
OBJECTID: 77
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1024
UNI_NAAM: Haerda
BUI_ID: 24
BUI_NAAM: HAERDA
STI_ID: 49
STI_NAAM: Haerda
STI_PLAATS: Oosterbierum
BP_ID: 1005
BP_NAAM: Haarda (Sch. en E.)
PNN_ID: 440
PNN_NAAM: Haerda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: In 1718 een door singels omgeven hofstede (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Haerda state was in de 15de en het begin van de 16de eeuw een edelmanswoning. De stins werd in 1498 als Pybe Haarda huys toe Oosterbierum en in 1506 als Haerda gued, staeten, stens en huus genoemd."
"Nog in 1640 behoorde Haerda state aan de familie Haerda; in 1546 en 1640 was het land aan een boer verpacht. In 1622 werd het door Winsemius nog wel als adelshuis aangegeven. De scheidingsacten van omstreeks 1506 en de "Buitendijkse dijkage" van 1546 geven een uitgebreide omschrijvingen van de omgeving van Haerda state. Behalve het land worden in 1506 genoemd Haerda staeten als stens, huus, hoeff met den hoernleggher ... den alda huussteed ende dyo eester,... dae stens greft, ... Garbranda wyeer, misschien dus een stinswier en (land bij) Tzomghe huus en in 1546 Harda staten; van de 65 pondemaat liggen bij het huis dan 29 pondemaat met die eester ende huyssteedt, strekkende van Tzommema naar die Slachte. In 1718 toonden Schotanus en Halma op hun kaart een door singels omgeven "hofstede"."
PLAATS: Oosterbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {293AB319-0CC8-4320-B19D-6CC3596A34EE}
SHAPE_Length: 439.13568107940745
SHAPE_Area: 9929.650000191108
Polygon: [...]
id:
78
OBJECTID: 78
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2050
UNI_NAAM: Hibbema
BUI_ID: 0
STI_ID: 50
STI_NAAM: Hibbema
STI_PLAATS: Oosterbierum
BP_ID: 1006
PNN_ID: 441
PNN_NAAM: Hibbema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_JAAR: In 1586 nog een vervallen stins naast Hibbema zaete (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hibbema in Oosterbierum is de woonplaats van een adellijke familie die in het begin van de 15de eeuw in mannelijke lijn uitstierf, en in vrouwelijke lijn opging in de familie Liauckema. Sinsdien was het een pachtgoed. De oudste vermelding van het huis is uit 1479: Hibbema huus of Hebbema huus." "In 1479 werden bij Hibbema naast het huus nog stee, stins ende state genoemd; in 1546 was er nog sprake van Hibbema state, saete, of die staten ende steed van Hibbema goet en 't huys. Relatief vroeg werd Hibbema een gewone pachtboerderij; door het vroege overlijden van Wibe Liauckema alias Hibbema ging een waarschijnlijk geplande functie als zetel van een neventak van de Liauckema's niet door. In het testament van Frans van Dekema uit 1586 wordt naast Hibbema zaete nog het stins althans vervallen genoemd. Op het kadastrale minuutplan (omstreeks 1830) vallen nog de gracht aan de noord- en westkant van het erf, en de nabijheid van de Sint-Joriskerk van Oosterbierum op."
PLAATS: Oosterbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DE7C0022-0C45-4D5B-805A-788AF998894D}
SHAPE_Length: 397.75802208925614
SHAPE_Area: 10125.875870250336
Polygon: [...]
id:
79
OBJECTID: 79
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2069
UNI_NAAM: Roordama
BUI_ID: 0
STI_ID: 69
STI_NAAM: Roordama
STI_PLAATS: Tzummarum
BP_ID: 1017
BP_NAAM: Roordama of Boschplaats (E.)
PNN_ID: 611
PNN_NAAM: Roordama
OPM_NAAM: Benaming: Roordama of Boschplaats (Boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Vooral in de 15de eeuw was Roorda een belangrijke stins. De bewoners waren herhaaldelijk in gevecht met hun buren, de kloosterlingen van Lidlum. De familie Roorda splitste zich in verschillende takken: in Barradeel, Hennaarderadeel en in Menaldumadeel." "Zowel de geschiedenis van de stins, als van de verschillende takken van de familie Roorda, moeten nader worden uitgewerkt."
PLAATS: Tzummarum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {58F46471-CC4D-4CFD-879F-B426601D6992}
SHAPE_Length: 513.1900192331932
SHAPE_Area: 15667.130754828171
Polygon: [...]
id:
80
OBJECTID: 80
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1025
UNI_NAAM: Eelsma
BUI_ID: 25
BUI_NAAM: EELSMA
STI_ID: 59
STI_NAAM: Eelsma
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1038
PNN_ID: 546
PNN_NAAM: Eelsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1498
OPM_JAAR: In 1700 was Eelsma state buiten bezit van de Friese adel geraakt (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stins van de Eelsma's was - na die van de Liauckema's - in belangrijkheid het tweede huis in Sexbierum. Het was het stamhuis van de gelijknamige familie Elincsma (1420) of Elkisma (1413,1425); de stins zelf werd in 1498 als Rippert Eelsma huys toe Sexbierum, in 1546 als die stins van Rippert Elincxma aangeduid. In 1546 was er ook nog een wier."
"In 1622 werd het huis onder de adellijke huizen gerekend; in 1640 verpachtte jonker Wyger Eelsma van Hottinga de boerderij, zonder zelf nog land te gebruiken. Diens moeder Anna Wygersdr Eelsma was een kleindochter van Rippert.Jonker Wyger sprak in 1640 van myn huys ofte stins; en in 1647 was sprake van een sate Eelsma sate genaemt met het stins ter plaetse, sampt huysinge en hovinge."
"In 1700 was Eelsma state buiten bezit van de Friese adel geraakt; het werd toen door "monsieur Stapert cum suis" verpacht. In 1546 was sprake van die Stins, waarnaast bouwland lag, en 't hyem en die wier, eveneens naast bouwland. De wier mag misschien met de noordelijke wier van Klein Eelsma worden vereenzelvigd. Rond de boerderij en de bijbehorende boomgaarden lagen in de 20ste eeuw houtsingels."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7F69C324-5F85-4698-9496-8092694D51B0}
SHAPE_Length: 706.2132440676892
SHAPE_Area: 11459.570049958027
Polygon: [...]
id:
81
OBJECTID: 81
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2060
UNI_NAAM: Gerlewa
BUI_ID: 0
STI_ID: 60
STI_NAAM: Gerlewa
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1039
PNN_ID: 547
PNN_NAAM: Gerlewa
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Tegenwoordig is de huisplaats onbebouwd (Noomen).
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: In 1830 vertoonde de kadasterkaart nog een bescheiden boerderij; zo ook de Topografische kaart van 1929 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed heette in 1546 Gerlue saete. Gerlewa kende in late 15de eeuw en daarna geen adellijke bewoning. Evenmin was er toen nog een stins; en ook een stinswier wordt hier niet vermeld. Het wordt opgenomen omdat het de waarschijnlijke woonplaats was van een (ontrouwe) leenman van de graaf van Holland." " De localisatie van Gerlewa was niet gemakkelijk. Allereerst verdween de naam na 1546 uit de herinnering. In 1640/1698 werd het, hoewel de eigenaren de erven Mockema waren, Groot Meckema genoemd; dit ter onderscheiding van de naburige boerderij "Klein Meckema" (FC5), die wel eigendom van Meckema's was. De naamgeving lijkt in dit geval eerder door de stemadministratie dan door de eigenaren te zijn geschied! Vergelijking van de belendingen van 1546 met het kaartbeeld van 1700 leiden tot deze identificatie, die vervolgens door de eigendomsgeschiedenis wordt bevestigd. Schotanus (1718) geeft midden in het land tussen Hoarnestreek, de weg Sexbierum-Oosterbierum en de Slachtedijk twee volwaardige "stemdragende plaatsen" aan. De westelijke daarvan was Brantsma (1546, 1698) of het Heech Hiem; de oostelijke Gerlewa. In 1830 vertoonde de kadasterkaart nog een bescheiden boerderij; zo ook de Topografische kaart van 1929. Tegenwoordig is de huisplaats onbebouwd."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {989E5A1A-01E7-4D24-83A7-D3E9329BDA2E}
SHAPE_Length: 326.3003533370608
SHAPE_Area: 5430.919999995008
Polygon: [...]
id:
82
OBJECTID: 82
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2064
UNI_NAAM: Klein Eelsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 64
STI_NAAM: Klein Eelsma
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1040
BP_NAAM: Eelsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 551
PNN_NAAM: Klein Eelsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1546
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze sate wordt in 1546 zonder eigennaam als die staten aangeduid, in 1641 als sate landts gelegen by Eelsma stins,in 1698 als Kleyn Eelsma. Bij deze sate lagen twee wieren, als we alle bronnen tenminste ernstig nemen." "Op het er onder horende perceel ten noordwesten van het erf, dat vanwege zijn vorm it Jûk heette, lag volgens Eekhoff (omstreeks 1850) een stinswier. Volgens de toponiemencollectie van de Fryske Akademy heette ook de zuidelijke helft van het erf, ten zuiden van het voorhuis van de in 1830 nog bestaande, maar rond 1850 afgebroken boerderij de Hege Wier. Indien beide wier-vermeldingen bij Klein Eelsma juist zijn, zou aangenomen kunnen worden dat de noordelijke, op it Jûk, de wier van (Groot) Eelsma was; in 1546 was een klein deel van Klein Eelsma eigendom van de Eelsma's. De zuidelijke zou die van Klein Eelsma kunnen zijn."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {591CDBFD-FB82-459D-AD87-A0901E603A37}
SHAPE_Length: 311.6688976865106
SHAPE_Area: 5844.100994942706
Polygon: [...]
id:
83
OBJECTID: 83
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2063
UNI_NAAM: Jonger of Groot Tjaerda
BUI_ID: 0
STI_ID: 63
STI_NAAM: Jonger of Groot Tjaerda
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1041
PNN_ID: 550
PNN_NAAM: Jonger of Groot Tjaerda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: De plaats van het oude Groot Tjaerda en van de wier is in het reliëf nog te zien (Noomen).
JR_NOOMEN: <1386
OPM_JAAR: Omstreeks 1850 was de sate onbehuisd. Na 1850 werd de boerderij naar de tegenover liggende, westelijke hoek verplaatst (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed werd reeds in 1386 indirect - in de naam van de aanzienlijke bewoner Stzialing Thiarda - genoemd; het goed als zodanig heette in 1546 Jongere Tyaerde landen.Naast de boerderij lag een stinswier." "Pas in 1546 vernemen we weer iets over Tjaerda. Dan ligt op de oosthoek van de Hoarnestreek en de weg naar het dorp de sate "Jonger Tyaerda", myt die huyssteedt, wyer ende cleyne fenne. De wier wordt ook op kaarten van 1637 en 1718 aangegeven; het perceel ten zuiden ervan heet nog steeds "de Hegewiers fjouwere"." "De ligging van de wier van Tjaerda lijkt op die van de nog bestaande Hege Wier en die van Oldehuis in Wynaldum: aan de toegangsweg naar het betreffende dorp. Al vanaf 1511 is er geen sprake meer van een adellijk bewoond goed. Omstreeks 1830 (kadastraal minuutplan) lag de boerderij nog op de oude plaats, op een terpje aan de Hoarnestreek, naast de plaats van de voormalige wier. Omstreeks 1850 was de sate onbehuisd. Na 1850 werd de boerderij naar de tegenover liggende, westelijke hoek verplaatst; tegenwoordig heet hij "Vredenoord". De plaats van het oude Groot Tjaerda en van de wier is in het reliëf nog te zien."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A47BE20C-01DF-4B7B-85D4-A57956DB228F}
SHAPE_Length: 451.39243742236556
SHAPE_Area: 9910.758460047915
Polygon: [...]
id:
84
OBJECTID: 84
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1026
UNI_NAAM: Liauckema
BUI_ID: 26
BUI_NAAM: LIAUCKAMA
STI_ID: 66
STI_NAAM: Liauckema
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1044
BP_NAAM: Martena of Liauckama (Sch. en E.)
SIF_ID: 182
SIF_NAAM: Liauckema State
PNN_ID: 553
PNN_NAAM: Liauckema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het poortgebouw is thans nog aanwezig.
Op de locatie staat een boerderij, nu restaurant en zalencentrum (SIF).
JR_NOOMEN: <1479
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: In 1498 werd Liauckama Stins door een bende Vetkopers in brand gestoken, maar al gauw weer bewoonbaar gemaakt en mogelijk ook wat uitgebreid (SIF).
In 1824 werd de state afgebroken, in 1860 werd de boerderij vervangen door een nieuwe boerderij (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In verschillende testamenten wordt het Liauckema-goed nader omschreven: Schelta Lyauckama spreekt in 1479 van Lyawckama huus, porte, stins ende staete, jonge Schelte Liauckema bepaalt in 1503 dat zijn zoon Sicke zal hebben Lyawkeme staten mit dat hof ende hoernlegher ende graft als forndeel; Epe Liauckema gaf in zijn testament van 1535 het fideicommis van Liauckema zijn definitieve vorm. Tot in het begin van de 19de eeuw zou dit fideicommis een belangrijke institutie in Sexbierum en omgeving blijven."
SIF: "Deze state wordt al in de 14e eeuw genoemd." "De volgende Liauckama die we kennen is de bekende abt Eelco Liauckama die op de stins werd geboren en in 1332 vermoord. De State was eeuwenlang in het bezit van een der oudste en voornaamste Friese geslachten, de inmiddels uitgestorven Liauckema's. De lange reeks van eigenaren begint in 1398." "In 1498 werd Liauckama Stins door een bende Vetkopers in brand gestoken, maar al gauw weer bewoonbaar gemaakt en mogelijk ook wat uitgebreid."
"Om aanzienlijk op de onderhoudskosten van zijn onroerend goed te besparen liet hij in 1824 Liauckama State afbreken. Alleen het poortgebouw bleef bewaard. Dat gaf financieel enige tijd wat lucht, maar toch zag hij zich in 1842 genoodzaakt ook de overgebleven boerderij met de landerijen te verkopen.
De boerderij wordt gekocht door Jacob Wiebes Hanekuyk, een steenrijke notaris uit Harlingen, die rond 1860 de bouwvallige boerderij liet afbreken en er een nieuwe boerderij voor in de plaats zette. Dat gebeurde iets verder van de slotgracht af dan de plek waar de oude boerderij stond. Op die manier kon het nieuwe woonhuis naast het oude, waarvan hij in de zomermaanden gebruik maakte, gebouwd worden. Ruim een eeuw bleef de boerderij in handen van de familie Hanekuyk.
In 1947 werd de boerderij gekocht door Rients Bruinsma, wiens vader en grootvader al sinds omstreeks 1845 pachters waren van deze boerderij. Voor hij het bedrijf aan zijn zoon overdroeg en ging rentenieren, liet Rients Bruinsma het huis bouwen dat op het vroegere stateterrein staat. De fundamenten van de state zitten nog steeds in de grond en ook de kelders zijn nooit weggehaald, maar met puin en aarde volgestort. De put in de voortuin van het huis zou volgens overlevering opgemetseld zijn op de oude put van de state.
In 1979 werd de boerderij gekocht door een mevrouw Rietveld uit Woerden. De landerijen waren al eerder verkocht aan drie neven (oomzeggers) van Rients Bruinsma die boerderijen in de nabije omgeving hadden. Mevrouw Rietveld heeft nooit op de nogal bouwvallige boerderij gewoond. Zij verkocht het gebouw in 1986 aan Gosse Bloem uit Woerden, die de boerderij door de jaren heen gerestaureerd heeft en er een restaurant, pension en zalencentrum in heeft opgezet.
Het poortgebouw rechts op de voorgrond is thans nog aanwezig. Het onderste gedeelte van de poort is opgebouwd uit secundaire kloostermoppen. In 1604 werd de poort verhoogd met kleine gele steen. De beide topgevels en de zijgevels werden voorzien van gibbegaten. (gibben zijn halfwilde duiven) Het gehele terrein met singel en gracht is nog aanwezig.
Robidé van der Aa, die de state nog vóór de sloop meermalen bezocht, schrijft daarvan in 'Oud-Nederland': 'Hoezeer kennelijk van middeleeuwse architectuur, hadden de latere bijbouwingen aan hetzelve een onregelmatig voorkomen gegeven, zijnde het huis aan de zuidzijde uitgebreider dan aan de noordzijde. Wanneer men de brug overging, die de voorburg aan het eigenlijke huis verbond, en de voordeur intrad, trok het inderdaad vorstelijke aanzien terstond de opmerkzaamheid, door de menigte wapenborden, die in dezelve waren opgehangen, terwijl de vele vertrekken, die deze burg bevatte, verder de bezigtiging overwaardig waren, als merendeels met oude schilderijen behangen, van welk de merkwaardigste echter zich in de groote zaal en een daaraan belend vertrek bevonden, als in tien taferelen de z.g. Pipenpoysche bruiloft voorstellende. De duistere en zeer ruime slotkelders, alsmede het in een der vertrekken zigtbare 'Burgverlies', getuigen nog van de magt en het aanzien der vroegere bezitters, die in de geschiedenis van Friesland eene niet onbelangrijke rol vervuld hebben." (bronnen: Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; artikel "Liauckama State" van H.M. Werner te Ede, juni 1916)
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {51095379-5C89-48AE-9970-2CED717DD35B}
SHAPE_Length: 874.1509180431779
SHAPE_Area: 37943.538175132206
Polygon: [...]
id:
85
OBJECTID: 85
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1027
UNI_NAAM: Latsma
BUI_ID: 27
BUI_NAAM: LATSMA
STI_ID: 65
STI_NAAM: Latsma
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1045
BP_NAAM: Latsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 552
PNN_NAAM: Latsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Tegenwoordig staat op Latsma een boerderij met een monumentaal dwarshuis uit het midden van de 19de eeuw (Noomen).
JR_NOOMEN: <1546
OPM_JAAR: In 1718 en ook tegenwoordig nog ligt rond de state en de aangrenzende hof een brede gracht (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Latsma wordt in de Middeleeuwen niet expliciet als stins genoemd. Deze state is hier opgenomen vanwege de adellijke bewoners: mogelijk reeds in de vroege 15de eeuw, en in ieder geval in de 16de eeuw. De naam kwam - indirect - reeds aan het begin van de 15de eeuw voor in de familienaam Laetkama of Latkama en in 1511 in de naam van de pachter Gerit Latzema; in 1546 heette het goed Latzema zaete en state."
"Over het uiterlijk van Latsma als adellijke state is geen informatie bekend. Het wordt in 1546 als zaete, staten, huyssteedt, huys ende hoff aangeduid. In 1621 wordt de ligging aangeduid als tusschen de staeten van Lyauckama ende die van Adelen. In 1718 en ook tegenwoordig nog ligt rond de state en de aangrenzende hof een brede gracht; het land grensde direct aan dat van Liauckema. Tegenwoordig staat op Latsma een boerderij met een monumentaal dwarshuis uit het midden van de 19de eeuw."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C585750B-AC4D-4EE4-AC84-8023EDBE65FA}
SHAPE_Length: 649.6740352295224
SHAPE_Area: 17317.53266477004
Polygon: [...]
id:
86
OBJECTID: 86
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1028
UNI_NAAM: Adelen
BUI_ID: 28
BUI_NAAM: ADELEN
STI_ID: 58
STI_NAAM: Adelen
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1046
BP_NAAM: Adelen (Sch. en E.)
PNN_ID: 545
PNN_NAAM: Adelen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1420
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Al in de late 15de eeuw bestond de traditie dat de Van Adelens afstamden van de oude Friese koningen en dat (de heilige) bisschop Frederik van Utrecht ook een Van Adelen zou zijn geweest. In niet-verhalende bronnen wordt de familie vanaf 1420 genoemd. Waarschijnlijk heeft ze haar naam ontleend aan een toponiem: een "adeel" is een (perceel land belast met een) eeuwige memorie, mogelijk de Cleine Fenne tegen het kerkhof aan. De Van Adelens hadden in de 16de eeuw (evenals hun buren Latsma) een nauwe band met de dorpshoofdelingen, de Liauckema's. In 1552 woonden hier zowel de eigenaar als de pachter: Claes Aedelen met een harnas, rincoft stalenkraech, helbaert, spies, deegen, bacconyel, de pachter Baernt op Aedelen met dezelfde wapens, maar zonder de kraag en hellebaard. In 1566 vermaakte Claes van Adelen Fettzema zijn aandeel in de state en 't slot van Adelen met de Cleine Fenne by de bueren als fideicommis aan "jonge Claes van Adelen, myn susters zoon". De latere familie Van Adelen, eigenlijk Van Adelen van Cronenburch, stamt van deze 'jonge Claes' af."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3F5E4285-359B-4A3F-A13C-ADB3BD8865A0}
SHAPE_Length: 708.2443144468847
SHAPE_Area: 17359.419999872447
Polygon: [...]
id:
87
OBJECTID: 87
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2057
UNI_NAAM: Mernstera of Gerbranda
BUI_ID: 0
STI_ID: 57
STI_NAAM: Mernstera of Gerbranda
STI_PLAATS: Pietersbierum
BP_ID: 1053
BP_NAAM: Gerbranda (E.)
PNN_ID: 497
PNN_NAAM: Mernstera of Gerbranda
NOO_NAAM: Groot Marnstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1456
OPM_JAAR: In 1546 en nadien kende Mernstera geen adellijke bewoning meer (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Indirect, door middel van de naam van de bewoner en eigenaar, wordt Mernst(r)a voor het eerst in 1456 genoemd; de oudste expliciete vermelding is van 1506: Mernstra staten ende landen en Marnstera staeten. De naam is waarschijnlijk afgeleid van een toponiem De Marnen, dat onder Pietersbierum ook elders langs de Hoarnestreek op verschillende plaatsen voorkwam. Tot in het begin van de 16de eeuw was Mernstera een adellijke woonplaats; er wordt ook een stins genoemd." "In 1546 en nadien kende Mernstera geen adellijke bewoning meer. Het werd door de Gerbranda's en latere eigenaren verpacht." "In 1698 heette het goed Groot Marnstra, terwijl dichtbij ook Klein Marnstra (FC13) lag; in 1850 was de naam Gerbranda, naar de latere eigenaars."
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {576FC36F-320D-492A-823F-31B523B669DE}
SHAPE_Length: 443.28492407660906
SHAPE_Area: 8841.654999813325
Polygon: [...]
id:
88
OBJECTID: 88
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2055
UNI_NAAM: Jongema
BUI_ID: 0
STI_ID: 55
STI_NAAM: Jongema
STI_PLAATS: Pietersbierum
BP_ID: 1055
PNN_ID: 495
PNN_NAAM: Jongema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1506
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van Jongema is geen adellijke bewoning bekend. Wel was er een wier en was het binnen het Liauckema- en eerder Nyenhuis-bezit een belangrijk goed. Als Jonghama komt het in 1506 voor, als Jonghema gued in 1507." "In 1546 wordt het goed omschreven als Jongema staete groot zynde negen en dertich pondematen myt die huyssteedt, wyer, saetlandt, fenlandt ende maedlandt." "Het land van Jongema lag grotendeels buiten de Oude Zeedijk/Hoarnestreek, de state en waarschijnlijk ook de stinswier daartegenover ten zuiden van de dijk."
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E8A43EA3-D4DE-486C-B94C-CDA09649DD90}
SHAPE_Length: 339.6463726764446
SHAPE_Area: 6402.2049999168885
Polygon: [...]
id:
89
OBJECTID: 89
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1011
UNI_NAAM: Nyenhuis
BUI_ID: 11
BUI_NAAM: NIJEHUIS
STI_ID: 70
STI_NAAM: Nyenhuis
STI_PLAATS: Wynaldum
BP_ID: 1063
BP_NAAM: Nijehuis (Sch. en E.)
PNN_ID: 677
PNN_NAAM: Nyenhuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1423
OPM_JAAR: In 1700 een gewone boerderij geworden
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Nyenhuis is interessant als oude adelspositie, die eind 15de eeuw door huwelijk opging in het goederenbezit van de Liauckema's van Sexbierum. Bovendien is relatief veel bekend over de gewoonterechtelijke status van verschillende omliggende goederen die korter of langer bij Nyenhuis behoorden. De oudste vermelding van deze stins is van 1423: tot Nyenhuyse."
"Het eerste historisch betrouwbare bericht over Nyenhuis is van 1423. De graaf van Holland gaf aan "Sicke hovetlinge tot Nyenhuyse" toen een vrijgeleide."
"In 1622 gold het op de kaart bij Winsemius als één van de adelshuizen. In 1640 was Jarich van Liauckema nog eigenaar, maar in 1700 was het in nietadellijke handen.Nyehuis was toen een "gewone" boerderij geworden."
"De ligging van Nyenhuis is interessant. De naam wijst weliswaar op een jongere positie,maar het aangrenzende Oldehuis illustreert dat deze positie een lange voorgeschiedenis had.Mogelijk had de verschuiving te maken met de nabijheid van de belangrijke waterloop van de Ried/Roptazijlroede. Van Nyenhuis als stins bestaan geen oude afbeeldingen of kaarten."
PLAATS: Wynaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {00324F77-45C5-4981-92F5-58580E9752B4}
SHAPE_Length: 446.43222425747615
SHAPE_Area: 8035.440000130274
Polygon: [...]
id:
90
OBJECTID: 90
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1012
UNI_NAAM: Oldehuis
BUI_ID: 12
BUI_NAAM: OLDENHUIS
STI_ID: 71
STI_NAAM: Oldehuis
STI_PLAATS: Wynaldum
BP_ID: 1064
BP_NAAM: Oldehuis (Sch. en E.)
PNN_ID: 678
PNN_NAAM: Oldehuis
OPM_NAAM: Latere vermeldingen zijn Aldahuus (1474), Oldehws (1496) en Oldehustera gued (1507) (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1423
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eigendomsverhoudingen, de toponymie (Oldehuis ten opzichte van Nyenhuis) en de stinswier doen Oldehuis kennen als een oude adelspositie. Vanwege het voorkomen van de naam Nyenhuis in 1423 zal de naam ook toen al hebben bestaan. Latere vermeldingen zijn Aldahuus (1474), Oldehws (1496) en Oldehustera gued (1507). Het was al in de 15de eeuw opgegaan in het grondbezit van de Te Nyenhuizen."
"Oldehuis ligt strategisch aan de noordwestelijke toegangsweg, de Aldhuustre laan (1546), naar Wynaldum. Bij de in 1718 aangegeven stinswier zullen ook die Stens- of Stinsfennen, in 1546 genoemd, hebben gelegen. In het begin van de 15de eeuw was de functie als het hoofdelingenhuis van Wynaldum reeds door Nyenhuis overgenomen."
PLAATS: Wynaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {33B0D760-0ACF-4716-9928-454466DFB6AE}
SHAPE_Length: 373.5362462754376
SHAPE_Area: 7882.962504990204
Polygon: [...]
id:
91
OBJECTID: 91
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1010
UNI_NAAM: ROPTA
BUI_ID: 10
BUI_NAAM: ROPTA
BP_ID: 1065
BP_NAAM: Ropta (Sch. en E.)
SIF_ID: 241
SIF_NAAM: Ropta State (Wynaldum)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huidige huis stamt uit het begin van de 19e eeuw
JR_SIF: <1718
OPM_JAAR: Het huidige huis stamt uit het begin van de 19e eeuw
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huidige huis stamt uit het begin van de 19e eeuw." "Op een kaart van Schotanus uit 1718 komt al Groot_ropta voor, waar niets meer van terug te vinden is. De landschapstuin is ontworpen door Lucas Pieters Roodbaard en is van grote waarde. Tevens bevinden zich op het landgoed een arbeidershuisje en theekoepel die in de jaren negenig van de vorige eeuw gerestaureerd is. Het huidige buiten werd gesticht door de Harlinger koopman Jan Sikkens Ysenbeek. Tegenwoordig wordt het huis bewoond door de familie Lenger." (bron: Albert Speelman).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {83BB7FF4-9083-463C-BAA9-A90B49340CD8}
SHAPE_Length: 212.42508100148336
SHAPE_Area: 2293.544999947511
Polygon: [...]
id:
92
OBJECTID: 92
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2040
UNI_NAAM: Gerbranda
BUI_ID: 0
STI_ID: 40
STI_NAAM: Gerbranda
STI_PLAATS: Almenum
BP_ID: 1078
BP_NAAM: Gerbranda (E.)
PNN_ID: 24
PNN_NAAM: Gerbranda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1718 lag naast de boerderij nog wel een stinswier; in 1830 was ook deze verdwenen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Voor de state komt de naam in 1540 voor als Gerbranda saete en Gerbranda landen; indirect wordt de naam van het goed in 1511 genoemd, als toenaam van de pachter. Gerbranda state is interessant, omdat de Gerbranda's in de 15de eeuw enige tijd de belangrijkste hoofdelingen van Almenum waren, en daarbij ook het stadje Harlingen domineerden. Er lag in 1718 dan ook een stinswier naast."
"De ligging van Gerbranda was bijzonder strategisch: waar de Hoarnestreek en de Nieuwe Zeedijk bij elkaar komen. De wier lag ten noorden van de boerderij; vandaaraf kon deze splitsing worden gecontroleerd. De grootte van het goed was oorspronkelijk omvangrijker: in 1535 had Gerbrandastate nog hooilanden buitendijks, ver ten westen van Harlingen. Naderhand sloeg de zee deze weg. In 1640 was Gerbranda van een niet-adellijke eigenaar. In 1718 lag naast de boerderij nog wel een stinswier; in 1830 was ook deze verdwenen."
PLAATS: Almenum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {341F76EC-FDBB-4E64-BEA3-B9E6E05D2E6E}
SHAPE_Length: 544.328692438493
SHAPE_Area: 17979.294999952912
Polygon: [...]
id:
93
OBJECTID: 93
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2039
UNI_NAAM: Deckinga stelle te Kopens
BUI_ID: 0
STI_ID: 39
STI_NAAM: Deckinga stelle te Kopens
STI_PLAATS: Almenum
BP_ID: 1088
PNN_ID: 23
PNN_NAAM: Deckinga te Kopens
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Noomen: "Niet duidelijk is of hij lag op perceel kad. Sexbierum A 629 (SC11, Kopens) of op Sexbierum A 626-627 (SC12, Deckinga)." Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De kaart van Schotanus/Halma geeft in 1718 een stinswier aan direct ten noorden van de sate Deckinga (1640) of Dikkinga (1850) in de buurschap Coepens (1511). Niet duidelijk is of hij lag op perceel kad. Sexbierum A 629 (SC11, Kopens) of op Sexbierum A 626-627 (SC12, Deckinga). De namen van de eigenaars in 1640 en 1511 geven geen nadere aanwijzingen voor de historische achtergrond van de wier."
PLAATS: Almenum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C0A5F43E-3191-444E-AADE-A32C6EBB3404}
SHAPE_Length: 426.9530643865893
SHAPE_Area: 10689.793924677626
Polygon: [...]
id:
94
OBJECTID: 94
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2407
UNI_NAAM: De Hege Wier te Coutum aan de Zandweg
BUI_ID: 0
STI_ID: 407
STI_NAAM: De Hege Wier te Coutum aan de Zandweg
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 1103
PNN_ID: 385
PNN_NAAM: wier te Coutum aan de Zandweg
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_JAAR: Onbekend. In 1640 was jonker Keimpe van Donia op Hemmemastate te Bessum eigenaar (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De nog bestaande Hege Wier ligt op een heringericht terrein. In 1832 en 1850 lag naast de wier nog een boerderij. Volgens het ook bij andere stinzen en stinswieren aangetroffen patroon hadden boerderij en wier elk een eigen gracht. De Hege Wier ligt aan de Zandweg in de uit vijf à tien boerderijen bestaande buurschap Coutum, ook wel het Joukema sextendeel van Menaldum genoemd. In 1640 was jonker Keimpe van Donia op Hemmemastate te Bessum eigenaar, Sjoerd Ebles de pachter. In 1700 was de gravin Carelson eigenaresse, Bauke Jarigs pachter. De sate was toen ruim 39 pondemaat groot."
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7A094394-2766-4D4A-80BB-8B0944B0FAF5}
SHAPE_Length: 412.95677995735593
SHAPE_Area: 10734.731305051855
Polygon: [...]
id:
95
OBJECTID: 95
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2408
UNI_NAAM: Epingahuys
BUI_ID: 0
STI_ID: 408
STI_NAAM: Epingahuys
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 1106
PNN_ID: 379
PNN_NAAM: Epingahuys
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1300
OPM_JAAR: Eerst recent werd ontdekt dat de Lidlumer kronikeur Sibrandus Leo dit huis bedoeld zal hebben, toen hij een familie Van Epingahuys noemde als stichters van Klooster Anjum (13de eeuw) en kloosterlingen in Lidlum (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Epinga-state was nog in de 16de eeuw een belangrijke eigenerfde state. Hij lag op de terp Epingaterp (1543) en had zwaanrecht (1529). D.J. van der Meer identificeerde hem met de sate FC62. Eerst recent werd ontdekt dat de Lidlumer kronikeur Sibrandus Leo dit huis bedoeld zal hebben, toen hij een familie Van Epingahuys noemde als stichters van Klooster Anjum (13de eeuw) en kloosterlingen in Lidlum."
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7D6429AB-9D91-4AB3-8F8A-989771866FB0}
SHAPE_Length: 337.4115666141108
SHAPE_Area: 6802.448150101863
Polygon: [...]
id:
96
OBJECTID: 96
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1081
UNI_NAAM: Orxma state of Juckema
BUI_ID: 81
BUI_NAAM: ORXMA
STI_ID: 413
STI_NAAM: Orxma state of Juckema
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 1122
BP_NAAM: Orxma (Sch.) / Orxma of Sminia (E.)
SIF_ID: 219
SIF_NAAM: Orxma State
PNN_ID: 384
PNN_NAAM: Orxma state of Juckema
OPM_NAAM: Orxma of Juckema (Stinzen), Dekama State, Sminia State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State vinden we nu een verzorgingstehuis, dat de naam Orxma State draagt (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: 1630
OPM_JAAR: Gesloopt in 1831 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als heerscip bewoonde de eigenaar Renick Rioerdtsz Roerda Orxma state in 1511 zelf. Het goed werd voor 30 floreen aangeslagen en dat zou tot 1850 zo blijven."
"in 1642 liet het echtpaar Eduarda Riuerdtsdr Juckema van Oedsma en Homme Tiallingsz van Camstra een nieuw symmetrisch herenhuis bouwen. Middeleeuwse resten vallen op de bewaarde afbeeldingen niet waar te nemen."
"Blijkens de kaart van Schotanus van 1718 hadden het huis en de voorhof van Orxma ieder een eigen omgrachting. Het geheel was door singels met de dorpskom van Menaldum verbonden. In 1832 was het huis al afgebroken. De grachten en de "cingels voor vermaak" waren nog wel aanwezig; naar de eigenaars werd het terrein rond 1850 Orxma of Sminia genoemd."
SIF: "De State is rond 1630 ontstaan."
"Orxma was een prachtig statig huis, dicht bij de kerk. In 1970 waren de singels nog duidelijk aanwezig en benamingen van de stukken tuingrond als "bloementuin" en "achterhof" herinnerden nog aan het vroegere gebruik. Tegenwoordig staat er een verzorgingstehuis dat de oude naam draagt.
De oudst bekende, of althans als zodanig geregistreerde, bewoner van Orxma State is Renick van Roorda, die gehuwd was met Rixt van Juckema. Dat moet rond 1600 geweest zijn. In 1487 werd er echter te Menaldum een proces gevoerd tussen ene “Oerck Abbas” en “Rioerd Roorda” (…) De genoemde Oerck Abbas ofwel Orck Aebes zou de naamgever van de state kunnen zijn geweest."
"Er wordt vermeld dat Orxma oorspronkelijk een boerderij was. Het terrein ligt echter dichtbij de kerk en bijna tegen de kerkterp aan. In veel dorpen in deze omgeving is dit de plek waar de hoofdeling van het dorp zijn ‘residentie’ had. Daaruit rijst het sterke vermoeden dat de oorsprong van dit goed in de middeleeuwen ligt en dat dit nooit een doorsnee boerenhoeve geweest is.
Waarschijnlijk is het, zoals we in deze omgeving wel meer hebben gezien, een zaalstins geweest met een later aangebouwd bedrijfsgedeelte. Toen dit in 1629 als belegging werd gekocht door Ruurd van Juckema uit Rinsumageest, droeg het huis al de naam Orxma."
"In 1640 overleed de oude Juckema en Orxma werd eigendom van de oudste dochter uit zijn tweede huwelijk, Barbara. Zij was echter non en woonde in Haarlem. Haar portret heeft lang op Orxma State gehangen tussen de grote verzameling familieportretten.
Door een schikking is Orxma al snel nadat Barbara de boerderij geërfd had, eigendom geworden van haar halfzuster Eduarda van Juckema, die met Homme van Camstra was getrouwd. Deze Homme van Camstra liet de oude 'boerderij' vervangen door een prachtig huis met grachten, singels en een groot park. Naar de heersende mode van die tijd werd in de buitengevel van de poort een steen aangebracht met de familiewapens van hemzelf en dat van zijn vrouw."
"In 1818 ging Wickje, die ondertussen weduwe was, op Orxma State wonen. Het huis was haar veel te groot, dus werd het verbouwd. Dat betekende het begin van het eind van het trotse Orxma State. In 1830 werd het verkocht en in 1831 gesloopt.
Vrijwel zeker is een deel van het afbraakmateriaal gebruikt voor de bouw van het arm- en werkhuis te Menaldum dat in 1832 is gesticht. Een oude gevelsteen met de familiewapens van Van Camstra (kam-ster-rad) en Van Juckema is in de gevel van het huidige verzorgingshuis gemetseld."
"Op de plaats van de vroegere State vinden we nu een verzorgingstehuis, dat de naam Orxma State draagt."
(bronnen: Tekst: Aantekeningen van J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); Website van Tresoar; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij" door David Hartsema (1981); “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; Website van Menaldum).
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2DCD6472-6538-4D4F-89AC-D45F40D78EF8}
SHAPE_Length: 1611.675799014736
SHAPE_Area: 106940.82400462542
Polygon: [...]
id:
97
OBJECTID: 97
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1061
UNI_NAAM: Lauta
BUI_ID: 61
BUI_NAAM: LAUTA
STI_ID: 415
STI_NAAM: Lauta
STI_PLAATS: Wier
BP_ID: 1142
BP_NAAM: Lauta (Sch. en E.)
SIF_ID: 180
SIF_NAAM: Lauta State
PNN_ID: 648
PNN_NAAM: Lauta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Bouwland, alleen de omtrek van het terrein is nog zichtbaar (SIF).
JR_NOOMEN: <1600
JR_SIF: 1192
OPM_JAAR: De stins wordt voor het eerst vermeld in 1192 (SIF).
In 1631 liet Andries Hiddema een nieuw huis neerzetten, met veel natuursteen versierd (Noomen).
In de nacht van 1 op 2 juni 1748 werd het slot in brand gestoken, alleen de toren bleef overeind (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Onder de middeleeuwse hoofdelingen en ook in de lijst van edelen van 1505 komen de Lauta's niet voor. Wel worden latere bewoners van Lauta, evenals leden van de verwante familie Aysma sinds de late 16de eeuw geregeld als edelen aangemerkt. De stins Lauta is vanaf de vroege 16de eeuw met Aysma state in Beetgum in een deels fictieve traditie opgenomen." "Aan het begin van de 16de eeuw worden Lauta en Aysma vermeld als twee afzonderlijke goederen, elk met een eigenaar: respectievelijk Bauck, weduwe van Schelte Lauta te Wier, en de erfgenamen van Hessel Aysma te Beetgum."
"Rond 1545 hertrouwde Jel Lauta met Goslick Hiddema, zoon van Harmen Piersz Sytzama en Tyets Hiddema.2437 In 1548 kocht hij het huys daer hy nu inne woent, staende op Lauttestate,2438 waarschijnlijk dus het huis van de pachter. Een echte stins die eigendom was van de eigenaar, stond er blijkbaar niet op Lauta." "In de 16de eeuw werd Lauta reeds als belangrijk huis beschouwd. Op een tweetal kaarten van het Bildt uit die tijd, waarop verder alleen kerken, kloosters en stinzen voorkomen, wordt Lauta, evenals trouwens Aysma in Beetgum, wèl aangegeven. In 1631 liet Andries Hiddema een nieuw huis neerzetten, met veel natuursteen versierd."
SIF: "De stins wordt voor het eerst vermeld in 1192." "Als bouwheer van de Lautastins wordt Schelte Lauta genoemd. De bouw zou plaatsgevonden hebben in 1192, in dezelfde periode als de kerk van Wier, maar verder zijn hierover geen gegevens bekend." "Rond 1620 is Andries van Hiddema eigenaar van Lauta State. Hij is “Ontvanger Generael” (directeur van de belastingdienst) en dat was destijds een zéér lucratieve functie. In 1634 laat hij een nieuw huis bouwen. Het ziet er naar uit dat de oude stins niet in de nieuwbouw werd opgenomen, want volgens de “Tegenwoordige Staat” (van ca. 1785) stond er naast het “schoon Heerenhuis” een zware toren."
"In 1748 sloeg uiteindelijk de vlam in de pan en Van Knijff kreeg te maken met een pachtersoproer. In de nacht van 1 op 2 juni 1748 werd het slot in brand gestoken en de bewoners moesten vluchten."
"Alleen de toren bleek de brand doorstaan te hebben en deze is nog vele jaren blijven staan. Het terrein waarop de State gestaan heeft is nog tot ongeveer 1900 in tact gebleven, maar nu is alleen de omtrek van het terrein ten zuidwesten van Wier nog te herkennen aan de bomen die rond het terrein zijn geplant.
De State uit 1634 is afgebeeld op een tekening van H. van Sminia uit 1778. De stijl van deze tekening doet vermoeden dat het een kopie is van een niet bewaard gebleven afbeelding van Jacob Stellingwerf, temeer daar in 1778 de State al lang was afgebrand. Ook is er een tekening bewaard gebleven uit 1824, die een kopie is van een onbekende tekening van Piter ldserdts.
De State bestond uit twee bouwlagen en werd gedekt door een hoog zadeldak tussen trapgevels. De gevel heeft een gesloten basis, waarboven op elke verdieping kruiskozijnen staan tussen een pilasterstelling met hoofdgestel. De vensters hebben afwisselend driezijdige en halfronde bekroningen. Het geheel doet denken aan Van Campen’s ontwerp voor het Croymanshuis te Amsterdam dat in 1631 gepubliceerd werd in de Architectura Moderna. Ook lijkt het op het middelste deel van het Princessehof te Leeuwarden dat rond dezelfde tijd werd ontworpen door Anthony Coulon. Mogelijk heeft die ook de hand gehad in de bouw van dit nieuwe Lauta State dat was gebouwd in een overgangsstijl van renaissance naar barok. Het huis met een voorterrein was zeven ramen breed en was geheel omgracht. Volgens een oude beschrijving was de State 'een schoon ghesticht van Huysinghe... welke met ongemeen veel hardsteen, anders sark, verciert is'.
De ingang tot de State werd gevormd door een toegangspoort, die ook uit zuilen bestond en bekroond was met een wapenschild. Deze toegangspoort zat lager dan het vloerniveau van de bel-etage, zodat in de achterliggende hal een trap gezeten moet hebben. Tegen de achtergevel was een forse vierkante traptoren aangebouwd, waarvan de bovenste geleding achtzijdig was, bekroond met een koepeldak waarop nog een klokkentorentje gebouwd was. Vanaf de achtkantige geleding torende het boven het hoge dak uit, zodat men vanuit de toeren een magnifiek uitzicht gehad moet hebben over het vlakke land."
"Bouwland, alleen de omtrek van het terrein is nog zichtbaar."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Kroniek van het hedendaagse Friesland” van Dr. Wumkes; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1775; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Van de mond der oude Middelzee”, serie artikelen in het Friesch Landbouwblad van 1922 tot 1942 door K.J. van den Akker, in boekvorm uitgebracht in 1971; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Wier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CB47A1D8-ACAB-4BEA-8C91-2B5904090C63}
SHAPE_Length: 1020.7515878007273
SHAPE_Area: 41568.73150037646
Polygon: [...]
id:
98
OBJECTID: 98
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2376
UNI_NAAM: Bonga, Roorda op Bonga
BUI_ID: 0
STI_ID: 376
STI_NAAM: Bonga, Roorda op Bonga
STI_PLAATS: Berlikum
BP_ID: 1150
PNN_ID: 49
PNN_NAAM: Bonga of Roorda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 bewoonde Scelto Roerda als "heerschap" Bonghe staten. Van der Meer localiseerde dit huis ten zuiden van de kerk, dus als een geografische tegenhanger van Hemmema."
PLAATS: Berlikum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {3C1A413B-7751-42A2-B2EA-0C586B5560BD}
SHAPE_Length: 218.51241753871656
SHAPE_Area: 2944.2899999719484
Polygon: [...]
id:
99
OBJECTID: 99
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1060
UNI_NAAM: HEERMA
BUI_ID: 60
BUI_NAAM: HEERMA
BP_ID: 1152
SIF_ID: 133
SIF_NAAM: Herema State (Berlikum)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State bevindt zich nu een woonhuis (SIF).
OPM_JAAR: Onbekend (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Wanneer deze State werd gebouwd is niet bekend."
"Van deze state is weinig of niets bekend. Alleen de naam wordt slechts in enkele bronnen vermeld, b.v. bij Van der Aa: “HEREMA, Heerema, Heerma, Harama of Herama, voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Menaldumadeel, arr. en 2 1/2 u. N. W. van Leeuwarden, kant. en Z. O. van Berlikum, waartoe zij behoorde. - Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans nu weiland.”
Op een kaartje bij het boek “Menameradiel” dat gebaseerd is op de atlas van Bernardus Schotanus à Sterringa (ca. 1700) is “Heerma” ingetekend binnen de oude zeedijk ten zuiden van Hemmema State dat op een terp aan de buitenkant van de zeedijk gebouwd was."
"Op de plaats van de State bevindt zich nu een woonhuis." (bron: Tekst: Jan Leemburg; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972; “Aardrijkskundig Woordenboek” door Van der Aa (ca. 1840)).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D960B5C6-FAFC-4162-817A-F2ACB8C49903}
SHAPE_Length: 247.59498661035997
SHAPE_Area: 3027.2250000376257
Polygon: [...]
id:
100
OBJECTID: 100
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1057
UNI_NAAM: Hemmema te Bessum of Donia
BUI_ID: 57
BUI_NAAM: DONIA/HEMMEMA
STI_ID: 412
STI_NAAM: Hemmema te Bessum of Donia
STI_PLAATS: Menaldum
BP_ID: 1160
BP_NAAM: Hemmema (Sch.) / Hemmema of Donia (E.)
SIF_ID: 131
SIF_NAAM: Hemmema State (Beetgum)
PNN_ID: 383
PNN_NAAM: Hemmema te Bessum of Donia
OPM_NAAM: Andere benamingen: Hemmema te Bessum of Donia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Het terrein is nu bouwland (SIF).
JR_NOOMEN: <1439
JR_SIF: 1500
OPM_JAAR: Afgebroken voor 1788 (Noomen).
In 1832 vermeldt het kadaster nog een gracht, een vijver en een schuur. Die laatste moet rond 1859 zijn afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eerste maal dat Hemmema te Bessum onder Menaldum, maar vlakbij Beetgum gelegen, wordt genoemd, is in de huwelijkse voorwaarden van Hannyke, een bastaardzoon van Ritzke Jelmera van Ameland, en Thiede, de dochter van Doekka Hemmema, in 1439."
"Op de kaarten van Sibrandus Leo (1579) en Winsemius (1622) wordt Hemmema als adellijk huis Donia aangegeven. In 1718 lag het huis binnen ruime singels, met een oprijlaan naar de Zandweg, in 1850 deels Leeuwensingel genoemd naar de wapenhoudende leeuwen op de inrijpalen. Van het huis is geen afbeelding bewaard gebleven; een inventaris van 1664 noemt 17 vertrekken, waaronder 't sael, een taxatie van 1682 de adelyke huisinge, schuure, pickierstal, thuininge,hovinge, grachten, zingels, opreed, bomen en plantage, sampt schiphuis, Hemmemastate genaamt. Het huis werd voor 1788 afgebroken, de schuur rond 1859."
SIF: "De state is in het begin van de 15e eeuw of al eerder gebouwd."
"Reeds in 1439 wordt er een “Hemmema statthen to Bessum” vermeld. Daaruit blijkt dat dit huis toen al een veel groter en voornamer voorkomen had dan de simpele verdedigbare woontoren die stins (= steenhuis) werd genoemd en waarmee Friesland destijds bezaaid was."
"Waarschijnlijk is het huis na 1680 (vrijwel) leeg blijven staan. Doordat haar vader bijna failliet was gegaan en zij na zijn dood met de schulden bleef zitten, wist Isabella wat geldnood betekent en zij was dan ook niet van plan geld te verspillen aan een oud huis waar ze toch geen gebruik van wilde maken. In 1718 was het al flink in verval geraakt. In 1748 stond er nog een huis binnen de grachten, maar aan het eind van de 18e eeuw was daar niet veel van over.
In de “Tegenwoordige Staat” (ca. 1785) staat dat de State “eenige weinige overblijfselen uitgesondert, vernietigd” is. In 1832 vermeldt het kadaster nog een gracht, een vijver en een schuur. Die laatste moet rond 1859 zijn afgebroken…
In het Fries Museum staan nog twee stenen leeuwen uit 1648 die afkomstig zijn van Hemmema State. De ene draagt een schild met het wapen van Cammingha van Jelmera en de andere het wapen van Donia.
Rondom het terrein van de vroegere State zijn, in het kader van de ruilverkaveling, een aantal jaren geleden bomen geplant."
"Het terrein is nu bouwland."
(bronnen: Tekst: Jan Leemburg; “Bitgum, de skiednis fan Bitgum en Bitgummole” door T. Kingma, 1988; "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1785; "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981; “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972).
PLAATS: Menaldum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3AB913BF-529F-42F6-A045-68C8A4F4AA03}
SHAPE_Length: 932.0476876511036
SHAPE_Area: 54230.48500028472
Polygon: [...]
id:
101
OBJECTID: 101
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1056
UNI_NAAM: Ter Horne
BUI_ID: 56
BUI_NAAM: GROOT TERHORNE/MARTENA
STI_ID: 375
STI_NAAM: Ter Horne
STI_PLAATS: Beetgum
BP_ID: 1173
BP_NAAM: Martena of Gr. Terhorne (Sch. en E.)
SIF_ID: 283
SIF_NAAM: Groot Terhorne
PNN_ID: 48
PNN_NAAM: Martena of Groot Terhorne
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Het terrein is nu in gebruik als voetbalveld (SIF).
JR_NOOMEN: <1517
JR_SIF: <1496
OPM_JAAR: De state is in 1879 gesloopt (SIF). Zie voor (ver)bouwgeschiedenis SIF in Opmerkingen Algemeen.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Martena uit Cornjum, precies tegenover Beetgum gelegen, bezat naast het stamhuis te Cornjum huizen in Leeuwarden en in Beetgum. Hessel Martena maakte in 1517 zijn testament, waarbij hij ondermeer beschikkingen trof over Hoernster staeten mitten steenn en over de twe en dertich morgenn upt Bildt nae luidt m(yns) g(enadigen) h(eren) hartoch Georgiens brive ende segell. Met het laatste doelde hij op het leengoed dat hij van de landsheer had ontvangen. In de wandeling werd Hessel naar zijn huis ook wel als Hessel Hoerna aangeduid. Terhorne bleef tot in de 19de eeuw een belangrijk adelshuis."
SIF: "Van Beetgum naar Beetgumermolen loopt een laan met (oorspronkelijk) twee dubbele rijen bomen. In de volksmond wordt deze laan nog steeds ‘it Bosk’ (het bos) genoemd. Ongeveer in het midden van deze laan, aan de zuidkant, ligt een door bomen omsloten sportveld met een groot toegangshek. Dit is de plaats waar één van de mooiste states van Friesland heeft gestaan."
"De oudste vermelding dateert uit 1496."
"De stins "Thoe Hoerne" wordt vermeld in 1496, wanneer in de strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers een groep Vetkopers gesteund door Groningers de stins aanvallen en de brand er in steken. In een Groninger passiespel wordt het aldus bezongen:
Thoe Hoerne hebbenst al om gheroert
Ende hebben Hessel ende Both hoer guedt ontfoert
Het huys ghebrant, het leit in kolen."
"Nadat de stins in 1496 onbewoonbaar geworden was, leek het Hessel raadzaam om niet in het kwetsbare Beetgum te blijven en liet het Martena Huis in Franeker bouwen. Wel liet hij later een nieuw huis bouwen naast de verwoeste stins. Dit nieuwe huis had een grondvorm, die overeenkomt met de (Friese) bouwtrant uit het eind van de 15e en begin van de 16e eeuw. Een hoog, rechthoekig huis op kelders met zware kruisgewelven en aan de achterkant, iets links van het midden, een achtkantige toren met de hoofdingang en de trappen naar alle verdiepingen, het geheel uit het water opgetrokken. In een later stadium is aan de noord- en oostzijde een soort voorplein aangelegd, met een grote kelder eronder die een uitgang had naar de gracht."
"Als hij in 1633 sterft, verhuist zijn weduwe naar "haer groote blauw gleydekte huysinge" in de Grote Kerkstraat te Leeuwarden. Eén zoon erft Holdinga State, terwijl een andere zoon, Georg Frederik (I) bewoner van de state te Beetgum werd. Hij liet het slot helemaal opknappen, verbouwen en uitbreiden. Daarnaast werd er op de singel aan de weg een groot hek geplaatst met zware gemetselde palen. Op deze palen kwamen twee stenen beelden te staan van Heraclitus en Democritus.
Een echt buiten met een groot park en bossen was Groot Terhorne destijds nog niet. Als in 1656 alles opgemeten wordt, blijkt dat het ‘hornleger met het hoff, tuin, grachten, singels tot bij de groene wal buyten om aff gemeten’ een oppervlakte had van 13 pondemaat (nog geen 5 hectare). De rest, ongeveer 53 pondemaat (ca. 20 hectare), was bouw- en weiland."
"Van de drie zoons wordt alleen Georg Wolfgang Carel Duco volwassen, die zijn vader in 1783 opvolgde als grietman van Menaldumadeel, maar werd in 1795 door de Fransen afgezet. Net als zijn vader veranderde ook hij het een en ander aan de state. Had zijn vader de oude ophaalbrug vervangen door een vaste brug, nu werd die brug vervangen door een dam. De gracht werd voor een deel gedempt, de muren langs de gracht afgebroken en er kwam een nieuw koetshuis.
Ook diens oudste Georg Frederick (III) liet de state ingrijpend veranderen. In 1805 liet hij de bastions afbreken, de trapgevels met de mooie pinakels vlak maken en de muren bepleisteren. Het huis werd niet mooier van, maar daar staat tegenover dat hij nogal wat bos liet aanleggen. De tuinen met hun grote verscheidenheid aan bloemen waren beroemd in het hele land. Op 28 juli 1851 kwam zelfs de Prins van Oranje deze tuinen bekijken en op 21 april 1852 kwam koning Willem III zelf de collectie bloemen bewonderen.
Hij overleed in 1868 op 77-jarige leeftijd. Van zijn vier zoons erft de oudste, Georg Wolfgang Carel Duco baron thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg de state Groot Terhorne. De teruglopende inkomsten uit overheids- en andere bestuursfuncties, de economische achteruitgang en de verdeling van het grondbezit onder de vier zoons maakten de instandhouding van de state tenslotte onmogelijk. Was om aan geld te komen de bibliotheek in 1864 al onder de hamer gekomen, in 1872 werden een ‘menigte bomen’ verkocht en in 1879 nog eens, maar de state was niet meer te redden. Nog dat zelfde jaar wordt Groot Terhorne voor afbraak geveild en gesloopt. Het restant van de bomen werd gekapt, het park tot bouw- en weiland gemaakt. Alleen de bomen van de singels bleven staan en nog decennialang heeft er een grote berg aarde op het terrein gelegen."
"Het terrein is nu in gebruik als voetbalveld. Een wapensteen uit de toegangspoort met de alliantiewapens van Thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg / Van Grombach wordt bewaard in het Fries Museum te Leeuwarden. Terwijl de twee stenen beelden van Heraclitus en Democritus, die op de palen bij het toeganshek stonden, ook te vinden zijn in het Fries Museum te Leeuwarden."
(bronnen: Tekst:"Van de mond der oude Middelzee" door K.J. van den Akker (serie publicaties in het Friesch Landbouwblad 1922-1942); "It âld slot" (schrijver onbekend), artikel in Sljucht en Rjucht, jaargang 1935 no. 23; "Martena state of it slot Terhorne to Bitgum" door D.J. van der Meer, artikel in Jierboekje fan it Genealogysk Wurkforbân, 1956; "De geschiedenis gaat door het eigen dorp" deel II door A. Algra (z.j.)).
PLAATS: Beetgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D5A5BC00-E07E-4ED6-8344-45F84FA176C6}
SHAPE_Length: 1797.3135897680359
SHAPE_Area: 141943.7090866857
Polygon: [...]
id:
102
OBJECTID: 102
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1050
UNI_NAAM: GOSLINGA
BUI_ID: 50
BUI_NAAM: GOSLINGA
BP_ID: 1180
BP_NAAM: Goslinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 101
SIF_NAAM: Goslinga State (Dongjum)
PNN_ID: 103
PNN_NAAM: Bootwerd
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de Goslinga State is zelfs de situering in het terrein niet meer te herkennen (SIF).
JR_NOOMEN: >1640
JR_SIF: 1600
OPM_JAAR: In het midden van de 17de eeuw werd door Johan van Goslinga, van 1662 tot 1688 grietman van Franekeradeel, waarschijnlijk deels op land van deze sate, het slot Goslingastate gesticht (Noomen).
De state is in 1803 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In het midden van de 17de eeuw werd door Johan van Goslinga, van 1662 tot 1688 grietman van Franekeradeel, waarschijnlijk deels op land van deze sate (Jelmersma te Bootwerd), het slot Goslingastate gesticht. Omdat deze state (FC1) van na 1640 dateert, had hij geen stemrecht."
SIF: "Deze State werd in het begin van de 17e eeuw gebouwd."
"Op de Sickemastate te Herbaijum woonde in het begin van de 17e eeuw Johan van Goslinga, die grietman van Franekeradeel is; hij is getrouwd met Fed Sophia van Cammingha van Ameland. Dit echtpaar besluit om een nieuwe State te bouwen in Dongjum."
"De familie Goslinga stierf uit in mannalijke lijn toen Sicco in 1731 overleed. Wel werden afstammelingen van zijn dochters, de Burmania's en de Graven van Wassenaer-Obdam, later nog grietman van Franekeradeel. Uiteindelijk werd de state in 1803 afgebroken."
"In 'De Tegenwoordige Staat van Friesland' uit 1786 kunnen we lezen: 'heden bestaat het voorname sieraad des dorps in de fraaje State Goslinga, ten Zuiden der Kerk gelegen, en in de voorige eeuw gesticht door den grietman Johan van Goslinga: van deeze plaats loopt eene lange allee naar den grooten rydweg van Franeker op Leeuwarden.'
Van de hand van Jacob Stellingwerf is geen tekening bekend van de Goslinga State. Gelukkig werd de State wel vastgelegd op een fraaie kleurtekening die niet gesigneerd is, maar mogelijk van de hand van Abraham de Haen (1707-1748) kan zijn. Deze tekenaar maakte in 1734 kleurtekeningen van Marssum en Tzummarum. Het opschrift luidt: "'t Huis van den Hr. Goslinga, pleni potentianida te Doengjum bij Franeker." Pleni potentia kan 'rijk aan macht' betekenen, maar wat -nida betekent is onduidelijk. Het is wel zeker dat het opschrift op Sicco van Goslinga slaat.
Op de afbeelding zien we tussen de bomen door niet zo veel van de State. Het was in elk geval een breed en niet erg diep gebouw van twee verdiepingen onder een schilddak met forse hoekschoorstenen. Rechts van de deur zijn vier ramen zichtbaar en ervan uitgaande dat het huis symmetrisch gebouwd is, zullen aan de andere kant zich ook 4 ramen bevonden hebben.
Links zijn onder de bomen nog wat aanbouwen zichtbaar, mogelijk zijn dat stallen en een koetshuis. Het voorplein was toegankelijk via een dam in de gracht, waarop een fors hek geplaatst was. Helemaal rechts op de tekening is nog een theekoepel zichtbaar."
"Van de Goslinga State is zelfs de situering in het terrein niet meer te herkennen."
(bronnen: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992)
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B7CF0EF6-6EF6-435B-B37D-599826D7C757}
SHAPE_Length: 1226.5477872181102
SHAPE_Area: 50644.5
Polygon: [...]
id:
103
OBJECTID: 103
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1040
UNI_NAAM: Klein Lankum
BUI_ID: 40
BP_ID: 1186
BP_NAAM: Kl. Lankum (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Aan de contour in Boerderijplaatsen is de naam "Klein Lankum" gekoppeld. Betreft jonge state (geen stins).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet opgenomen in Noomen, Stinzen of SIF. In Buitenplaatsen is geen aanvullende informatie opgenomen (naam stins of state oid).
Aan de contour in Boerderijplaatsen is de naam "Klein Lankum" gekoppeld. Betreft jonge state (geen stins).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9F7C0447-B43A-449E-A43D-A4CDB4F979E7}
SHAPE_Length: 936.3619865970384
SHAPE_Area: 43613.5
Polygon: [...]
id:
104
OBJECTID: 104
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1041
UNI_NAAM: Groot Lankum
BUI_ID: 41
BP_ID: 1188
BP_NAAM: Gr. Lankum (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Geen informatie in "Buitenplaatsen" of in "Boerderijplaatsen". Geen vermelding in Stinzen, SIF of in Noomen.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Geen informatie in "Buitenplaatsen" of in "Boerderijplaatsen".
In Boerderijplaatsen aangeduid als Groot Lankum (Schotanus en Eekhoff). Van der Aa: "LANKUM (GROOT-), state, prov. Friesland, kw. Westergoo, arr. en 3 1/2 u. W. van Leeuwarden, kant. en 1 1/4 u. O. van Harlingen, gem. en 15 min. W. van Franeker.
deze state, welke eene oppervlakte beslaat van 6 bund. 99 v. r. 2 v. ell., wordt thans in eigendom bezeten door Mevrouw de wed. Pieter Rodenhuis, woonachtig te Harlingen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0AC50E90-9AF9-460E-A89E-87AAE1D36E8F}
SHAPE_Length: 1094.7273660396447
SHAPE_Area: 46408.5
Polygon: [...]
id:
105
OBJECTID: 105
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1042
UNI_NAAM: Sickema
BUI_ID: 42
BUI_NAAM: SICCAMA
STI_ID: 194
STI_NAAM: Sickema
STI_PLAATS: Herbayum
BP_ID: 1198
BP_NAAM: Sickema (Sch.) / Sickema of Walta (E.)
SIF_ID: 256
SIF_NAAM: Sikkema State
PNN_ID: 230
PNN_NAAM: Sickema
NOO_NAAM: Sickama
OPM_NAAM: Benaming: Sickema of Walta (Boerderijplaatsen), Sickama (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De gracht, die de state omgeven heeft, is nog gedeeltelijk aanwezig. Thans bevindt zich achter de poort een 20e-eeuwse boerderij. De poort is gedeeltelijk gepleisterd en heeft in 1975 een opknapbeurt ondergaan (SIF).
JR_NOOMEN: <1484
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Pybe te Herbayum nam in het begin van de 15de eeuw deel aan de rechtsomgang in Franekeradeel. Van hem werd gezegd dat hij zijn recht ontleende aan zijn afstamming van de naburige Thoe Kee's onder Franeker. In 1484 vermaakte zijn dochter Lisck Sickema, weduwe van Doeke Rinia te Blessum, Sickama goed toe Haerbayem met 70 pondemaat aan de kinderen van haar zoon Douwe."
"In de Nieuwe Tijd (1664, 1718) bleef Sickema als adellijk huis bekend staan. Tegenwoordig herinnert de poort nog aan de stins. Zie voor de verdere geschiedenis het opstel van Hein Walsweer."
SIF: "De State werd waarschijnlijk in de 15e eeuw, maar mogelijk nog eerder, gebouwd."
"Langs de rijksweg Franeker-Harlingen ziet men net voor Herbajum rechts een restant van een poort van de v.m. Sikkema State staan. De poort is zowel uit rooswinkels als uit kleine gele steen opgebouwd. Het is mogelijk dat de poort oorspronkelijk geheel uit rooswinkels bestond en van toppen was voorzien, en derhalve uit de 16e eeuw kan dateren. De kleinere gele steen zou een verbouwing uit de 17e eeuw kunnen zijn.
De tegenwoordige staat van Friesland uit 1786 beschrijft het volgende: 'State Sikkema, waarvan de poort nog in wezen is. Opdezelve woonde in 1635 Andries Waltinga en daarna Douwe Walta, oud grietman van Barradeel. Ook op dezelve is geboren de heer Jr. Sikko van Goslinga'.
In het Register van den Aanbrengh wordt gesproken over een Andries van Waltinga, die al in 1546 wordt genoemd. Hij is mogelijk de voorvader van de hierboven genoemde Andries Waltinga.
De gracht, die de state omgeven heeft, is nog gedeeltelijk aanwezig. Thans bevindt zich achter de poort een 20e-eeuwse boerderij. De poort is gedeeltelijk gepleisterd en heeft in 1975 een opknapbeurt ondergaan.
Op een tekening door J. Stellingwerf uit 1722 ziet men hoe de state er vroeger uit heeft gezien."
(bronnen: Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; Register van den Aanbrengh, deel II, blz 293).
PLAATS: Herbayum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {90211FAC-DB74-4EE8-A883-0DAFE21143B6}
SHAPE_Length: 529.3906523195689
SHAPE_Area: 15806.489799832338
Polygon: [...]
id:
106
OBJECTID: 106
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2197
UNI_NAAM: huis behorend tot Tyaertza prebende
BUI_ID: 0
STI_ID: 197
STI_NAAM: huis behorend tot Tyaertza prebende
STI_PLAATS: Midlum
BP_ID: 1221
PNN_ID: 396
PNN_NAAM: Tyaertza prebendehuis
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Noomen: "De precieze ligging van Tyaertza is niet helemaal duidelijk; op de kaart geef ik het prebendehuis van Tyaertza- of Remmersma-leen aan." Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1356
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De bewoner van Tyaertza werd al in 1356 genoemd als getuige voor zijn buurman op Sibada. Ook in de rechtsomgang draaide de state mee. Aan het goed was - evenals aan de naburige stinzen Gratinga te Hitsum en Sickema te Herbayum - het collatierecht op een prebende in de parochiekerk verbonden. De bewoner Abbe Remmersma komt in 1505 als edelman in Franekeradeel voor. De precieze ligging van Tyaertza is niet helemaal duidelijk; op de kaart geef ik het prebendehuis van Tyaertza- of Remmersma-leen aan."
PLAATS: Midlum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A5F1D39D-A217-4902-8370-860D78B66752}
SHAPE_Length: 361.4724386181085
SHAPE_Area: 8650.739430521766
Polygon: [...]
id:
107
OBJECTID: 107
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2198
UNI_NAAM: Runia
BUI_ID: 0
STI_ID: 198
STI_NAAM: Runia
STI_PLAATS: Midlum
BP_ID: 1222
PNN_ID: 394
PNN_NAAM: Runia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Anscke Johan Sybrandsz dochter (Auckema) laat in 1505 in haar testament Ronighe guet na, dat ze onjuist in Harlingen localiseert. Ondermeer het Sint-Annaklooster in Leeuwarden krijgt er renten uit. In 1534 liet Pieter Johanz (Auckema) bij testament een deel van Ronya gued na. Runia was aan het begin van de 15de eeuw een eigenerfd goed dat deelnam aan de rechtsomgang. In 1546 werd er ook een stins genoemd."
PLAATS: Midlum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {F3DE3D27-805B-475B-A82B-289427C157DD}
SHAPE_Length: 278.1133094974892
SHAPE_Area: 5228.499480524982
Polygon: [...]
id:
108
OBJECTID: 108
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2211
UNI_NAAM: Oud Herema
BUI_ID: 0
STI_ID: 211
STI_NAAM: Oud Herema
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1243
BP_NAAM: Herema (Sch. en E.)
PNN_ID: 607
PNN_NAAM: Oud Herema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1406
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De naam Herum is afgeleid van de buurschapsnaam Hederum, waarschijnlijk het al in de vroege 10de eeuw voorkomende Heterheim. Beide vormen - Hederum en Herum - komen in de jaren 1406-1438 naast elkaar voor. In de 13de eeuw werd Herum verworven door de abdij van Bloemkamp, die het weer kwijtraakte in de 14de eeuw."
"In 1406/1437 was er sprake van twee staten te Herum: Hedrum eene statha en Beyta statha op Hederuma therpe. Later ligt Nieuw Herum (Nuwe Herrem) dichtbij de dorpsterp van Tzum. Of de huisplaats later naar de omgeving van de kerk is verplaatst, zoals bij staten van dorpshoofdelingen vaker gebeurde, òf dat een van de Herumer staten van 1406/1438 werd samengevoegd met een reeds in Tzum bestaande stins, onttrekt zich nog aan onze waarneming. Olde Herrem was in 1511 eigendom van Tyerck Walta ende is een heerscap; hij was getrouwd met Tieth Herema van wie de state afkomstig zal zijn geweest."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D8F1C6C5-4B85-4E14-991E-BAB69BE38ACA}
SHAPE_Length: 387.9766146917802
SHAPE_Area: 8365.999349993897
Polygon: [...]
id:
109
OBJECTID: 109
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1239
UNI_NAAM: Nuwe Herrem
BUI_ID: 239
BUI_NAAM: NIEUW HEERMA
STI_ID: 210
STI_NAAM: Nuwe Herrem
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1244
BP_NAAM: Ny Heerema (Sch. en E.)
PNN_ID: 606
PNN_NAAM: Nuwe Herrem
NOO_NAAM: Nuwe Herrem, Nieuw-Herum, Herama Zate
OPM_NAAM: Benaming: Ny Heerema (Boerderijplaatsen), Nuwe Herrem, Nieuw-Herum, Herama Zate (Stinzen, Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Wat betreft grondbezit was Nieuw-Herum kleiner dan Oud-Herum; het werd in 1640 dan ook Clein Heerma genoemd. Als huis, dichtbij de dorpskom en de kerk, was het waarschijnlijk belangrijker. Bovendien kan de eigendomsgeschiedenis hier duidelijker getraceerd worden: in de eerste helft van de 15de eeuw Gerrold van Herema, vervolgens oude Take van Herema (doodgeslagen). Diens zoon, jonge Take van Herema, was in 1511 en 1514 eigenaar. In 1545 vermaakte hij Nieuw-Herum of Herama zate, stins ende staten toe Tzum met eer ende veer en ius patronatus aan Wigle Herema, de zoon van zijn volle neef Sibren Agges Herema van Zweins."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {31D96F43-E45C-4043-A212-5E28A4235E26}
SHAPE_Length: 418.0279934962381
SHAPE_Area: 8610.004770814174
Polygon: [...]
id:
110
OBJECTID: 110
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2206
UNI_NAAM: De stins bij Sybranda state op Holpryp
BUI_ID: 0
STI_ID: 206
STI_NAAM: De stins bij Sybranda state op Holpryp
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1250
BP_NAAM: Holprijp (E.)
PNN_ID: 608
PNN_NAAM: stins Sybranda op Holpryp?
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1433
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op Holprijp ten westen van Tzum lagen twee belangrijke staten. Eén daarvan ontwikkelde zich in de 16de eeuw tot adelshuis. De continue eigendomsgeschiedenis van dit Holprypera gued reikt tot het jaar 1470 terug. De eerste vermelding van Holprypera statha - mogelijk het in 1470 genoemde goed - en van een andere, gelijktijdig genoemde state in Holprijp, "waar ooit een stins heeft gestaan", is van 1433."
"In Holprijp lagen twee "rechtvoerende staten": Holprypera statha en Sybranda statha deer en stins wessen hath."
"(…) zou het in 1433 genoemde Sybranda de sate FC50 kunnen zijn. Voor 1433 stond bij Sybranda een stins, in 1433 was deze reeds afgebroken."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {EB28B2BE-9FD0-480B-BA53-00F5190333ED}
SHAPE_Length: 494.7792358113093
SHAPE_Area: 12031.5
Polygon: [...]
id:
111
OBJECTID: 111
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1240
UNI_NAAM: Holprypera goed, 't slot Holpryp of Hottinga
BUI_ID: 240
BUI_NAAM: HOTTINGA
STI_ID: 209
STI_NAAM: Holprypera goed, 't slot Holpryp of Hottinga
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1251
BP_NAAM: Hottinga (Sch. en E.)
PNN_ID: 604
PNN_NAAM: Holpryp of Hottinga
OPM_NAAM: Benaming: Holprypera goed, 't slot Holpryp of Hottinga (Stinzen)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1470
OPM_JAAR: Rond 1730 werd het huis afgebroken. Op de kadasterkaart van 1832 is de omgrachting van Hottinga nog geheel aanwezig (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op Holprijp ten westen van Tzum lagen twee belangrijke staten. Eén daarvan ontwikkelde zich in de 16de eeuw tot adelshuis. De continue eigendomsgeschiedenis van dit Holprypera gued reikt tot het jaar 1470 terug. De eerste vermelding van Holprypera statha - mogelijk het in 1470 genoemde goed - en van een andere, gelijktijdig genoemde state in Holprijp, "waar ooit een stins heeft gestaan", is van 1433."
"In Holprijp lagen twee "rechtvoerende staten": Holprypera statha en Sybranda statha deer en stins wessen hath."
"In 1470 wordt Holprypera gued genoemd in een boedelscheiding van de familie Sjaerda van Franeker."
"Tot in de tweede helft van de 16de eeuw is de eigendomsgeschiedenis onzeker. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat het latere slot Holpryp (1700) of Hottinga plaets Holpryp genaempt (1686) gedurende drie generaties vererfde."
"In het begin van de 18de eeuw was de grietman van Menaldumadeel Siuck Tiaerdt van Burmania eigenaar van d'huisinge Holryp; in 1728 verhuurde hij het herenhuis aan de kapitein Feugen, de boerderij aan een pachter. Rond 1730 werd het huis afgebroken."
"Als adellijk huis lijkt Holpryp dan ook in de 16de eeuw gebouwd te zijn: van de Hottinga's is duidelijk dat zij er woonden. Op de kaart van Winsemius van 1622 ontbreekt het als adelshuis, in 1664 wordt het door Schotanus als edele state Hottinga aangegeven. De prent van Stellingwerf uit 1723 toont een L-vormige zaalstins met topgevels. Eraan vast gebouwd is een samengestelde vleugel van één bouwlaag, waarin een versierde hoofdingang en twee eenvoudiger deuren zijn aangebracht. Op de kadasterkaart van 1832 is de omgrachting van Hottinga nog geheel aanwezig."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {59F51768-3F5E-40C3-9EF1-5EEB31466B80}
SHAPE_Length: 481.1078836567392
SHAPE_Area: 13109.509404876446
Polygon: [...]
id:
112
OBJECTID: 112
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1045
UNI_NAAM: sate De Werren, Roordaburg
BUI_ID: 45
BUI_NAAM: ROORDABURG
STI_ID: 190
STI_NAAM: sate De Werren, Roordaburg
STI_PLAATS: Franeker
BP_ID: 1252
BP_NAAM: Roordaburg (Sch. en E.)
SIF_ID: 240
SIF_NAAM: Roordaburg
PNN_ID: 169
PNN_NAAM: Roordaburg op de Werren
NOO_NAAM: De Weeren
OPM_NAAM: Benaming: Sate de Werren, Roordaburg (Stinzen), De Weeren (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van deze Stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1510
JR_SIF: <1600
OPM_JAAR: Gesloopt in 1765 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als sate dae Werren wordt het goed in 1510, als die Weeren en de Werren in 1511 en 1514, en als die Weeren by Franicker in 1550 genoemd. Aan de eigenaars sinds het midden van de 16de eeuw ontleende het de naam Roordaburg.
Ondanks de archaïsch aandoende naam op -burg is dit geen oude stins, ook niet - zo bleek tot mijn verrassing - wat betreft de locatie. Het was één van de dertien adelshuizen - naast Oud-Sjaerdema en Lioula en de tien huizen binnen de stad van de erfgenamen Sjaerdema. Edewer Sjaerda vermeldde de sate In dae Werren in 1510 in haar testament; in 1511 en 1514 was haar dochter Swob eigenaresse van deze pachtboerderij." "Van Roordaburg bestaan twee afbeeldingen uit de 18de eeuw: van Jacobus Stellingwerf van rond 1725 en van Piter Idserdts uit 1747. De laatste lijkt het meest betrouwbaar.Centraal is de ingangspartij met een verdieping met twee ramen en daarboven een trapgevel waarin een zolderraam. Ter weerzijden zijn er lagere onderkelderde dwarsvleugels, links van de ingangspartij van drie, rechts van vijf raamvakken. Beide dwarsvleugels worden eveneens afgesloten met trapgevels, die wat lager zijn dan die van de centrale partij. Tegen de linker trapgevel hangt voorts een luidklok en er achter is parallel een veel lager huis in dezelfde stijl aangebouwd; het water tussen beide daken wordt met een regenpijp afgevoerd. Op de kruising van de daknokkken van het centrale huis en de dwarsvleugels staat een grote torenachtige achtkante schoorsteen tussen vier pinakels en bekroond door ijzerwerk met een windvaan. Rechts op het voorplein staat in 1747 haaks op de rechtervleugel een boerenschuur en wordt het voorplein links begrensd door een loofgang en een lattenpaviljoen. In 1725 gaf een poort met een zadeldak tussen trapgevels toegang tot het omgrachte terrein. Achter het huis staat apart een bijgebouw, bestaande uit verschillende aanelkaar gebouwde onderdelen, met minimaal drie topgevels en drie schoorstenen. De uit de eigendoms- en bewoningsgeschiedenis af te leiden, relatief late, bouw van Roordaburg in de 16de of het begin van de 17de eeuw, wordt door het uiterlijk bevestigd. Het huis werd in 1765 gesloopt." SIF: "Het kasteel wordt voor het eerste in de 16e eeuw genoemd." "Catharina en Alef hebben alleen een dochter Catharina en zij verkoopt in 1692 het huis aan Gerrolt van Cammingha en Catharina Victoria van Sternsee. Het slot wordt geërfd door hun zoon Sjuck van Cammingha, maar bij zijn dood blijken zijn bezittingen zo zwaar belast te zijn, dat zijn erfgenamen de erfenis verwerpen.
Uit de boedel koopt Tiberius Pepinus van Eminga van Wiarda State te Goutum het huis, maar verkoopt dit 2 jaar later alweer. Uiteindelijk wordt het kasteel in 1765 gesloopt." " Van de Roordaburg zijn verschillende afbeeldingen bewaard gebleven uit de achttiende eeuw. Deze afbeeldingen geven echter niet eenzelfde beeld van het huis. op de tekening van Jacobus Stellingwerf uit ca 1720 zien we een vrijwel dubbelbeukig dwarshuis met trapgevels en met een vooruitspringende ingangspartij met traptop en enkele bijgebouwen. Het huis stond op een omgracht terrein dat alleen via een poortgebouw met trapgevels en gedekt door een zadeldak, dat over de gracht stond, bereikbaar was.
Bijna 20 jaar later maakte Piter ldserdts een tekening van de Roordaburg. Hierop komen we het poortgebouw niet meer tegen. Daarvoor in de plaats zien we een loofgang en een lattenpaviljoen. Het hoofdgebouw bestaat uit slechts één onderkelderde bouwlaag. Links van de inganspartij bevinden zich drie ramen, terwijl rechts vijf ramen zijn aangebracht. Dit zijn in totaal meer ramen dan we op de tekening van Jacob Stellingwerf zien. De vooruitspringende ingangspartij is nu voorzien van een poortingang en op de kruising van de daknokken staat een enorme achtzijdige schoorsteen. Verder zien we rechts van het voorplein nog een schuur en achter het gebouwd enkele bijgebouwen.
Tot slot is er nog een derde afbeelding bewaard gebleven. Hierop is de Roordaburg echter een ruïne. De ruïne had vrij hoge muren, die er op zouden kunnen wijzen dat de linkervleugel wellicht onderkelderd was met één bouwlaag en de rechtervleugel twee bouwlagen bezat." "Van deze Stins is niets meer terug te vinden."
(bronnen: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CD4EBC36-E33D-47B4-A5F4-97B1ABC6B6EF}
SHAPE_Length: 974.1488373682555
SHAPE_Area: 43097.501549968496
Polygon: [...]
id:
113
OBJECTID: 113
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2207
UNI_NAAM: De wier "oppa Dyck" bij de Grote Flaren
BUI_ID: 0
STI_ID: 207
STI_NAAM: De wier "oppa Dyck" bij de Grote Flaren
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1261
BP_NAAM: De Vlaaren (Sch. en E.)
PNN_ID: 609
PNN_NAAM: wier "oppa Dyck" bij de Grote Flaren
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De locatie uit Boerderijplaatsen is verschoven tov de situatie in 1832, waardoor de locatie uit Stinzen niet meer binnen de contour valt.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1718 wordt een stinswier aangegeven bij de sate De Grote Flaren. De namen Oppa Dyck en In de Flaeren worden in 1511 en 1514 genoemd. De sate De Grote Flaren, toen oppa Dyck genoemd, was in 1511 voor 10/25ste eigendom van Gerrolt Herema, voor 9/25ste van Sibrant Roorda en voor 5/25ste van het klooster Ludingakerke. In 1550 vermaakte Sibrant in zijn testament zijn deel van het goet opte Dyck in Tzummegae aan zijn neef Hero Roorda. In 1640 was juffer Perck van Roorda eigenaresse van het goed Op Dyck, dat in 1700 De Grote Flaren heette ter onderscheiding van de naburige Kleine Flaren. De stinswier lag in 1718 tegenover de huisplaats van de sate, ten westen van de Plattedijk.
In 1832 was dit perceel als boomgaard in gebruik."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {14E082ED-C148-489A-97EE-0B4D01F17933}
SHAPE_Length: 455.7206130716559
SHAPE_Area: 4946.696401069325
Polygon: [...]
id:
114
OBJECTID: 114
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1039
UNI_NAAM: Wiersma of Roorda
BUI_ID: 39
BUI_NAAM: ROORDA
STI_ID: 196
STI_NAAM: Wiersma of Roorda
STI_PLAATS: Hitsum
BP_ID: 1279
BP_NAAM: Roordama of Roorda (Sch. en E.)
PNN_ID: 239
PNN_NAAM: Wiersma of Roorda
OPM_NAAM: Benaming: Roordama (Boerderijplaatsen), Wiersma (Stinzen)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1571
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Gerland Hermana liet in 1456 aan haar achterneef Upke te Birdingaterp een deel van haar stins te Hitsum na met de goederen die ze door ruil had verkregen van Woltho in Midlum (partem castri sui in Hitzum cum praediis qua Gherlanda permutavit contra Wolthonem in Midlem). Van Upcke stamden in patrilineaire lijn de families Gratinga en Burmania af; in de familie Gratinga vererfde het huis te Hitsum tot het door Popck Gratinga aan Sibrandt van Roorda werd verkocht; deze liet in 1550 bij testament 't huys te Hitzum, gecocht van jonckfrouwe Popcke Gratinga, met een stuck van de werff aen 't huys geleghen aan zijn kleinzoon Hero Gratinga na, op voorwaarde dat deze zich van Roorda zou gaan noemen.
In de tweede helft van de 16de eeuw waren er in Hitsum twee adelshuizen die beide op het oude Gratinga-bezit teruggingen: FC6 Wiersma- of Roorda-state geheten en FC7 Gratinga, terwijl een derde, naburig goed - het prebendeland van het Gratinga-leen (FC3) - eveneens op het Gratinga-goed terug gaat. De bekende Rienck Hemmema (met een moeder Gratinga), wiens boekhouding over de jaren 1571-1573 bewaard is gebleven, bewoonde FC6."
PLAATS: Hitsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {598A5B8F-B39D-40C0-AD23-2D6089A1C21B}
SHAPE_Length: 486.12381206493393
SHAPE_Area: 6797.501358208191
Polygon: [...]
id:
115
OBJECTID: 115
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2179
UNI_NAAM: Doyuma state te Doyum
BUI_ID: 0
STI_ID: 179
STI_NAAM: Doyuma state te Doyum
STI_PLAATS: Franeker
BP_ID: 1282
PNN_ID: 157
PNN_NAAM: Doyuma state te Doyum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1433
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Doyum lagen in de vroege 15de eeuw drie rechtvoerende saten. Alledrie komen voor opname in aanmerking: in het land van Heslinga lag in 1718 een wier, Hilderda en Fertza lagen in 1433 bij een wier, en een van beide laatste zou in de 16de eeuw alsnog het stamhuis van een adellijke familie worden."
"De laatste sate - FC45 - was het stamhuis van de familie Van Doyum die in de 16de eeuw alsnog in de Friese adel werd opgenomen."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {BBE1D7A3-919D-4303-A759-8E6FBD848D9C}
SHAPE_Length: 554.9232263641483
SHAPE_Area: 8798.498999978072
Polygon: [...]
id:
116
OBJECTID: 116
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2177
UNI_NAAM: De "Grata Were" te Doyum
BUI_ID: 0
STI_ID: 177
STI_NAAM: De "Grata Were" te Doyum
STI_PLAATS: Franeker
BP_ID: 1283
PNN_ID: 159
PNN_NAAM: Grata Were te Doyum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
JR_NOOMEN: <1433
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Doyum lagen in de vroege 15de eeuw drie rechtvoerende saten. Alledrie komen voor opname in aanmerking: in het land van Heslinga lag in 1718 een wier, Hilderda en Fertza lagen in bij een wier, en een van beide laatste zou in de 16de eeuw alsnog het stamhuis van een adellijke familie worden."
"Al eerder, in 1433, is er te Doyum sprake van dae grata were, waarbij twee andere rechtvoerende staten, Hildarda en Fertza lagen. Het betreft hier derhalve waarschijnlijk FC432471 en FC45."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1886B5C1-6A80-48CD-873A-3DE116FBF1B8}
SHAPE_Length: 389.8296536260372
SHAPE_Area: 4334.5
Polygon: [...]
id:
117
OBJECTID: 117
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1230
UNI_NAAM: OFFENHUIZEN
BUI_ID: 230
BUI_NAAM: OFFENHUIZEN
BP_ID: 1288
BP_NAAM: Offingahuis (E.)
PNN_ID: 8
PNN_NAAM: Offingahuizen
NOO_NAAM: Offingahuizen
OPM_NAAM: Benaming: Offingahuizen (Noomen), Offingahuis (Boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De locatie heeft in "Stinzen" geen punt, maar is wel opgenomen in "Noomen" (Achlum FC17)
JR_NOOMEN: <1600
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Offingahuizen of Offenhuizen lijkt eerst in de 16de deel van de Friese adel te zijn gaan uitmaken. (…) In 1640 was Offingahuizen een pachtboerderij, verpacht door jonker Assuede te Groningen. Op de kaart van 1622 komt het als adellijk huis voor. Op de kaart van Schotanus van 1664 ontbreekt het; in de tekst komt het als 't stins ende de state Offenhuizen wel voor."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C3A309C9-3A6F-47A6-952B-C89ABBB8AFB2}
SHAPE_Length: 577.7344895849272
SHAPE_Area: 9327.002950049937
Polygon: [...]
id:
118
OBJECTID: 118
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2053
UNI_NAAM: Heslinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 53
STI_NAAM: Heslinga
STI_PLAATS: Pietersbierum
BP_ID: 1308
PNN_ID: 493
PNN_NAAM: Heslinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1424
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Indirect werd Heslinga genoemd in de familienaam van de eigenaar in 1424; als Heslinge saete in 1546. In 1424 woonplaats van een hoofdeling. Mogelijk lag er oorspronkelijk een stinswier naast." "In 1546 behoorde bij Heslinge saete onder andere twee pm lants, de Wier genoempt, zodat hier misschien een stinswier lag. De ligging van Heslinga in 1424 komt overeen met die in 1543 en 1546 en later: aan de Urawey of Overweg."
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {8BC4630A-E100-4F32-883C-3AAE42EA7D45}
SHAPE_Length: 365.1074502201895
SHAPE_Area: 6574.895063618934
Polygon: [...]
id:
119
OBJECTID: 119
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1029
UNI_NAAM: Hottinga of Aebingha
BUI_ID: 29
BUI_NAAM: HOTTINGA
STI_ID: 62
STI_NAAM: Hottinga of Aebingha
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1325
BP_NAAM: Hottinga (E.)
PNN_ID: 549
PNN_NAAM: Hottinga of Aebingha
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op voormalig prebendeland, waarvan de Liauckema's pretendeerden dat ze het ooit aan de Catharina-prebende hadden geschonken, lieten de grietmannen Hottinga die na de Opstand de Liauckema's de eerste plaats in het dorp betwistten, een huis bouwen. Ze wisten er ook stemrecht op te krijgen (SC27). Uiteraard protesteerden de Liauckema's hiertegen."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {27504B41-47BE-4A52-9B8E-84E865307227}
SHAPE_Length: 328.1132418362749
SHAPE_Area: 6442.6699998946115
Polygon: [...]
id:
120
OBJECTID: 120
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2052
UNI_NAAM: Fetza
BUI_ID: 0
STI_ID: 52
STI_NAAM: Fetza
STI_PLAATS: Pietersbierum
BP_ID: 1327
PNN_ID: 492
PNN_NAAM: Fetza
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1456
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Fetza was een huis dat tot in het begin van de 16de eeuw door edellieden was bewoond. De oudste vermelding van het goed is Fetsa saet in 1546; indirect kwam de naam in 1465 al voor in die van de eigenaar en van bepaalde rechten, Fyeertza fiaerdendeel geheten."
"Interessant is bij Fertza, evenals bij Liauckema in Sexbierum en Nyenhuis in Wynaldum, de relatie tussen het huis en nabije waterlopen."
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B1DC20EC-C66E-40EA-B65A-23A1AEF2CB03}
SHAPE_Length: 472.0620732543383
SHAPE_Area: 5427.696289291239
Polygon: [...]
id:
121
OBJECTID: 121
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2054
UNI_NAAM: Hottinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 54
STI_NAAM: Hottinga
STI_PLAATS: Pietersbierum
BP_ID: 1328
BP_NAAM: Hottinga (E.)
SIF_ID: 154
SIF_NAAM: Hottinga State (Pietersbierum)
PNN_ID: 494
PNN_NAAM: Hottinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1468
JR_SIF: <1640
OPM_JAAR: Afgebroken rond 1740-1750, vervangen door een nieuw huis. Dit is uiteindelijk in 1844 afgebroken (Noomen/SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hottinga state was in de Nieuwe Tijd het meest imposante huis van Pietersbierum. De precieze geografische situatie en de eigendomsgeschiedenis aan het einde van de Middeleeuwen zijn echter enigzins hypothetisch. Het rapport van een Hollandse spion in Friesland van omstreeks 1468 vermeldt: Peetersbirum, dat beheert een geheeten Syrop ende heeft oic een slotken. Waarschijnlijk was het hetzelfde huis als Seerp Hottinga huys toe Pietersbierum, dat de Vetkopers in 1498 plunderden." "In 1728 werd Hottinga verkocht; het kwam in handen van patriciërsfamilies, Westerhuys en later Van Wielinga. Rond 1740/1750 liet Epeus Wielinga het oude gebouw afbreken en een nieuw buiten met ornamenten in een overdadige baroktrant bouwen." "De atlas van Schotanus en Halma (1718) geeft een goede indruk van het stinsterrein. Een
tekening van Stellingwerf uit 1722 laat een langwerpig eenvoudig gebouw zien van één bouwlaag. Piter Idserdts tekende in 1753 het nieuwe huis."
SIF: "De State wordt voor het eerst in 1640 genoemd." "Er is niet zo heel veel over de geschiedenis van deze State bekend. In 1640 komt de State voor in de Floreenkohieren van Westergo, en deze is dan in het bezit van Julius van Eysinga." "Hun zoon Epeus Wielinga is tussen 1740 en 1750 de nieuwe eigenaar geworden. Hij was raadsheer aan het Hof van Friesland en laat het gebouw afbreken en vervangen door een nieuw buiten.
"Uiteindelijk werd de Hottinga State in 1844 op afbraak verkocht." "Van de State is een afbeelding bewaard gebleven, die in 1753 door Piter ldserdts werd gemaakt. We zien daarop de Hottinga State na de herbouw tot buiten door Epeus Wielinga. Dit nieuwe buiten bestond uit een hoofdvleugel van zeven ramen breed en twee zijvleugels. De gevels van het huis waren in overdadige baroktrant versierd. In het midden van de hoofdvleugel was de ingangspartij aangebracht, met zowel boven- als zijlichten. Het geheel was sierlijk omlijst. Op het dak waren schoorstenen aangebracht, die voorzien waren van korven van siersmeedwerk. Ook de tuin was aangepakt door Epeus, want was aangelegd in barokstijl, met een groots formeel patroon."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {01FB614B-CC7A-4C3F-A41D-0FE340255604}
SHAPE_Length: 1061.345045557434
SHAPE_Area: 37523.533960509514
Polygon: [...]
id:
122
OBJECTID: 122
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1022
UNI_NAAM: SIXMA van ANDLA
BUI_ID: 22
BUI_NAAM: SIXMA van ANDLA
BP_ID: 1343
BP_NAAM: Sixma van Andla (Sch. en E.)
SIF_ID: 258
SIF_NAAM: Sixma van Andla State
OPM_NAAM: Andere benamingen: Andla State, Hottinga State, Sixma State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderij (SIF)
JR_SIF: 1400-1500
OPM_JAAR: De "Tegenwoordige staat van Friesland" van omstreeks 1780 vermeldt: "Verre in ’t land, nabij ’t Klooster Aanjum, ligt Sixma van Andla State, voorheen een schoon huis en plantagie, doch thans, door ledig staan, grootelijks vervallen" (SIF).
In 1795 wordt de state afgebroken en vervangen door een boerderij (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De Sixma van Andla State stond ver ten oosten van Minnertsga, gemeente Het Bildt, aan het eind van de weg die veelbetekenend de 'Boslaan' heet(te). Tegenwoordig een kapitale boerderij, maar voorheen veel meer dan dat. Adres: W. Binnemaleane 10."
"De State werd waarschijnlijk in de 15e eeuw gebouwd."
"Christianus Schotanus meldt in de tekst van zijn "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" in 1664 helemaal geen Sixma van Andla State, maar op de kaart in dat zelfde boek is op die plek wel een ‘Edele State’ aangegeven, maar met slechts de naam "Sixma". Mede daardoor en het feit dat de eigenaren familie van elkaar waren, is er nog wel eens verwarring geweest over de bewoners van deze state en de vlakbij gelegen (eigenerfde) Sixma State.
De "Tegenwoordige staat van Friesland" van omstreeks 1780 vermeldt: "Verre in ’t land, nabij ’t Klooster Aanjum, ligt Sixma van Andla State, voorheen een schoon huis en plantagie, doch thans, door ledig staan, grootelijks vervallen".
"Rond 1500 is Schelte van Andla eigenaar van de state."
"in 1795 komen Bartele Douma van Sixma en zijn vrouw Fokel van Beijma vanuit Leeuwarden nog een tijd op de state wonen. Het huis is dan al zo deerlijk in verval dat zijn dagen geteld zijn. Bartele laat het huis afbreken en er een grote boerderij voor in de plaats bouwen." "Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderij". (bron: Tekst: "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); "Om toer en tsjerke fan Minnertsgea" van A.D. Wumkes; "Minnertsgea" van P.B. Winsemius; Website van Tresoar; Genealogieën van André A. Buwalda).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6BEA9422-2680-478A-8238-6CD2A1BD263B}
SHAPE_Length: 725.1886757976338
SHAPE_Area: 32001.563775239512
Polygon: [...]
id:
123
OBJECTID: 123
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1036
UNI_NAAM: Groot Hermana
BUI_ID: 36
BUI_NAAM: GROOT HERMANA
STI_ID: 46
STI_NAAM: Groot Hermana
STI_PLAATS: Minnertsga
BP_ID: 1353
BP_NAAM: Gr. Hermana (Sch. en E.)
SIF_ID: 137
SIF_NAAM: Groot Hermana
PNN_ID: 400
PNN_NAAM: Groot Hermana
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Tegenwoordig staat hier een boerderij, door alle ‘nieuwbouw’ bijna midden in het dorp (SIF).
JR_SIF: <900
OPM_JAAR: De oudste stins zou hier al in de 9e eeuw gestaan hebben (SIF).
Rond 1700 is de state afgebroken. In 1772 is een nieuwe boerderij gebouwd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hermana-state vererfde tot het einde van de 16de eeuw binnen de familie. Daarna werd het een pachtboerderij. De functie van "adellijk huis" werd overgenomen door Klein Hermana (FC1), aan de Middelweg." "De geschiedenis van de beide Hermana-huizen en van de familie moeten nader worden uitgewerkt." SIF: "De State Groot Hermana heeft te Minnertsga, geemente Het Bildt, gestaan. Stond iets ten noordoosten van de kerk aan de tegenwoordige Hermanawei. Tegenwoordig staat hier een boerderij, door alle ‘nieuwbouw’ bijna midden in het dorp."
"De oudste stins zou hier al in de 9e eeuw gestaan hebben."
"Volgens de legenden zou al in 807 de Hermana stins door een overstroming verwoest zijn. Of dat klopt is twijfelachtig, maar het geslacht Hermana moet oud geweest zijn. Al in die zelfde 9e eeuw werd Hessel Hermana gekozen tot Potestas van Friesland."
"Rond 1700 was Tjalling Homme van Camstra eigenaar van zowel Klein als Groot Hermana. Hij liet Groot Hermana afbreken, maar nog in 1762 werd er geadverteerd met: "Verkoop van 200 zware essen op de singel van Groot Hermana". Nu herinnert alleen een stukje gracht voor de boerderij aan de straatzijde nog aan de oude situatie.
In de achtergevel van de schuur is een steen gemetseld met de tekst "Groot Hermana Staate en Boere Huis en Schuir Nieuw Geboud en verset in den Jaare 1772". Daaruit kan worden afgeleid dat niet alleen de oude state, maar enkele decennia later ook de boerderij bouwvallig geworden was en er nieuw gebouwd moest worden. Hermana State zelf stond op een omgracht terrein ten noorden van de boerderij. Dit terrein werd nog tot ver in de 20e eeuw "It Stinzelân" (het stinsenland) genoemd. Door de huidige nieuwbouwwijk is daarvan niets meer te herkennen, zelfs de naam is verloren gegaan.
"In de 19e en 20e eeuw hebben op de boerderij drie generaties Zoodsma gewoond. Eerst Sietse, toen zijn zoon Sipke en daarna zijn kleinzoon Andries. Daarna kwam de fam. De Groot en tegen het eind van de 20e eeuw de fam. Sinnema die de boerderij fraai hebben gerestaureerd."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
PLAATS: Minnertsga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {EF326314-9F37-4FF7-8862-E39088838168}
SHAPE_Length: 2170.84393024802
SHAPE_Area: 50574.01150080627
Polygon: [...]
id:
124
OBJECTID: 124
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2048
UNI_NAAM: Sellinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 48
STI_NAAM: Sellinga
STI_PLAATS: Minnertsga
BP_ID: 1356
PNN_ID: 404
PNN_NAAM: Sellinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Doko Sellinga uit Minderskerka zou volgens Sibrandus Leo van adellijke afkomst zijn geweest; ten tijde van abt Ids Hermana (1296-1309) was hij prior van Lidlum. Een generatie eerder (1256) was uit hun verwantschapskring door hun verwante Eebel Sellinga in samenwerking met de Van Epingahuys'en het klooster Marienberg in Anjum gesticht. In 1511 waren Ritske Boelema en Ofke Attes (Haytsma) samen eigenaars. In 1533 en 1544 trof Ritske Boelema in zijn testament beschikkingen over Sellinga goet of Sellinga zate in Minnertsga."
PLAATS: Minnertsga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {044D7883-5326-4208-97EE-50CC4A960A39}
SHAPE_Length: 281.6774015722203
SHAPE_Area: 4744.661964897825
Polygon: [...]
id:
125
OBJECTID: 125
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1034
UNI_NAAM: Haytsma
BUI_ID: 34
BUI_NAAM: HAITSMA
STI_ID: 47
STI_NAAM: Haytsma
STI_PLAATS: Minnertsga
BP_ID: 1360
BP_NAAM: Haitsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 401
PNN_NAAM: Haytsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie uit "Stinzen" valt juist buiten het vlak van "Boerderijplaatsen". Perceel 1832 toegevoegd aan Boerderijplaats.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Haytsma is samen met het ernaast gelegen Fernia vooral interessant als adellijke woonplaats in de late 15de en 16de eeuw. In de oudste generatie waren er relaties met Dotinga's en een bastaardtak Sjaerda, woonachtig in Dronrijp. Evenals andere families in deze omgeving, waren de Haytsma's in het bezit van twee niet ver van elkaar af gelegen stinzen, waarvan de namen Haytsma en Fernia afwisselend als familienaam werden gebruikt."
"Haytsma werd als goed in 1543 genoemd: den huyse van Haytzumma; in de naam van de eigenaars is de naam indirect in het einde van de 15de eeuw geattesteerd."
"Eind 16de en begin 17de eeuw "zakten" de Haytsma's en Fernia's af tot eigenerfde boeren en pachters."
De oudst bekende bewoners zijn het echtpaar Atte Haytzumma en His Ofkes Dotinga. Waarschijnlijk was Tyed Fernia een zuster van Atte.Attes kinderen worden in 1505 genoemd onder de edelinghen in Barradeel."
PLAATS: Minnertsga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2B038150-8718-4D97-BBDC-5B66CFEDECAE}
SHAPE_Length: 1131.6739908800512
SHAPE_Area: 42739.334445657856
Polygon: [...]
id:
126
OBJECTID: 126
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1016
UNI_NAAM: JACHTHUIS
BUI_ID: 16
BUI_NAAM: JACHTHUIS
BP_ID: 1430
BP_NAAM: De Stadhouders Jachthuis (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: 1515
OPM_JAAR: Zie opmerkingen algemeen.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
In de collectie Hartman Sannes (Het Bildt, archiefnet) komt een vermelding voor van "Het Bosch bij St.-Annaparochie, van ouds stadhouders jachthuis, 1515-1941"
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DB536E40-EBC0-4505-9AB4-459708612D8F}
SHAPE_Length: 427.0650892694018
SHAPE_Area: 10269.565000053904
Polygon: [...]
id:
127
OBJECTID: 127
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1015
UNI_NAAM: VAN HAREN
BUI_ID: 15
BUI_NAAM: VAN HAREN
BP_ID: 1434
BP_NAAM: Van Haren (Sch. en E.)
SIF_ID: 120
SIF_NAAM: Van Harenshuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: In de tuin van "Boterhoek bloemen", die nu gevestigd is op de plek waar het Van Harenhuis gestaan heeft, is nog een oude tuinmuur te vinden. Dit was een soort scheidingsmuur in de parktuin van huize Van Haren (SIF).
JR_SIF: <1673
OPM_JAAR: In 1732 afgebrand en herbouwd, voor 1800 gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd in 1673 gebouwd op de plaats van een ouder huis."
"De oudst bekende Van Haren was Adam van Haren, die als watergeus deelnam aan de inname van Den Briel in 1572. Daarna kwam hij eerst in dienst van Willem van Oranje en later van Willem Lodewijk, stadhouder van Friesland. Door deze laatste aanstelling, verhuisde hij naar Friesland. Zijn kleinzoon Willem van Haren werd in 1652 grietman van Het Bildt. Daarnaast was hij ook lid van de Staten Generaal, de Raad van State, en ambassadeur van Denemarken, Zweden en Engeland en buitengewoon gezant. In 1658 trouwde hij met Elisabeth van Hemmema en enkele jaren later huurden ze het huis van de secretaris van Het Bildt, Albertus Wijngaarden.
Nadat Willem en Elisabeth het huis gekocht hadden, lieten ze het omstreeks 1673 vervangen door een geheel nieuw huis, waarbij aan de zuidzijde de uitgestrekte tuinen en singels met vijvers en plantage werden aangelegd. De familie Van Haren was grietman van Het Bildt van 1652 tot 1763 en daarna nog van 1788 tot 1795. Na het uitsterven van de familie werd het huis afgebroken.
Helaas zijn er geen afbeeldingen van het Van Harenshuis bewaard gebleven en moeten we het doen met een grondplan. Het huis bestond uit een groot hoofdgebouw dat aan de straat stond. Aan de achterzijde waren twee symmetrisch geplaatste L-vormige vleugels gebouwd. In 1732 woedde er een grote brand in het huis, waarbij de kostbare bibliotheek en belangrijke archiefstukken verloren gingen. Het Van Harenshuis werd herbouwd, maar lang heeft het nieuwe huis niet bestaan, want voor 1800 werd het definitief afgebroken."
"In de tuin van "Boterhoek bloemen", die nu gevestigd is op de plek waar het Van Harenhuis gestaan heeft, is nog een oude tuinmuur te vinden. Dit was een soort scheidingsmuur in de parktuin van huize Van Haren."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992
De heer P.H. Brouwer).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {72955572-22E6-42D8-BA3A-2E57D38C63EC}
SHAPE_Length: 627.6928527643009
SHAPE_Area: 21641.245000118688
Polygon: [...]
id:
128
OBJECTID: 128
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1063
UNI_NAAM: KUYK
BUI_ID: 63
BUI_NAAM: KUYK
BP_ID: 1442
BP_NAAM: Kuyk (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1578
OPM_JAAR: Zie opmerkingen algemeen.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Friese plaatsnamen (K.F. Gildemacher): "Op moderne kaarten komt ten noorden van Beetgum de huisnaam 't Huis Kuyck voor. In de negentiende eeuw vinden we hier Huis Kuijk, terwijl de kaart van rond 1700 de naam Kuyck voor een boerderij hanteert. Op de kaart van 1664 lijkt Cuyck een kleine nederzetting. Het gaat hier oorspronkelijk om een familienaam. Dirk Jansz Cuyck (1578-1636) was boer te Sintannaparochie van wie landbouwkundige en historische notities bewaard bleven."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {23519A7C-AD0F-4C3F-917D-35129C16FDF6}
SHAPE_Length: 991.6579041584605
SHAPE_Area: 13644.622274568603
Polygon: [...]
id:
129
OBJECTID: 129
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1053
UNI_NAAM: FRITTEMA
BUI_ID: 53
BUI_NAAM: FRITTEMA
BP_ID: 1449
BP_NAAM: Frittema (E.)
OPM_NAAM: Niet in Stinzen, Noomen of SIF.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Niet in Stinzen, Noomen of SIF.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1598
OPM_JAAR: "Zijne weduwe woont in 1598 in Dongjum (Doanjum) een paar kilometer ten noorden van Franeker in Franekeradeel op FritemaState." (http://www.marceltettero.nl/Twente/Splinter/Frittema.html)
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "FRITTEMA of Fritemahof, voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Franekeradeel, arr. Leeuwarden, kant. Harlingen, 10 min. N. W. van Dongjum, waartoe zij behoorde. Ter plaatse waar zij gestaan heeft zietmen thans eene boerenhuizing."
"Zijne weduwe woont in 1598 in Dongjum (Doanjum) een paar kilometer ten noorden van Franeker in Franekeradeel op FritemaState."
(http://www.marceltettero.nl/Twente/Splinter/Frittema.html)
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {04A1811C-F5F1-4D8B-8558-46C24F3AD809}
SHAPE_Length: 410.9853442173484
SHAPE_Area: 7865.5
Polygon: [...]
id:
130
OBJECTID: 130
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1033
UNI_NAAM: TJASSINGA
BUI_ID: 33
BUI_NAAM: TJASSINGA
BP_ID: 1453
BP_NAAM: Gr. Tjessinga (E.)
SIF_ID: 289
SIF_NAAM: Tjessinga State (Minnertsga)
OPM_NAAM: Andere benaming: Tsjessinga, Groot Tsjessinga.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Het vroegere terrein waarop de State gestaan heeft is nog te herkennen als een door bomen omzoomd terrein (SIF).
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De Tjessinga State stond rechts van de weg van Minnertsga naar Tzummarum, gemeente Het Bildt. Net vóór een hoge terp ligt het met bomen omzoomde terrein waar de State heeft gestaan."
"Deze State werd mogelijk in de 15e eeuw gebouwd."
"Hoewel dit een groot huis geweest moet zijn, is er erg weinig van de historie bekend. Er is zelfs niet bekend waar de naam Tjessinga aan ontleend is, want er is geen enkele bewoner van die naam op deze plek bekend.
In 1543 wordt hier, als westelijke naastleger van de pastorie, een Hermana genoemd."
"Het vroegere terrein waarop de State gestaan heeft is nog te herkennen als een door bomen omzoomd terrein."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {977BA4A3-FF4A-4BA5-A75A-2C268902144D}
SHAPE_Length: 999.2957839725104
SHAPE_Area: 57209.74456999518
Polygon: [...]
id:
131
OBJECTID: 131
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1032
UNI_NAAM: Groot Folta
BUI_ID: 32
BUI_NAAM: FOLTA
STI_ID: 45
STI_NAAM: Groot Folta
STI_PLAATS: Minnertsga
BP_ID: 1454
BP_NAAM: Gr. Folta (Sch. en E.)
PNN_ID: 399
PNN_NAAM: Groot Folta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Aan de oude stins herinnerde in 1718 nog wel de stinswier (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een derde familie in Minnertsga die door Sibrandus Leo al vroeg genoemd wordt is Folprechia, Folperda, Folpta of Folta. Tijdens het abbatiaat van Ethelger Jelgera (1240-1259) was Onseb uit Westergo prior van Mariengaarde. Hij stamde uit de edele Folprechia-mannen, wier dapperheid en fierheid de Sikengga-mannen ondervonden hadden. Door Sibrandus Leo wordt hij gerekend tot de "adellijke familie Folperda uit Firdgum in Westergo". Interessant is dat Folta in 1511 inderdaad Folpta heette. Een familie Folta wordt later in Minnertsga niet meer genoemd. In 1511 behoorde Folta aan Offke Attes Haytsma. Diens dochter Ath Fernia verkocht in 1595 met haar zoon Oene Jouckes Oenema Groot Folta aan het Sint Anthonygasthuis te Leeuwarden; verkopers zouden nog 13 jaar de "bruikma" (het gebruiksrecht) hebben. Ook latere generaties nakomelingen bleven pachters op Folta. In Folta hebben we zo een fraai voorbeeld van een afstammingslijn op één locatie die bij hoofdelingen begint en dan via eigenerfde boeren naar pachters "degradeert". Aan de oude stins herinnerde in 1718 nog wel de stinswier."
PLAATS: Minnertsga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {459BFA45-5A96-4B12-A814-FE396DF287E6}
SHAPE_Length: 420.77574176963213
SHAPE_Area: 10381.00315272468
Polygon: [...]
id:
132
OBJECTID: 132
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1035
UNI_NAAM: Fernia
BUI_ID: 35
BUI_NAAM: FARNIA
STI_ID: 44
STI_NAAM: Fernia
STI_PLAATS: Minnertsga
BP_ID: 1455
BP_NAAM: Farnia (Sch. en E.)
SIF_ID: 87
SIF_NAAM: Fernia State
PNN_ID: 398
PNN_NAAM: Fernia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere state bevindt zich nu de pastorie van de Gereformeerde Kerk (SIF)
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1640 wordt Fernia nog aangeduid met "Huys ende hoff" (SIF)
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Haytsma is samen met het ernaast gelegen Fernia vooral interessant als adellijke woonplaats in de late 15de en 16de eeuw. In de oudste generatie waren er relaties met Dotinga's en een bastaardtak Sjaerda, woonachtig in Dronrijp. Evenals andere families in deze omgeving, waren de Haytsma's in het bezit van twee niet ver van elkaar af gelegen stinzen, waarvan de namen Haytsma en Fernia afwisselend als familienaam werden gebruikt." "Eind 16de en begin 17de eeuw "zakten" de Haytsma's en Fernia's af tot eigenerfde boeren en pachters."
SIF: "De State is in de 15e eeuw ontstaan." "Fernia State en Haytsma State hadden aan het eind van de 15e eeuw samen een eigen kapel, gesticht door Atte Fernia en zijn en zijn buurman Atte Haitsma. De kapel stond tussen beide stinsen in en had een eigen priester die onderhouden werd uit de opbrengst van 74 pondemaat land onder Firdgum. Deze landerijen werden wel het "Capelle vrijleen toe Mynnersgae" en het "Fernia capelle leen" genoemd." "Wat er gebeurd is zullen we waarschijnlijk nooit weten, maar al in 1543 wordt in een koopakte gesproken van de "Fernije-landen" en niet meer van Fernia State of, zoals gebruikelijk, de naam van de eigenaar van de betreffende state. De adellijke state is dan inmiddels vrijwel zeker een ‘gewoon’ woonhuis geworden. In 1640 wordt Fernia nog aangeduid met "Huys ende hoff", waaruit af te leiden valt dat het nog wel een groot huis is met allure en een flinke tuin eromheen. Een state in de juiste betekenis, dus een adellijke woning met een aantal hectares eigen land eromheen, was het niet meer."
"Op de plaats van de vroegere state bevindt zich nu de pastorie van de Gereformeerde Kerk." (bronnen: "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); "Om toer en tsjerke fan Minnertsgea" van A.D. Wumkes; "Minnertsgea" van P.B. Winsemius).
PLAATS: Minnertsga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A7599775-429D-45E9-A860-6C92D218BF56}
SHAPE_Length: 412.019544813035
SHAPE_Area: 10628.009364938844
Polygon: [...]
id:
133
OBJECTID: 133
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1037
UNI_NAAM: KLEIN HERMANA
BUI_ID: 37
BUI_NAAM: KLEIN HERMANA
BP_ID: 1459
BP_NAAM: Kl. Hermana (Sch. en E.)
SIF_ID: 138
SIF_NAAM: Klein Hermana
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een woonhuis (SIF).
JR_SIF: <1550
OPM_JAAR: De state werd rond 1835 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De state werd in de 16e eeuw gebouwd." "De State Klein Hermana werd waarschijnlijk gebouwd in de eerste helft van de 16e eeuw in opdracht van Frans van Hermana, een broer van Hessel van Hermana die op het stamslot Hermana Stins in Minnertsga woonde. Het nieuwe huis werd ter onderscheid van het al lang bestaande huis ‘Klein Hermana’ genoemd, waarbij de oude stins de toevoeging ‘Groot’ toebedeeld kreeg. Waarschijnlijk stond hier al een boerderij die Frans van zijn vader geërfd had. Het verdeelde vermogen was zo groot, dat daar nog wel een representatief huis af kon."
"Rond 1660 werd Tjalling Homme van Kamstra eigenaar van de state. In 1663 trouwde hij met Susanna Margaretha van Donia. Naar de mode van die tijd werd beiden een steen in de poort gemetseld met hun beider familiewapens, hun initialen en het huwelijksjaar. Deze wapensteen is in bezit van het Fries Museum te Leeuwarden. In het prentenkabinet van dit museum is ook een tekening van een state met het onderschrift: "Het slot Tjessinga, nu Thuksmud genaamt, te Minnertsga in Barradeel, behoort juffr. Vokel Berber weduwe Kamstra". Zoals bij wel meer tekeningen van Jacob Stellingwerf het geval is, is dit onderschift fout. Er is in Minnertsga geen state geweest die Thuksmud genoemd werd. De schrijver heeft de initialen van Tjalling en Susanna THVK en SMVD aangezien voor de naam van het huis." "De aftakeling begon met de verkoop in 1831 van de uitgebreide bibliotheek, de verzameling schilderijen en het prentenkabinet. Een paar jaar later verschijnen de doodsberichten van de state in de Leeuwarder Courant:
21 september 1835: Klein Hermana onder Minnertsga met houten zomerhuis op afbraak verkocht.
2 december 1836: verkoop van afbraakmateriaal van het slot Hermana onder Minnertsga, waaronder 3 miljoen stenen en 12.000 dakpannen.
21 februari 1839: houtverkoop op het voormalige Klein Hermana onder Minnertsga.
In de Tegenwoordige Staat van Friesland wordt in 1786 vermeld dat er in de omgeving van Minnertsga vele adellijke states geweest zijn. Van Klein Hermana wordt gezegd: '... liggende ten Noorden der buurt, en nog heden voorzien met een schoone Huizinge, poort en plantagie. Deeze State is lange jaaren door de Heeren van Kamstra en Haarsolte bewoond geweest; doch komt nu in eigendom toe aan den Heere Grietman, Jhr. Jan van Echten'.
Van de State Kleine Hermana is een afbeelding bewaard gebleven van de hand van Jacob Stellingwerf uit het begin van de 18e eeuw. Het terrein van de State is toegankelijk via een poortgebouw, dat eerder voor dan boven de gracht staat. Dit poortgebouw is gedekt met een zadeldak tussen trapgevels. Het hoofdgebouw heeft een toegangspartij, die te bereiken is via een trapbordes, met links en rechts ervan 3 ramen.
De State had verder een hoog souterrain met luiken en de bel-etage was voorzien van grote vensters. Het huis werd gedekt door een schilddak, waarop drie grote schoorstenen met korven en windwijzers waren aangebracht. Verder zien we op de afbeelding twee windwijzers boven het dak uitsteken, die wijzen op een vleugel achter het huis. Als we naar de vorm van het huis kijken, dan moet dit huis in de tweede helft van de zeventiende eeuw gebouwd zijn en heeft waarschijnlijk een voorganger gehad." "Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een woonhuis." (bron: Tekst: J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); "Om toer en tsjerke fan Minnertsgea" van A.D. Wumkes; "Minnertsgea" van P.B. Winsemius; Website van Tresoar; Genealogieën van André A. Buwalda; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {57F2C5EB-20D0-4C4E-A986-9CCC264F8919}
SHAPE_Length: 1350.2085646341873
SHAPE_Area: 52875.03499979355
Polygon: [...]
id:
134
OBJECTID: 134
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1030
UNI_NAAM: Idsama of Jelgersma
BUI_ID: 30
BUI_NAAM: JELGERSMA
STI_ID: 43
STI_NAAM: Idsama of Jelgersma
STI_PLAATS: Firdgum
BP_ID: 1466
BP_NAAM: Jelgersma (Sch. en E.)
PNN_ID: 153
PNN_NAAM: Idsama of Jelgersma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1453
OPM_JAAR: De stinswier ligt in 1718 op het erf, binnen de singel, ten oosten van de boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed, Yedsma in 1543, Idsama saet in 1546, en Jelgersma in 1718, is opgenomen vanwege de stinswier die in 1718 erbij wordt aangegeven. Het gaat hier dus waarschijnlijk om de resten van een, reeds in 1511 niet meer bestaande, stins. In 1511 was Lieuwe Jelgers de gebruiker van 21 pondemaat van die kapellepriester te Minnertsga; in 1543 heette deze sate geheeten thoe Yedsma. In 1546 blijkt de ligging: ten oosten van Camstra state. De sate heette toen Idsama saet."
"Idsama sate behoorde in 1640 en 1700 tenminste niet meer aan de Haytsma's of hun leen, maar was opgegaan in een grote sate van 100 pondemaat. De in 1718 opgegeven naam Jelgersma verwijst mogelijk terug naar de gebruiker van 1511. Idsama of Jelgersma was in 1640 en later een gewone pachtboerderij. In 1546 heet de directe omgeving dat huys myt dat terp. De stinswier ligt in 1718 op het erf, binnen de singel, ten oosten van de boerderij."
PLAATS: Firdgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {67933685-319D-48FB-9384-6048E011DCBD}
SHAPE_Length: 495.95658400436315
SHAPE_Area: 10546.862005119436
Polygon: [...]
id:
135
OBJECTID: 135
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1031
UNI_NAAM: Camstra
BUI_ID: 31
BUI_NAAM: CAMSTRA
STI_ID: 42
STI_NAAM: Camstra
STI_PLAATS: Firdgum
BP_ID: 1469
BP_NAAM: Camstra (Sch. en E.)
SIF_ID: 51
SIF_NAAM: Camstra State (Firdgum)
PNN_ID: 152
PNN_NAAM: Camstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: We hebben hier dan ook te maken met de onderste helft van een middeleeuwse stins, die geheel in het latere woonhuis is opgenomen, de Camstra Stins (SIF).
JR_NOOMEN: <1413
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Recent wierp onderzoek van Onno Hellinga veel meer licht op de oudste geschiedenis van de Camstra's. Hij herkende in Taco de Campis, genoemd in de omgeving van Wirdum in 1369, de gemeenschappelijke voorvader van de Camstra's van Oostergo (Wirdum, Jelsum) en Westergo (Firdgum, Franeker, Getswerd). In 1413 werd binnen de familie Camstra een regeling getroffen waarbij werd bepaald dat de bastaardzoon van de overleden Take Camstra op de stins in Firdgum zou opvolgen. Omdat de stins later in het bezit is van nakomelingen van Takes dochter, die met een Hermana trouwde, heeft deze regeling waarschijnlijk geen effect gesorteerd. De betreffende bastaard Peter Camstra komen we in 1420 tegen als hij in de Rechtsomgang van Franekeradeel het recht voor Getswerd bij Getswerderzijl voert.Camstra wordt in de 16de eeuw nog afgebeeld als woontoren met arkeltorentjes op de hoeken. In het voorhuis van de huidige boerderij is de stinskelder nog bewaard."
SIF: "De state is voor 1500 ontstaan." "Vóór 1500 is er weinig bekend omtrent eigenaren en bewoners, maar dat zullen zeker leden van de adellijke Camstra’s geweest zijn. In het Register van den Aanbreng van 1511, een inventarisatie van het onroerend goed in Friesland en de eigenaren en gebruikers daarvan, waarover belasting geheven moest worden, vinden we echter meteen een andere naam: "Juw Roerde"."
"Uit die tijd stamt ook de oudste afbeelding van de state. Deze vinden we op een kaart van Het Bildt uit omstreeks 1550. Naast de kerk van Firdgum is een stinstoren te herkennen op een heuveltje. De toren heeft op de hoeken kleine weertorentjes en heeft een laag schilddak. Boven de huidige "opkamer" lijkt de stins nóg twee verdiepingen te hebben. Het gebruik van de grote kloostermoppen in de basis van de stins, doet vermoeden dat deze in de 14e of 15e eeuw gebouwd is, in omstreeks dezelfde tijd waarin ook de kerken in Friesland van dit type stenen werden gebouwd." "Het huidige oude voorhuis, gedekt met een hoog schilddak en bekroond met twee schoorstenen, blijkt bij nadere beschouwing gebouwd te zijn van een groot formaat bakstenen, die 16e of 17e eeuws moeten zijn. Aan de voet van de gesloten noordmuur vallen de grote zogenoemde kloostermoppen op, die waarschijnlijk nog ouder zijn. In die noordmuur, net boven het grindpad, vallen ook twee kleine raampjes op van ongeveer 30 bij 75 centimeter die een kelder verlichten. Ook in de oostgevel zitten twee van zulke kelderraampjes. Door die raampjes glurend is te zien dat de muren wel erg dik zijn voor een woonhuis. Eenmaal binnen blijkt de kelder een gemetseld kruisgewelf te hebben en in de "opkamer" daarboven vinden we een 16e eeuwse schouw. In deze fraaie, uit zandsteen gebeeldhouwde schouw staan achter de vuurplaats, op de oorspronkelijke antieke wijze, vuurvaste haardstenen opgemetseld in pyramidevorm, bovenaan afgedekt met een iets grotere deksteen. Deze stenen hebben een renaissance motief met daarop het portret van Keizer Karel V. We hebben hier dan ook te maken met de onderste helft van een middeleeuwse stins, die geheel in het latere woonhuis is opgenomen, de Camstra Stins.
Op de plattegrond van de huidige Camstra State is in de noord-oostelijke hoek van het huis een bijna vierkant vertrek te zien van ca. 4,40 bij 4,70 meter. De muren daarvan zijn dik, dubbeldik. In de late Middeleeuwen was dit de stenen verdedigingstoren bij het grotendeels van hout opgetrokken woonhuis van een hoofdeling.
Ook de rest van de oost- en noordmuren zijn een stuk dikker dan die van de west- en zuidmuren, die op zich ook al dikker zijn dan normaal. Ook de binnenmuur tussen de hal en de voorkamer in de noord-westhoek is dikker dan de andere scheidingsmuren. Dit doet vermoeden dat het huis in het verleden meerdere keren van gedaante is veranderd." (bronnen: Tekst: Aantekeningen van J. Leemburg; Mgr. Dirk van Leeuwen)
PLAATS: Firdgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {310D0D40-C2B5-44BF-9248-889A677B5193}
SHAPE_Length: 653.3350249321776
SHAPE_Area: 19943.100000047125
Polygon: [...]
id:
136
OBJECTID: 136
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1023
UNI_NAAM: SYTZAMA
BUI_ID: 23
BUI_NAAM: SYTZAMA
BP_ID: 1479
BP_NAAM: Sytzama (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Niet in "Stinzen", "Noomen" of "SIF".
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Geen gegevens bekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {82B9602E-DAD0-4945-B562-8F9966B0A480}
SHAPE_Length: 576.2951238993468
SHAPE_Area: 18847.974089333675
Polygon: [...]
id:
137
OBJECTID: 137
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1021
UNI_NAAM: Andla
BUI_ID: 21
BUI_NAAM: ANDLA
STI_ID: 202
STI_NAAM: Andla
STI_PLAATS: Ried
BP_ID: 1489
BP_NAAM: Andla (Sch. en E.)
PNN_ID: 517
PNN_NAAM: Andla
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Andla's waren de dorpshoofdelingen van Ried. In 1529 wordt het dorp naar hen zelfs 't dorp van Andlariet genoemd; zij pretendeerden in dat jaar het zwaanrecht in het dorp. "Andelatille" gold in 1402 als de oorstelijke grens van het Franeker marktrechtsgebied. De Andla's worden vanaf het begin van de 14de eeuw vermeld." "Rond 1400 bezaten twee takken van de Andla's goederen en rechten in de rechtsomgang van Ried en Boer: de Andela's van Ried en van Menaldum."
"In Ried lagen twee states Andla: Oud en Nieuw Andela. Bij de eerste stond een stins: Alda Andela, deer een stins steet, ende Nya Andela. In 1408 voerde Hessel Andela het recht van Nieuw Andla, in 1406 dat van Heslinga in het oosterend van Ried. Hijzelf of zijn vrouw stamde af van de familie Tamminga, waardoor hij ook goederen en rechten op Tamterp onder Peins had. In 1424 en 1430 voerde voor Oud en Nieuw Andla Peter Camstra het recht; de laatste state was met zekerheid ook zijn eigendom: hij had hem verpand."
PLAATS: Ried
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E6AF8A9E-96F0-4B30-8404-6FEB8ECEB14E}
SHAPE_Length: 811.5472397630936
SHAPE_Area: 25010.99720005691
Polygon: [...]
id:
138
OBJECTID: 138
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1052
UNI_NAAM: ELGERSMA
BUI_ID: 52
BUI_NAAM: ELGERSMA
BP_ID: 1499
BP_NAAM: Elgersma (Sch. en E.) of Humalda (E.)
PNN_ID: 59
PNN_NAAM: Elgersma
OPM_NAAM: Benaming: Elgersma of Humalda (Boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Niet in Stinzen, wel in Noomen -Boer FC1.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1406
OPM_JAAR: Op de kaart van 1664 heette het Elgersma, nu Humalda hofstede en werd het als edele state aangegeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Elgersma nam in 1406-1438 wel aan de rechtsomgang deel, maar de bewoners lijken een eigenerfde status te hebben gehad. Ik vermeld deze state hier vanwege een aardig blijk van eigenerfden trots. Het goed werd in 1637 door Taecke Aebes Elgersma, een nakomeling van de eigenaar/ gebruiker van 1511 als Elgersma state, groot 114 pmt bouw- en miede-landen, 't huys, schuyr en hovinge en plantagie etc. in hur by Cornelis Jans verkocht, houdende de vercopers aen hun 't recht van de legersteden by hun althans op den kerckhove 't Boer geposideert met de stenen daerop leggende, sampt het glas in den kercke aldaer ende voor hem ende syne erfgenamen den titele ende name van Elgersma. In 1640 werd het verpacht door jonker Dominicus van Hottinga; op de kaart van 1664 heette het Elgersma, nu Humalda hofstede en werd het als edele state aangegeven."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {14D9BABE-6E57-4620-AEB8-45F8E0EC7CEF}
SHAPE_Length: 591.3513964989559
SHAPE_Area: 21190.5
Polygon: [...]
id:
139
OBJECTID: 139
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1051
UNI_NAAM: Rodmersma te Kitzelum
BUI_ID: 51
BUI_NAAM: ROEDERSMA
STI_ID: 176
STI_NAAM: Rodmersma te Kitzelum
STI_PLAATS: Dongjum
BP_ID: 1501
BP_NAAM: Roodersma (E.)
PNN_ID: 105
PNN_NAAM: Rodmersma te Kitzelum
OPM_NAAM: Benaming: Rodmersma te Kitzelum (Stinzen), Roodersma (Boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van Rodmersma stond in 1987 een boerderij (Noomen).
JR_NOOMEN: <1425
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De terpbuurschap Kitzelum lag ten oosten van Dongjum bij de Dongjumertil. Zij telde in de vroege 15de eeuw vier rechtvoerende staten: Rodmersma, Lyuwama, Kitzelama en een state waarop geen huis stond. Bij Kitzelama stond toen een stins, terwijl Rodmersma het woonhuis was van een geletterde grietman. De ligging van de stins van Kitzelama is niet bekend; op de plaats van Rodmersma stond in 1987 een boerderij.
De oudste vermelding van Kitzelama dateert van 1406: van Kitzelama van dae litika stinze; die van Rodmersma van 1425: thoe Rodmersma. De laatste naam is van een persoonsnaam afgeleid, de eerste is aan de buurschapsnaam ontleend. Kitzelama state behoorde in 1406 aan Intia Fedda(ma); die voerde tenminste het recht ervan. In 1431 voerde echter Tjalling Rodmersma, mogelijk als eigenaar, het recht. Dat deed hij ook voor de state zonder huis en voor zijn woonhuis Rodmersma. Over Kitzelum merkte hij in 1433 niet zonder gevoel voor humor dan ook op: "daar zijn eveneens vier rechtvoerende staten, naar ik vernomen heb drie van Rodmersma en één Lyuwama". Als eigenaar of als plaatsvervanger deed hij dat ook voor talrijke andere staten in Franekeradeel. In 1431-1432 was hij bovendien tevens grietman. In 1433 schreef hij de Rechtsomgang, de beschrijving hoe het recht omging over de rechtvoerende states.
Kitzelama wordt na 1438 niet meer genoemd. Rodmersma (FC10) was in de late 15de eeuw eigendom van de familie Sjaerda van Franeker. De terp die Eekhoff ten noordwesten van Rodmersma aangeeft zal het oude Kitzelum zijn."
PLAATS: Dongjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {ED9E3AD5-ABF2-4880-BB60-BD71F3B67256}
SHAPE_Length: 426.6016624131851
SHAPE_Area: 4683.490950219432
Polygon: [...]
id:
140
OBJECTID: 140
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2201
UNI_NAAM: Groot Tamminga te Tamterp
BUI_ID: 0
STI_ID: 201
STI_NAAM: Groot Tamminga te Tamterp
STI_PLAATS: Peins
BP_ID: 1510
BP_NAAM: Gr. Tamminga (E.)
PNN_ID: 489
PNN_NAAM: Groot Tamminga te Tamterp
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Eind 14de eeuw was de stins te Tammingaterp of Tamterp eigendom van Rombert Tamminga. Zijn zoon Goffe Tamminga trouwde voor 1406 met Edewer Gerbranda, de weduwe van Goffe Sjaerda van Franeker. In de jaren 1406/1438 werd het recht van de drie boerderijen bij de stins (Doeckama, Offinga en Kampama) door verschillende erfgenamen (Tamminga, Bolted Sickinga en Hessel Andela van Ried) van de Tamminga's gevoerd. Duidelijk is dan dat bij de stins zelf geen recht hoort."
PLAATS: Peins
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6A9BC013-0E05-4085-B39D-D712CD9E4310}
SHAPE_Length: 444.1668637615485
SHAPE_Area: 8273.99265014939
Polygon: [...]
id:
141
OBJECTID: 141
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2200
UNI_NAAM: Aesgema
BUI_ID: 0
STI_ID: 200
STI_NAAM: Aesgema
STI_PLAATS: Peins
BP_ID: 1512
BP_NAAM: Aesgama (E.)
PNN_ID: 488
PNN_NAAM: Aesgema
OPM_NAAM: Benaming: Aesgama (boerderijplaatsen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1437
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aesgema is een mooi voorbeeld van een huis dat tot gewone boerderij degradeerde toen de gelijknamige familie (patrilineair) uitstierf." "In 1437 was Gerrolt Herema van Tzum eigenaar van Aesgema."
PLAATS: Peins
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DC72DAF9-132F-4445-8AB9-F8B7B68E1FE4}
SHAPE_Length: 316.5387528590148
SHAPE_Area: 3237
Polygon: [...]
id:
142
OBJECTID: 142
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1046
UNI_NAAM: Oud Sjaerdama
BUI_ID: 46
BUI_NAAM: OUDSJAERDEMA
STI_ID: 189
STI_NAAM: Oud Sjaerdama
STI_PLAATS: Franeker
BP_ID: 1538
BP_NAAM: Oud Sjaerdama (E.)
PNN_ID: 168
PNN_NAAM: Oud Sjaerdama
NOO_NAAM: Oud-Sjaerdama
OPM_NAAM: Benaming: Oud-Sjaerdama (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Oud-Sjaerdema is het stamgoed van de familie Sjaerdema. Hierop lagen de rechten in de rechtsomgang van Franekeradeel. Rond 1420 hield Sicke Sjaerda hier in de strijd tussen Schieringers en Vetkopers enige tijd de abt van Lidlum gevangen. Al in de 14de eeuw werd naast deze plattelands-stins het huis Sjaerdema-bij-de kerk gesticht."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A83DE1B9-8BC6-443F-B572-B0A332F76C25}
SHAPE_Length: 453.21894573869093
SHAPE_Area: 11890.501487639825
Polygon: [...]
id:
143
OBJECTID: 143
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2503
UNI_NAAM: Doyema leen
BUI_ID: 0
STI_ID: 503
STI_NAAM: Doyema leen
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1540
PNN_ID: 499
PNN_NAAM: Doyema leen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze liet zich in 1500 bovendien bevestigen in het patronaatsrecht van kerkelijke beneficia, waarmee blijkens latere processen ondermeer het Doyema-leen in Pingjum werd bedoeld." "Het leen zou als prebende tot 1720 bestaan en al die tijd ook een relatie behouden met (nakomelingen van) de Beyma's; als (fiscale) floreeneenheid bestond het zelfs tot 1850."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0EC49C81-342F-4277-920C-5A267C0B1920}
SHAPE_Length: 431.72924712794
SHAPE_Area: 9885.98999991905
Polygon: [...]
id:
144
OBJECTID: 144
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2205
UNI_NAAM: Aylva state te Berrum
BUI_ID: 0
STI_ID: 205
STI_NAAM: Aylva state te Berrum
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1608
PNN_ID: 602
PNN_NAAM: Aylva state te Berrum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1406
OPM_ALGEMEEN: Noomen: Elgera state en de stins te Berrum
Aylva state te Berrum (Tzum FC21)
"In 1406 werd Elgera statha by Siurd Berma stinze, dus "Elgera state bij de stins van Sjoerd te Berrum" genoemd. In de 16de eeuw lag in Berrum het woonhuis van een tak van de familie Aylva. In 1406 lagen op de terp Berrum ten zuiden van Tzum twee rechtvoerende staten: Egberts state en Elgera statha by Siurd Berma stinze. In 1408, 1421 en 1433 voerde Egbert thoe Berrum het recht voor zijn eigen state. Voor de andere state, Elgera bij de stins, trad in 1406 en 1416 Gerrolt Herema op. Siurd Berma, die op de stins woonde, fungeerde wel als rechter, maar niet vanwege zijn stins. In 1511 en 1514 behoorden de state te Berrum en het aangrenzende goed Nyedoor (FC27) toe aan Sits Walta, de weduwe van Syurd Aylva te Schraard. Hoe zij die had verkregen is onbekend. Omdat de buurschap Berrum in 1511 geen andere sates had, zal Sits Aylva-Walta in ieder geval rechtsopvolgster in Gerrolt Herema's rechten op Elgera state en ten aanzien van Siurd Berma's stins zijn geweest. Sits liet de sates te Berrum en Nyedoor na aan haar zoon Watze Aelua. Deze woonde met zijn vrouw Sitke Roorda ook te Berrum. In 1563 liet Sitke, als weduwe van Wattzie Ayluwa thoe Tzum, in haar testament de sate Nyedoor na aan haar kleindochter Auck Scheltes Aelua (gest. 1608), en Berrum als prelegaat aan haar zoon Joan Aelua, die ook te Tzum ging wonen. In 1640 en 1700 waren beide goederen gewone pachtgoederen geworden."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D7D72873-2900-4CCC-8C08-4BF85F6DDBA5}
SHAPE_Length: 448.32794853709487
SHAPE_Area: 8223
Polygon: [...]
id:
145
OBJECTID: 145
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1238
UNI_NAAM: Hermana state of Dekema te Koum
BUI_ID: 238
BUI_NAAM: HERMANA
STI_ID: 208
STI_NAAM: Hermana state of Dekema te Koum
STI_PLAATS: Tzum
BP_ID: 1614
BP_NAAM: Hermana (Sch. en E.)
PNN_ID: 603
PNN_NAAM: Hermana state of Dekema te Koum
OPM_NAAM: Benaming: Dekama te Kouum (Stinzen)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1406
OPM_JAAR: In 1550 en opnieuw rond 1630 zou Hermana te Kouum tot een aanzienlijk huis verbouwd zijn. In 1804 waren in de boerderij nog resten van de kapel en het altaar te zien, die in de 17de eeuw deel hadden uitgemaakt van het slot (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Kouum werd in 1406 een stins genoemd die naast een rechtvoerende state lag, waarschijnlijk de
voorganger van de latere state Hermana. Deze laatste ontleende zijn naam aan de eigenaars, in 1511 vermeld. In 1622 heette het goed naar de eigenaar Dekema, in 1664 en 1718 werd het als edele state Hermana en in 1700 als 't slot Koum genoemd.
"In 1511 en 1514 bestond Kouum uit drie sates. Eén daarvan was in eigenerfde hand, de tweede was de kerkegoed. De derde, de grootste, was eigendom van Hobbo Hermana, een schoonzoon van His Herema. Waarschijnlijk was dit Hermana-goed oorspronkelijk dus Heremagoed en daarom een van de beide staten Jariggha en Hildarda van 1410, 1413 en 1436. Mogelijk verrees het latere "slot" Hermana op de plaats van Hessels stins van 1406. Hobbo Hermana bewoonde de state niet zelf: hij verhuurde hem aan Folckert toe Coudum."
"In 1550 en opnieuw rond 1630 zou Hermana te Kouum tot een aanzienlijk huis verbouwd zijn. In de tweede helft van de 16de eeuw is er van adellijke bewoning sprake."
"Op de kaart van 1622 wordt Dekema als één van de adellijke huizen onder Tzum aangegeven. In 1700 en 1728 was het goed verpacht."
"Uit 1723 is een tekening bewaard gebleven. Zij toont een landhuis zonder verdieping, aan beide zijden door een trapgevel met een veelhoekige schoorsteen afgesloten. Links van de deur zijn drie, rechts vier ramen. De deur, met een alliantiewapen erboven, is opgenomen in een gebouw van één verdieping met een opgaande gevel met renaissancemotieven dat dwars in het gebouw zonder verdieping staat. Achter dit complex verheft zich een hoger gebouw met slanke schoorstenen met windvanen en een toren met een windvaan in het midden. Middeleeuwse elementen vertoont de tekening niet. Tot het omgrachte erf gaf een eenvoudig poortgebouwtje toegang. Op de kaarten van 1718 en 1832 valt Hermana op door de vierkante gracht om het erf. De state werd in de 18de eeuw afgebroken. In 1804 waren in de boerderij nog resten van de kapel en het altaar te zien, die in de 17de eeuw deel hadden uitgemaakt van het slot."
PLAATS: Tzum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DBC5EDCE-C8B4-4809-81A7-234DD19393BC}
SHAPE_Length: 741.8825618394661
SHAPE_Area: 26213.50040000677
Polygon: [...]
id:
146
OBJECTID: 146
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1048
UNI_NAAM: Kingma
BUI_ID: 48
BUI_NAAM: KINGMA
STI_ID: 203
STI_NAAM: Kingma
STI_PLAATS: Sweins
BP_ID: 1643
BP_NAAM: Kingma (Sch. en E.)
SIF_ID: 177
SIF_NAAM: Kingma State (Zweins)
PNN_ID: 685
PNN_NAAM: Kingma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1650
OPM_JAAR: In 1864 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Kingma-state te Zweins was een van de belangrijke pachtgoederen van de familie Sjaerda van Franeker; het goed had ook deel aan de rechtsomgang. In de loop van de 15de en 16de eeuw verwierf de familie van de pachter steeds meer rechten in het goed; in 1511 moest de pachter nog wel om het andere jaar een hengst van de Sjaerda's voeden, terwijl in 1529 het zwaanrecht omstreden was tussen Sjaerda's en Kingma's. In de 16de eeuw ontwikkelde dit huis zich daardoor tot het landgoed Kingma-state van de Kingma's, die van de (gedeeltelijk) pachter (- gedeeltelijk eigenaar) Peter Kenghem van 1511 afstamden en waarvan een tak eind 16de eeuw tot de regentenkringen wist door te dringen; later was de familie Van Beyma thoe Kingma, die het wapen Kingma als hartschild voerde, eigenaresse."
SIF: "De State wordt voor het eerst genoemd in de eerste helft van de 17e eeuw, maar is van oudere datum."
"Saeckle van Kingma koopt in de eerste helft van de zeventiende eeuw deze State. Na zijn dood erft zijn Ignatius de State, die in 1700 sterft. Door vererving komt de State eerst in bezit van Zachaeus van Ghemmenich en daarna van de familie Van Beyma."
"De zoon van Coert Lambertus, Jhr. Julius Matthijs van Beyma, erfde de State. Hem lukte het wel om in 1825 grietman van Franekeradeel te worden. Zijn afstammelingen noemden zich Beyma thoe Kingma en bewoonden Kingmastate tot 1847, waarna het gebouw in 1864 afgebroken is.
In de Tegenwoordige Staat van Friesland wordt de State in 1786 als volgt omschreven: 'ook de cingel eindigt van de aanzienlyke State Kingma, weleer Kinjum, die voor deezen, volgens Winsemius, galg en rad voerde. Deeze plaats is nog heden in wezen, en bestaat uit een zeer schoon gebouwen hovinge, heden in eigendom toebehoorende aan den Wel Ed. Geb. Heere J.M. van Beima thoe Kingma.'
Kort voor de afbraak in 1864 tekende Albert Martin de Kingma State. Op deze afbeelding is de romantisch-landschappelijke aanleg van het gebied rond de State en de door bomen om zoomde singel goed te zien. De State zelf staat wat klein en verstopt afgebeeld.
De State bestond uit twee evenwijdige vleugels, die versprongen waren ten opzichte van elkaar. De twee vleugels hadden topgevels en werden gedekt door zadeldaken. De State had twee bouwlagen en was zeven ramen breed. De ingang was in het midden van de voorgevel aangebracht, met links en rechts 3 ramen. De daklijst had een geblokte vorm en het lijkt alsof de State gepleisterd is. Het is niet bekend wanneer dat gebeurd is, maar mogelijk heeft er nog een verbouwing plaatsgevonden in 1825, toen de bewoner grietman van Franekeradeel werd. Zekerheid hierover kunnen we niet krijgen, ook omdat de tekening onduidelijk is."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
PLAATS: Sweins
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3EC37554-394F-4604-A8DB-2E879A3E1606}
SHAPE_Length: 1019.7726189388129
SHAPE_Area: 63881.00095001608
Polygon: [...]
id:
147
OBJECTID: 147
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1049
UNI_NAAM: HEERMA
BUI_ID: 49
BUI_NAAM: HEERMA
BP_ID: 1647
BP_NAAM: Heerma state (Sch.)
PNN_ID: 684
PNN_NAAM: Groot Heerma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: Door grachten en lanen onderscheidde de state zich in 1832 en 1850 nog (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De dorpshoofdelingen van Zweins waren in de late 15de eeuw de Herema's, afkomstig uit Tzum. Agge Herema in Sweins stamde uit een zijtak van de familie. In 1511/1514 woonde zijn zoon Sybren Herrem heerscap zelf op de state; de erfgenamen en de bastaard van zijn broer Bocke Agges waren eigenaars van het andere Herema-goed onder Zweins. Door grachten en lanen onderscheidde de state zich in 1832 en 1850 nog."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CCA6DB56-B4E4-463E-94F4-B73C7FA26920}
SHAPE_Length: 640.6353549832232
SHAPE_Area: 15298
Polygon: [...]
id:
148
OBJECTID: 148
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2496
UNI_NAAM: Bonga
BUI_ID: 0
STI_ID: 496
STI_NAAM: Bonga
STI_PLAATS: Kimswerd
BP_ID: 1653
PNN_ID: 282
PNN_NAAM: Bonga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: De stins is rond 1626 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als versterkt huis te Kimswerd nam Bonga aan het eind van de 15de eeuw de rol van Osinga over. De familie Bonga te Kimswerd wordt vanaf 1494 vermeld; Bonga gued en Bonga saet worden in 1522 en 1546 genoemd. De eerste generaties waren rond 1500 betrokken bij militaire acties. Een proces in 1626 geeft een fraai inzicht in de afbraak van de stins."
"Bonga wordt op de kaart van Sibrandus Leo van 1579 als adellijk huis aangegeven."
"In 1626 ontstond een conflict tussen de eigenaars en de huurders dat licht werp op het verdwijnen van de stins. De eigenaars van Bonga sate voerden voor het Hof van Friesland aan dat van het verhuurde land seeckere schoon terp ofte terplandt, groot 2,5 pondemaat, deel uitmaakte. Deze terp was mit zyn grachten van old althoos genaempt Bunga terp ofte Bunga staten en was door de voorouders van de eigenares Idke Bunga gemaect mit grooter arbeyt ende costen; daerop oeck van olds gestaen hadde een schoon stins ende wydere wooninge, hebbende gediend tot ... geryff van de eygenaers van de selve Bunga staten ende bewoonders van dien, waertoe zy oock hun toeflucht in tyt van nood, ende verseeckerheyt tegens alle noodt, swarigheyt ende periculen van der viandt sampt hooge waeteren plachten te nemen. De huurders hadden nu de terp echter wtgesmeeten, gedemolieerd, geslechtet ende gedestrueerd en de sloot gedempt tussen de terp en het naburige perceel, die in de tijd dat de stins op de terp had gestaan als beheininge had gediend. In de grachten, waarin overvloedig riet had gegroeid, waarmee men de schuyre en het lanckhuys placht te dekken, was verder veel overtollige aarde terecht gekomen. De eigenares, Idke Bunga en haar man Cornelis van Voort, eisten herstel van de oude toestand of vergoeding voor de waardevermindering. De huurders verweerden zich door te stellen dat ze geen boodschap hadden aan de sterckheyt van't stins in de tijd van 't oorlogen van de olde Friesen en dat het land juist in waarde was gestegen; het afgraven van de dorre hoochten en het dempen van de grachten was met grote moeite, arbeid, geld en tijd gepaard gegaan. Zij zagen het als een goedt werck. Het Hof gaf hen gelijk." "Het kadaster van 1832 geeft direct ten noorden van de boerderij een klein rond perceel aan, waarop waarschijnlijk de stins stond."
PLAATS: Kimswerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {720263CE-3B65-44C5-AF97-F36E5EE2B7F9}
SHAPE_Length: 414.0976243718994
SHAPE_Area: 7361.990000062846
Polygon: [...]
id:
149
OBJECTID: 149
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1226
UNI_NAAM: BONGA
BUI_ID: 226
BUI_NAAM: BONGA
BP_ID: 1654
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Geen informatie in Noomen of SIF. Ingetekend op basis contour "boerderijplaatsen".
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {26FA8DD3-0790-4EDD-BA21-17C30DE099EB}
SHAPE_Length: 367.0732096193543
SHAPE_Area: 4510.897810080014
Polygon: [...]
id:
150
OBJECTID: 150
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2497
UNI_NAAM: Oedsinga of Osinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 497
STI_NAAM: Oedsinga of Osinga
STI_PLAATS: Kimswerd
BP_ID: 1660
PNN_ID: 283
PNN_NAAM: Oedsinga of Osinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1468
OPM_JAAR: Op de kaarten van 1622 en 1664 werd Osinga als adellijk huis aangegeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Oedsinga wordt in 1468 expliciet vermeld als een huis dat militair van belang was."
"De oudste vermelding van een stins Osinga dateert van 1468. In het verslag dat een Hollandse spion in Friesland in dat jaar. uitbracht wordt genoemd een cleyn dorp geheeten Kemswart ende is beheert van eenen geheyten Meyla Oedsumma ende heeft oic een slotken. In de genealogische literatuur van de 17de eeuw is sprake van een een old familie Van Osingha geweest toe Kimswert seer vernaemt, dan is lang uitgesturven, blykt uit de olde quartieren van andere geslachte daer sy aen getrout syn geweest; met name werd daarbij genoemd een Meiloff van Osinga ... tot Kimswert. Mogelijk was met de laatste de in 1468 genoemde Meyla op het slotje te Kimswerd bedoeld."
"In 1640 en 1700 was het goed, evenals de gebruikseenheden van de aangrenzende geestelijke goederen tegen de dorpskom aan, nog verder verbrokkeld. Op de kaarten van 1622 en 1664 werd Osinga als adellijk huis aangegeven. Door het vroege verdwijnen als agrarische en administratieve eenheid is de localisatie van Osinga niet eenvoudig en de kans op verwarring groot. Terecht wees Winsemius op de belending in 1546: de pastorie ten westen (ondermeer FC44) en de vicarie ten noorden (ondermeer FC19). Osinga zou dan gelegen hebben ter plaatse van de boerderij op floreennummer FC139 (kad. Arum A478). Inderdaad geven de kaarten van Winsemius (1622) en Schotanus (1664) Osinga op deze plaats."
PLAATS: Kimswerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {81073CCC-9D4F-4181-A26E-0EF05C29133E}
SHAPE_Length: 283.3903191317904
SHAPE_Area: 4554.329015004896
Polygon: [...]
id:
151
OBJECTID: 151
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1225
UNI_NAAM: GROOTE PIER HEEMSTRA
BUI_ID: 225
BUI_NAAM: GROOTE PIER HEEMSTRA
BP_ID: 1670
BP_NAAM: Heemstra Groote Pier (E.)
OPM_NAAM: Niet in "Noomen" en niet in "SIF".
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Geen informatie in Noomen of SIF. Ingetekend op basis contour "boerderijplaatsen".
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6F5C43F5-2C45-4C9F-8EAE-9AA808A8DB9E}
SHAPE_Length: 258.51269990398504
SHAPE_Area: 3529.3744800418617
Polygon: [...]
id:
152
OBJECTID: 152
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2490
UNI_NAAM: Watzema
BUI_ID: 0
STI_ID: 490
STI_NAAM: Watzema
STI_PLAATS: Arum
BP_ID: 1671
BP_NAAM: Watsma (Sch. en E.0
PNN_ID: 37
PNN_NAAM: Watzema
OPM_NAAM: Benaming: Watzema (Stinzen), Watsma (boerderijplaatsen)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1507
OPM_JAAR: In 1640 was het goed een eigenerfde boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Watzema werd in 1507 indirect genoemd als belending van het nabij gelegen goed Sytzama. Een deel van de landerijen van Sytzama sate lag namelijk to Watzama finna eynd. Het was één van de goederen van de Arumer hoofdelingen Beyma."
"Interessant is dat bij Watzema in 1551 nog een omgrachte wier lag: de omschrijving luidt Watzema saete met huys, steen, staeten, wyer ende wyersgraft. Dit wijst er op dat Watzema ook in eerdere tijd al een adellijke stins geweest is. In 1640 was het goed een eigenerfde boerderij."
PLAATS: Arum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9B140AB3-93B0-48E7-9B1B-E5E311E2258B}
SHAPE_Length: 418.2362150129847
SHAPE_Area: 8327.181259889976
Polygon: [...]
id:
153
OBJECTID: 153
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1224
UNI_NAAM: Sytzama
BUI_ID: 224
BUI_NAAM: SYTSMA
STI_ID: 489
STI_NAAM: Sytzama
STI_PLAATS: Arum
BP_ID: 1672
BP_NAAM: Sytzama (Sch.) / Brake of Sijtzama (E.)
PNN_ID: 36
PNN_NAAM: Sytzama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1506
OPM_JAAR: Rond 1540 werd het huis opnieuw opgetrokken. In 1665/6 werd het huis geheel vernieuwd.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Syttyema gued wordt Sytzama te Arum in 1506 voor het eerst genoemd, de bijbehorende Zydsama fenna in 1492, de familienaam Sytiama, later Van Sytzama, vanaf 1487.3129 Het gaat om een eigenerfde state, waarvan de bewoners reeds in de 15de eeuw met hoofdelingenfamilies geparenteerd waren. Mede daardoor lukte het de Sytzama's al in de 16de eeuw tot de Friese adel gerekend te worden. Daarnaast speelde in hun zelfrepresentatie fictieve geschiedschrijving een grote rol." "In 1507 verdeelden zijn kinderen de nagelaten goederen van hun ouders, waaronder Sytzama hws, staten ende alle landen." "Rond 1540 werd het huis opnieuw opgetrokken. Uit 1541 dateert een overeenkomst tussen de Sytzama's en de gebruikers over de nieuwe huizing en d'ene helft van den olden stien. In 1544 is sprake van sekere parc (plantage), huys, steen, staten ende landen in Zytthiema, in 1565 van het huys staende op Sytziema statten, de hoeyberch daerby staende en Sytziema hoeffs graft; het hof was dus omgracht. Bij een verkoop tussen familieleden onderling worden in 1592 nog de boomen van't noorder hoff en noorder ringhmuyre genoemd, terwijl dan ook blijkt dat het goed in tweeën is gesplitst: Groot en Cleyn Sytzama. In 1640 waren de erfgenamen van Andries Sytsma voor tweederde deel eigenaars. In 1665/6 werd het huis geheel vernieuwd door Jetske van Sytzama. Sytzama werd op de kaarten van 1622 en 1664 onder de adellijke staten afgebeeld. Uit stukken van 1507 en 1565 blijkt dat het land in het westen grensde aan dat van Popta-goed te Kimswerd en Watsema-goed te Arum. Het in 1665/6 herbouwde huis was een deftig symmetrisch huis met een vlaamse gevel en tussen trapgevels. Het bestond uit twee parallel achterelkaar geplaatste huizen van één bouwlaag. Blijkens de trap naar de voordeur en kelderramen was het geheel onderkelderd. Op de gracht gaf een stenen poort, eveneens met trapgevels, toegang tot het terrein."
PLAATS: Arum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {526BEF79-00E9-4DA7-A8B4-B07A7DB27768}
SHAPE_Length: 605.49640390243
SHAPE_Area: 18108.864999972135
Polygon: [...]
id:
154
OBJECTID: 154
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1232
UNI_NAAM: SYTZAMA
BUI_ID: 232
BUI_NAAM: SYTZAMA
BP_ID: 1683
BP_NAAM: Sytzama (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Geen punt in "Stinzen", niet opgenomen in Noomen of SIF. Contour ingetekend op basis van "boerderijplaatsen".
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Contour ingetekend op basis van "boerderijplaatsen".
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DCDBEBF8-FB5C-4381-B31A-A87C7A2491B3}
SHAPE_Length: 552.972954887855
SHAPE_Area: 10168.205655108579
Polygon: [...]
id:
155
OBJECTID: 155
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1233
UNI_NAAM: Hooghuistra of Cammingha
BUI_ID: 233
BUI_NAAM: CAMMINGHA
STI_ID: 486
STI_NAAM: Hooghuistra of Cammingha
STI_PLAATS: Arum
BP_ID: 1685
BP_NAAM: Hooghuistra (Sch.) / Camminga state of Hooghuistra (E.)
SIF_ID: 49
SIF_NAAM: Cammingha State (Arum)
PNN_ID: 32
PNN_NAAM: Hooghuistra of Cammingha
NOO_NAAM: Hooghuystra, 't Slot
OPM_NAAM: Hooghiemstra (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1543
OPM_JAAR: De state was in 1724 waarschijnlijk al verdwenen (SIF).
1851: Zij draagt nog de kenmerken van haar vroeger aanzien, door eene deftige steenen poort en de grachten, waarvan zij omgeven is". Tevens is er een boerenhoeve aanwezig (Van der Aa).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Behalve Sibalda hadden de Siaerdema's nog meer goederen in Arum. Op één daarvan ging, in de eerste helft van de 16de eeuw, Catharina Gerroltsdr Herema, achterkleindochter van Edewer Siaerdema en gehuwd met Sicke Pytersz Cammingha, wonen. Generaties lang werd de state vervolgens door Cammingha's bewoond. In 1543 beurde de Arumer pastorie een rente van Camminggha staeten. Die naam behield de state ook in latere tijd, bijvoorbeeld op de kaart van Winsemius (1622). Daarnaast komt de naam Hooghuystra (op Schotanus' kaarten van 1664 en 1718) en 't Slot (in 1673 en in 1724) voor. Rond het huis, dat strategisch aan de vaart naar Arum en Franeker lag, is in 1832 een samengesteld grachtenpatroon te zien. De state en de boerderij waren afzonderlijk omgracht. In de inventaris van de nalatenschap van Upco van Burmania, grietman van Wonseradeel en zoon van Catharina van Cammingha, werd het huis in 1673 omschreven als het huys ofte Slot te Arum, de huysmanne huysinge ende schuire, poort, hovingen, plantagien, graften, singels, eerdwerck, swanejacht, legersteden, kelder ende gestoelte in de kerck. De tekening van Stellingwerf uit 1724 laat de twee naast elkaar gelegen omgrachte terreinen zien. Tot het geheel geeft een poortje toegang. Op het eerste terrein ligt de boerderij, met een deftig maar eenvoudig voorhuis tussen trapgevels. Op het tweede terrein, dat over een smal bruggetje zonder leuning bereikbaar is, zijn alleen drie prieel-achtige hoektorentjes te zien, onderling verbonden door een muurtje."
SIF: "Van deze State zijn weinig gegevens bewaard gebleven. De State is ook al zo lang geleden afgebroken!
In de "Beschrijvinge van Friesland" van ca. 1670, komen we alleen het volgende tegen over de State: "...nu by den Ed. Heer Jr. Taco van Camminga, Grietman zynde bewoont".
In het Floreenkohier van Wonseradeel uit 1700 staat de State vermeld onder nr FC1. Eigenaar is jr. Schelto van Heemstra op Dronryp (nom. filiae). Of te wel, de dochters van deze jonkheer waren de eigenaars. Het goed is in gebruik bij Tomas Tomas en beslaat een oppervlakte van 80 pondemaat; dit is ongeveer 27 ha. Voor de State moet in totaal fl. 38-7-6 betaald worden.
Uit 1724 is een afbeelding bewaard gebleven van J. Stellingwerf. Op deze tekening zien we twee eilanden. Het eerste eiland is via een poortgebouw bereikbaar, waarop zich verder twee bijgebouwen bevinden. Via een eenvoudig bruggetje kan men naar het tweede eiland. Daarop zien we alleen drie torentjes, die via een muur met elkaar verbonden zijn. Hieruit maken we op, dat in dat jaar de State al verdwenen was.
In dat jaar was Jhr. Schelto van Heemstra eigenaar, maar hij en zijn familie hebben mogelijk nooit of weinig op de State gewoond, omdat ze een veel voornamer optrekje hadden in Dronrijp: Dotinga State (?). Dronrijp lag dan ook veel dichter bij het provinciale bestuurscentrum Leeuwarden.
Het perceel waarop de State stond komen we in het Kadaster tegen onder nr. ARU.B.849. Het is eigendom van de erven Frans Julius Johan van Eijsinga, die in Langweer wonen. Het perceel wordt omschreven als boomgaard.
Tenslotte komen we een beschrijving tegen in het Aardrijkskundig Woordenboek van van der Aa, die hij schreef tussen 1839 en 1851. Andere benamingen voor het huis zijn Hooghiemstra en Hooghuistra. De omschrijving luidt: "Zij draagt nog de kenmerken van haar vroeger aanzien, door eene deftige steenen poort en de grachten, waarvan zij omgeven is". Tevens is er een boerenhoeve aanwezig. Als eigenaars worden genoemd: de erven C. C. van Eysinga."
"Van de State is niets meer terug te vinden." (bronnen: Tekst: Archief van J. Leemburg; Website van Tresoar)
PLAATS: Arum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {71634C03-9982-48FA-A47E-4A528E438282}
SHAPE_Length: 758.0032882173161
SHAPE_Area: 25367.861508022714
Polygon: [...]
id:
156
OBJECTID: 156
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2488
UNI_NAAM: Sibalda
BUI_ID: 0
STI_ID: 488
STI_NAAM: Sibalda
STI_PLAATS: Arum
BP_ID: 1686
PNN_ID: 35
PNN_NAAM: Sibalda
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De punt uit "Stinzen" ligt juist buiten het vlak van "boerderijplaatsen". Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1420
OPM_JAAR: Sibalda was waarschijnlijk al in de late 15de eeuw geen adellijk en versterkt huis meer (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eerste vermelding van Sibalda is van 1420. De oudst bekende eigenaar was de niet met name genoemde vader van ene Douwe Sybalda, die we ook als kerkvoogd van Arum kennen. Uit de oorkonde van 1420 blijkt dat Douwes vader hem een deel van Sybalda gued had nagelaten, met tweederde van da stens ende wer." "Uit de vermelding van de stins en de stinswier blijkt wel dat Sibalda geen "gewone" boerderij was." "Sibalda was waarschijnlijk al in de late 15de eeuw geen adellijk en versterkt huis meer." "Door vergelijking van de stukken waaruit de eigendomsgeschiedenis van Sibalda in de 16de eeuw duidelijk wordt, met de prekadastrale registraties kon Sibalda worden gelocaliseerd. Het is de sate FC61, ten westen van de weg naar Witmarsum."
PLAATS: Arum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {143969D3-43C5-44EF-9ED6-B360412A88BD}
SHAPE_Length: 568.2975148177813
SHAPE_Area: 24591.37233741809
Polygon: [...]
id:
157
OBJECTID: 157
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1235
UNI_NAAM: HOBBEMA
BUI_ID: 235
BUI_NAAM: HOBBEMA
BP_ID: 1737
BP_NAAM: Hobbema (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Op de kaart van 1930 aangegeven als Hobbema State.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Op de kaart van 1832 nog omgracht. Op de kaart van 1930 aangegeven als Hobbema State.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF. Op de kaart van 1832 nog omgracht. Op de kaart van 1930 aangegeven als Hobbema State.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F853DDA9-F8F4-4B74-B65B-40A08DFF498A}
SHAPE_Length: 590.2402350774861
SHAPE_Area: 21274.145000059456
Polygon: [...]
id:
158
OBJECTID: 158
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1222
UNI_NAAM: Aggema op de Kampen
BUI_ID: 222
BUI_NAAM: AGGEMA
STI_ID: 516
STI_NAAM: Aggema op de Kampen
STI_PLAATS: Witmarsum
BP_ID: 1750
BP_NAAM: Aggema (Sch. en E.)
SIF_ID: 6
SIF_NAAM: Aggema State
PNN_ID: 666
PNN_NAAM: Aggema op de Kampen
OPM_NAAM: Andere namen: "Aggema stins, Aggema Slot, ’t slot op De Campe" (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere stins vinden we nu een omgrachte boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: 1410
OPM_JAAR: De huizinge zag er in 1889 door verschilklende verbouwingen heel anders uit dan na de bouw van de stins in het begin van de 15e eeuw (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aggema werd in rond 1500 bewoond door Alef Peters Walta (uit de familie Walta van Schettens/Schraard).Hij was getrouwd met Ints Epes Aylva. In 1543 woonde hun zoon Peter daar. Nog in de 18de eeuw was het slot Aggema een fraaie buitenplaats, bewoond door de Aggema's."
SIF: "De stins werd in het begin van de 15e eeuw gebouwd." "Langs de Pingjumervaart stond het Aggema-slot bij het buurtje 'de Campen' in Pingjum. Vandaar dat de stins ook wel ’t slot op De Campe werd genoemd. In 1715 werd het opgemeten en besloeg het 63 pondemaat en 10 einzen (1 pondemaat was 12 einzen). Er schijnt later nog meer land bijgekomen te zijn, want in 1889 werd de state met 38 hectare land aangeboden (= ruim 100 pondemaat). Het bod bedroeg toen f. 49.620.
De huizinge zag er in 1889 door verschilklende verbouwingen heel anders uit dan na de bouw van de stins in het begin van de 15e eeuw. De stins werd gebouwd rond 1410 door Agge Sybrens Walta." "De gracht om de boerderij van de heer W. Reitsma is vandaag nog een herinnering aan het oude slot, met het front naar Pingjum en dat er destijds prachtig uitzag en kon roemen op veel geboomte en heerlijke tuinen." "Op de plaats van de vroegere stins vinden we nu een omgrachte boerderij." (bron: Tekst: A. Algra, "De geschiedenis gaat door het eigen dorp", ca. 1955; Genealogie Van Aggema op website fam. Buwalda).
PLAATS: Witmarsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {295CA7A2-FB8E-47A7-8A02-BB09904C39F9}
SHAPE_Length: 469.3959403580597
SHAPE_Area: 12249.410000103488
Polygon: [...]
id:
159
OBJECTID: 159
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2505
UNI_NAAM: Heslinga stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 505
STI_NAAM: Heslinga stins
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1751
PNN_ID: 501
PNN_NAAM: Heslinga stins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1640
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Heslinga stins (Pingjum FC99, SC36)
Weinig is er bekend over Heslinga staten en Heslinga stins. Of het in de middeleeuwen al een stins was, weet ik niet. Heslinga lag direct ten oosten van Hania; het land van beide goederen grensde aan elkaar. Houckien Hillema, weduwe van Hector van Bouritius, raadsheer in het Hof van Friesland, verpachtte het goed in 1640 aan Jan Wybes. In 1645 was Jan Wybesz overleden, zijn vrouw Syts Eelckes leefde nog. Hun boerderij werd toen vermeld als Heslinga staten, met huysinge,dorschhuys met een hoybergh daerby staende, met hovinge en plantagie; het geheel genaempt Heslinga stins. Of de stins toen nog aanwezig was, is onduidelijk."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {78D99BD9-7364-40CC-89A1-AA478A02A35B}
SHAPE_Length: 514.9006718724904
SHAPE_Area: 9034.720000103414
Polygon: [...]
id:
160
OBJECTID: 160
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1223
UNI_NAAM: Hania
BUI_ID: 223
BUI_NAAM: HANIA
STI_ID: 504
STI_NAAM: Hania
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1753
PNN_ID: 500
PNN_NAAM: Hania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1529
OPM_JAAR: Rond 1640 een pachtboerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Volgens de 16de-eeuwse overlevering zou Hania-state in Pingjum het stamhuis van alle Hania's in Friesland zijn geweest. De stamvader zou vele vetes hebben gevoerd met de premonstratenzers op het Zand onder Pingjum. Later werd hun klooster naar Bolsward verplaatst. Eén van de zonen van deze Hania zou zich in Holwerd, een ander in Weidum, en een derde in Welsrijp hebben gevestigd. Inderdaad was er in al deze dorpen een Hania-state. De vierde zoon behield de oude possessio Hanya in Pingjum. Aldus het verhaal dat via mr. Hieronymus van Hania, raadsheer in het Hof van Friesland (1569-1576) en zelf een bastaard van de Pingjumer Hania's in de Genealogia Ayttana is terecht gekomen." "Aan haar zoon Wattze Douwe Hania gaf ze - inmiddels ook weduwe van Douwe - bij Wattzes huwelijk met Ffoekel Agghes Walta in 1529 ondermeer dat statten, hoeff ende dat huys dat der op steet to Haenye, dier ick nu op wennye. De landerijen moest hij met zijn (half)zuster Ulbet delen, terwijl de "timmering" van het foerhuys uit de gemeenschappelijke goederen zou moeten worden bekostigd." "In 1543 wordt onder de inkomsten van zowel de pastorie als de vicarie van Pingjum onder de grondrenten genoemd: Haenye, 12 stuvers, ende es lange niet gegeven. In 1546 bezit Watze Hania veel land onder Pingjum en wordt hij er ook vaak als naastligger genoemd. In 1640 was Hania state, aan de Hanialaan, eigendom van Epe Douma, die het verpachtte. Ook later was het een "gewone" boerderij. Wèl werd het in 1664 samen met Waltinga en Pibema nog als adellijke state aangegeven."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D201B458-1ACB-4EEC-9B0D-78C882E43221}
SHAPE_Length: 1029.8613129873254
SHAPE_Area: 17070.675000115483
Polygon: [...]
id:
161
OBJECTID: 161
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2508
UNI_NAAM: Rommertha
BUI_ID: 0
STI_ID: 508
STI_NAAM: Rommertha
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1762
PNN_ID: 504
PNN_NAAM: Rommertha
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1546
OPM_JAAR: Aan de zuid- en westzijde werd het erf en de "hof" in 1832 nog door een gracht en singel omgeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1546 kocht Jacob Theyesz land in Rommarta saete in Pingjum. Waarschijnlijk was Rommertha een aanzienlijk eigenerfd huis; adellijke bewoning en een stins worden echter niet genoemd."
"Aan de zuid- en westzijde werd het erf en de "hof" in 1832 nog door een gracht en singel omgeven."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {378B9155-2ABE-4C80-85D0-235258B9FA1F}
SHAPE_Length: 617.0953693050055
SHAPE_Area: 10674.395000120923
Polygon: [...]
id:
162
OBJECTID: 162
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1221
UNI_NAAM: Pybinga of Pibema
BUI_ID: 221
BUI_NAAM: PIBEMA
STI_ID: 507
STI_NAAM: Pybinga of Pibema
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1772
BP_NAAM: Pibema (E.)
PNN_ID: 503
PNN_NAAM: Pybinga of Pibema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1483
OPM_JAAR: In 1832 wordt aan de zuidkant van het erf nog een deel van de gracht aangegeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een tegenstander van de Schieringer vechtersbazen Rompta en Beyma op het Bolwerk in Pingjum, vetehelpers van de Siaerdema's van Franeker, woonde waarschijnlijk ten noorden van het dorp: op Pibema state. In 1483 kwam Hessel Pybynga tot een vergelijk met de erfgenamen van de Franeker hoofdeling Douwa Zyaerda. Douwe en zijn mannen hadden in de vetes misdaden begaan, ze waren mede schuldig oen sillige Doeden - myn moeders - daed, en ook was er schade aan ous stins en gued. Op anderen die bij de vete betrokken waren, handhaafde Hessel echter zijn aanspraken. Vanwege de naamsgelijkheid ligt de veronderstelling voor de hand dat Hessel woonde op Pibema. Blijkbaar veronderstelde ook Schotanus dit verband, want in 1664 gaf hij Pibema als adellijke state op zijn kaart aan. Pibema werd in 1640 gepacht door Jan Jans Siersma. In 1699 kocht Petrus Hilarides het; sindsdien bleef het in het bezit van die familie. In 1832 wordt aan de zuidkant van het erf nog een deel van de gracht aangegeven."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BA87AA00-87B2-42F5-A341-62960E580759}
SHAPE_Length: 366.8380478260046
SHAPE_Area: 8404.110000139997
Polygon: [...]
id:
163
OBJECTID: 163
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1241
UNI_NAAM: Aylva
BUI_ID: 241
BUI_NAAM: AYLVA
STI_ID: 517
STI_NAAM: Aylva
STI_PLAATS: Witmarsum
BP_ID: 1797
BP_NAAM: Aylva (Sch. en E.)
SIF_ID: 22
SIF_NAAM: Aylva State (Witmarsum)
PNN_ID: 667
PNN_NAAM: Aylva
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1439
JR_SIF: <1421
OPM_JAAR: Er is sprake van een stins in 1421. In 1485 en 1496 werd de stins platgebrand. In 1747 is de oude state vervangen voor een nieuwe. In 1860 vernieuwd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dovwa Aylwa werd blijkens een recent teruggevonden grafzerk in 1439 in Witmarsum begraven." "Aylva-huis liet op tekeningen uit de 18de eeuw geen duidelijke resten van een middeleeuwse stins meer zien." SIF: "Er is sprake van een stins in 1421." " In 1421 werd de stins bewoond door Tjaert Aylva (uitspraak: Tjeerd Aalua). Hij liet de stins na aan zijn zoon Epo Aylva die getrouwd was met Wick Sickema. Wick overleed op 26 maart 1475 en na haar werd de stins tot 1515 bewoond door kleinzoon Epo van Aylva.
Deze Epo wist in de strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers niet welke kant hij moest kiezen. Eerst was hij waarschijnlijk Vetkopersgezind, want in 1485 werd de stins platgebrand door de schieringer Seerp Beyma. Waarschijnlijk heeft hij zich daarna 'bekeerd' tot de Schieringers, want in 1496 onderging de stins hetzelfde lot door de hand van een groep Vetkopersgezinde Groningers." "In 1747 was Hobbo van Aylva heer en meester. Hij gaf opdracht de oude state te slopen en een nieuw huis te bouwen. Na hem werd de nieuwe state eigendom van Tjaard van Aylva en daarna tot 1795 van een J.D. van Aylva.
Tijdens de Franse overheersing werd in 1804 het huis en omliggende park te koop aangeboden. In 1805 kwamen een groot aantal essen, iepen en abelen ‘onder de hamer’ en werden gekapt.
In 1860 was het goed eigendom van ene T. Mulier, die de state geheel liet vernieuwen. Al in 1867 kwam het huis weer te koop. Het werd mogelijk gekocht door een heer Rodenhuis.
In 1875 werd het opnieuw verkocht, nu in drie delen: 1. het huis met een deel van het park; 2. het achterste deel van het park; 3. het koetshuis." (bron: Tekst: J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy; Aantekeningen van J. Leemburg uit diverse publicatie).
PLAATS: Witmarsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4472265C-DD3B-4C3A-9247-439D010142ED}
SHAPE_Length: 687.0986068627279
SHAPE_Area: 23416.84999982845
Polygon: [...]
id:
164
OBJECTID: 164
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1231
UNI_NAAM: Oud of Groot Beyum
BUI_ID: 231
BUI_NAAM: BEYEM
STI_ID: 487
STI_NAAM: Oud of Groot Beyum
STI_PLAATS: Arum
BP_ID: 1812
BP_NAAM: Beyem (Sch. en E.)
PNN_ID: 34
PNN_NAAM: Oud of Groot Beyum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: 1450-1500
OPM_JAAR: Opmerkelijk is dat de stinswier die in 1718 werd aangegeven ook op de kadasterkaart van 1832 nog is ingetekend. Rond de boerderij liggen dan geen grote singels of grachten meer. In het begin van de jaren 1990 werd bij het egaliseren van het terrein van de wier puin aangetroffen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Beyum is de vroegmiddeleeuwse naam van een terpbuurschap op de grens van de dorpsgebieden van Arum en Ruigelollum. De belangrijkste state daar was Oud of Groot Beyum. De eigenaars noemden zich Beyma of Van (de of à) Beyum. De Beyums duiken in de tweede helft van de 15de eeuw op als vetehelpers van de Sjaerda's van Franeker. Naast Groot Beyum lag in 1718 en 1832 nog een stinswier." "Omdat de zonen van Syuerdt en Kathryn, Lieuwe en Wytse Beyma, respectievelijk op de Nyestins of Nyestinstera en op Watzema te Arum woonden, is Oud Beyum in het begin van de 16de eeuw zijn adellijke bewoning en verdedigbare uiterlijk kwijt geraakt. Op de kaart van 1664 staat het als "vernietigde edele state" aangegeven. In 1556 was Oudt Beyma guedt verkocht en rezen over de afwikkeling daarvan problemen. In 1622 woonden Josias van Aersen en Hack Wpckedr Tallum op Beyum. In 1640 was Jan Josias van Aersen eigenaar en bewoner; in 1667 werd Groot Beyum door de Van Aersens verhuurd. Opmerkelijk is dat de stinswier die in 1718 werd aangegeven ook op de kadasterkaart van 1832 nog is ingetekend. Rond de boerderij liggen dan geen grote singels of grachten meer. In het begin van de jaren 1990 werd bij het egaliseren van het terrein van de wier puin aangetroffen."
PLAATS: Arum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CD590179-3FA2-4319-BCBC-95BE82C1B9B1}
SHAPE_Length: 598.5655985439548
SHAPE_Area: 10651.629999863617
Polygon: [...]
id:
165
OBJECTID: 165
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1275
UNI_NAAM: EMINGA
BUI_ID: 275
BUI_NAAM: EMINGA
BP_ID: 1888
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Geen aanvullende informatie gevonden.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D524C2FB-EF09-473E-9919-A257F2EDCDD9}
SHAPE_Length: 307.665471861029
SHAPE_Area: 5638.765000085384
Polygon: [...]
id:
166
OBJECTID: 166
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2494
UNI_NAAM: Ockinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 494
STI_NAAM: Ockinga
STI_PLAATS: Burgwerd
BP_ID: 1917
BP_NAAM: Okkinga (Sch.)
SIF_ID: 207
SIF_NAAM: Ockinga State
PNN_ID: 87
PNN_NAAM: Ockinga
OPM_NAAM: Benaming: Okking (boerderijplaatsen), Oud Ockinga (Noomen), Ockinga-huis (SIF)
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie 1917 uit boerderijplaatsen heeft betrekking op Okkingastate. De punt uit Stinzen ligt echter buiten dit vlak. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: De plaats van deze Stins is niet meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1430
JR_SIF: <1424
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ockinga en Donia, waarvan de landerijen aan elkaar grenzen, zijn een mooi voorbeeld van het dicht bijeen wonen van verschillende leden van dezelfde adellijke familie. In dit geval werd door fideicommissaire bepalingen van 1430 en 1478 lange tijd voorkomen dat beide staten door vererving aan verschillende families kwamen. Al in de 15de eeuw lijkt Donia, strategisch gelegen bij de kerk en aan de vaart, belangrijker dan (Oud) Ockinga geworden te zijn. "ze had volgens de oorkonde van 1478 bepaald dat de hwsen ende stenzen die de beide broers in 1478 bezaten - respectievelijk dat stens ende staten ... by der tzercka tho Borghwerth deer van aldis heet "tho Doyngha" ende nu haet "Nye Ockyngha" en het hws ende hof, stens ende staten ... by Sioungha dyck, geheten Ald Ockingha - nooit uit het geslacht mochten vererven."
"Oud Ockinga was in 1622 in handen van de regentenfamilie Van Wyckel en wordt dan als adellijk huis Wyckel door Winsemius aangegeven."
SIF: "De oudste vermelding van de State dateert uit 1424."
"Op oude kaarten staan te Burgwerd de stinzen van Ockinga en Donia vermeld. De Ockinga State stond aan de Sjungadijk op de plaats waar nu de boerderij van Frans Hettinga staat. Wanneer het geslacht Ockinga zich hier vestigde, is niet bekend. De oudste Ockinga was Lolle Ockinga (ca 1376). Twee achterkleinzonen, Hero en Pieter, bewoonden elk één van de twee States, maar het is niet duidelijk wie welke."
"De plaats van deze Stins is niet meer terug te vinden."
(bron: Website van Burgwerd en Hichtum).
PLAATS: Burgwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E3EFF58C-3CAB-49BE-8F37-9BB9298B7D11}
SHAPE_Length: 697.1311868035604
SHAPE_Area: 33178.66812561744
Polygon: [...]
id:
167
OBJECTID: 167
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1246
UNI_NAAM: Donia
BUI_ID: 246
BUI_NAAM: DONIA
STI_ID: 493
STI_NAAM: Donia
STI_PLAATS: Burgwerd
BP_ID: 1924
BP_NAAM: Donia (Sch. en E.)
SIF_ID: 65
SIF_NAAM: Donia State (Burgwerd)
PNN_ID: 86
PNN_NAAM: Donia
OPM_NAAM: Ook "Nieuw Ockinga"
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van deze Stins vindt men nu het kaatsveld en de ijsbaan (SIF).
JR_NOOMEN: <1430
JR_SIF: <1424
OPM_JAAR: In 1869-1870 geheel afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ockinga en Donia, waarvan de landerijen aan elkaar grenzen, zijn een mooi voorbeeld van het dicht bijeen wonen van verschillende leden van dezelfde adellijke familie. In dit geval werd door fideicommissaire bepalingen van 1430 en 1478 lange tijd voorkomen dat beide staten door vererving aan verschillende families kwamen. Al in de 15de eeuw lijkt Donia, strategisch gelegen bij de kerk en aan de vaart, belangrijker dan (Oud) Ockinga geworden te zijn." "Bauck had namelijk ook over Donia bepalingen opgenomen: ze had volgens de oorkonde van 1478 bepaald dat de hwsen ende stenzen die de beide broers in 1478 bezaten - respectievelijk dat stens ende staten ... by der tzercka tho Borghwerth deer van aldis heet "tho Doyngha" ende nu haet "Nye Ockyngha" en het hws ende hof, stens ende staten ... by Sioungha dyck, geheten Ald Ockingha - nooit uit het geslacht mochten vererven." "Donia daarentegen was in 1640 nog wel eigendom van Tryn Ockinga, de dochter van Joost Ockinga."
SIF: "Deze stins stond ten zuiden van de kerk van Burgwerd, gemeente Wûnseradiel, aan de "jaagvaart" van Bolsward naar Leeuwarden." "Wanneer de stins gebouwd werd is onbekend. De oudste vermelding dateert uit 1424." "De nieuwe eigenaar wordt Dirk Tammes de Vries voor een bedrag van 6.924 gulden, die waarschijnlijk al voor 1834 pachter was van een zathe te Burgwerd, die in het bezit was van Engeltje Monsma. De Vries hechtte maar weinig waarde aan het buitenhuis, wat algemeen was voor die tijd. Dit komt omdat de grondprijzen erg hoog waren. Twee jaar na de aankoop liet De Vries een deel van de state slopen (waarvoor in 1866 een advertentie in de Leeuwarder Courant geplaatst werd) en in 1869 - 1870 volgde de volledige afbraak.
Op 8 sept. 1869 is er een Boelgoed van Afbraak op Donia State. Na de sloop van de panden werden de grachten gedempt en het hele terrein omgeploegd tot weiland. De State was omgeven door een gracht en singels met hoge bomen. Binnen de gracht stond verder een tuinmanswoning (annex koetshuis), een tuinhuisje, een schuur en een grote moestuin en boomgaard. Vanaf de weg kreeg men toegang tot de State via een poort.
Hoe Donia State er precies heeft uitgezien is niet bekend. In 1925 liet Sybout Sybouts, een achterkleinzoon van Taco Mesdag een reconstructie-tekening maken van de State door de architect R. de Groot. Deze tekening was gebaseerd op zijn jeugdherinneringen en werd door de andere familieleden als redelijk betrouwbaar gezien. Deze reconstructietekeningen bevinden zich in het prentenkabinet van het Fries Museum.
Aan het begin van de 19e eeuw was het huis zeventien meter breed en twintig meter diep. Via de vooringang kwam men in het portaal terecht waar zich direct een klein kamertje bevond, dat door Taco als kantoor werd gebruikt. Aan de rechterkant was de deur naar de slaapkamer. Verder huisinwaarts was een kleine trap die naar de grote opkamer voerde, de zogenaamde "zaal". Verder was er op de begane grond nog een keuken en onder het huis bevonden zich twee verwulfde kelders, waarvan er een als boterkelder werd gebruikt. Via een trap kwam men in de grote bovenkamer die door Taco en Engeltje als slaapkamer werd gebruikt. Verder was er nog een kleine bovenkamer en een zolder. Vermoedelijk werd het huis alleen in de zomermaanden bewoond, omdat de grote kamers in de winter moeilijk warm te stoken was."
"Op de plaats van deze Stins vindt men nu het kaatsveld en de ijsbaan."
Tegenwoordig herinnert alleen de boerderij van de familie Dooper nog aan de State." (bron: Tekst: Website van Burgwerd en Hichtum)
PLAATS: Burgwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7AFC2E2D-5B26-4FBE-B0F7-34F5798A4576}
SHAPE_Length: 679.7076062514957
SHAPE_Area: 26925.980000277497
Polygon: [...]
id:
168
OBJECTID: 168
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2540
UNI_NAAM: Wybinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 540
STI_NAAM: Wybinga
STI_PLAATS: Nijland
BP_ID: 1956
PNN_ID: 432
PNN_NAAM: Wybinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1452
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1452 maakte Bauck Hesselswyf, de vrouw van Hessel Albada in Westhem, haar testament. (…) Bauck stichtte ondermeer een prebende in de Sint-Maartenskerk van Bolsward. Het belangrijkste bestanddeel van de dotatie van deze prebende werd Wybinga goed oppa Nyland. Nog eeuwen lang zou deze boerderij eigendom van het Wybingaleen zijn. (…) De wier die tot in 19de eeuw naast Wybinga sate lag (…) is een teken dat Wybenga een oude adellijke machtspositie was. Waarschijnlijk was de stins in 1452 al afgebroken; Wybenga lijkt dan een gewone boerderij te zijn. De stinswier wordt in de atlassen van 1718 en 1850 aangegeven. Hij lag direct ten zuiden van de boerderij, bij de splitsing van de Tjaarddijk en de Remswerder laan, niet ver van Nijlander Zijl. Bovendien is er een schilderij van omstreeks 1825 bewaard gebleven van Douwe de Hoop (1800-1830) waarop de wier tussen enkele bomen, met op de achtergrond de boomsingel rond Wybenga sate en nog verder weg de kerktoren van Nijland te zien zijn. In 1873 werd de wier afgegraven. Het perceel heette in de 20ste eeuw nog de Wier."
PLAATS: Nijland
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9BAFA9F6-32AD-433C-AA30-B65D4E4C18FE}
SHAPE_Length: 777.2631484389758
SHAPE_Area: 12812.519079917038
Polygon: [...]
id:
169
OBJECTID: 169
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1244
UNI_NAAM: Wybranda
BUI_ID: 244
BUI_NAAM: WIBRANDA
STI_ID: 495
STI_NAAM: Wybranda
STI_PLAATS: Hichtum
BP_ID: 1962
BP_NAAM: Wibranda (Sch. en E.)
SIF_ID: 310
SIF_NAAM: Wibranda State
PNN_ID: 233
PNN_NAAM: Wybranda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Het omgrachte terrein van de state ten westen van het dorp en ten westen van de Harlingervaart is nog steeds herkenbaar (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Omstreeks 1840 werd de state afgebroken en vervangen door ee boerderij (Noomen/SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Waarschijnlijk was Wybranda in het begin van de 15de eeuw één van de stinzen van de familie Ockinga, die in het naburige Burgwerd woonde." "Uit een toevallig bewaard gebleven fragment van het Register van den Aanbreng van Wonseradeel is bekend dat in 1511 Douwe Rienckz Bourmannia en Bocke, zijn broer, eigenaars waren van Wybrande te Hichtum." "Gedurende enige tijd werd de state meestal als Aysma aangeduid; zo op de kaarten van 1622 en 1664." "Wybranda lag strategisch aan de vaart die Bolsward met Achlum, Franeker en Tzum verbond. In 1718 en 1832 had het terrein een samengesteld grachtenpatroon, waarbinnen de moestuin (1832) of boomgaard (1832), het huis en misschien ook de boerderij hun eigen omgrachting hadden. Op de kadasterkaart zijn bovendien een vierkante en een ovale vijver te zien temidden van bosaanplant. De tekening van Stellingwerf van 1722 laat twee gebouwen zien. Links een zaalstins, waarschijnlijk uit de 16de eeuw, van twee bouwlagen tussen trapgevels; haaks daaraan gebouwd was een even hoog huis met een ingezwenkte halsgevel. Het andere gebouw van één bouwlaag dateerde blijkens zijn vormgeving waarschijnlijk uit het midden van de 17de eeuw. Voor de brug over de gracht stond een poortje met een wapensteen. Ook in 1832 stonden op het terrein twee huizen. Omstreeks 1840 werd de state afgebroken. Een deel van de grachten bestaat tegenwoordig nog."
SIF: "In de door Christianus Schotanus in 1664 uitgegeven "Beschrijvinge van de Heerlijckheydt van Frieslandt" worden slechts de volgende regeltjes aan het dorp Hichtum in de grietenij Wonseradeel gewijd: "12. Hichtum; dit dorp light aen de dijck en vaert die van Bolswaerd nae Franeker loopt. Hier is de State Aysma." Schotanus heeft mogelijk niet zeker geweten hoe de state werkelijk heette en heeft hem gemakshalve maar genoemd naar de toenmalige bewoner; Taco van Aysma." "Omstreeks 1840 werd de state vervangen door een boerderij." "Op de tekening van Jacob Stellingwerf uit 1722 zien we op een flink terrein twee gebouwen staan. Over een deel van de zeer brede gracht stond een poortgebouw met een zadeldak tussen trapgevels, met in de voorgevel een wapensteen. Het hoofdgebouw bestond uit twee haaks op elkaar gebouwde vleugels van twee bouwlagen hoog onder zadeldaken. Drie topgevels waren getrapt, de vierde was een ingezwenkte halsgevel met frontonbekroning.
Het andere gebouw bestond uit slechts één bouwlaag, had waarschijnlijk een vrijwel vierkante plattegrond en een rondgaand schilddak met hoekschoorstenen. In de voorgevel zaten twee toegangen met dubbele deuren, waarvan er één een trapstoep van drie treden had. Door de gevelindeling lijkt het een stalgebouw geweest te zijn, maar gezien de hoge stoepen, de kruisramen met glas in lood en de pilasters, had het gebouw inmiddels een woonbestemming gekregen. Dit tweede bouwwerk is vermoedelijk rond het midden van de 17e eeuw tot stand gekomen. Gezien de grote luiken voor de ramen is het hoofdgebouw, met uitzondering van de halsgevel, duidelijk van oudere datum."
"Het omgrachte terrein van de state ten westen van het dorp en ten westen van de Harlingervaart is nog steeds herkenbaar." (bronnen: Tekst: J. Leemburg "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960); Website van Tresoar; Genealogieën van André A. Buwalda; "Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland" door Ronald Elward en Peter Karstkarel)
PLAATS: Hichtum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {45E921D9-C9AE-4022-A379-3FD5A5401F58}
SHAPE_Length: 1392.221886869347
SHAPE_Area: 97614.55500003089
Polygon: [...]
id:
170
OBJECTID: 170
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2513
UNI_NAAM: Buwalda-Stapert te Buwaldaburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 513
STI_NAAM: Buwalda-Stapert te Buwaldaburen
STI_PLAATS: Tjerkwerd
BP_ID: 1974
PNN_ID: 599
PNN_NAAM: Buwalda-Stapert te Buwaldaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1700
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Rond Buwalda-Stapert lag een gracht, waarvan in 1832 nog een deel bewaard was. Het in 1724 afgebeelde huis met trapgevels en een houten hek met wapendragende leeuwen op de hameipalen maakt een 17de-eeuwse indruk."
PLAATS: Tjerkwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6CE11D54-481A-42D7-980C-634617D04FC6}
SHAPE_Length: 697.9783620102671
SHAPE_Area: 19442.32000009466
Polygon: [...]
id:
171
OBJECTID: 171
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2514
UNI_NAAM: Hoytema state of Oenema te Buwaldaburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 514
STI_NAAM: Hoytema state of Oenema te Buwaldaburen
STI_PLAATS: Tjerkwerd
BP_ID: 1976
BP_NAAM: Hoitema (Sch. en E.)
PNN_ID: 600
PNN_NAAM: Hoytema of Oenema te Buwaldaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1503
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De uit vier boerderijen bestaande buurschap Buwalda, Buwaldaburen, Bouwoude of Jonkershuizen wordt in 1478 als Buwauda voor het eerst vermeld."
"Op Oenema-state te Buwalda woonde in 1503 Abbe Gerckes." 'In de 17de eeuw verleende Hoytema onderdak aan de Jezuïeten-zending. In de 18de eeuw is nog sprake van een achter bedstede-deuren verborgen huisaltaar. Hoytema state was omgracht. De state bestond uit een eenvoudig huis van één bouwlaag tussen trapgevels, met verschillende aanbouwen. Tot het terrein gaf een, volgens beschrijvingen, grote poort toegang."
PLAATS: Tjerkwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7F564C69-BD68-4DC9-8CD0-2E818AD7D87A}
SHAPE_Length: 791.1354922003825
SHAPE_Area: 23357.819999733307
Polygon: [...]
id:
172
OBJECTID: 172
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1272
UNI_NAAM: Hottinga
BUI_ID: 272
BUI_NAAM: BOTNIA
STI_ID: 539
STI_NAAM: Hottinga
STI_PLAATS: Nijland
BP_ID: 2035
BP_NAAM: Botnia of Hottinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 153
SIF_NAAM: Hottinga State (Nijland)
PNN_ID: 431
PNN_NAAM: Hottinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Boerderij staat vermoedelijk vlak bij de plek van de state (SIF).
JR_NOOMEN: <1399
JR_SIF: <1399
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hottingahuis op Nijland was vanouds het belangrijkste adelshuis in het dorp. In 1399 woonde hier Here Hottinga, die van hertog Albrecht van Beieren de ambachtsheerlijkheid van Nijland in
leen kreeg en door de hertog tot ridder in de orde van de Hollandse Tuin werd gemaakt."
"Hottingahuis werd in de 15de eeuw vaak als militair object genoemd; de bewoners waren bij talrijke vetes betrokken."
"In 1468 berichtte een Hollandse spion dat Jarich Epazn in een dorp geheeten 't Nyewelandt een slotken had."
"In 1481 werd Hottingahuis door de Bolswarders en Snekers belegerd. Met het kanon van Sneek - Sneecker grote busse - schoten ze het olde werck van 't huys, dat over de nieuwe muren te zien was, er helemaal af, maar aan het nieuwere deel van het gebouw konden ze met de "bus" geen schade doen."
"In 1640 was het land in twee sates verdeeld. De stins is bekend van een tekening van J. Stellingwerf uit 1722. Te zien is een grote, maar eenvoudige zaalstins van twee bouwlagen op een kelder, met een lagere aanbouw. Op de hoeken van de topgevels staan pinakels. Boven de voordeur was een alliantiewapen. Het erf was door een gracht omgeven. In een boedelinventaris uit 1677 blijkt dat er toen nog een toorn met een groot uirwerck was. In 1711 werd het huis omschreven als zathe, state ende landen met hovingen en singels. Bij het opmaken van het kadaster in 1832 waren de grachten al zover dichtgegooid, dat ze geen afzonderlijk perceel meer vormden. Hottinga was toen een gewone boerderij, naast een boomgaard."
SIF: "In 1399 komen we de eerste bewoner van de stins tegen. Hij heet Here Hottinga en is een aanhanger van graaf Albrecht van Holland. Voor zijn bewezen diensten wordt hij in bovengenoemd jaar verheven tot heer van Doedenkerke, een oude naam voor Nijland.
De kleindochter van Here Hottinga, Foockel, erft de State, maar de naam Hottinga blijft voortbestaan, doordat haar man Epe Jarichs van Kee de naam Hottinga aanneemt. De stins heeft veel te verduren gekregen in de strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers, omdat de Hottinga's tot de Schieringer partij behoorden, terwijl het nabijgelegen Sneek tot de andere partij behoorde."
"Van de Hottinga State is een afbeelding bewaard gebleven uit 1722 van de hand van Jacob Stellingwerf. Het lijkt een eenvoudige zaalstins te zijn geweest, met een souterrain en een verdieping, gedekt door een zadeldak tussen topgevels.
De bouwstijl wijst op een bouwtijd in de tweede helft van de vijftiende of het eerste kwart van de zestiende eeuw. Het hoofdgebouw heeft een poortvormige ingang met een bekroning, die voorzien is van familiewapens. Deze ingang dateert waarschijnlijk uit de zeventiende eeuw.
Verder is er op de afbeelding een lagere aanbouw te zien van twee lagen en een zadeldak. Het geheel staat op een omgracht terrein, dat via een eenvoudig hek bereikt kon worden."
"Ik weet het niet zeker, maar volgens mij staat de boerderij nog wel vlakbij de plek waar de State stond."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Nijland
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1DFB1C41-78C2-4275-8D40-4080384493D6}
SHAPE_Length: 710.6689872273707
SHAPE_Area: 26275.63841478009
Polygon: [...]
id:
173
OBJECTID: 173
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2537
UNI_NAAM: Donia huis en Donia wier
BUI_ID: 0
STI_ID: 537
STI_NAAM: Donia huis en Donia wier
STI_PLAATS: Nijland
BP_ID: 2036
PNN_ID: 429
PNN_NAAM: Donia huis en Donia wier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Betreft een kloostergoed (Thabor).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1458
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1458 woonde Haring Donia op Nijland. (…) Harings sterck steenhuis in Nijland lag volgens Worp van Thabor niet veer van Hottinga. Het werd in 1458 door Goslick Juwinga en de Bolswarders, geholpen door Douwe Siaerdema, ingenomen en verdurven."
"Tussen 1458 en 1511 moet het door het klooster Thabor zijn verworven. Direct ten westen van - en het dichtste bij - Hottingaterp lag in 1511 namelijk de sate myt die huyssteed ende dat terplant, die werd gebruikt door Jarich Mollaz en die voor het grootste deel eigendom was van Thabor. In 1606 werd het bedrijf door twee pachters gebruikt; in 1640 was het goed in twee afzonderlijke bedrijven gesplitst, elk gerechtigd tot een halve stem. Behalve uit de nabijheid van Hottinga valt uit twee andere gegevens af te leiden dat op dit Thaborse kloostergoed inderdaad het huis van Haring Donia stond. Allereerst onderscheidde de huisplaats zich in 1832 bij de invoering van het kadaster, en gedeeltelijk ook nu nog door de brede grachten die erom lagen. Bovendien werd in de volksmond deze plaats, even ten westen van Hottinga wier, ook in de 20ste eeuw nog als Donia wier aangeduid. De ligging van Donia vertoont dus opvallende gelijkenis met die van Wybinga, even westelijker: eveneens op een splitsing van wegen."
PLAATS: Nijland
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {F594FF08-50DE-4E77-809D-09777EB81BBF}
SHAPE_Length: 976.8877762080958
SHAPE_Area: 33980.3893250471
Polygon: [...]
id:
174
OBJECTID: 174
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1273
UNI_NAAM: Homminga, Syaerda of Bonninga
BUI_ID: 273
BUI_NAAM: MORRA
STI_ID: 519
STI_NAAM: Homminga, Syaerda of Bonninga
STI_PLAATS: Abbega
BP_ID: 2051
BP_NAAM: Bonninga (Sch. en E.)
PNN_ID: 5
PNN_NAAM: Homminga, Syaerda of Bonninga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_JAAR: Vernietigd in 1490, daarna herbouwd, in 1495 opnieuw vernietigd, daarna gewone boerderij geworden.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de Morra onder Abbega moet de stins gestaan hebben van Homme Homminga (…). Homme wordt in 1422 onder de Schieringer hoofdelingen genoemd, direct na de gebroeders Harinxma."
"In 1450 wordt met zoveel woorden gezegd dat Homme Homminga in Abbega woonde. Hij trof toen als één van de grietmannen van Wymbritseradeel een regeling over het gerecht van de stad Ijlst."
"In 1490 bestormde de Vetkoperse hoofdeling Douwe Epez Hettinga, die op een nabije stins in Abbega woonde, het huis van de inmiddels bejaarde Foppe (II) Siaerda. Deze was daarop niet bedacht en had ook geen helpers op het huis. Met behulp van rook en vuur lukte het Douwe Hettinga Syaerda styns ende huys in te nemen. Foppe, een guedt, vreedsaem oldt heerschap stierf door die moeienisse ende bangicheit binnen drie dagen."
"Vijf jaar later, in 1495, verwoesten de Vetkopers, ditmaal onder leiding van Juw Juwinga uit Bolsward, namelijk Pier Foppes Bonninga huys in die Morra. Ook ditmaal werd de stins beroofd en in brand gestoken."
"Daarna is het huis van de Siaerda's in de Morra een "gewone" boerderij geworden. In 1511 verhuurde Pier Foppes' zoon, de hoofdeling Goffa Pierssz te Oppenhuizen de sate in die Morra, groot 50 pondematen en aageslagen voor 16 floreen."
"In 1700 was het goed in twee gelijke helften gesplitst. In 1718 lag direct ten oosten van de boerderij nog een stinswier, ongetwijfeld de rest van de oude stins in de Morra. De wier wordt door Eekhoff rond 1850 niet meer aangegeven."
PLAATS: Abbega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {72897B71-28C3-4667-B6AD-EE61A8CA5F2F}
SHAPE_Length: 512.3192863796708
SHAPE_Area: 7563.175000112131
Polygon: [...]
id:
175
OBJECTID: 175
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2521
UNI_NAAM: Wobbema
BUI_ID: 0
STI_ID: 521
STI_NAAM: Wobbema
STI_PLAATS: Abbega
BP_ID: 2059
PNN_ID: 7
PNN_NAAM: Wobbema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1447
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het andere goed, bij het dorp gelegen, direct ten zuiden van de stins in de Morra en ten westen van Attama-sate, verpachtte hij aan Jetthie Sywrdz. Dit laatste goed was Wobbema, waarover in de zoen tussen Hessel Albada en Homme Homminga door de zoenlieden in 1447 was bepaald: om Wobbema guedt twyssche Hessel ende Homma dier leydt in Abbagha wysa wy Humma in da besittynghe; met andere woorden dat het aan Homme werd toegewezen. In 1543 werden Wobbinga zaete landen genoemd als zuidelijke begrenzing van een klein stuk land van de Westhemster kerk, dat ten noorden aan Morster landen grensde."
"Tiete van Popma liet in zijn testament van 1619 een deel van Wobbema te Abbega na. Ook blijkens het stemcohier van 1640 was dit de sate FC7."
PLAATS: Abbega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0963FAA9-C7D4-42E2-96EE-CD5C215819BA}
SHAPE_Length: 347.7838354819932
SHAPE_Area: 6731.090000162125
Polygon: [...]
id:
176
OBJECTID: 176
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2520
UNI_NAAM: Wier ten zuiden van de Hemdijk
BUI_ID: 0
STI_ID: 520
STI_NAAM: Wier ten zuiden van de Hemdijk
STI_PLAATS: Abbega
BP_ID: 2071
PNN_ID: 6
PNN_NAAM: wier ten zuiden van de Hemdijk
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1718 wordt onder Abbega ten zuiden van de Hemdijk een stinswier aangegeven. Hij lag op de sate FC4, in 1640 40 pondematen groot en aangeslagen voor 7-9-0 floreen. Sybolt Hessels was toen de eigenaar en gebruiker.
De wier lag in 1718 direct ten oosten van de boerderij FC4. Vóór 1734 is de wier geslecht: toen lag op dezelfde plaats het huisje van de schoenmaker Johannes Douwes; ook in 1832 woonde er een schoenmaker."
PLAATS: Abbega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C2C13BE7-BF0E-41FF-B722-31B6AE9B1944}
SHAPE_Length: 132.12644580456922
SHAPE_Area: 1020.9198849634522
Polygon: [...]
id:
177
OBJECTID: 177
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1228
UNI_NAAM: Sibranda of Aylva
BUI_ID: 228
BUI_NAAM: AYLVA
STI_ID: 512
STI_NAAM: Sibranda of Aylva
STI_PLAATS: Schraard
BP_ID: 2131
BP_NAAM: Aalva (Sch.) / Aylva (E.)
PNN_ID: 544
PNN_NAAM: Sibranda of Aylva
NOO_NAAM: Syuerdt Aelua huys
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1480
OPM_JAAR: In 1514 werd toe Schraerdt Syuerdt Aelua huys door de Geldersen in brand gestoken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Schraard was het belangrijkste hoofdelingenhuis Sibranda-state. Als stins ende staten to Schadaert en Sibranda gueden wordt het in 1480 genoemd bij de door Agge Walta nagelaten en onder zijn erfgenamen verdeelde goederen. Bij die goederen waren drie stinzen: de Walta-stins (later Sickama geheten) te Makkum, Jonghama te Sotterum onder Schettens en Sibranda te Schraard. Elke stins vererfde in een andere staak van Agges erfgenamen; die te Makkum en Schraard werden in de 16de eeuw door zijn nageslacht in vrouwelijke lijn (respectievelijk Sickema en Aylva) bewoond, de derde - te Schettens - werd pachtgoed."
"Bij de verdeling van 1480 werd de stins te Schraard samen met 100 pondematen in Sibranda-goed toebedeeld aan Wattia kynden, de kinderen van Agges zoon Wattia/Watze." "In 1514 werd toe Schraerdt Syuerdt Aelua huys, samen met Wibranda-huis, door de Geldersen in brand gestoken."
PLAATS: Schraard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A0B37A01-FA6B-4796-8781-05603E121F2A}
SHAPE_Length: 310.15071417874526
SHAPE_Area: 5754.284814980403
Polygon: [...]
id:
178
OBJECTID: 178
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1242
UNI_NAAM: FILENS
BUI_ID: 242
BUI_NAAM: FILENS
BP_ID: 2139
BP_NAAM: Aylva (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1421
OPM_JAAR: In 1711 vervangen door een boerderij. In 1930 is een nieuwe boerderij gebouwd (Leeuwarden Courant (Sneon en Snein) van 21 april 1956).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Op http://historie.buwalda.nl/historie34.htm
"Uit: Leeuwarden Courant (Sneon en Snein) van 21 april 1956
Naam herinnert nog aan state en geslacht van de Aylva's
Rest slot te Filens verdween in 1930.
Er zijn vele Aylva's grietman geweest van Wonseradeel: elf zonen van dat geslacht regeeerden met tussenpozen van 1456 tot diep in de achtiende eeuw. Van het dorp Witmarsum word in 1776 opgetekend in de "Tegenwoordige Staat" dat het is een "schoon en groot dorp van 56 stemmende plaatsen , gelegen aan 't Zuidelijk einde der Pingjumer Halsband"; in dit dorp trof men voor 1747 het stamslot der Aylva's aan.
Oostelijk van het dorp was "weleer nog eene state van Aylva, alsook Bonga-stins, Nystinstra en Filens, benevens de buurtjes Rypend, 't Vlied, Gerns, Koudehuizen, enz. In den jaare 1421 woonde hier Tjaard Aylva, een overschrokken voorstander der Friesche vrijheid, gelijk hij onder anderen in dit jaar deed blijken, door het Hollandsch garnizoen te Makkum, door de Schieringers ingehaald en onder bevel van Sikke Sjaardema staande van daar op eene behendige wijze te doen verhuizen".
Men het kan treffen met de vijand op verschillende wijzen weergeven het "op behendige wijze doen verhuizen" is er één van.
Aylva-state bij Filens, daar gaat het ons vandaag om. Want al was die state dan in 1788 al lang afgebroken of waarschijnlijk omgebouwd tot boerderij, pas in 1930 verdwenen de laatste resten van Aylva's slot, toen de plaats - bewoond door Johannes Hibma - werd afgebroken. De heer Hibma weet te vertellen dat het woonhuis de vorm van een "haak" had, dat de muren dik waren, dat er oude Friese moppen te voorschijn kwamen alsook een dakpan, die bij het uilebord had gezeten, waarop het jaartal 1711 stond - waarschijnlijk het jaartal dat de boerderij gebouwd was op de resten van de state. De kelder was groot en diep en had een gewelfde zoldering, waar tegenaan een houten houten plafond was gemaakt. De keuken had een grote schouw van blauwe tegels, die gesneuveld zijn bij de afbraak; in de doorloop naar de keuken zat een ovaal raampje, waarvan het glas direct in de muur was gezet. In de Bolswarder vaart is nog een houten pijler te vinden waar vroeger de brug naar de Marnedijk is geweest. Uit archieven en kadaster zijn wij zowat de loop van zaken te weten gekomen betreffende eigenaars en bewoners der afgebroken boerenplaats, die in 1930 meer naar het oosten is herbouwd.
In 1700 behoorde de plaats aan Tjaard van Aylva, en de bewoner was een zekere Aage Johannes. Wanneer Tjaard is overleden, erft zijn weduwe Margaretha Johannesd. barones van Ghendt de plaats: bewoner is in 1708 Douwe Foekes, die we tot in 1738 aantreffen.
Vermoedelijk ging de plaats over op de dochter van Tjaard en Margaretha, Agatha Wilhelmina, die met haar neef Hans Willem van Aylva huwde. Hun zoon Hans Willem, gehuwd met Catharina Rumph en hun kleinzoon - ook een Hans Willem - gehuwd met Cornelia van Brakel zijn de opvolgende bezitters geweest.
Deze laatste Hans Willem overleed in 1827 en zijn goederen gaan over op de laatste der Aylva's, zijn dochter Johanna Anna Jacoba Wilhelmina, gehuwd met mr. Frederik Willem Floris Theodorus baron van Pallandt, heer van Keppel.
Na de hierboven genoemde Douwe Foekes zijn de volgende bewoners der boerenplaats: Piet Watses, diens weduwe, Sjoerd Teunis, Watse Sjoerds (Hidma), Pieter Watses Hidma, Sjouke Gatzes Rusticus, Meinte Gosses Bootsma, Sjerp Baukes Jansen (van Parrega), Bauke Sjerps Jansen en in 1919 Johannes Hibma. In 1930 wrd dus de nieuwe plaats gebouwd en kwam vader Hibma daar te wonen. In '38 opgevolgd door zijn zoon Jan. Het geslacht Aylva bestond niet meer. De goederen gingen over in het geslacht Van Pallandt: Carel Anne Adriaan , gehuwd met jonkvrouw Cecilia Maria Steengracht werd bezitter van de plaats. Hun dochter Cornelia Johanna gehuwd met Jan Carel Elias graaf van Lynden werd erfgename. In 1930 ging de plaats - met meerdere oud-Aylva bezittingen - over in handen van hun dochter Cecile Maria, gehuwd met jonkheer mr. P.J. Repelaer van Molenaarsgraaf. Na haar overlijden in 1952 viel het bezit uiteen en ging de plaats, bewoond door de familie Hibma, eerst naar mr. G.A.F. baron van Lynden te Hemmen en in 1953 door verkoop over in handen van mevrouw Hannema-Stork te Harlingen.
Staande op het wijde land kan men zich nog heel goed indenken waar de state stond, omgeven door moestuin en appelhof. In gedachten ziet men de brug, de ingang (poort?) moet dus naar het water toegekeerd zijn geweest. Wellicht had het huis een toren, zoals men dikwijls bij een state zag en waarin een wenteltrap was gebouwd. Uitgestorven is de naam Aylva, maar de huidige eigenaren wilde de oude naam laten voorleven en dus staat de naam-van-vroeger weer te lezen op een woning-van-nu.
M.J. van Heemsta"
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {76A3C071-B605-480E-A93F-E575CD7720FA}
SHAPE_Length: 514.1073285904836
SHAPE_Area: 16491.759999994898
Polygon: [...]
id:
179
OBJECTID: 179
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1243
UNI_NAAM: Osinga
BUI_ID: 243
BUI_NAAM: OSINGA
STI_ID: 511
STI_NAAM: Osinga
STI_PLAATS: Schettens
BP_ID: 2151
BP_NAAM: Osinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 222
SIF_NAAM: Osinga State (Schettens)
PNN_ID: 538
PNN_NAAM: Osinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Osinga-state is nu een kapitale boerderij
JR_NOOMEN: <1640
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Osinga's van Schettens behoorden tot de Friese adel, hoewel ze vaak wat op de achtergrond bleven. In het Burmaniaboek wordt geen apart hoofdstuk aan deze familie gewijd." "In 1640 was juffer Tiemck van Osinga eigenaresse van 't Slot. Zij was getrouwd met Schelte Hotsesz van Aysma. In 1677 werd Osinga, dat daarna enkele generaties aan de Aysma's bleef, Aysma state genoemd. Het werd toen verhuurd, met huismanne huisinge, buytehuys ende schuyre en 't hof aen de zingel. De Aysma's mochten hooi en paardenvoer in de schuur opbergen. In 1694 werd het door Anna van Spruyt, weduwe Aysma verkocht; het werd toen omschreven als een sate lands te Schettens, Osinga state genaamd, met de huisinge, schuire, hovinge, boomen en plantagie, en de kleine plaatse liggende aan de Dijkshoek omtrent myne woninge.Osinga lag onderaan de oostelijke flank van de terp Sotterum onder Schettens. In 1722 werd Osinga afgebeeld als een zaalstins, bestaande uit twee haaks op elkaar staande gebouwen met trapgevels. Tot het omgrachte erf gaf een poortje toegang. Het gebouw ziet er 16de-eeuws uit. Mogelijk bevatte het oudere resten. In 1832 was het stinsterrein, waarop nu de boerderij Osinga staat, nog geheel door een brede gracht omgeven."
SIF: "Oorspronkelijk stond hier een zaalstins uit vermoedelijk de 15e eeuw." "Vroeger was het een stins met dubbele gracht, die gebouwd is door Sybrand van Osinga, grietman van Wonseradeel. Zijn voorzaten hebben hier ook al gewoond, zoals blijkt uit de zerken in de kerk van Schettens. We zullen dan misschien ook het best doen, door te spreken van een herbouw of uitbreiding van het Osingahuis door grietman Sybrand." "Op den duur is Osinga tot boerderij vervormd, waarschijnlijk omstreeks 1743. Het is verschillende malen verbouwd, b.v. in 1861, toen Y.C. de Haas er woonde en ook nog in de periode van de tegenwoordige eigenaar. De brede gracht en het grote erf wijzen nog op de 'voorname afkomst'. Bij de verbouwingen kwamen steeds grote hoeveelheden oude steen te voorschijn en in zijn vorige gedaante had de foarein (het voorhuis) zeer brede deuren en dikke muren met schietsleuven. Uit deze laatste opmerking van Algra kunnen we afleiden dat Osinga vrij zeker in de 15e en 16e eeuw een zaalstins is geweest.
Osinga-state is nu een kapitale boerderij, eigendom van de heer D. Postma en bewoond door zijn schoonzoon, de heer A. van der Meer, die behalve boer, ook drs. in de economie is." (bronnen: Tekst: A. Algra "De historie gaat door het eigen dorp"; Aantekeningen van J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; De site van Tresoar).
PLAATS: Schettens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {AC1C1442-6AB0-432C-A11B-C67F114AA899}
SHAPE_Length: 672.9880696166282
SHAPE_Area: 16619.34500013955
Polygon: [...]
id:
180
OBJECTID: 180
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2510
UNI_NAAM: Jonghema te Sotterum
BUI_ID: 0
STI_ID: 510
STI_NAAM: Jonghema te Sotterum
STI_PLAATS: Schettens
BP_ID: 2154
PNN_ID: 537
PNN_NAAM: Jonghema te Sotterum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis van Noomen: "Op de kadasterkaart van 1832 tekent zich naast het erf van FC7 namelijk een geheel omgracht stukje weiland af (Witmarsum kad. C449), waarvoor de eenvoudigste verklaring is dat het het restant van een stinswier was". Locatie 2154 uit Boerderijplaatsen is uitgebreid adhv kadastrale kaart 1832.
JR_NOOMEN: <1480
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jonghema te Sotterum (Schettens FC6 en FC7) Bij de regeling rond 1480 van de geschillen over de erfenis van Agghe Walta worden ondermeer genoemd 45 pondematen to Jonghama, waarop Sibrent de kuiper pleegt te wonen, mey dat stins, weer, greeft, ende walla ende hem ende diin steen deer tho Jonghema ende tho Bittens is. Dit goed zou komen aan Agghes erfgenamen Hero Hayez en zijn vrouw Rynck. Om de stins lag dus zowel een gracht als een wal, en bovendien was er mogelijk een stinswier. Bovendien was er op het erf een voorraad steen, iets dat vaker expliciet wordt vermeld."
"Een ander Walta-goed was 75 pondematen groot, gelegen tho Sottrum in Jonghama gueden, waarop Luutghien woonde. Blijkbaar was Jonghama-goed dus in twee delen gesplitst. Dít goed kwam aan Epo Hesselsz Jongema te Bozum, een schoonzoon van Agge Walta. Eén blik op de genealogieën Walta en Aebinga in het Burmaniaboek en de eigendomssituatie van 1640 levert op dat het rond 1480 aan Epo Hesselsz gekomen Jonghama-goed waarschijnlijk FC6/SC3 is."
"De kaart van Schotanus van 1718 leert dat de sate FC6 aanvankelijk tussen FC5 en FC7 lag op een ook later nog bij FC6 behorend perceeltje. FC5, 6 en 7 lagen alle dus op de noordflank van de terp. Indien we daarbij bedenken dat naast dit Jongema in 1480 nog een ander Jongema-goed lag, met een stins, wier en gracht, is het een aantrekkelijke hypothese dat FC7 het andere Jongema-goed, met de stins was. Op de kadasterkaart van 1832 tekent zich naast het erf van FC7 namelijk een geheel omgracht stukje weiland af (Witmarsum kad. C449), waarvoor de eenvoudigste verklaring is dat het het restant van een stinswier was. De conclusie kan zijn dat een groot deel - drie van de vier sates - van de buurschap Sotterum in de 15de eeuw uit hoofdelingenland bestond. Bovendien lagen er twee stinzen: Osinga en Jongema. De laatst genoemde paste in een netwerk van Walta-steunpunten: te Makkum, Schraard, Schettens, Bolsward en Tjerkwerd."
PLAATS: Schettens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A70DEA6B-33E2-4B6C-8A13-9A95690E46C4}
SHAPE_Length: 336.2364432900649
SHAPE_Area: 6679.077996896498
Polygon: [...]
id:
181
OBJECTID: 181
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1276
UNI_NAAM: Walta
BUI_ID: 276
BUI_NAAM: WALTA
STI_ID: 515
STI_NAAM: Walta
STI_PLAATS: Tjerkwerd
BP_ID: 2195
BP_NAAM: Walta (Sch. en E.)
SIF_ID: 307
SIF_NAAM: Walta State (Tjerkwerd)
PNN_ID: 601
PNN_NAAM: Walta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Rond 1800 wordt de state afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tekening uit 18e eeuw laat een samengesteld gebouwencomplex zien waarin geen middeleeuwse stins te zien is."
SIF: "De Stins/State werd mogelijk tegen het einde van de 15e eeuw gebouwd"
"In 1765 wordt de State met arbeiderswoning en molen verkocht en rond 1800 afgebroken. Op het terrein wordt dan een boerderij gebouwd."
"Ook van deze State is een tekening bewaard gebleven van Jacobus Stellingwerf uit 1723. We zien hierop een schilderachtig huis, dat op een omgracht terrein lijkt te staan. De State bestaat uit twee vleugels: De ene vleugel is heel hoog en bestaat uit één bouwlaag, met waarschijnlijk een onderkeldering en wordt gedekt door een zadeldak tussen traptoppen, terwijl de andere vleugel heel breed is en slechts één bouwlaag heeft. Geheel rechts bevindt zich een uitgebouwde trapgevel, terwijl er zich in het midden ook nog één bevindt. Deze laatste is gedateerd 1652 en voorzien van een gevelsteen met alliantiewapens en ook nog een wapenfries.
Verder zien we op de afbeelding een ronde toren. Deze toren diende waarschijnlijk als duiventoren; dit wordt verondersteld, omdat er enkele gimmengaten in het metselwerk zijn opgenomen. De State is waarschijnlijk 17e eeuws, met enkele oudere delen."
"Van de State is niets meer terug te vinden." (bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Tjerkwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3B8EEB4C-5AA8-4684-89EC-689D49564B9C}
SHAPE_Length: 372.99540897218964
SHAPE_Area: 8159.494999876358
Polygon: [...]
id:
182
OBJECTID: 182
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1279
UNI_NAAM: Hoytema
BUI_ID: 279
BUI_NAAM: HOYTEMA
STI_ID: 543
STI_NAAM: Hoytema
STI_PLAATS: Oudega
BP_ID: 2286
BP_NAAM: Hoytema (Sch. en E.)
PNN_ID: 461
PNN_NAAM: Hoytema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Oudega lag de stins van de familie Hoytema. Volgens een 17de-eeuwse genealogie zou de stamboom van deze familie teruggaan tot Hoyta van Hoytama, die op't stins tot Oudegae woonde en in 1330 in een grote overstroming omkwam."
"De Hoytama-stins vererfde op Lioleffs zoon Hoyta Lioleffs. Diens weduwe Teet was er in 1511 met haar kinderen eigenaar van en woonde er ook. De sate was toen 63 pondematen groot."
"Hoytema wordt op de kaarten van 1622, 1664 en 1718 nog als adellijke state aangegeven. In de 17de eeuw werd het een "gewone boerderij"."
PLAATS: Oudega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E499119E-4467-4621-8736-191D6CFBD65F}
SHAPE_Length: 403.4895157768873
SHAPE_Area: 8676.724265209214
Polygon: [...]
id:
183
OBJECTID: 183
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1274
UNI_NAAM: HOYTEMA
BUI_ID: 274
BUI_NAAM: HOYTEMA
BP_ID: 2288
PNN_ID: 461
PNN_NAAM: Hoytema
NOO_NAAM: Symon Hottiesz Hoitama sate
OPM_NAAM: Gekoppeld op basis ligging en beschrijving Noomen.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1528
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tussen de eveneens dicht bij de kerk gelegen vicarie en de Hoytema-stins, bewoond door de weduwe van Hoyte Lioleffz, lag de sate van Symon Hottiesz, 40 pondematen groot. Hij was een kleinzoon van (oude) Hoyte Hoytema en Eesck Hiddama, en dus een neef van Hoyte Lioleffsz. Blijkens zijn grafsteen uit 1528 voerde deze erevesten Simen Hottiaz Hoitama een breuk van het Hoytema-wapen zoals dat door Hoyte Lioleffsz en zijn nageslacht werd gevoerd. Ook de zerk van zijn zoon Gercke Hoytama (gest. 1575), met ondermeer een Grieks vers, en van diens dochter Atke (gest. 1589) zijn in de Oudegaaster kerk bewaard. Indien we de pastorie meerekenen als Hoytema-huis, woonden in 1543 dus drie Hoytema-nazaten in Oudega naast elkaar. Na Symon Hottiesz en zijn zoon Gercke Hoytema zal dit tweede Hoytema-huis een gewone pachtboerderij zijn geworden. Anders dan met betrekking tot de Hoytema-stins (FC55) bestaat over dit huis niet de traditie dat het een stins of adellijke state was. In 1640 herinnerde de eigendom van jonker Sissingh - een dochter van genoemde Atke van Hoytema was met een Sissing getrouwd - van de aaneengelegen sates FC56, FC59 en FC61 nog aan Symon Hottiesz' bezit."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0E422C43-C033-4022-8420-06CE19D101E6}
SHAPE_Length: 287.84850063495486
SHAPE_Area: 4259.2890799574925
Polygon: [...]
id:
184
OBJECTID: 184
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2544
UNI_NAAM: Adama
BUI_ID: 0
STI_ID: 544
STI_NAAM: Adama
STI_PLAATS: Scharnegoutum
BP_ID: 2415
PNN_ID: 536
PNN_NAAM: Adama
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats 2415 aangepast op basis punt Stinzen en omschrijving Noomen. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1538
OPM_JAAR: De stins is in 1538 geslecht.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Adama is opgenomen omdat in 1538 sprake was van een afgebroken stins op dit goed. De naam komt in dat jaar voor het eerst voor: als Adama gued; in 1569 als Adema zaete.
Adama was in 1511 een pachtgoed, dat half (16 fl.) aan Feyka Kampstra te Wirdum en half (14 fl.) aan het klooster Groendijk behoorde. In 1543, 1556 en 1562 waren de erfgenamen Camstra mandelig eigenaars; in 1640 was Goffe Camstra eigenaar. De grootte was tussen 1511 en 1640 stabiel: 47 respectievelijk 48 pm, aangeslagen voor 30 fl. In 1538 was Gale Aentkes (Scholtema) pachter van het goed. De kloosterlingen van Groendijk hadden toen de styns op Adama gued geslecht. Gale eiste tweederde deel van de styns ofte den steen van dien op. In 1569 hield men nog rekening met aanspraken op het gebruiksrecht van de sate door Gale of zijn kinderen. De stins lag naast de tweede sate ten zuiden van de kruising van de weg naar Ysbrechtum en de Overdijk of Ivige Leane. Oude afbeeldingen of kaarten zijn niet bewaard. Op de kaart van 1718 onderscheidde het erf zich reeds niet meer van andere."
PLAATS: Scharnegoutum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E3A489AD-CBBE-4BD5-B49F-3998D6D2E514}
SHAPE_Length: 703.8798067904443
SHAPE_Area: 34905.06076554639
Polygon: [...]
id:
185
OBJECTID: 185
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2538
UNI_NAAM: Hiddema
BUI_ID: 0
STI_ID: 538
STI_NAAM: Hiddema
STI_PLAATS: Nijland
BP_ID: 2446
BP_NAAM: Hiddema (Sch. en E.)
PNN_ID: 430
PNN_NAAM: Hiddema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1452
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eerste vermeldingen van Hiddema op Nijland komen uit de fantastische geschiedschrijving en zijn daarom van dubieuze betrouwbaarheid."
"Met de vermelding van Douwe Hiddema's kinderen in het testament van hun verwante Bauck Hesselswyf in 1452 komen we voor het eerst op historisch gezien vastere grond; misschien
was Epa Hiddama, die een prelegaat van één pondemaat kreeg, één van Douwes kinderen."
"Wèl is Hiddama steenhuys op't Nylandt één van de huizen waarom gevochten wordt. In 1462 nam Haring Donia, die reeds in Nijland op een andere stins woonde, het huis in. Hij liet er rondom extra grachten rond graven en ging erop wonen. Blijkbaar gaf hij er de voorkeur aan boven zijn eigen stins op Nijland. Het jaar daarop werd Haring in de omgeving van Irnsum in een slag tegen Jancke Douwama doodgeslagen. Toen die knechten die op Hiddama huys waeren op Nylandt dit vernamen, vluchten ze en lieten het huis leeg achter. Goslick Juwinga van Bolsward nam het huis in en bezette het. Vandaar beoorloogde hij de Nijlander gemeente, maar door verraad van die wyven op Nylandt lukte het de schoonzoon van Haring Donia het huis weer te veroveren.
In 1511 was Hiddema geen adellijk huis meer. Waarschijnlijk mag het goed met de sate van Haye Taekaz en Hessel Amaz worden geïdentificeerd. Deze sate lag tussen de Jongedijk en de Huniadijk; binnen de sate is sprake van 2 pondematen bouwland bij Hiddema wyer, en 1 pondemaat an dat heem. De omvang van de sate en het floreenbedrag lag in 1511 in dezelfde orde van grootte als in 1700. In 1511 was de eigendom versnipperd: naast de gerechtigden tot enkele kleine renten waren er vijf eigenaars die elk 6-7-0 floreen uit het goed ontvingen. (…) In 1700 was het grootste deel van de sate weer eigendom van één eigenaar, hoewel het goed onder vijf verschillende floreennummers (ondermeer FC37 één pondemaat op't Clein Meenschar, FC38 een sate landts, FC41 terplant en FC44 een huisstede) was geregistreerd."
PLAATS: Nijland
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {96A78C56-131E-4E8F-B9A6-A97FA8BD9065}
SHAPE_Length: 467.54441730409076
SHAPE_Area: 11935.515000082403
Polygon: [...]
id:
186
OBJECTID: 186
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2546
UNI_NAAM: Foeckema
BUI_ID: 0
STI_ID: 546
STI_NAAM: Foeckema
STI_PLAATS: Tjalhuizum
BP_ID: 2451
PNN_ID: 596
PNN_NAAM: Foeckema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Foeckema wordt opgenomen vanwege de stinswier die ernaast lag. De sate was in de Nieuwe Tijd afwisselend pachtgoed en eigenerfd goed. Als Foeckema ghuedt of Foeckama goedt komt het goed in 1543 voor; als Foeckema saete in 1562. In 1511 zijn Dodo Taekaz met zijn vrouw en haar broer en zuster de belangrijkste eigenaars van de sate; Dodo gebruikt de sate, die dan groot 49 pm groot is en voor 24 fl. Wordt aangeslagen. Dodo behoorde tot de aanzienlijke eigenerfden. Gezien de eigendomsverhouding was Foeckema van zijn vrouw afkomstig. Dodo zelf had rechten in Ulbada sate in Terzool, en in Lolla Taekaz' goed in Folsgare. In 1543 en 1562 waren Jan Bockes gebruiker en leden van de familie Scholtema eigenaar. Van 1604 tot 1811 werd de sate bewoond door de familie Foeckema die tevens gedeeltelijk de eigendom bezat en haar naam eraan ontleende. Rond 1600 was aan Foeckema het recht op het houden van zwanen verbonden. De kaart van Schotanus en Halma geeft aan dat ten westen van het erf van Foeckema in 1718 een stinswier lag. Oude afbeeldingen van deze stinswier ontbreken."
PLAATS: Tjalhuizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A3D38E73-BCF2-40D1-B9F7-D19562828108}
SHAPE_Length: 388.2217441151916
SHAPE_Area: 7216.434999922998
Polygon: [...]
id:
187
OBJECTID: 187
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2255
UNI_NAAM: Galama
BUI_ID: 0
STI_ID: 255
STI_NAAM: Galama
STI_PLAATS: Warns
BP_ID: 2474
BP_NAAM: Galama (E.)
PNN_ID: 619
PNN_NAAM: Galama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan het einde van de 15de eeuw, in of voor 1494, bouwde Doede of Douwe Galez Galama een versterkt huis in Warns."
"In de 18de eeuw werd Douwe Galama's in 1494 genoemde huis met Galama Stins in Warns geïdentificeerd. Eekhoff gaf in 1851 deze verdwenen state Galama in Warnzer Noordburen ten zuiden van de Warnzer vaart aan. Ook bij honorering van de bezwaren tegen de gelijkstelling Jaringe-huis en Jarichsma-huis is het goed denkbaar dat de Galama-stins (de opvolger van) Jaringe-huis was. De stins paste goed in het netwerk van steunpunten die de Galama's naast hun stamhuis te Koudum in de 15de eeuw verwierven: te Oldega-Noordwolde, Kolderwolde, Hemelum en Bakhuizen. Over het uiterlijk van de state Galama is niets bekend; op andere kaarten wordt hij niet aangegeven."
PLAATS: Warns
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {19C73C30-2DEA-4A4D-B33E-7BD28AC7B981}
SHAPE_Length: 357.8685570766805
SHAPE_Area: 7867.70393912919
Polygon: [...]
id:
188
OBJECTID: 188
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1331
UNI_NAAM: Sydtsma huis
BUI_ID: 331
BUI_NAAM: SYTZAMA
STI_ID: 256
STI_NAAM: Sydtsma huis
STI_PLAATS: Warns
BP_ID: 2504
BP_NAAM: Sytzama (Sch) / op E. verdwenen
PNN_ID: 620
PNN_NAAM: Sydtsma huis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1494
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sydtsma huys wordt voor het eerst in 1494 genoemd als Schieringse positie tegen de Vetkoperse Galama's. Bij het huis lag in 1718 een wier."
"In 1494 belegerden Douue Gaelis ende zijn oomzegger Otto Yges Galama met andere Vetkopers Jelmer Ottes Sydtsma huys in Warns."
"Douue Gaelis verkreeg echter Jelmers stins; hij verwoestte het. Misschien is het huis snel weer opgebouwd, want in 1498 werd in de beschrijving van de slag bij Laaxum over Warns gezegd: auf der andern seiten des grabens (de Potsloot) leg ein schon dorf, darin ein edlmanssitz."
"De eerste maal dat de ligging van Sytzama werd aangegeven was in 1739 op de Vegelinkaart. In 1718 en eerder ontbrak de naam; in 1718 lag ter plekke een eenvoudig huis; in 1739 een huis binnen singels. Op de kadasterkaart van 1832 en de kaart van Eekhoff van 1851 lag op de plaats waar volgens Eekhoff Sytzama had gelegen geen huis meer. Zowel in 1718 als in 1739 werd ten noorden van het pad naar Hemelum, tegenover de locatie van Sytzama een stinswier aangegeven. De relatie tussen deze wier en Sydtsma verdient nader onderzoek."
PLAATS: Warns
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1F10C328-109C-4429-98EC-E54A660FFA57}
SHAPE_Length: 311.65988881261865
SHAPE_Area: 5651.882731505949
Polygon: [...]
id:
189
OBJECTID: 189
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1329
UNI_NAAM: Galama
BUI_ID: 329
BUI_NAAM: GALAMA
STI_ID: 249
STI_NAAM: Galama
STI_PLAATS: Hemelem
BP_ID: 2520
BP_NAAM: Galama (Sch. en E.)
PNN_ID: 224
PNN_NAAM: Galama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contouren 2520 en 2507 samengevoegd (2520 is Galama, in contour 2507 ligt de locatie uit Stinzen (ook Galama)). Beide Boerderijplaatsen waren in 1832 in bezit van jkvr. Rengers (zie Noomen).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als militair tegenwicht tegen de Spycker van het klooster Hemelum, die als Schieringer machtsbasis diende, wordt herhaaldelijk een Vetkopers steunpunt te Hemelum genoemd. Daarbij worden de families Galama (1454, na 1486, 1718) en Donia (1458, 1463) genoemd. Onduidelijk is het of het om dezelfde stins gaat."
"In 1718 wordt aan de Morra een torenachtige stins Galama met een stinswier aangegeven. De locatie van deze stins past uitstekend in de beheersing van de scheepvaart over één der heerstraemen vanuit Staveren landinwaarts. Ook de Galama stins in Warnzer Noordburen en de Galama Dammen pasten in dit systeem. In 1832 en 1851 was het terrein van Galama, ten noorden van het Hemelumer Hoog, onbehuisd. De stinswier wordt door Eekhoff niet meer aangegeven. In de onmiddellijke nabijheid ligt dan wel een boerderij. In 1832 waren zowel deze boerderij als het stinsterrein eigendom van jkvr. Constantia Johanna Rengers."
PLAATS: Hemelem
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8792DF08-D524-4077-8B16-D4B2B83D74F4}
SHAPE_Length: 671.9896780414147
SHAPE_Area: 22244.159999834897
Polygon: [...]
id:
190
OBJECTID: 190
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1328
UNI_NAAM: EPEMA
BUI_ID: 328
BUI_NAAM: EPEMA
BP_ID: 2521
BP_NAAM: Epema (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "EPEMA, Epama of Ebema-state, voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde, arr. Sneek, kant. Hindeloopen, ten N. van Hemelum, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A4142EDF-7D4C-4B40-92A0-7281113BA20C}
SHAPE_Length: 322.7678267176217
SHAPE_Area: 6111.040000103638
Polygon: [...]
id:
191
OBJECTID: 191
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1277
UNI_NAAM: Harinxma
BUI_ID: 277
BUI_NAAM: HARINXMA
STI_ID: 528
STI_NAAM: Harinxma
STI_PLAATS: Heeg
BP_ID: 2589
BP_NAAM: Harinxma (Sch. en E.)
PNN_ID: 222
PNN_NAAM: Harinxma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1399
OPM_JAAR: In 1832 was het terrein van Harinxma-huis tot tuinen verkaveld (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stins van de Harinxma's in Heeg was het stamhuis van de familie. Het huis lag blijkens het floreencohier (1700/1850) en de atlassen van Schotanus (1718) en Eekhoff (omstreeks 1850) ten zuiden van de Buren. Hier zal de stins van Haring in Heeg hebben gestaan. Uit de ligging, in de opstrek van het pastorieland en ander geestelijk goed, kan men afleiden dat rechtsvoorgangers van Haring het huis hebben gesticht op voormalig kerkelijk bezit. Haring in Heeg was aanvankelijk medestander van hertog Albrecht van Beieren. Na 1399 verdwijnt hij uit de grafelijke administratie; waarschijnlijk liep hij over naar de Schieringers."
"Douwes zoon Haring Douwaz Harinxma werd in 1468 door een Hollandse spion genoemd als hoofdeling van een dorp met eenen slotken geheeten den Haghen."
"De tekenaar Stellingwerf beeldde in 1722 Harinxma-huis af als een eenvoudig huis van één bouwlaag, met een trapgevel, waarin een steen met alliantiewapens. Enige aanbouwen worden aan het oog onttrokken door de tuinmuur, waarin een eenvoudig poortje. De atlassen van Schotanus van 1664 en 1718 beelden de adellijke state Harinxma af ten zuiden van het middelste deel van de Buren. Op een 18de-eeuwse tekening van het dorp valt de trapgevel van Harinxmahuis op.Het huis lijkt daarbij hoger dan op de tekening van Stellingwerf. Het stemcohier van 1640 (SC10) noemt Haringsma huysinge en stede, van olts een stemme; het floreencohier van 1700 (FC81) omschrijft het perceel direct ten oosten van het huis als de Camp, met de Doorvaert ten oosten en zuiden, de Buiren ten noorden en de hovinge ten westen, eigenaar de capitein Harinxma tot Heegh. In 1832 was het terrein van Harinxma-huis tot tuinen verkaveld."
PLAATS: Heeg
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1A275057-58E4-4F13-AEFC-733F9960E18C}
SHAPE_Length: 281.79679750393836
SHAPE_Area: 4837.993810114989
Polygon: [...]
id:
192
OBJECTID: 192
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2533
UNI_NAAM: De stinsfenne in de sate Holpoort
BUI_ID: 0
STI_ID: 533
STI_NAAM: De stinsfenne in de sate Holpoort
STI_PLAATS: Jutrijp
BP_ID: 2610
PNN_ID: 281
PNN_NAAM: stinsfenne in de sate Holpoort
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De sate Holpoort ontleende zijn naam aan het nabij gelegen meertje. In 1511 wordt in de sate ter Helpoerta een perceel van twee pondematen grasland, genoempt die Stins fenne genoemd. De sate was toen voornamelijk eigenerfd bezit van de gebruiker Gerben Doeythiaz, terwijl drie anderen met de pastoor kleine renten uit het goed trokken."
PLAATS: Jutrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FDDC3E9B-A5B1-4DEB-AB22-49AA78B8FAB1}
SHAPE_Length: 368.0484185941932
SHAPE_Area: 6647.199999935925
Polygon: [...]
id:
193
OBJECTID: 193
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1282
UNI_NAAM: Hettinga
BUI_ID: 282
BUI_NAAM: HETTINGA
STI_ID: 530
STI_NAAM: Hettinga
STI_PLAATS: Hommerts
BP_ID: 2629
BP_NAAM: Hettinga (E.)
PNN_ID: 251
PNN_NAAM: Hettinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1468
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1422 behoorde Teta in Hummertse tot de hoofdelingen die zich aansloten bij het verdrag met Focke Ukena. Tetes nakomelingen noemden zich in de 16de eeuw Hettinga, hoewel ze ook vaak alleen met hun vadersnaam werden aangeduid. De Hettinga's waren in de 15de en vroege 16de eeuw bij talrijke vetes en oorlogshandelingen betrokken." "Rond 1468 "beheerde" hij een dorp met een slotken geheeten in die Hommers, aldus een Hollandse spion." "In 1511 bestond het Hettinga-goed in de Hommerts dat door Homma Epaz hoeffling zelf werd uitgebaat uit 53 pondematen, aangeslagen voor 14 floreen. In 1552 woonde Epe Hommez Hettinga als heerschap in de Hommerts; hij had een volledig harnas in huis. De laatste Hettinga in de Hommerts was zijn zoon Tiete Epesz van Hettinga. Deze was in 1561 kerkvoogd; hij was ook grietman van Baarderadeel (1558-1567) en sloot zich, nadat hij in 1568 verbannen was, bij de Geuzen aan. In het stemcohier van 1640 en het floreencohier van 1700 komen geen Hettinga's in de Hommerts meer voor. De kaart van Schotanus van 1718 geeft Hittinga als derde huis ten zuiden van de Kerksloot aan (ter hoogte van FC30). De kaart van Eekhoff (ca. 1850) vertoont Hettinga echter ten noorden van de latere weg naar Heeg (ter hoogte van FC50 en FC24), dus zuidelijker dan op de kaart van Schotanus."
PLAATS: Hommerts
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D3A1F004-7224-4006-B61E-4FDFC6A06B7A}
SHAPE_Length: 396.10677300687735
SHAPE_Area: 5329.503750144933
Polygon: [...]
id:
194
OBJECTID: 194
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2220
UNI_NAAM: Rijs
BUI_ID: 0
STI_ID: 220
STI_NAAM: Rijs
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
BP_ID: 2652
BP_NAAM: Heer de Wildt (Sch.) / huis Rijs (E.)
SIF_ID: 232
SIF_NAAM: Huis te Rijs
PNN_ID: 406
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs Rijs
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis te Rijs werd aan het begin van de twintigste eeuw afgebroken en vervangen door een modern huis (SIF).
JR_NOOMEN: <1364
JR_SIF: <1800
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Rijs bezat de abt van Staveren en Hemelum een uithof, "van een zeer kostbare bouw". Deze uithof werd in 1364 voor het eerst genoemd. Waarschijnlijk stond op de uithof, zoals bij veel andere kloosters en uithoven tevens een stins. De uithof wordt tenminste vermeld in een vetecontext: in 1486 werd hij door Yge Galama, die zijn intrek op de naburige Galamastins in Bakhuizen had genomen, verwoest. In de 17de eeuw ontstond te Rijs een groot landgoed, eerst van De Wildt, later door vererving van de families Rengers en Van Swinderen. Daarin werden oudere structuren - de Galamastins, de wieren op de Hooge Bergen en bij de Leye, verschillende boerderijen, heide, en mogelijk de uithof van Rijs - door brede singels opgenomen."
SIF: "De omgeving van Rijs behoorde vroeger aan de Galama's, die ook een stins hadden in Rijs, niet ver van het latere buitenhuis.
De plaats Rijs werd eigenlijk gesticht door Hiob De Ruyter De Wildt, oud-secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam. Hij werd in de zeventiende eeuw eigenaar van Rijs en omstreken, dat toen uit heuvelachtige heidevelden bestond. Hij liet o.a. graan verbouwen en tabaksplantages aanleggen. Voor zichzelf liet hij een lusthof aanleggen, bestaande uit het Huis te Rijs met er omheen bossen en singels.
Een kleinzoon van Hiob, David de Wildt, trouwde met Nicasia van der Haer. Na zijn dood hertrouwde zijn weduwe in 1756 met Ulbo Aylva Rengers, grietman van Gaasterland, waarmee het Huis te Rijs in deze familie kwam.
Na de dood van dit echtpaar erfde hun zoon Albertus Aemilius Rengers het slot, dat daarna door het huwelijk van zijn dochter Constantia Johanna met Jhr. Gerard Reynier Gerlacius van Swinderen in het bezit van deze oorspronkelijk Groningse familie kwam.
Helaas werd het huis te Rijs aan het begin van de twintigste eeuw afgebroken en vervangen door een modern huis.
Van de State is een tekening bewaard gebleven van de hand van Jacobus Stellingwerf uit 1721. Hierop staat het volgende vermeld: "'t huis Rijs onder Mirns in Gaesterlant, behoort den Edelen heere David de Wildt, secretaris der Admiralitijt binnen Amsterdam". En volgens de "Tegenwoordige Staat van Friesland" heeft De Wildt er alles in cultuur gebracht en bebost met lanen en singels "in eene welgeregelde orde aangelegd; zodat deeze Lustplaats de uitgebreidste en vermaaklijkste van Friesland mag genoemd worden, vooralom dat dezelve op zulk een hoogen grond nabij Zee gelegen is, dat men van hier, bij schoon weder, een groot gedeelte van de kust der Zuider Zee ontdekken kan".
Het Huis te Rijs was gebouwd op een omgracht terrein en bestond uit vier haaks op elkaar staande vleugels in zig-zag-vorm. Alle vier de vleugels bestonden slechts uit één bouwlaag met zadeldaken. Doordat er op het huis vele schoorstenen stonden, veronderstellen we, dat het gehele complex bewoonbaar was. De stal-, koets- en andere dienstgebouwen bevonden zich dan ergens anders in het omliggende bos.
Het bos, in bezit van het Fryske Gea, is een goed herkenbaar sterrebos. In het bos, terzijde van de hoofdlaan ligt het zogenaamde Vredestempeltje, het al vele malen geheel vernieuwde neo-classicistische paviljoen dat aan de vrede in 1814 na de Franse tijd herinnert. "
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {927CC70F-8527-4361-B76B-A46282E20CF5}
SHAPE_Length: 1032.141242843237
SHAPE_Area: 60847.322643976986
Polygon: [...]
id:
195
OBJECTID: 195
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2236
UNI_NAAM: De wier tegenover Riniastate
BUI_ID: 0
STI_ID: 236
STI_NAAM: De wier tegenover Riniastate
STI_PLAATS: Oudemirdum
BP_ID: 2666
PNN_ID: 473
PNN_NAAM: wier tegenover Riniastate
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan Boerderijplaats 2666 vanwege grafische overlap en opmerking Noomen: "In 1832 en 1855 stond er nog een huis; de wier werd toen niet meer aangegeven."
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegenover de plaats van het latere - in 1844 gestichte - huis Riniastate werd in 1718 en 1739 een wier naast een huis aangegeven. De akkers rondom bestaan uit hoge zwarte enkeerdgronden, gedeeltelijk met keileem. In 1832 en 1855 stond er nog een huis; de wier werd toen niet meer aangegeven."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FBF23694-D189-4751-B93C-0C866B8045B8}
SHAPE_Length: 678.0928941759267
SHAPE_Area: 8584.151422547622
Polygon: [...]
id:
196
OBJECTID: 196
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2227
UNI_NAAM: Wier in Hoyteburen bezuiden de Hereweg
BUI_ID: 0
STI_ID: 227
STI_NAAM: Wier in Hoyteburen bezuiden de Hereweg
STI_PLAATS: Nijemirdum
BP_ID: 2672
PNN_ID: 425
PNN_NAAM: wier in Hoyteburen bezuiden de Hereweg
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan contour Boerderijplaats op basis van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten zuiden van de weg geven Schotanus (1718) en Vegilin in Hoyteburen twee stinswieren aan, beide naast een boerderij. De meest westelijke (Balk E234) lag direct ten westen van de door Eekhoff in 1854 aangegeven kadastrale sectiegrens. In 1850 worden deze wieren niet meer aangegeven."
PLAATS: Nijemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {F9672722-4FCD-44BF-9653-E2B9A25977F1}
SHAPE_Length: 549.2209616647912
SHAPE_Area: 12627.912644984535
Polygon: [...]
id:
197
OBJECTID: 197
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1337
UNI_NAAM: MEERENSTEIN
BUI_ID: 337
BUI_NAAM: MEERENSTEIN
BP_ID: 2745
BP_NAAM: Meerestein vr. Coehoorn en Van Haren (E.)
SIF_ID: 196
SIF_NAAM: Meerestein
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer terug te vinden. Het omliggende park is bewaard gebleven en heet nu de Coehoornbossen (SIF).
JR_SIF: 1678
OPM_JAAR: Afgebroken in 1811 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd in 1678 gebouwd."
"Menno van Coehoorn liet in 1678 de buitenplaats Meerestein bouwen en trok er zich terug door tegenstellingen binnen het leger. Hier schreef hij "De Nieuwe Vestingbouw", dat in 1685 werd uitgegeven. Dit boek werd beschouwd als een meesterwerk op het gebied van de vestingbouw en werd dan ook vertaald in Duits, Engels, Frans en Russisch."
"Na de dood van Menno werd het huis bewoond door zijn zoon Gosewijn Theodoor van Coehoorn, dat daarna verkocht werd aan de familie Patras. In 1811 werd het huis voor afbraak verkocht. Alleen de omringende bossen, de Coehoornbossen, bleven gespaard en zijn in 1950 aangekocht door het Fryske Gei."
"Het huis lag op een ruim omgracht terrein en was nagenoeg rechthoekig. Het gebouw was slechts twee bouwlagen hoog en werd gedekt door een schilddak, met in de nok drie siervazen en in het midden een enorme schoorsteen met sierlijke korf. Wat wel bijzonder aan het huis was, was een fraaie zuilengevel, die wellicht de fraaiste van dit type in Friesland was. Deze zuilen waren voorzien van korintische kapitelen."
"Van het huis is niets meer terug te vinden. Het omliggende park is bewaard gebleven en heet nu de Coehoornbossen."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
Het huis was zeven ramen breed, waarvan de middelste drie ramen, als toegangspartij, naar voren sprongen. Boven de deur was een ovaal venster omkranst door een guirlande aangebracht. Meerestein was gebouwd in een barokke stijl, terwijl het omliggende terrein een strakke tuin- en parkaanleg kende."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0293FDD7-70AD-4BAA-A71C-8B8B16F02C53}
SHAPE_Length: 1719.6459300412541
SHAPE_Area: 141728.41250014474
Polygon: [...]
id:
198
OBJECTID: 198
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1280
UNI_NAAM: BURMANIA/EPEMA
BUI_ID: 280
BUI_NAAM: BURMANIA/EPEMA
BP_ID: 2753
BP_NAAM: Burmania (Sch. en E.)
SIF_ID: 78
SIF_NAAM: Epema State
PNN_ID: 680
PNN_NAAM: Epema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis is bewoond en enkele kamers zijn als kantoor in gebruik (SIF).
JR_NOOMEN: <1566
JR_SIF: <1449
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Epema was in de Nieuwe Tijd eerst een eigenerfde state, later een herenhuis. Dat het huis ook in deze inventarisatie niet mag ontbreken, ligt in de aanwezigheid van een stinswier, die in 1566 werd genoemd."
SIF: "De oudste vermelding is uit 1449."
"In dat jaar is Abba Sitter eigenaar van een boerderij en een stinswier (= een heuveltje waarop een verdedigbare toren heeft gestaan). Uit latere beschrijvingen maken we op dat het deels lijkt te gaan om een Herenboerderij, maar ook wel een versterkt huis, omdat er ook een poort wordt genoemd. Wellicht had het huis de traditionele L-vormige plattegrond met in de hoek een toren.
In 1564/1565 koopt een zekere Anne Pietersdr., weduwe van Allaerd Andreasz. Jongma een deel van de landerijen en krijgt zij de helft van een huissteed, tuin en stinswier "in Epingaguedt toe Ysbrechtum" in de eigendom. Na 1566 slaagt zij er in ook de rest van het Epingaguedt te kopen.
Met deze aankoop komt het goed in eigendom van de familie Jongma, die echter met de dood van Pieter Pieters Jongma in 1620 uitsterft. Het huis vererft dan op zijn neef Idts Idtsz van Albada (die een zoon is van zijn zus Rieme Pieters Jongma). Deze Ids moet vrijwel zeker de bouwheer van Epema State zijn, want in de tuin van Epema State zijn nog fragmenten aanwezig van een natuurstenen fries met langgerekte fabeldieren zoals die ook te Sneek bij de bouw van het Albada Huis zijn gebruikt.
In 1651 wordt het huis gekocht door Doeke Martena van Burmania, grietman van Wymbritseradeel, die later ook eigenaar is van o.a. Camminghahuis te Franeker en Camstra State te Firdgum.
Door Doeke Martena is de state mogelijk in 1652 verbouwd en heeft hij het nog aanwezige poortgebouw laten bouwen. In de gevel van het poortgebouw bevindt zich namelijk een steen met de wapens van Burmania en Juckema. Volgens een in het Friesch museum bewaard gebleven tekening van J. Stellingwerf uit 1723 bestaat het pand uit een voor- en een achterhuis. Het voorhuis bestond uit een souterrain, een hoofdverdieping met twee kamers gescheiden door een hal en een zolder met enkele vertrekken, getuige de kleine vensters en de vlaamse gevel. De vensters waren van kruiskozijnen voorzien.
Terweerszijde stonden reeds enkele bijgebouwen. Volgens een tekening van L. Munster uit 1822 was de vlaamse gevel i.p.v. een trap van een klok voorzien en waren de vensters van schuiframen met een kleine roedeverdeling voorzien.
In 1825 is het pand drastisch verbouwd. Het 17e- en 18e-eeuwse aspect verdwijnt geheel. De zolderverdieping wordt verhoogd. De vlaamse gevel verdwijnt. Alle vensters worden van empire-ramen voorzien (zie tekening door A. Martin, 1878).
Enkele bijgebouwen zijn inmiddels verdwenen. Circa 1880 liet de toenmalige bewoner een grote koepel op het dak plaatsen, die echter snel moest worden afgebroken, daar het huis deze last niet kon dragen. Hiervan is nog een foto bewaard gebleven.
In 1894 is het pand zowel in- als uitwendig in neo-renaissance stijl verbouwd. Hierbij werden de voor- en zijgevels met een rode steen ommetseld en werden wederom kruiskozijnen aangebracht. Bij deze verbouwing zijn inwendig vele oude betimmeringen verloren gegaan.
Sinds 1652 hangen in het huis een fraai portret van Oerrolt van Camminga Anno 1552, gesigneerd door Adraan van Cronenburgh en het eerste levensgroot geschilderde portret door Wybrand de Geest, Oerrolt van Juckema voorstellend, kleinzoon van de eerste en schoonvader van Doeke van Burmania. In het koor van de N.H. kerk bevindt zich een omstreeks 1690 aangebracht zandstenen grafmonument van Doeke van Burmania en zijn vrouw, vervaardigd door de beeldhouwer Tjeerd Forstenbergh. Tevens hangen in de kerk nog twee rouwborden van het echtpaar Rengers-van Welderen uit circa 1780. Het huis ligt op een ruim omgracht terrein. Buiten de gracht zijn nog oude contouren van een stijltuin a Ia Marot van omstreeks 1700 herkenbaar.
Na drie generaties Burmania, volgden via de vrouwelijke lijn in 1746 zeven generaties Rengers (vanaf 1806 van Welderen Rengers). Thans is het eigendom van Jonkheer en mevrouw van Eysinga die vele gegevens voor de bovenstaande beschrijving hebben verstrekt."
"Het huis is bewoond en enkele kamers zijn als kantoor in gebruik."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; "Epemastate en de kerk te Ysbrechtum" door S. ten Hoeve, 1989; Aantekeningen van J. Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0506B8AD-0613-4387-816A-06F70E57A3CF}
SHAPE_Length: 1212.8396162843846
SHAPE_Area: 65664.12614985448
Polygon: [...]
id:
199
OBJECTID: 199
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2532
UNI_NAAM: Joertsa stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 532
STI_NAAM: Joertsa stins
STI_PLAATS: IJsbrechtum
BP_ID: 2755
PNN_ID: 681
PNN_NAAM: Joertsa stins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1407 wordt deze stins voor het eerst als Jourssa stinze genoemd. Het huis is van belang omdat we het kennen - samen met de stins te Abert/Thabor, de Rodenburg en de Johansma-stins te Sneek en Sickinga te Goënga - als één van de stinzen van de stadshoofdeling Rienck Bockema van Sneek.
In 1407 was er een geschil tussen het klooster Hospitaal bij Sneek en de Sneker stadshoofdeling heer Reuenic Bockama. Zoenlieden, onder wie Reuenics schoonvader Feckka Sickinga te Goënga, maakten toen een compromis. Ondermeer werd afgesproken dat Reuenic in eigendom zou hebben da fenna by Jourssa stinze buitendijks en verder de kamp die in zijn beste grasland binnendijks ligt. Hoewel het om land bij de stins gaat, ligt het voor de hand te veronderstellen dat ook de stins zelf aan Rienck Bockema behoorde. Uit de latere eigendomsgeschiedenis blijkt dat uiteindelijk Hospitaal de stins weer geheel in zijn bezit kreeg. In de late 15de en in de 16de eeuw werd de stins door een pachtboer van Hospitaal bewoond."
"Door de vergelijking van het Register van den Aanbreng (1511), het stemcohier (1640, 1698), de registratie van kloostergoed (1609, 1619, 1644) en het floreencohier (1700, 1850) blijkt dat Joertsa-stins ten noorden van Sneek aan de Zwette lag. Als een exclave van Ysbrechtum lag hij ingeklemd tussen een Hospitaler goed onder Scharnegoutum (FC2) en het Hospitaler goed Op die Felwe onder Loënga (FC3)."
"De ligging van Joertsa-stins is dus anders dan Halbertsma veronderstelde. Deze zocht de stins ten noordwesten van Sneek en vermoedde dat hij diende ter bescherming van de Eesterzijl. De ligging van de stins aan de Zwette roept de vraag op, of de Zwette als belangrijk vaarwater mogelijk ouder is dan meestal wordt aangenomen."
PLAATS: IJsbrechtum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C0CA0C61-BB07-446A-9E4C-55C5578C3FD5}
SHAPE_Length: 377.16632958663746
SHAPE_Area: 7226.334999996945
Polygon: [...]
id:
200
OBJECTID: 200
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2525
UNI_NAAM: Sickinga of de Hege Wier
BUI_ID: 0
STI_ID: 525
STI_NAAM: Sickinga of de Hege Wier
STI_PLAATS: Goδnga
BP_ID: 2770
PNN_ID: 182
PNN_NAAM: Sickinga of de Hege Wier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1383
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Feicke Sickinga wordt rond 1383 samen met zijn neve Sicke Albada genoemd als rechthebbende op een deel van de opbrengst van de - oorspronkelijk grafelijke - tol te Staveren. Ze dreigden de Hamburgers met geweld als die niet zouden willen betalen. Uit latere bronnen weten we dat zij te Goënga woonden; hun rechten te Staveren hadden ze van verwanten (maechen) geërfd. Tijdens de Friese oorlog van hertog Albrecht van Beieren, graaf van Holland, koos Feicke de zijde van de hertog. Zijn dochter Bott Sickinga trouwde met de eveneens Hollands gezinde Sneker stadshoofdeling Renick Bockema. Renicks dochter His trouwde in 1402 met Agge Haringsz Harinxma van Heeg, die daardoor zowel hoofdeling van Sneek als eigenaar van Sickinga te Goënga werd. Daarna kwam Sickinga aan hun zoon Bocke Harinxma van Sneek.
Omdat de Harinxma's over talrijke andere stinzen beschikten, degradeerde Sickinga tot een pachtboerderij. Opmerkelijk is echter wel dat Syckingha in de 15de en 16de eeuw herhaaldelijk wordt genoemd als belangrijk bezit van de Harinxma's; waarschijnlijk mede omdat het oud familiegoed was. Zo was de schade die Bocke Harinxma's pachter op Sickinga in de vete met Hessel Albada had opgelopen één van de punten waarover in de zoen van 1447 overeenstemming werd bereikt. Bockes dochter Yde Harinxma vermaakte in 1483 haar deel van Sickyngha goet tho Goyngum deels aan de armen, deels aan familieleden. Ydes tantezegster Kathryn Feickes Harinxma gaf in 1501 bij testament renten uit Syckinghe Guet toe Goynghum aan haar zuster Yde. Een andere nicht, Katherina Watzes Harinxma genoot in 1518 blijkens haar testament eveneens renten uit een goed in Goënga. Ook de dochter Jel van oude Bocke Harinxma, die gehuwd was met Kempo Jongema, kreeg een aandeel in het voorouderlijke Sickinga. Haar kleinzoon Laes Agges Jongema, die zelf ook met een vrouw Harinxma was getrouwd, liet in 1541 een rente in Sickinghe guedt toe Goyngum, daer een Olffert Sickinghe genoempt nuu op woent na aan Foekel Jelle Harinxma dochter. In 1511 was de sate toe Sickingen eigendom van verschillende personen, voor het grootste deel Harinxma-erfgenamen. Het goed was toen 102 pondematen groot en werd door een pachter gebruikt; afzonderlijk werden het huys, die huyssteed, die cleyne fenna en dat saedland genoemd. Van de Harinxma's vererfde Sickinga via de Liauckema's aan de Aebinga's. Gerland Liauckema, weduwe Aebinga, wordt in 1640 als eigenaresse genoemd; In 1641 noemde zij in haar testament ondermeer de sate landts tot Goingha Sickingha genaemt, by Dirck Hartsz gebruyckt. In 1718 lag naast Sickinga een stinswier, ongetwijfeld een rest van de stins van Feycke Sickinga of zijn voorouders; de opvaart naar de boerderij lag er in een bochtje omheen. Vanwege zijn hoogte kreeg hij in de Friese volkskunde een plaatsje. Waling Dijkstra tekende namelijk de uitdrukking op Dy't winskje wol dogge't op 'e hege wier fan Goayinga, dan kriget men helte mear as oars earne. Ook op de atlas van Eekhoff (ca. 1850) komt de wier voor. De huidige boerderij en de weg erlangs heten nog de Hege Wier."
PLAATS: Goδnga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {92C5AE46-65F3-4630-9D13-1FB870448757}
SHAPE_Length: 614.0627086278462
SHAPE_Area: 13755.360000068658
Polygon: [...]
id:
201
OBJECTID: 201
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2534
UNI_NAAM: Bonninga of Harinxma
BUI_ID: 0
STI_ID: 534
STI_NAAM: Bonninga of Harinxma
STI_PLAATS: Loδnga
BP_ID: 2772
PNN_ID: 353
PNN_NAAM: Bonninga of Harinxma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1490
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Low Broers Bonninga woonde rond 1490 te Loënga. (…) De belangrijkste stins van de Bonninga's stond in Oppenhuizen, maar gezien deze traditie hadden ze misschien ook in de omgeving van Loënga een oud steunpunt."
"In 1511 wordt het huys van Sirick Harinxma genoemd met 66 pondematen; het land strekte tot het huis in het noorden, de kerklaan in het oosten en het land van de Heilige Sacramentsprebende van Sneek (later FC1) in het zuiden, en lag deels ten noorden en deels ten zuiden van de Gauw of Oude Snekervaart. Gezien deze belendingen mag Sirick Harinxma's huis met de sate FC9 worden geïdentificeerd. In 1540 liet Jelle Syrickz Harinxma te Loënga, in zijn testament zijn staten ende sate toe Lyongum na aan zijn zoon Syrick. Hij omschreef het goed als myn huuys ende heem, met hoff ende graft daer ick selver bewoene en bepaalde dat de bijbehorende landen, een huisstede met heem en tuin en drie rietmeren waarvan er één after myn terp lecht voor eeuwig bij de state zouden moeten blijven horen."
"In 1622 geeft Winsemius op zijn kaart Haringxma als adellijk huis vlak bij de kerk van Loënga aan. Schotanus doelde in 1664 waarschijnlijk op hetzelfde huis toen hij schreef: Loinge: hier is oock noch een overblyfsel van Harincxma state. Op de bijbehorende kaart gaf hij het echter niet aan. Op latere kaarten komt de naam Harinxma elders onder Loënga voor. Na 1664 was de sate waar eens Low Broers' stins had gestaan een gewone boerderij."
PLAATS: Loδnga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {351CAD80-C509-432C-9F79-06DA74F0A5DC}
SHAPE_Length: 832.3742156333561
SHAPE_Area: 13377.839230087622
Polygon: [...]
id:
202
OBJECTID: 202
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2536
UNI_NAAM: Pollema, Haubois of 'het Slot Loynga'
BUI_ID: 0
STI_ID: 536
STI_NAAM: Pollema, Haubois of 'het Slot Loynga'
STI_PLAATS: Loδnga
BP_ID: 2781
BP_NAAM: Haubois (Sch. en E.)
PNN_ID: 355
PNN_NAAM: Pollema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Pollema state, gelegen tussen het kloosterland van Groendijk en het land van Bonninga in Loënga, was in de Middeleeuwen geen stins. Als Polmans gued wordt het in 1511 als zuidelijke belender van het pastorieland genoemd. Waarschijnlijk was Haye Tierxz toen de gebruiker en (gedeeltelijk ook) eigenaar. In 1640 was Rein Gravius de eigenaar en gebruiker. In 1664 werd het goed Haubois genoemd,naar Cornelis Haubois, burgemeester van Sneek. Zijn dochter Romckje of Romelia trouwde met Douwe van Sixma, grietman van Barradeel. In de jaren tussen 1697 en 1714 komt hun zoon Tjalling van Sixma op Pollema te Loijenga voor; hij was grietman van Rauwerderhem en lid van Gedeputeerde Staten. In 1700 heette het huis het Slot, in 1722 't slot Loynga te Loynga, in 1721/1732 de adelyke state tot Lojenga Pollama genaemt. De tekening van J. Stellingwerf laat een huis uit de 18de eeuw zien."
PLAATS: Loδnga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {41698E22-3C37-4B0D-B013-B740CD7C97DE}
SHAPE_Length: 649.3059858328918
SHAPE_Area: 16397.71121479025
Polygon: [...]
id:
203
OBJECTID: 203
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1270
UNI_NAAM: ALBADA
BUI_ID: 270
BUI_NAAM: ALBADA
BP_ID: 2810
BP_NAAM: Albada (Sch.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Boerderijplaats gehandhaafd.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
In Van der Aa komt maar één Albada voor ("ALBADA of Vrijburg, voorm. stins prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Wijmbritseradeel, in het d. Goinga.")
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FDE88540-540E-4C28-8E46-D63922F7FFF7}
SHAPE_Length: 480.8989098477501
SHAPE_Area: 10391.445000019781
Polygon: [...]
id:
204
OBJECTID: 204
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2524
UNI_NAAM: Groot Oetsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 524
STI_NAAM: Groot Oetsma
STI_PLAATS: Goδnga
BP_ID: 2812
PNN_ID: 181
PNN_NAAM: Groot Oetsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1904 verbouwd (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Oedsma sate en Oedsma huys komt dit goed in 1511 voor; als Oetzmae in 1543. Volgens de overlevering was het een voormalig adelshuis."
"In 1511 en 1543 wordt Oedsma sate en huis beschreven als goed ten zuiden van de Gauw en ten oosten van 6 pondemaat van de vicarie. Dit klopt met de localisatie volgens de floreencohieren. In 1640 werd Groot Oetsma nog door de eigenaar Epe Taeckles bewoond. In 1721 werd het - inmiddels een pachtboerderij - door de koopman Fedde Wibes Buma aangekocht. Daarbij werd tevens het zwanenrecht gekocht van den opvaart tot de Groenedyk, ten oosten aan Sierksloot, ten westen aan Sytze Watzes sloot. Waarschijnlijk in 1672 werd dit recht ook in een muuranker verbeeld.Een stins is van Oetsma niet bekend. Wel bleek bij de verbouw in 1904 dat het muurwerk deels uit "âlde friezen" bestond."
PLAATS: Goδnga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C2CA3877-D546-4E3F-8E7D-2519B7BE4F01}
SHAPE_Length: 405.90977846383214
SHAPE_Area: 8099.010000050217
Polygon: [...]
id:
205
OBJECTID: 205
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2247
UNI_NAAM: De stinswier aan de Nieuwe Fokkesloot
BUI_ID: 0
STI_ID: 247
STI_NAAM: De stinswier aan de Nieuwe Fokkesloot
STI_PLAATS: Elahuizen
BP_ID: 2838
PNN_ID: 139
PNN_NAAM: stinswier aan de Nieuwe Fokkesloot
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan Boerderijplaats 2838 vanwege grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Schotanus (1718) geeft in een bochtje van de Nieuwe Fokkesloot in Trophorne een stinswier aan. De Fokkesloot zou zijn naam hebben gekregen omdat de Oostfriese hoofdeling Focke Ukena in 1420, toen hij uit Sloten was verdreven, door deze sloot richting Workum voer, en er de "grote bus", het kanon van de stad Groningen dat te groot was om mee te nemen, in liet zinken. De stins lag dus strategisch aan een belangrijk vaarwater."
PLAATS: Elahuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {33983C71-AF04-4086-810A-C9564C0DE505}
SHAPE_Length: 625.4343093003173
SHAPE_Area: 17859.287514836007
Polygon: [...]
id:
206
OBJECTID: 206
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1335
UNI_NAAM: MEERZICHT
BUI_ID: 335
BUI_NAAM: MEERZICHT
BP_ID: 2878
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis vermelding Meerzicht op kaart 1930.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Op de kaart van 1930 staat Meerzicht nog aangegeven.
Geen nadere informatie aangetroffen.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {AF98500E-1211-4A9B-A984-C851C88021B5}
SHAPE_Length: 394.45486637582474
SHAPE_Area: 7347.452500137165
Polygon: [...]
id:
207
OBJECTID: 207
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1334
UNI_NAAM: Minnema en Hillema
BUI_ID: 334
BUI_NAAM: MINNEMA
STI_ID: 213
STI_NAAM: Minnema en Hillema
STI_PLAATS: Harich
BP_ID: 2881
BP_NAAM: Minnema (Sch.) / op E. Pastorij
SIF_ID: 201
SIF_NAAM: Minnema State
PNN_ID: 216
PNN_NAAM: Minnema en Hillema
OPM_NAAM: Minnemastins (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Afgebroken in 1851/1896. Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1487
JR_SIF: <1200
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Minnema's worden vanaf 1428 in Harich genoemd; Minne, de voornaam waaraan de naam is ontleend, komt nog aan het einde van de 15de eeuw in de familie voor. Minne Hillezoons huys op Harich wordt in 1487 genoemd, dat gwed en hws op Harch in 1501." "Het kaartbeeld van 1718 toont Minnema ten oosten van de kerk binnen singels in de Valkeniers Polder. Het binnen de Valkeniers Polder gelegen land ten oosten van dit huis had blijkens de floreenadministratie floreennummer FC13 en heette 't Stins, Schuin er tegenover lag ten zuiden van de weg, in de hoek met het pad naar Lorburen de pastorie. In 1832 en 1844 was het Minnemahuis in de Valkeniers Polder verdwenen. De pastorie (kad. Balk H368, pastorij) lag in 1832 op dezelfde plaats als in 1718. Merkwaardig is dat de atlas van Eekhoff in 1854 als bijschrift heeft Minnema stins nu Pastorij. In 1842 werd de pastorie door een bezoeker namelijk ook beschreven als een stins. Een extra complicatie is nog dat Eekhoff direct ten oosten van de pastorie van 1718/1832 - en tegenover Minnema - een verdwenen huis Hillema aangeeft op een plaats die zowel in 1718 als in 1832 onbehuisd was. De precieze relatie tussen de genoemde huizen Minnema, Hillema en de pastorie is dus onduidelijk.
Op een tekening van Jacobus Stellingwerf uit 1723 wordt een samengesteld gebouw met in het midden een laat-gotische geveltop met pinakels en rondboognissen afgebeeld, waarschijnlijk uit de late 15de of vroege 16de eeuw. Naar ik aanneem, was dit het in 1718 aangegeven Minnema in de Valkeniers Polder. De bezoeker van de pastorie in 1842 spreekt van een torenachtig gebouw dat ook stins werd genoemd, met twee kamers boven elkaar boven een gewelfde kelder met nissen, dikke muren met nissen en glas-in-lood-vensters. Nader onderzoek naar de in 1700 en 1842 genoemde "stinzen" en de 1718, 1832, 1842 en 1854 aangegeven huizen/locaties Minnema, Hillema en "pastorij" lijkt noodzakelijk." SIF: "Wanneer de oorspronkelijke Stins gebouwd werd is niet bekend, maar mogelijk al in de 12e eeuw."
"De Minnemastins was de belangrijkste Stins van Harich. Naast deze Stins stonden er nog twee stinsen. Harich was dan ook in de vroege Middeleeuwen de belangrijkste plaats van 'Ghesterlant' en in de twaalfde eeuw zelfs hoofdplaats van de grietenij Harichsteradeel. Later werd Harich een onderdeel van de grietenij Gaasterland.
De Stins heeft zijn naam te danken aan het geslacht Minnema en heeft in de loop van de eeuwen veel bewoners gehad: door verkoop gaat het huis verschillende keren over in handen van andere families.
Het belangrijkste lid uit de familie Minnema was Pier Epes Minnema. Hij behoorde tot de Schieringers en was daar een hoofdman van. Met de Schieringers vocht hij tegen de Saksische hertogen. Toen Karel V het bewind overnam, werd Pier als rebel van zijn bezittingen verbeurd verklaard.
In 1698 is het huis eigendom van Daniël Valkenier, hoofd-muntmeester te Leeuwarden. Na zijn dood blijft zijn weduwe in het huis wonen tot haar dood in 1724. De erven Valkenier besluiten het huis te verkopen aan Regnerus Annaeus Lycklama van Wyckel, grietman van Gaasterland. Deze splitst het bezit op in een agrarisch deel of werkgedeelte, dat werd verhuurd aan pachters, en een woongedeelte.
Regnerus Annaeus sterft in 1756 en het huis wordt gekocht door Ulbo Aylva Rengers, die de nieuwe grietman is geworden. In 1840 is het nog tijdelijk in gebruik geweest als pastorie, maar in 1851 wordt het grotendeels afgebroken en in 1869 helemaal.
Van de Minnema State is slechts één afbeelding bewaard gebleven. Deze werd waarschijnlijk door Jacob Stellingwerf getekend. Deze tekening werd vervaardigd, net voordat de splitsing van het goed plaats vond.
Het gebouw staat op een omgracht terrein dat aan de noordoostzijde van de dorpskom lag en bestond uit twee haaks op elkaar staande vleugels van elk twee verdiepingen. Het belangrijkste deel van het schilderachtig gebouw was het middelste gedeelte, dat een laat-gotische geveltop en de ingangspartij bevatte, die waarschijnlijk dateerden uit eind vijftiende of begin zestiende eeuw.
Naast de hoofdingang had het huis in de zijvleugel nog een tweede ingang. Rechts van het gebouw bevond zich nog een kleine aanbouw van slechts één bouwlaag, terwijl zich links een vermoedelijk in de zeventiende eeuw aangebouwd gedeelte met grote ramen bevond met twee verdiepingen, dat gedekt werd door een tentdak." "Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Harich
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {16EF854A-8465-4A7F-AF40-EAC5B660EE52}
SHAPE_Length: 606.6879852910209
SHAPE_Area: 20937.40534625366
Polygon: [...]
id:
208
OBJECTID: 208
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2523
UNI_NAAM: Albada
BUI_ID: 0
STI_ID: 523
STI_NAAM: Albada
STI_PLAATS: Goδnga
BP_ID: 2908
PNN_ID: 180
PNN_NAAM: Albada
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1374
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als stamvader van de familie Albada van Goënga noemen genealogische handschriften uit de 16de eeuw Sicke Albada, die in de 14de eeuw zou hebben geleefd. Over de stamboom van de Albada's is door de eeuwen heen veel gefantaseerd, maar deze vermelding klopt wel. In 1374 had Sicke Albada namelijk recht op een deel van de inkomsten van de grafelijke tol te Staveren. Hij had dit recht verkregen van zijn verwant Alaert Simonsz, die het op zijn beurt had geërfd van zijn vader Simon Alardsz, die er in 1334 door de graaf van Holland mee beleend was. Samen met zijn neef Feycke Sickinga raakte hij rond 1383 in conflict met Hamburger kooplieden die weigerden de tol te betalen. Omdat bekend is dat Feycke Sickinga in Goënga woonde, en nakomelingen van Sicke Albada later eveneens, is het zeer waarschijnlijk dat ook Sicke Albada zijn stins in Goënga had. Opmerkelijk is ook dat het land van de states Sickinga en Albada voor een deel aan elkaar grenst."
"Historisch zeker is wel de persoon van Ade Albaeda, die in 1427 in Goënga een belangrijke positie innam. Hij zegelde toen namelijk voor het dorp een verdrag over het onderhoud van waterstaatswerken in het Nieuwland bij Sneek. Aannemelijk is daarom dat Ade op Albadastate in Goënga woonde."
"Vanwege schulden moest zij, weduwe van Adam Jans Harckema, de zaete Albada in 1587 verkopen aan Godschalck van Hiddema. Het goed werd toen omschreven als de saete mettet huis, muiere, hoff, wier ende vorder alle landen soe wel van de oude als nieuwe; verder werd nog het heem, de graft, de nieuwe huisinge ende ringmuiere om't hoff en de plantagie genoemd. De in 1587 vermelde wier wordt in 1718 op de kaart van Schotanus nog aangegeven."
PLAATS: Goδnga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {53E845BF-7C47-4D3B-AC6D-E1F57AEE0BF0}
SHAPE_Length: 496.88187794934265
SHAPE_Area: 8457.681894922127
Polygon: [...]
id:
209
OBJECTID: 209
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1281
UNI_NAAM: SJAERDAMA
BUI_ID: 281
BUI_NAAM: SJAERDAMA
BP_ID: 2929
BP_NAAM: Sjaardama (E.)
OPM_NAAM: Bonningastins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1491
OPM_JAAR: "De stins werd tijdens een vete op 22 maart 1491 door de Vetkopers verwoest" (http://sites.google.com/site/stinsensneek/home-1).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
"De Bonninga's waren een hoofdelingen familie in Oppenhuizen die door een huwelijk overgingen in de Sjaerdema’s. De stins werd tijdens een vete op 22 maart 1491 door de Vetkopers verwoest. De Bonninga’s hadden ook een stins in Loenga en waarschijnlijk Bons."
"Laatste melding: 1491."
(bron: http://sites.google.com/site/stinsensneek/home-1).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9019FEC2-9732-4263-8CC6-B41AC0646584}
SHAPE_Length: 517.6041721164789
SHAPE_Area: 7591.26499988012
Polygon: [...]
id:
210
OBJECTID: 210
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1336
UNI_NAAM: Galama
BUI_ID: 336
BUI_NAAM: GALAMA
STI_ID: 219
STI_NAAM: Galama
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
BP_ID: 2991
BP_NAAM: Galama (Sch. en E.)
PNN_ID: 405
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs Galama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1486
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Galama's van Koudum waren in de 15de eeuw de belangrijkste Vetkoperse hoofdelingenfamilie in de Zuidwesthoek. Hun stamhuis lag te Koudum, maar ook op vele andere plaatsen - zoals Oudega-Noordwolde, Warns en Bakhuizen - in de omgeving verwierven ze grondbezit, waarop ze militaire steunpunten inrichtten."
"In 1486 was één van de uitvalsbases van Yge Gaelez Galama een huys ofte stins toe Backhuysen.
"Aannemelijk is dat de Galama-stins te Bakhuizen met de sate Galama op de kaart van 1718 mag worden geïdentificeerd. Dat het een van de belangrijke huizen in deze omgeving was, blijkt uit de opvaart die er vanuit de Schwartzenbergs Sloot of Rijstervaart heen voerde. In de loop van de 17de eeuw werd Galama opgenomen in het door singels omgeven land rond het huis Rijs."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {24C23400-1692-455E-B3B3-63CF70C826FA}
SHAPE_Length: 374.1741433271859
SHAPE_Area: 8566.699999887123
Polygon: [...]
id:
211
OBJECTID: 211
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1339
UNI_NAAM: Camminghaburen
BUI_ID: 339
BUI_NAAM: ROORDA
STI_ID: 339
STI_NAAM: Camminghaburen
STI_PLAATS: Leeuwarden
BP_ID: 3005
BP_NAAM: Roorda (Sch.)
PNN_ID: 310
PNN_NAAM: Camminghaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Van der Aa: "ROORDA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Doniawarstal, arr. en 2 1/4 u. N. aan de Lemmer, en ten Z. van Idskenhuizen, waartoe zij behoorde."
Niet in Noomen of SIF.
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0E3DC88A-0B2A-4636-A4D7-54ECA8C0634B}
SHAPE_Length: 198.73931582665324
SHAPE_Area: 2283.0138600086048
Polygon: [...]
id:
212
OBJECTID: 212
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1309
UNI_NAAM: OENEMA
BUI_ID: 309
BUI_NAAM: OENEMA
BP_ID: 3028
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "OENEMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Doniawarstal, arr. en 2 u. Z. O. van Sneek, kant. en 4 1/2 u. N. van de Lemmer, Z. van Goingarijp, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C3CEF742-3FCB-4EF8-8168-0A077FE262F5}
SHAPE_Length: 406.8577573223848
SHAPE_Area: 4887.077499872297
Polygon: [...]
id:
213
OBJECTID: 213
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2214
UNI_NAAM: Tietema
BUI_ID: 0
STI_ID: 214
STI_NAAM: Tietema
STI_PLAATS: Harich
BP_ID: 3038
BP_NAAM: Titema (Sch. en E.)
PNN_ID: 217
PNN_NAAM: Tietema
NOO_NAAM: Hylckema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een tak van de sinds 1487 in het nabije Elahuizen genoemde familie Tietema vestigde zich in de 16de eeuw te Harich." "Eind 15de eeuw leefde in Harich namelijk olde Sascker Hylckema, nobilis in Harig. (…) Een dochter van olde Sasker in Harich, Bauck Hylckema, trouwde met Idts Tjercksz Hannema van Bakhuizen; hun dochter Rinck trouwde met Meyne van Tietema, kleinzoon van de in 1487 in Elahuizen genoemde Hans Parckez. Aannemelijk is dat hij zo het oude Hylckema-huis te verkreeg." "Van een andere dochter van Meyne, Idtscke, werd rond 1590 gezegd dat zij en haar tweede man, Wybren Reinz van Balk, wonen tho samen op Tetema staten op Harich, 't welck is een costel regement." "De kaarten van Schotanus van 1664 en 1718 geven Titema ten zuiden van de kerk aan, direct ten westen van de pastorie. Ook op de kaart van Eekhoff van 1854 wordt Titema daar aangegeven, op een toen en 1832 onbehuisd perceel."
PLAATS: Harich
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C23BA126-6014-4F46-8654-EC32A163A1A9}
SHAPE_Length: 239.00695554612662
SHAPE_Area: 3549.8496679639975
Polygon: [...]
id:
214
OBJECTID: 214
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2104
UNI_NAAM: Solckema
BUI_ID: 0
STI_ID: 104
STI_NAAM: Solckema
STI_PLAATS: Tjerkgaast
BP_ID: 3118
BP_NAAM: Solckama (Sch. en E.)
PNN_ID: 597
PNN_NAAM: Solckema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats aangepast op basis locatie Stinzen. Ingetekend op kaart 1832. Boerderijplaats gebufferd met Perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1565
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een zoon van Anne Tjercksz Solckema in Teroele, Tjerck Annez Solckema, vestigde zich in Tjerkgaast. Hij was eerst getrouwd met Both Wybrensdr Waltinga uit Snikzwaag, gestorven na 1565. (…) Na de dood van Both trouwde Tjerck Annez met Luts Meinedr Tietema. Met de laatste woonde hij enige tijd in Balk, maar in 1578 wordt hij in Tjerkgaast voor 3 caroliguldens aangeslagen. Met de pastoor en Oene Edes Reynalda behoorde hij tot de vier rijkste Tjerkgaasters."
"De atlassen van Schotanus (1718) en Eekhoff (1850) geven Solkama tussen Tjerkgaast en Wollegaast aan als een gewone stemmende sate."
PLAATS: Tjerkgaast
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E7E1890C-A1CE-49DF-AC44-EF52D4AF689A}
SHAPE_Length: 402.5573541064638
SHAPE_Area: 5019.850453407667
Polygon: [...]
id:
215
OBJECTID: 215
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1351
UNI_NAAM: HUIS TE VELDE
BUI_ID: 351
BUI_NAAM: HUIS TE VELDE
BP_ID: 3281
BP_NAAM: Huis te Velde (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "VELDE (HET HUIS-TE-), voorm. buit., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Lemsterland, 2 u. Z. O. van Oosterzee, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar deze buit. gestaan heeft, ziet men thans eene eendenkooi en boerenhuis, omgeven door eenigen beplante lanen, welke door den watervloed van het jaar 1825 grootendeels zijn vernietigd, alles beslaande eenen oppervlakte van 77 bund. 4 v. r. 30 v. ell. en in eigendom bezeten wordende door den Heer van Andringa de Kempenaer, woonachtig te Lemmer."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {53A9C6F3-07D5-4539-97AA-F9F78E320CF2}
SHAPE_Length: 2882.228393888323
SHAPE_Area: 424232.17344476836
Polygon: [...]
id:
216
OBJECTID: 216
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1110
UNI_NAAM: Ondersmaburen of Ondersma
BUI_ID: 110
BUI_NAAM: ONDERSMA JONGESTAL
STI_ID: 159
STI_NAAM: Ondersmaburen of Ondersma
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3314
BP_NAAM: Ondersma nu Jongestal (Sch. en E.)
SIF_ID: 168
SIF_NAAM: Jongestal State (Hallum)
PNN_ID: 201
PNN_NAAM: Ondersmaburen of Ondersma
OPM_NAAM: Het Huis van Berouw, Ondersmastate (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1640
JR_SIF: <1676
OPM_JAAR: Voor 1676 werd Ondersma State afgebroken en vervangen door Jongestal State. Dit " Huis van Berouw" werd In 1751 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Pas in de 17de eeuw ontwikkelde een andere boerderij op Ondersmaburen zich tot een buitenplaats met een indrukwekkend huis: Ondersma-state (Hallum FC5, SC19). Deze state is vanaf 1640 in stemcohieren en floreencohieren te volgen; zij kon (nog) niet met gegevens uit het Register van den Aanbreng van 1511 en 1540 en uit andere oude bronnen in verband worden gebracht. De grootte was 100 pm, aangeslagen voor 33 floreen. In 1640 was dr. Allard Pieter van Jongestal, raadsheer in het Hof van Friesland, eigenaar. Hij was ook de bouwheer van het grote klassicistische huis op deze sate: 't slot Ondersma, bijgenaamd Jongestal of het Huis van Berouw. Rond 1750 werd het weer afgebroken. Op de geschiedenis van de buitenplaats bij deze state behoeft hier niet te worden ingegaan."
SIF: "De State wordt voor het eerst in het begin van de 17e eeuw genoemd."
"In de 17e eeuw was Allard Pieter Jong(e)stal (1612 - 1676) "Eerste en Presiderende Raad in den Hove van Friesland" en in februari 1664 een van degenen die octrooi (vergunning) ontvingen voor de aanleg van een trekweg langs de vaart van Hallum naar de Dokkumer Ee."
"Hij liet het oude Ondersma State afbreken en een nieuw huis bouwen, dat officieel de naam Jongestal State kreeg. De naam van het huis werd in de volksmond al gauw "Het Huis van Berouw", doordat Allard Pieter vrijwel zijn hele vermogen aan het huis had besteed en kennelijk spijt kreeg, ook omdat hij geen vermogende vrouw trouwde.
De verhalen gingen ook dat het er spookte, waardoor na de dood van Allard Pieter niemand meer graag in het huis wilde wonen. Na het kinderloos sterven van zijn achterkleinzoon Pieter Jongstal, in 1739, maakten zijn neef Willem Jongstal en Pieters' stiefvader Gellius Wybrandus van Aytta aanspraak op de State. Gellius Wybrandus deed dit namens zijn dochters, die halfzussen van Pieter waren.
Na 2 jaar valt de beslissing en de State wordt aan Gellius Wybrandus toegewezen. Ik heb het idee dat zijn familie toch niet zoveel belangstelling had voor de State, want 10 jaar later, in 1751, wordt de State afgebroken.
"Ondersma, meest bekend bij den naam van ’t huis van berouw, werd hier, in de voorleden Eeuw gebouwd door den Ridder en Raad A.P. van Jongestal, en onlangs weggebroken door den Majoor Ayta", aldus "De Tegenwoordige staat van Friesland" van omstreeks 1785.
In 1850 stond er "een der sierlijkste boerenplaatsen onzer provincie, waarvan het smaakvol, wit bepleisterd woonhuis met zijn leijen dak den reiziger, die Heijum verlaten heeft, al aanstonds in het oog blinkt", zoals Cannegieter het beschrijft. Enkele jaren later, in 1871, werd de terp van Ondersma afgegraven.
Een afbeelding van de State komen we alleen tegen onder de naam Ondersma State. De afbeelding dateert uit het midden van de zeventiende eeuw, terwijl de State daarna nog slechts een eeuw bestaan heeft.
Op de afbeelding zien we een rechthoekig gebouw, bestaande uit een souterrain, een hoge bel-etage en een mezzanine, gedekt door een schildkap met op alle hoeken een schoorsteen.
Alle gevels waren voorzien van pilasters met Corintische kapitelen. Door deze zuilen werd de rijzigheid van het gebouw nog meer versterkt. De ingang van het gebouw werd bekroond door een driezijdig fronton met alliantiewapens. Op de bel-etage zijn hoge kruisvensters aangebracht.
Het terrein kon alleen bereikt worden via een classicistische poort, die op de hoeken paviljoengebouwtjes bevatte. Op deze poort zien we het jaartal 1648 staan. Al met al was het huis wellicht één van de fraaiste exemplaren van de classicistisch-barokke bouwkunst, die Friesland gekend heeft." "Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Archief J. Leemburg; "Tegenwoordige staat van Friesland", ca. 1785; Dr G.A. Wumkes, Stads- en dorpskroniek van Friesland, 1930; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A404DB7A-A754-47CE-95E0-6BF5BB396872}
SHAPE_Length: 913.8619138474921
SHAPE_Area: 25201.681980017092
Polygon: [...]
id:
217
OBJECTID: 217
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1109
UNI_NAAM: BOTNIA
BUI_ID: 109
BUI_NAAM: BOTNIA
BP_ID: 3320
BP_NAAM: (smidshuys) Botnia nu Boelema (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa (lemma Hallum): "Dit d. heeft eene fraaije binnenbuurt, en is wijd van buitenbuurten of klokslag. Ook had men vroeger zeer veel adellijke staten, als Donia_Hallum, Douma, Feitsma, Goslinga, Ondersma, en Sytjema, van welke alleen de state Goslinga nog in wezen is."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {458AE4AD-6D2D-4994-B856-49E285F4A9F6}
SHAPE_Length: 330.9497748370462
SHAPE_Area: 5228.049999907799
Polygon: [...]
id:
218
OBJECTID: 218
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2162
UNI_NAAM: Walta
BUI_ID: 0
STI_ID: 162
STI_NAAM: Walta
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3322
BP_NAAM: Walta (Sch. en E.)
SIF_ID: 305
SIF_NAAM: Walta State (Hallum)
PNN_ID: 204
PNN_NAAM: Walta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour aangepast vanwege ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen: "In 1718 lag ten oosten van het omgrachte erf een stinswier aangegeven."
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op het terrein staat nu een 18e eeuwse boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1540
JR_SIF: <1300
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Walta wordt indirect, door de pachtersnaam, in 1540 genoemd; met toponiem Waltha guedt en Walthe saete in 1543. Het goed is hier opgenomen vanwege de stinswier.
In 1511 en in 1540 was Walta een sate die door Ernst Mockema alias Unema werd verpacht. (…) Zowel in 1540 als in 1700 werd het goed voor 23 floreen aangeslagen.
In 1718 lag ten oosten van het omgrachte erf een stinswier aangegeven. In 1832 en 1850 was de wier verdwenen, maar lag om het erf nog een gracht."
SIF: "De Waltastins werd waarschijnlijk in de 13e eeuw gebouwd."
"Volgens de heer W. Waldus van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek is de terp waarop de state/stins staat waarschijnlijk 800 jaar oud. Deze terp was naar alle waarschijnlijkheid een nederzettingsterp uit de –late- middeleeuwen.
Rond 1700 werd de Stins/State al afgebroken, om daarna te worden vervangen door een boerderij, die mogelijk gebouwd werd op de restanten van de stins “Walta”.
Op een kaart van Schotanus is ten oosten van de Waltastins een kleine bult aangegeven, een soort stins-wier, met een defensieve functie. Waldus verwijst verder naar een boek van H.M van den Berg: "Noordelijk Oostergo, Ferwerderadeel" uit 1981."
"Op het terrein staat nu een 18e eeuwse boerderij."
(bron: Tekst: de heer J. Houtsma).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {02FD0F8D-4992-40C8-86F8-9A5F67E346C2}
SHAPE_Length: 408.33477154196316
SHAPE_Area: 6981.601838180001
Polygon: [...]
id:
219
OBJECTID: 219
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2150
UNI_NAAM: Donia
BUI_ID: 0
STI_ID: 150
STI_NAAM: Donia
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3323
BP_NAAM: Donia (Sch. en E.)
SIF_ID: 67
SIF_NAAM: Donia State (Hallum)
PNN_ID: 192
PNN_NAAM: Donia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is niets van deze stins terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1444
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Tijdens de Schieringer en Vetkopertwisten vernietigd, daarna opgebouwd en opnieuw vernietigd, waarna er een gewoon huis is gebouwd, dat in 1808 was afgebrand (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Waarschijnlijk was Donia in Hallum één der oudste goederen van de familie Jelmera van Ameland. Volgens het Burmaniaboek gaf Ritscke Jelmera de agrum Donianum aan zijn zoon Sasker bij diens huwelijk."
"Zo sloot bijvoorbeeld in 1444 Remko Doynge voor zichzelf en namens Sasschert zijn vader en Ritseko Doynge zijn grootvader samen met andere hoofdelingen een verbond met de stad Groningen."
"Na 1543 had Donia geen functie als adellijk huis meer. Het goed was voortaan slechts een gewone boerderij. In 1718 herinnerden alleen de stinswier en de naam nog aan de middeleeuwse
toestand."
SIF: "Deze stins is waarschijnlijk reeds in de 14e eeuw gebouwd."
"De stins zou bewoond zijn geweest door Sasker, een zoon van Ritske Cammingha, heer van Ameland. Deze Ritske is geboren in 1385 en overleden in 1451. Hij had de naam Jelmera aangenomen naar het op dat eiland gelegen kasteel, later Camminghaslot genoemd, dat diende tot verdediging tegen de zeerovers. Zijn zoon Sasker Jelmera ging zich Donia noemen naar de stins onder Hallum."
"Deze Rienk Donia, aanvoerder van een groot contingent Vetkopers, werd aangevallen door Lieuwe Jellinga en zijn mannen. Die belegerden de stins van Donia en na enige tegenstand wisten ze het huis te veroveren en "vernietigde het tot de grond toe" zoals Cannegieter schrijft."
"Hilck Donia trouwde eerst met Botte Luinia en na diens dood met Schelte Aebinga, die later te Kampen in ballingschap gestorven is. Het schijnt dat òf Schelte òf zijn zoon Ruurd op de puinhopen van het vernielde Donia een nieuwe state heeft gebouwd. In "het geslacht Aebbinga te Hijum en Hallum" (De Vrije Fries deel 1 pag. 345) schrijft Jhr. H. Baerdt van Sminia althans dat Ruurd Scheltes van Aebinga, een kleinzoon van Rienk Donia, eerst woonde op Donia State. Daar stond "een zeer schoon huis, geheel uit het water opgebouwd, met vier torens, elk met eenen vergulden weerhaan prijkende". Verder zouden er groter kelders geweest zijn waarin ondermeer een rosmolen gebouwd was om het koren te malen. Deze nieuwe state zou platgebrand zijn door de Dokkumers. Ruurd heeft de overblijfselen verder laten afbreken, het grootste deel van de stenen verkocht en er een gewoon huis voor in de plaats laten bouwen dat hij nog een aantal jaren bewoond heeft.
In 1656 was Donia State een boerderij, groot 83 pondematen (ca. 30 hectare), eigendom van Schelte van Aebinga. Na hem was zijn dochter Lucia Helena eigenaresse en vervolgens haar zoon Tjalling Homme van Camstra die op Orxma State te Menaldum woonde, die het naliet aan zijn dochter Elisabeth.
Elisabeth was gehuwd met Jan Sicco Rijksbaron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg van Eysinga State te Rinsumageest.
In 1808 ging het fout met de s(t)ate, want op 26 april 1808 is de verkoop van "het hornleger Donia State met de Spekpolle daarachter, groot 1 ¼ pondematen, onder Hallum aan den Doniaweg met daarop staande afgebrande huizinge"."
"Er is niets van deze stins terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852; Jhr H. Baerdt van Sminia, Het geslacht Aebbinga te Hijum en Hallum, artikel in De Vrije Fries, 1839; G.A. Wumkes, Stads en Dorpskroniek van Friesland, 1930).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {06DB6735-14B9-464A-ACD8-BF7B5571C975}
SHAPE_Length: 433.66227480502323
SHAPE_Area: 6674.940000090226
Polygon: [...]
id:
220
OBJECTID: 220
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2155
UNI_NAAM: Klein Feitsma of Oldersma
BUI_ID: 0
STI_ID: 155
STI_NAAM: Klein Feitsma of Oldersma
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3324
BP_NAAM: Kl. Feytsma (Sch.) / Oldersma (E.)
PNN_ID: 197
PNN_NAAM: Klein Feitsma of Oldersma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie uit Stinzen staat iets ten zuiden van de locatie uit Boerderijplaatsen. Dit betreft waarschijnlijk de locatie van de wier (zie Noomen). Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1640
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1640 en 1700 was Oldersma in dezelfde hand als het aangrenzende Feitsma. Daaraan heeft het ook zijn naam Klein-Feitsma te danken. Op de kaart uit het midden van de 17de eeuw is duidelijk dat het toen een eenvoudige boerderij was. Het goed moet hier genoemd worden vanwege de stinswier die er in 1718 achter wordt aangegeven."
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C5E2D2EF-D0C6-4D92-8805-643DE338FE58}
SHAPE_Length: 675.2483875852287
SHAPE_Area: 18256.91853853054
Polygon: [...]
id:
221
OBJECTID: 221
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2149
UNI_NAAM: De wier op Hallumerhoek
BUI_ID: 0
STI_ID: 149
STI_NAAM: De wier op Hallumerhoek
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3325
PNN_ID: 205
PNN_NAAM: wier op Hallumerhoek
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan contour Boerderijplaats vanwege ligging, en zichtbare gracht op kaart 1832. De ligging van de locatie in Stinzen is vermoedelijk onjuist, gezien de beschrijving van Noomen (wier).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegenover de kruising van de Hoge Hereweg en de Hallumerhoekster vaart gaf Schotanus in 1718 een wier of vernietigde aadelyke staate aan. In 1700 was de state 102 pondematen groot en eigendom van de grietman W.H. van Schwartzenberg vanwege zijn vrouw; in 1640 was de weduwe van Frans van Jonghema eigenaresse. Op het kadastrale minuutplan van 1832 is de locatie van de wier waarschijnlijk te herkennen in het perceel Hallum kad. B107, de afzonderlijk omgrachte plaisiertuin van de landbouwer R.T. Rienks naast de boerderij."
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B132DF66-3038-4DF8-BBAE-C8B0E8C96658}
SHAPE_Length: 541.2802220698854
SHAPE_Area: 11527.45499982655
Polygon: [...]
id:
222
OBJECTID: 222
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2154
UNI_NAAM: Jayema
BUI_ID: 0
STI_ID: 154
STI_NAAM: Jayema
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3333
BP_NAAM: Jayma of Jarrema (Sch. en E.)
SIF_ID: 163
SIF_NAAM: Jaijema State
PNN_ID: 196
PNN_NAAM: Jayema
OPM_NAAM: Jayma State, Jaima State, Jurrema State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de stins is niets terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1450
JR_SIF: <1461
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jayema is opgenomen omdat een (waarschijnlijke) bewoner in het midden van de 15de eeuw in een vetecontext voorkomt. Hoewel de precieze eigendomsgeschiedenis niet zeker is, is wel duidelijk dat de Jayema's zich aan het einde van die eeuw bevonden op het grensvlak van adel en eigenerfden."
"Dat Jayema iets meer was dan een "gewone" boerenplaats kan ook worden afgeleid uit het feit dat de bewoonster van Jayema, namelijk Siowck, weduwe van Syuert te Jayama, ook in 1497 een conflict met de Botnia's had, deze maal rond de betaling voor een statussymbool als de zwanenjacht."
"In 1640 en later was de state een pachtboerderij; in 1850 lag er nog een gracht omheen."
SIF: "In 1462 overleed hier Schelte Jaijema aan een wond die hij had opgelopen tijdens een tweekamp te Marrum op Palmzondag met Tjalling Sythijema. Die had eerst de partij van de Vetkopers aangehangen, maar veranderde op zeker moment van inzicht en werd een van de aanvoerders van de Schieringers. Schelte Jaijema kreeg rond 1461 een geschil met deze Tjalling Sythiema. Op Palmzondag van dat jaar daagden zij elkaar uit tot een tweegevecht in Marrum, met als gevolg dat Tjalling dodelijk gewond raakte en stierf. Schelte was echter in een knie geraakt en overleed later door koudvuur in die wond.
Cannegieter schrijft in 1850: "bestaat sedert onheuglijke jaren niet meer, en is thans eene boerenplaats, welke zich door niets van andere onderscheidt". "Van de stins is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852; Archief J. Leemburg ).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {29A6D965-F766-447F-ACB5-27B22C19AF60}
SHAPE_Length: 614.1446839907196
SHAPE_Area: 21650.599000058693
Polygon: [...]
id:
223
OBJECTID: 223
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1102
UNI_NAAM: Feitsma
BUI_ID: 102
BUI_NAAM: PEITSMA
STI_ID: 151
STI_NAAM: Feitsma
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3334
BP_NAAM: Feytsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 86
SIF_NAAM: Feitsma State (Hallum)
PNN_ID: 193
PNN_NAAM: Feitsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1550
JR_SIF: <1602
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Feitsma werd waarschijnlijk pas halverwege de 16de eeuw een adellijk huis."
"Na een verkoop in 1613 waarbij de state werd omschreven als huys, schuur, graft, valbruggen, cingel, homeien en drie schone tuinen was in 1640 kapitein Ruurd van Feitsma eigenaar; in 1650 woonde hij er ook. Zijn naam komt voor op de torenklok uit 1648.
Van Feitsma en het aangrenzende Oldersma is uit het midden van de 17de eeuw een kaart van de landerijen bewaard. Het vertoont een eenvoudig langwerpig huis op een omgracht terrein. Dit terrein en de singels zijn met bomen beplant. Aan de noordzijde gaf een poort toegang tot het terrein. Een tekening uit 1722 toont het eenvoudige huis, waarschijnlijk uit het einde van de 16de eeuw, en het poortje met een halsgevel. Waarschijnlijk werd Feitsma aan het einde van de 18de eeuw afgebroken. In 1832 was Feitsma een boerderij; rond het erf waren toen de grachten nog aanwezig."
SIF: "Feitsma State lag tegenover de plaats waar Jaijema State/Stins heeft gestaan.
Cannegieter schrijft: "Anders is het met het daar tegen overliggend Feitsma, dat thans ook wel eene boerenplaats is, maar dat zich door breede grachten, uitgestrekten tuin en boomgaard en cingels genoegzaam onderscheidt, om te doen zien dat daar vroeger eene heerenhuizinge gestaan heeft.
In 1602 bewoonde Hessel van Feitsma deze state. Hij was in 1600 getrouwd met Frau Douma en overleed in 1605.
De laatste van dit geslacht was Bokke van Feitsma die op 13 september 1633 te Hallum gedoopt werd. In 1648 werd hij kapitein in opvolging van zijn vader. Hij stierf op 22 maart 1657 zonder nakomelingen na te laten.
De state vererfde op Machteld van Roorda, als weduwe van Ruurd van Feitsma eigenaresse en bewoonster van Sierxma State te Deinum. Zij vermaakte Feitsma State te Hallum aan haar zusters jongste zoon Julius van Eysinga onder voorwaarde dat hij de familienaam Feitsma zou aannemen.
In 1722 was de state eigendom van mevr. A. van Sytzama, wed. Van Vos van Beesten."
"Van de state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852; G. Wumkes, Stads en Dorpskroniek van Friesland, 1930).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {AB72A906-9CBC-45E4-BAF7-30E771DED70A}
SHAPE_Length: 647.8168242471152
SHAPE_Area: 25757.095000136662
Polygon: [...]
id:
224
OBJECTID: 224
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2167
UNI_NAAM: Botnia
BUI_ID: 0
STI_ID: 167
STI_NAAM: Botnia
STI_PLAATS: Marrum
BP_ID: 3341
PNN_ID: 367
PNN_NAAM: Botnia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1418
OPM_JAAR: Na 1511 gewone boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Bottynga wordt in Marrum voor het eerst in 1418 genoemd; het goed als tho Bottingen in 1511. Het was het stamhuis van de hoofdelingenfamilie Botnia, die haar woonplaatsen naar elders verlegde. Het bleef tot het uitsterven van de familie rond 1708 eigendom van de familie, maar het was toen al eeuwen een gewone boerderij."
"Het eerste historisch betrouwbare bericht betreft Yornd Bottyngha, die in 1418 in Marrum woonde en grietman van Ferwerderadeel was."
"Vanwege de vroege "verhuizing" van de Botnia's van Oostergo naar Westergo kennen we Botnia vanaf 1511 slechts als boerderij. Voor het familiebewustzijn bleef het goed blijkens de eigendomsgeschiedenis en blijkens de vermelding als Bottinga op de kaart van Sibrandus Leo in 1579 van belang. De verhoogde middeleeuwse woonplaats, waar in de 15de eeuw de stins Botnia en later de, nog in het floreencohier van 1850 genoemde, plaats Botnia genaamd aan de Hooge Heerenweg stond, is archeologisch beschermd. Cannegieter trachtte in 1862 naar een afbeelding op een zilveren lepel een reconstructie van de stins te tekenen. Het resultaat, een gebouw met één woonlaag en een vreemd raket-achtig torentje, is weinig bevredigend. Tegenwoordig is het perceel onbehuisd."
PLAATS: Marrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1CB6EC8A-60CA-4908-B8C2-ABC42F7ECF87}
SHAPE_Length: 609.1691421839027
SHAPE_Area: 17435.43000001021
Polygon: [...]
id:
225
OBJECTID: 225
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1103
UNI_NAAM: AYSMA
BUI_ID: 103
BUI_NAAM: AYSMA
BP_ID: 3344
BP_NAAM: Aijsma (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Grafische overlap met Boerderijplaats 3649, maar naam komt overeen met Boerderijplaats 3344.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "AYSMA, voorm. adell. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Ferwerderadeel, ten W. van het d. Marrum."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {52C9BC52-47E1-4927-8CA2-5CEE48EE03D3}
SHAPE_Length: 523.0735514962065
SHAPE_Area: 16396.199999864588
Polygon: [...]
id:
226
OBJECTID: 226
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2173
UNI_NAAM: Saskera stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 173
STI_NAAM: Saskera stins
STI_PLAATS: Westernijkerk
BP_ID: 3348
BP_NAAM: Saskera (Sch. en E.)
PNN_ID: 640
PNN_NAAM: Saskera stins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1483
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Saskera styns werd in 1483 genoemd. Misschien woonde op Saskera in 1423 Foppeka Saxghera, in dat jaar "eeheer" in Ferwerderadeel. In 1483 vermaakte Jeppa Jeppama van het naburige Jeppemahuis Saskera styns met Sasker guth en Saszker terp aan zijn zusters Bottie en Ulke."
"In de Nieuwe Tijd was het een pachtboerderij, in 1640 eigendom van de weeskinderen van Idsert van Burmania. De kaarten van 1718 en 1850 tonen Saskera als een gewone boerderij aan de Jeppemalaan."
PLAATS: Westernijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9CFA12F0-9BD2-44CA-8E4F-F2F49F8071B1}
SHAPE_Length: 866.9506622777185
SHAPE_Area: 24771.08869518053
Polygon: [...]
id:
227
OBJECTID: 227
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1017
UNI_NAAM: NIJENHUIS
BUI_ID: 17
BUI_NAAM: NIJENHUIS
BP_ID: 3350
BP_NAAM: Nyehuys (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "NIJEHUIS< of Nijenhuis, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, arr., kant. en 2 u. N. van Leeuwarden, 1/4 u. Z. van Hijum; waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene groote boerderij."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C7B5E834-6F65-4B0B-8770-2D0422F4EC3C}
SHAPE_Length: 862.9969926418713
SHAPE_Area: 42229.20499955051
Polygon: [...]
id:
228
OBJECTID: 228
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1284
UNI_NAAM: OSINGA
BUI_ID: 284
BUI_NAAM: OSINGA
BP_ID: 3390
BP_NAAM: Osinga nu Burum (Sch. en E.)
SIF_ID: 221
SIF_NAAM: Osinga State (Langweer)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Osinga State is particulier bezit (SIF).
JR_SIF: >1619
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd gebouwd tussen 1619 en 1652."
"Syts van Osinga, van 1619 tot 1652 grietman van Doniawerstal, is waarschijnlijk de stichter van Osinga state.
Van 1705 tot 1722 werd het huis bewoond door de grietman Allard van Burum. Hij heeft het pand geheel verbouwd. Een prent van Stellingwerf geeft het pand in die periode weer: een statig gebouw bestaande uit drie woonlagen en een hoge zolder; de vensters bestaan nog uit kruiskozijnen, gevuld met glas in lood. Het pand heeft nog een zeer 17e eeuws karakter.
In 1730 wordt het pand als volgt beschreven: 'een seekere heerlijke huisinge tot Langweer met hovinge, keukentuin in de buiren, tabaksland, allees en verder plantage, somerhuis, stallinge, orangerie turf- en pakhuis'. In 1772 erft Frans van Eysinga het van zijn grootvader Johan Vegelin van Claerbergen, samen met het Grietmansambt van Doniawerstal.
De vensters zijn in de loop van de 18e eeuw van schuiframen met kleine ruitjes voorzien. Een tekening van A. C. Martin uit 1887 en de hierbij afgedrukte foto uit die tijd geven het pand in zijn 18e-eeuwse staat weer.
In 1887 wordt het pand voor afbraak verkocht. Het is echter niet direct tot gehele afbraak gekomen. Het pand wordt omgebouwd tot vier arbeiderswoningen, waarbij de hoofdverdieping en de ingangspartij verdwenen.
In 1939 is het pand geheel gesloopt, en is op de bestaande fundering het huidige pand gebouwd, dat een vage afspiegeling is van de oude state. De hoofdverdieping is bij deze herbouw minder hoog geworden, waardoor de verhouding van het geheel wat saai is geworden.
Een buffetkast, die in een muur was ingebouwd, bevindt zich nu in het huis Leeuwenburg te Driebergen. Een Louis XVI schoorsteenmantel is geplaatst in een kamer van de universiteit van Utrecht."
"Osinga State is particulier bezit."
(bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; "Adelshuizen in Leeuwarden" door M.W. Meijer (1980); "Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden" door W. Eekhoff (1846); Genealogische database Jan Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9DBAFC3B-E6C9-4CDD-9AE4-51414CECD533}
SHAPE_Length: 1166.8349444369408
SHAPE_Area: 35272.14001509687
Polygon: [...]
id:
229
OBJECTID: 229
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1283
UNI_NAAM: Douma
BUI_ID: 283
BUI_NAAM: DOUMA
STI_ID: 98
STI_NAAM: Douma
STI_PLAATS: Langweer
BP_ID: 3391
BP_NAAM: Douma (E.)
SIF_ID: 71
SIF_NAAM: Doumastins
PNN_ID: 303
PNN_NAAM: Douma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de Stins/State is niets meer terug te vinden in Langweer (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: De Stins werd in 1793 vervangen of verbouwd tot een State. In 1845 afgebroken en herbouwd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Douma in Langweer is het stamhuis van de familie Douwama. Volgens de traditie zouden zij evenals de Broersma's van Legemeer van de Ockema's op de grens van de Hommerts en Smallebrugge afstammen. De Douwama's waren frequent betrokken bij de partijstrijd in de 15de eeuw. Hun huis te Langweer werd in 1722 nog als een klassieke omgrachte woontoren afgebeeld. Op de kadastrale minuutplans en de Vegelin-kaarten van Doniawerstal is de omgrachte huisplaats duidelijk te zien. De familie Douwama en haar stinzen in Langweer, Irnsum, Akkrum en Oldeboorn verdient nader onderzoek."
SIF: "De Stins is in de Middeleeuwen onstaan." "De Stins werd in 1793 vervangen of verbouwd tot een State.
Begin 1845 vindt er een "Belangrijke Verkooping op Afbraak" plaats van "Douma State te Langweer". De omschrijving luidt: "Eene uitmuntende in 1793 gebouwde Heeren Huizinge, te Langweer, Douma State genaamd, bestaande in twaalf zoo groote als kleine Beneden en Bovenkamers, waarvan in eenige marmeren Schoorsteenmantels, twee keukens, een Waschkelder en eene groote Kelder, beste Zolders met beschoten Dak, Regenwatersbak, enz., - zeer geschikt aan het Water gelegen om vervoerd te worden." Deze verkoping vindt plaats na het overlijden van de eigenaar Sjoerd Berends Bekema, die op 7 januari 1845 overleden was.
De vermelding komen we tot 3 maal tegen in de leeuwarder Courant, waarbij bij de laatste vermelding inmiddels 2730 gulden op het geheel geboden is.
Deze State wordt dan nog in hetzelfde jaar afgebroken, om te worden herbouwd."
"Van de Stins/State is niets meer terug te vinden in Langweer."
(bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; LeeuwarderCourant, enkele bladen uit februari 1845).
PLAATS: Langweer
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {11A96B76-D85D-4281-87E1-851917FE1BFF}
SHAPE_Length: 601.3490670910641
SHAPE_Area: 18463.939420047438
Polygon: [...]
id:
230
OBJECTID: 230
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1286
UNI_NAAM: Solckema
BUI_ID: 286
BUI_NAAM: SOLKAMA
STI_ID: 97
STI_NAAM: Solckema
STI_PLAATS: Dijken
BP_ID: 3425
BP_NAAM: Solkama (Sch.)
PNN_ID: 102
PNN_NAAM: Solckema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Solckema's waren afkomstig uit Oldeouwer. (…) Zijn zoon Anne Tyercx (Solckema) woonde in Teroele en behoorde in 1543 tot de eigenerfden die renten aan de kerk aldaar betaalden."
"In de genealogische handschriften, uit de familie Solckema afkomstig, wordt verhaald dat Anne Tjerckz in oorlogstijd veel geld en goed verloor en eens een jaar lang vanwege de veiligheid met zijn huisgezin in de kerktoren van Teroele woonde. Blijkbaar was Solckemastate zelf niet voldoende verdedigbaar."
PLAATS: Dijken
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D3A53EB9-C288-4135-BBA5-3C4C95EB54C6}
SHAPE_Length: 708.7343844937284
SHAPE_Area: 21687.93601009769
Polygon: [...]
id:
231
OBJECTID: 231
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1287
UNI_NAAM: Hettinga
BUI_ID: 287
BUI_NAAM: HETTINGA
STI_ID: 102
STI_NAAM: Hettinga
STI_PLAATS: Teroele
BP_ID: 3433
BP_NAAM: Hettinga (Sch.)
PNN_ID: 584
PNN_NAAM: Hettinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie uit Stinzen valt buiten de contour van Boerderijplaatsen. Locaties Stinzen en Boerderijplaatsen gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1505
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Benedix Episz (Hettinga) werd in 1505 als edelman in Doniawerstal genoemd; gezien het volgende woonde hij waarschijnlijk in Teroele. In 1495, toen hij tijdens de partijtwisten gevangengenomen werd, verbleef hij echter nog in zijn voorvaderlijke dorp de Hommerts. Hij was getrouwd met een meisje Solckema, van de hoofdelingenfamilie van Oldeouwer. Een zuster van Benedix was ingetrouwd op Obbemahuis in het naburige Dijken. In 1543 was Walte Benedixz eigenerfde in Teroele en naastligger van stukjes kerke- en prebendeland aldaar. In 1578 werd zijn zoon Tete Waltis voor 3 caroligulden aangeslagen. Op de klei zou dat niet veel zijn geweest; in Teroele behoorde hij daarmee bij de drie rijkste leken. In 1580 wordt Tiete van Hettinga als grietman van Doniawerstal genoemd. Na de dood van Tete Waltis is Hettinga in Teroele eerst aan Eppe Waltys Hittingha, waarschijnlijk zijn broer, gekomen. In een ongedateerd testamentontwerp uit het einde der 16de eeuw legde hij als fideicommis vast dat myn vaders staten blyven (sall) an het sibste bloedt ende nimmermeer noch in der eeuwicheyt niet an een vremde graad sterven, want die sate behoort ende sall blyven aen het geslachte van Walte Benedix Hittingha, omdat het een vrinde huys sall blyven. Onder die voorwaarde vermaakte die sate ende staten ter Oele aan Walte Benedix, zijn broeders zoon.
In 1622, 1664 en 1718 werd Hettinga in Teroele als "edele state" aangemerkt. De weduwe van Walte Benedix Hettinga, Jildouw Hettinga, was in 1640 met haar kinderen eigenaresse van Hettinga state in Teroele."
PLAATS: Teroele
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {49D16F44-F1C5-4093-B16A-4258C76E9A02}
SHAPE_Length: 1154.3673123047406
SHAPE_Area: 89693.3636018671
Polygon: [...]
id:
232
OBJECTID: 232
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2099
UNI_NAAM: Assema
BUI_ID: 0
STI_ID: 99
STI_NAAM: Assema
STI_PLAATS: Oldeouwer
BP_ID: 3442
BP_NAAM: Assema (Sch. en E.)
PNN_ID: 439
PNN_NAAM: Assema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1501
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Vanaf 1501 is de belangrijke eigenerfdenfamilie Assema in Oldeouwer te volgen. Stamvader is Asse of Aysse Obbaz, in 1501 getuige bij de boedelscheiding in de familie Solckema."
"Assemastate was in 1640 vier weren breed; er rustten toen ook vier stemmen op. In 1640 werd het goed door een familielid gebruikt. De eigenaar in 1698 was een afstammeling in vrouwelijke lijn van de Assema's; hij verpachtte de boerderij."
PLAATS: Oldeouwer
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {56C9343D-F36D-4751-AE40-260365D5EDF2}
SHAPE_Length: 328.17795125788473
SHAPE_Area: 5693.370764964335
Polygon: [...]
id:
233
OBJECTID: 233
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1119
UNI_NAAM: Goslinga
BUI_ID: 119
BUI_NAAM: GOSLINGA
STI_ID: 170
STI_NAAM: Goslinga
STI_PLAATS: Wanswerd
BP_ID: 3506
BP_NAAM: Goslinga (Sch. en E.)
PNN_ID: 615
PNN_NAAM: Jornsma of Goslinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hoogstwaarschijnlijk was Goslinga-state in de Middeleeuwen nog een gewone pachtboerderij. Toen in 1491 het dorp zich bij het verbond met Groningen aansloot, machtigde het Wybrant Roorda, hoofdeling te Genum voor Wanswerd op te treden. Blijkbaar woonde in Wanswerd geen hoofdeling. In 1511 was Tiepke Goslinga te Hallum eigenaar van Jornsma-goed te Wanswerd. Tiepkes zoon Ernst erfde Goslinga in Hallum; de zoon Sipt vestigde zich voor 1540/1543 te Wanswerd op Jornsma, dat voortaan meestal Goslinga werd genoemd."
"Het huis werd in het begin van de 18de eeuw afgebroken. De kaart van 1718 laat een groot gebouw zien, omringd door een plantage en singels. In 1832 herinnerde de brede gracht rond de boerderij nog aan de state."
PLAATS: Wanswerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {87E481DC-D392-47A0-96C8-F9ABC1F14D65}
SHAPE_Length: 581.119001044034
SHAPE_Area: 14690.908080279007
Polygon: [...]
id:
234
OBJECTID: 234
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1115
UNI_NAAM: JONGAMA
BUI_ID: 115
BUI_NAAM: JONGAMA
BP_ID: 3541
BP_NAAM: Jongama (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "JONGEMA, Jonghama of Jongama, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Ferwerderadeel, arr, en 3 u. N. van Leeuwarden, kant. en 2 1/2 u. Z. W. van Holwerd, 1/2 u. O. Z. O. van Hallum, waartoe zij behoorde. – De plaats, waar zij gestaan heeft, weet men niet meer aan te wijzen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2FF26422-16A4-4F56-BC56-D7E5AE3EBC48}
SHAPE_Length: 307.78000938224756
SHAPE_Area: 5027.774035066739
Polygon: [...]
id:
235
OBJECTID: 235
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1104
UNI_NAAM: Ponga
BUI_ID: 104
BUI_NAAM: PONGA
STI_ID: 168
STI_NAAM: Ponga
STI_PLAATS: Marrum
BP_ID: 3545
BP_NAAM: Ponga (Sch. en E.)
SIF_ID: 226
SIF_NAAM: Ponga State (Marrum)
PNN_ID: 368
PNN_NAAM: Ponga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Tevens Buitenplaats 348 (Winia).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1548
OPM_JAAR: In 1757 grotendeels gesloopt en vervangen (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 was Tzalinck Pouwinga eigenaar van Ponga te Marrum."
"Blijkens een bewaarde gevelsteen lieten Kempo Wynia en zijn vrouw Katerina Syarda de stins verbouwen; in 1664 werd Ponga op de kaart van Schotanus als edele state Winia aangegeven. In 1640 was juffer Teth van Walta eigenaresse en bewoonster; in 1719 schonken de bewoners van Ponga avondmaalszilver aan de kerk.
De verbouw van 1548 had mogelijk betrekking op de aanbouw van één bouwlaag die op de tekening van Stellingwerf uit 1723 is te zien tegen een oudere stins van twee bouwlagen aan. Een poort gaf toegang tot het omgrachte terrein. In 1757 werd de state wederom verbouwd; ook daarvan bleef een herinneringssteen bewaard. Dit huis werd in 1786/1788 afgebroken. Sinsdien is Ponga een boerderij. Rond het erf lag in 1832 en ligt ook nu een gracht."
SIF: "Het huis, dat oorspronkelijk een stins was, werd in of voor 1548 gebouwd."
"Waarschijnlijk werd de State gesticht door de familie Ponga. Dit maken we op uit het feit dat in 1511 een Tjalling Ponga voorkomt, die grondbezit had onder Marrum. In 1540 is er sprake van een Pouwingahuys in bezit van Keympe Wynia. Deze laat het huis in 1548 vernieuwen."
"De laatste bewoner is, Gijsbert Arentsma van Idsinga, die in dienst was bij het College van de Admiraliteit te Amsterdam. In 1757 laat hij de State in 1757 grotendeels slopen en er een nieuw gebouw voor in de plaats zetten.
Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een kop-hals-rompboerderij, waarin twee stenen zijn ingemetseld. Deze vertellen iets over de geschiedenis van de plek. De ene vermeldt onder alliantiewapens dat het echtpaar Wijnia/Sjaerda dit werk in 1548 zou hebben laten maken en de tweede meldt de herbouw van Ponga State in 1757 door Gijsbert Arendsma van Idsinga.
Van de "oude" state is een afbeelding bewaard gebleven van de hand van Jacob Stellingwerf uit 1723. Hierop zien we de Ponga State afgebeeld op een omgracht terrein. Het terrein was toegankelijk via een poortgebouw met zadeldak tussen tuitgevels. Het hoofdgebouw bestond uit haaks op elkaar staande vleugels, waarvan de ene een trapgevel bezat. Tevens was er nog een tweede lagere vleugel met de toegangspartij en weer een lagere uitbouw.
Sommigen veronderstellen dat het rechter gedeelte met traptop mogelijk de laat-middeleeuwse stinstoren is geweest, maar de details wijzen er meer op dat het geheel, behoudens de uitgebouwde kamer, in 1548 ontstaan moet zijn.
Van de "nieuwe" State uit 1757 is geen afbeelding bewaard gebleven. Dit nieuwe huis is tussen 1786 en 1788 geleidelijk ontmanteld."
PLAATS: Marrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E39A8D49-27F9-45B9-9909-3D845F70C630}
SHAPE_Length: 571.8363859483163
SHAPE_Area: 19861.582780299224
Polygon: [...]
id:
236
OBJECTID: 236
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1105
UNI_NAAM: Markla
BUI_ID: 105
BUI_NAAM: MERKLA
STI_ID: 157
STI_NAAM: Markla
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3561
BP_NAAM: Merkla / Markla (Sch. en E.)
PNN_ID: 199
PNN_NAAM: Markla
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1100
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het stinsterrein bevindt zich ten noordoosten van het dorp Hallum in de bocht van de Jousmabuurtsterweg. In 1718 was naast de sate nog een stinswier aanwezig; in 1989 stond naast het terrein alleen nog een huis. De oudste vermelding van dit goed is uit 1483." "De naam Mercle of Markla is ontleend aan die van het gehucht Mercelum of Merselum waartoe het goed gehoorde. Deze buurschap op en rond de, inmiddels verdwenen, westelijke terp aan de Jousmabuurtsterweg wordt reeds in de rond 1230 tot stand gekomen levensbeschrijving van abt Fredericus van Mariengaarde (1163-1175) als woonplaats van een edelman vermeld. De identificatie van deze adellijke woonplaats in de latere kloosterkroniek van Sibrandus Leo (16de eeuw) met Marckla is vanwege de in 1718 nog bestaande stinswier geloofwaardig." "De niet met name genoemde stamvader te Merselum trouwde aan het einde van de 11de eeuw met Siweris, dochter van Ulbrand, schout van Rinsumageest." "Hoewel Markla in de 15de en 16de eeuw een pachtboerderij was, straalde het nog een zeker prestige uit."
"De stinswier van Marckla lag in 1718 op de terp van Merselum. Deze terp lag op de kwelderwal, waarop de dorpen Hijum en Hallum liggen en waarop ten westen van Hallum ook de terp van Ondersmaburen lag. Archeologisch onderzoek is tot nu toe niet verricht. Wel trof Tjamme Valk hier het bovengenoemde zegelstempel aan en vond hij in 2008 vele brokken tufsteen. Nader onderzoek zou uit kunnen wijzen of nog fundamenten aanwezig zijn. Op het kadastrale minuutplan van 1832 is aan de westkant van het terrein nog een brede gracht te zien; het terrein zelf was toen onbehuisd.
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DAD43E00-4A09-4D06-B3F8-7B17E632CDE2}
SHAPE_Length: 417.7141685462083
SHAPE_Area: 8424.506955114528
Polygon: [...]
id:
237
OBJECTID: 237
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1107
UNI_NAAM: Sythiema
BUI_ID: 107
BUI_NAAM: SYTJEMA
STI_ID: 161
STI_NAAM: Sythiema
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3565
BP_NAAM: Sytjema (Sch. en E.)
SIF_ID: 279
SIF_NAAM: Sythiema State (Hallum)
PNN_ID: 203
PNN_NAAM: Sythiema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is niets van deze state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1397
JR_SIF: <1307
OPM_JAAR: Rond 1785 afgebroken, de poort bestond in 1850 nog maar is eveneens gesloopt (SIF). In 1750 afgebroken, de poort in 1899 (Noomen). Noomen en SIF verschillen van interpretatie mbt het jaar van afbraak (zie beschrijvingen Noomen en SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van de Sythiema's is volgens Upcke van Burmania uit 1397. Onne Sythiema zou toen grietman van Ferwerderadeel zijn geweest."
"Onnes zoon Syds Sytiama stelde in 1498 zijn hues to Hallum by nacht ende by dey open voor de stad Leeuwarden."
"Sythiema vererfde tot rond 1750 in de familie Sythiema en haar nageslacht in vrouwelijke lijn. (…) In 1750 werd het huis afgebroken. Het materiaal werd door de eigenaar Menno Frans Sixma van Andla aangewend om Walta te Bozum, dat hij had afgebroken en op grond van een rechterlijke uitspraak weer moest opbouwen, te herstellen. In 1796 werd het terrein verkocht. Met Offinga en Goslinga behoorde Sythiema tot de belangrijkste staten van Hallum, als we dit tenminste afmeten aan de grote omgrachte stinsterreinen en de nabijheid van het dorp en de kerk. Op de kaarten van Sibrandus Leo (1579) en Winsemius (1622), en ook op latere kaarten, is Sythiema steeds als adellijke state aangegeven. Op het kadastrale minuutplan van 1832 zijn de voorhof, stinsterrein en appelhof, elk binnen hun eigen omgrachting, te zien. Een tekening van 1723 toont een samengesteld gebouw dat deels onderkelderd was. Enkele topgevels waren met pinakels versierd. Rond enkele ramen met kruiskozijnen bevonden zich boognissen. De poort uit 1671 werd in 1899 afgebroken; de fundamenten ervan werden in 1977 blootgelegd. De Poortfenne (1796) en de Poortburen aan de oprijlaan naar Goslinga (1850) ontleenden hun naam aan deze poort."
SIF: "De oorsprong van de stins/state zal in de 13e of 14e eeuw gelegen hebben."
"Al in 1307 is er sprake van ene Oene Sijthiema die toen grietman was en op een stins te Hallum woonde."
"Haring van Sythiëma was een van de te Hallum wonende landjonkers aan wie op 19 februari 1664 door de Staten van Friesland octrooi (vergunning) gegeven werd voor de aanleg van een trekweg langs de vaart van Hallum naar de Dokkumer Ee." "Volgens dr. Cannegieter zou Sythiema State aan haar einde gekomen zijn door toedoen van de "ritmeester Burmania". Die had Walta State te Bozum laten afbreken, maar na zijn dood werden daarover processen gevoerd tegen zijn dochter His Maria van Burmania en haar man, de 'raadsheer Sixma'. Het uiteindelijke vonnis was dat de afbraak onrechtmatig was en Walta State in zijn oorspronkelijke staat herbouwd moest worden. Walta State was van oude Friese steen opgetrokken geweest. His Maria was in 1750 eigenaresse van Sythiema State en het feit dat ook deze state uit die steensoort gebouwd was werd haar ondergang. Om aan de vereiste stenen te komen werd Sythiema State gesloopt.
Een geromantiseerd 19e eeuws verhaal dat echter door de Tegenwoordige Staat van Friesland uit ca. 1785 weersproken wordt. Dit boekwerk meldt namelijk over Bozum: "Voor niet veele jaren had men hier nog de State Walta". Die is dus òf niet herbouwd in 1750 òf de herbouwde state heeft maar enkele decennia bestaan om opnieuw gesloopt te worden. Ook het feit dat Sythiema State in 1795 verkocht wordt, spreekt dit verhaal tegen. Alleen de poort ontsnapte voorlopig aan de slopershamer en bestond in 1850 nog. Later is ook deze poort aan het einde van het straatje 'Poartebuorren' alsnog gesloopt."
"Er is niets van deze state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852; G.A. Wumkes, Stads en Dorpskroniek van Friesland, 1930; Archief J. Leemburg).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0083932D-F628-43BB-B0A1-9BB4DC0DE4B4}
SHAPE_Length: 1077.5374215349625
SHAPE_Area: 35944.41999972381
Polygon: [...]
id:
238
OBJECTID: 238
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1106
UNI_NAAM: Offinga of Aebinga
BUI_ID: 106
BUI_NAAM: OFFINGA
STI_ID: 158
STI_NAAM: Offinga of Aebinga
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3568
BP_NAAM: Offinga (Sch. en E,.)
SIF_ID: 213
SIF_NAAM: Offinga State (Hallum)
PNN_ID: 200
PNN_NAAM: Offinga of Aebinga
OPM_NAAM: Offingaburg, Offingahuis, Aebinga State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is niets van deze state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1468
JR_SIF: <1100
OPM_JAAR: Afgebroken in 1738 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Offinga werd in 1468 door de uit Hijum afkomstige hoofdeling Fecke Aebinga gekocht."
"Riurd Aebinga maakte in 1557 zijn testament. Hij beschikte daarin over verschillende goederen in Hallum: ondermeer over Offingastaeten met husingen, hoff ende singel binnen Hallum daer ick in woene, met 90 pondemaat land naest aen dat voors. huys met de Terplanden en Vischmeeden."
"Offinga vererfde tot aan de afbraak in 1738 steeds binnen de familie Aebinga en de in vrouwelijke lijn daaruit stammende familie Camstra."
"In 1622 werd Offinga op de kaart van Winsemius als adellijke state Aebinga vermeld. Van het stinsterrein van Offinga is een opmetingskaart uit 1672 bewaard gebleven, waarop behalve het huis, het hiem en de schuur op de voorhof ook een aan de schuur vastgebouwd brouhuys aangegeven staat. De tekening van Stellingwerf uit 1722 toont een groot samengesteld complex, met een onderkelderde zaalstins en daaraan aangebouwd een hoekvormig gebouw van twee woonlagen met een deur en een traptoren in de hoek. Een poort geeft toegang tot de voorhof, een brug tot het huis." "Op de kaart van Schotanus (1718) en op de kadastrale minuut van 1832 zijn de grachten van Offinga state echter goed zichtbaar." SIF: "De oorsprong van Offingaburg ligt mogelijk in de 11e eeuw of eerder als een van de verdedigingsburchten langs de kust van de Middelzee."
"Offinga State zal ongetwijfeld de oudste van de states in en rond Hallum zijn. Een aanwijzing daarvoor is het feit dat het huis binnen de huidige weg rond de oude dorpskern stond, op de westzijde van de grote dorpsterp. Vrijwel zeker hoorde het hele gebied binnen de ‘ring’ bij deze state, getuige het feit dat tot in de 19e eeuw de huizen op b.v. de Lange- en Hegebuorren grondpacht moesten betalen aan de eigenaar van Offinga State. Ook de weg van Leeuwarden naar Holwerd maakte een lange bocht rond de oostkant van de terp, tussen de grondgebieden van Offinga-, Goslinga- en Sythiema State door. De weg aan de westzijde is pas later dwars over het grondgebied van Offinga State aangelegd.
Het zal bewoond zijn geweest door het geslacht Offingahuizen dat al in 1045 vermeld wordt onder de edelen van Friesland." "Rond 1565 woonde hier Hette Ruurds van Aebinga (…). Hij bouwde bij Offingahuis twee keukens, waarvan één de blauwe keuken genoemd werd." "In 1598 werd Offingahuis te Hallum aangevallen en uitgeplunderd." "In 1587 was hij, wegens Ferwerderadeel, volmacht ten Landsdage.
Ook hij liet Offingaburg flink verbouwen. Zij lieten de poort bouwen alsmede het langhuis en naderhand de zaal met twee andere kamers. Er was tevoren ook al een zaal, maar omdat die niet uit het water was opgebouwd wilde zijn vader Hette, toen hij de hierboven gemelde twee keukens had laten maken, de zaal ook veranderen. Omdat de timmerbaas inmiddels gestorven was en hijzelf in die onveilige tijden en uit vrees voor de vrijbuiters niet aanwezig kon zijn, nam een van de knechten het werk aan. Die ondergroef het huis zodanig "dat het hem op het lijf zoude gevallen zijn, zoo de werklieden hem voor het naderend gevaar niet gewaarschuwd hadden". Toen hebben zij er een ringmuur van negen voeten, uit de gracht opgemetseld, omheen gelegd. Mettertijd waterde die in en kon het enorme gewicht van het andere gedeelte niet dragen. De muur en de zaal begonnen uit te zakken en zouden ingestort zijn, zodat Schelte genoodzaakt was opnieuw te bouwen. Het oude heeft hij laten afbreken en vanuit de grond laten opbouwen. Onder de ene kamer was een kelder die in het midden op een pilaar rustte. Bij het leggen van de fundamenten constateerde men, dat op die plek een put geweest was waar een raamwerk omheen gemaakt was. Om verzakking van de nieuwbouw tegen te gaan heide men er balken en sparren in. In het jaar 1617 werd de nieuwe zaal verder opgebouwd." "Offingahuis zou in 1738 afgebroken zijn door Willem Aemilius van Unia, grietman van Kollumerland." "Op 4 december 1816 verkocht griffier P.F. Martin te Hallum "in het hof binnen de Camstrapoort aldaar" 86 iepen en essen en daarnaast nog 52 vruchtbomen. Deze poort heeft nog enkele decennia bestaan, maar is wegens bouwvalligheid rond 1845 ook afgebroken." "Er is niets van deze state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852; G.A. Wumkes, Stads en Dorpskroniek van Friesland, 1930; Archief J. Leemburg).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B20C3385-93C5-4570-84DA-31B8BAA4F37A}
SHAPE_Length: 412.72344481655864
SHAPE_Area: 10708.824450065873
Polygon: [...]
id:
239
OBJECTID: 239
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1108
UNI_NAAM: Goslinga
BUI_ID: 108
BUI_NAAM: GOSLINGA
STI_ID: 153
STI_NAAM: Goslinga
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3569
BP_NAAM: Goslinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 102
SIF_NAAM: Goslinga State (Hallum)
PNN_ID: 195
PNN_NAAM: Goslinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1515 in brand gestoken, in 1563 herbouwd. In 1860 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Omdat in de abtenlevens van Mariengaarde in het midden van de 12de eeuw een edelman Goslic/Godschalk in Hallum wordt genoemd, is het een oude traditie dat de Goslinga's zijn
nakomelingen waren. (…) De Goslinga's verschijnen in betrouwbare historische bronnen pas laat, rond 1500."
"Zijn zoon Tiepke Goslinga wordt in 1505 als edelman in Ferwerderadeel en in 1511 als eigenaar van Goslinga genoemd. In 1515 werd hij door Tiaerd van Burmania gevangengenomen en in Leeuwarden opgesloten; de state werd in brand gestoken."
"De state werd in 1711 geveild, waarna het tot de afbraak in 1860 aan leden van de familie Van Burmania behoorde."
"Met Offinga en Sythiema was Goslinga de derde omgrachte state vlak bij het dorp. Sibrandus Leo (1579) gaf Goslinga op zijn kaart reeds als adellijk huis aan. Het huis werd in 1711 en 1722 afgebeeld als een hoekvormige zaalstins zonder verdieping tussen trapgevels, waarschijnlijk stammend uit 1563. Naar het zuidoosten verbond een lagere gevel het gebouw met een zuidwestwaarts gerichte schuur, waardoor het gehele gebouwencomplex een aan drie zijden gesloten hof vormde. In 1711 worden de grote zaal, vier kamers, een keuken, drie kelders en de schuur vermeld. De poort die tot het terrein toegang gaf werd in 1773 door een hek vervangen."
SIF: "Wanneer de State (of stins) gebouwd is, is niet precies bekend. Tegen het einde van de 15e eeuw wordt voor het eerst over een State gesproken."
"De naam Goslinga komt al in de 12e eeuw voor in Hallum. De edelman Goslinck Goslinga had een moord begaan en om zich van die zonde te zuiveren haalde pastoor Frederik hem over zijn hele vermogen en al zijn landerijen te gebruiken voor het stichten van een klooster, dat Mariëngaarde werd genoemd." "Sinds 1460 werd de Goslinga State bewoond door Feye Goslinga, die getrouwd was met Syds Tjaerda. Hun zoon Tjepcke koos de zijde van de hertog van Saksen. Waarschijnlijk door deze keuze ging de State in vlammen op." "Ernst II Goslinga, liet de trieste restanten opruimen en in 1563 de State herbouwen, getuige een steen die in de gevel van de later state ingemetseld was."
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {26736113-BDBE-48F8-ADB8-796AADE1865E}
SHAPE_Length: 725.391242425871
SHAPE_Area: 25370.26874988377
Polygon: [...]
id:
240
OBJECTID: 240
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1095
UNI_NAAM: Jaarsma
BUI_ID: 95
BUI_NAAM: JAARSMA
STI_ID: 473
STI_NAAM: Jaarsma
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3590
BP_NAAM: Hannia (Sch.) / Gr. Jaarsma (E.)
PNN_ID: 247
PNN_NAAM: Jaarsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Jaarsma te Holwerd gold als adellijk. Zij behoorde tot de kleine hoofdelingen en stierf in de vroege 17de eeuw uit. De state vererfde al eerder via de vrouwelijke lijn uit de familie."
"In 1491 sloot Take Jaersma zich aan bij het verbond met Groningen en in 1504 en 1505 wordt hij als edelman in Dongeradeel genoemd. In 1511 was hij eigenaar en gebruiker van Jaarsma te Holwerd."
"Op de kaarten van 1622 en 1664 wordt Jaersma nog een edele state genoemd, op die van 1718 niet meer. De boerderij lag in 1832 en ook nu nog binnen een ruime gracht."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9FE0E425-3212-4395-AFEB-10956A1F1CA4}
SHAPE_Length: 513.6304748000862
SHAPE_Area: 13064.05912504986
Polygon: [...]
id:
241
OBJECTID: 241
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1094
UNI_NAAM: Hania
BUI_ID: 94
BUI_NAAM: HANIA
STI_ID: 472
STI_NAAM: Hania
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3591
BP_NAAM: Hannia (Sch. en E.)
SIF_ID: 118
SIF_NAAM: Hania State (Holwerd)
PNN_ID: 245
PNN_NAAM: Hania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1453
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Rond 1807/8 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van de Hania's van Holwerd dateert van 1453. In de naam van de pachter van 1511 werd de state Hanygen genoemd. Deze familie Hania stierf in de 16de eeuw uit. Hania werd daarna het huis van een tak van de Aylva's."
"Tot in het begin van de 19de eeuw zou de state Hania met de daarbij verworven landerijen eigendom van de familie Aylva blijven. Van de state is een tekening uit 1722 bewaard. Daarop zijn echter slechts een 17de-eeuws gebouw binnen een gracht en toegangspoortje waar te nemen. Dit huis werd rond 1807 afgebroken."
SIF: "De State wordt voor het eerst in de 15e eeuw genoemd."
"De oudst bekende eigenaars van de Hania State zijn Binnert Haijnghe en Worp, die al in de 15e eeuw genoemd worden. De volgende vermelding dateert uit 1511: in dat jaar is Ritsche Hanijgen eigenaar."
"In 1807 proberen erfgenamen het huis te verkopen, maar ze kunnen er geen koper voor vinden. Tenslotte werd de inboedel grotendeels in een boelgoed verkocht. Rond 1808 werd de state afgebroken.
Het omgrachte terrein waarop de Hania State stond, kon alleen bereikt via een poortgebouw. Deze had een zadeldak tussen tuitgevels met tot schoudertjes uitgemetselde cordonbanden. In de voorgevel zat een steen met alliantiewapens.
Uit 1722 of 1723 is een afbeelding van de State bewaard gebleven van Jacob Stellingwerf. Op deze tekening staat trouwens ten onrechte Tjessens State. Het huis was tien ramen breed en bestond uit een vleugel van 4 ramen breed met maar één bouwlaag en een vleugel van 6 ramen breed met twee bouwlagen. De middelste twee raamvakken van de hoge vleugel waren nog weer hoger uitgebouwd en voorzien van een kroonlijst en een fronton.
De Hania State zou heel goed gedateerd kunnen hebben uit de 17e eeuw. Uit het archief blijkt dat de familie Aylva in die tijd aanzienlijke hypothecaire leningen aangingen. Tenslotte bevinden zich in het Fries Museum te Leeuwarden sinds 1901 twee uit natuursteen gehouwen knielende figuren. Deze figuren zijn afkomstig van een grafmonument in de kerk van Holwerd en moeten in het midden van de zeventiende eeuw vervaardigd zijn. Welke twee personen ze voorstellen is niet bekend, maar het zouden Hessel van Aylva en zijn vrouw van Brandstede of Ernst van Aylva met zijn vrouw van Hania State kunnen zijn."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8B25D5AA-5AAB-4014-9B5A-D03CA537151F}
SHAPE_Length: 829.8131862456753
SHAPE_Area: 32092.456380210482
Polygon: [...]
id:
242
OBJECTID: 242
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2471
UNI_NAAM: Bonga of Buwinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 471
STI_NAAM: Bonga of Buwinga
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3593
BP_NAAM: Bonga (Sch. en E.)
PNN_ID: 244
PNN_NAAM: Bonga of Buwinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1491
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van de stins van Bonga is de laatmiddeleeuwse kelder bewaard gebleven. Het was de woonplaats van een of meerdere in de 16de eeuw uitgestorven familie(s) Bonga of Buwinga.
De filiatie van de Holwerder Bonga's en Buwinga's is niet duidelijk. In het midden van de 15de eeuw schijnt hier Syds Buwyngha gewoond te hebben. Zijn zoon Syole trouwde met een dochter van Romcke Donia alias Jelmera uit Hallum. In 1473/1474 spande deze zich in om rechten en goederen van de Jelmera's op Ameland te verkrijgen. In 1491 tekende Hessell Bonga samen met Worp Haynya voor de gemeente van Holwerd het verdrag met Groningen."
"Bonga lag direct ten zuiden van, nu in het dorp Holwerd. Het land (FC25) lag evenwel in een groot blok buiten de Oude Zeedijk. In 1630 was sprake van de gehele olde en ... nye huysinge van Bonga state; in 1632 van een afzonderlijk oud voorhuis. Dit komt overeen met hetgeen bewaard is gebleven en uit oud kaartmateriaal blijkt. Naast de stins werd een boerderij gesticht; het voorhuis tegen de stins aan. De stins werd later door een nieuw en in 19de eeuw met een verdieping verhoogd gebouw vervangen; de oude kelder met middeleeuws muurwerk en gewelf bleef daarin bewaard. In de 19de eeuw werd de schuur van de boerderij afgebroken."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DA5A41C9-676D-4195-9153-5FBB5D8ED5B9}
SHAPE_Length: 727.7539936878435
SHAPE_Area: 24365.055000056214
Polygon: [...]
id:
243
OBJECTID: 243
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2474
UNI_NAAM: Signaeda
BUI_ID: 0
STI_ID: 474
STI_NAAM: Signaeda
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3595
BP_NAAM: Signeade (E.)
PNN_ID: 248
PNN_NAAM: Signaeda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1620
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij Hania werd rond 1708 ook het land en het hornleger van het aangrenzende Signaeda (FC18) gebruikt, waar rond 1620 een voorhuys staande op een kelder en in 1623 een hoff, singel en porte werden genoemd en dat in 1664 nog als edele state had gegolden."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A4668968-0F72-49A5-A834-E7000F7AAF04}
SHAPE_Length: 527.7652937944935
SHAPE_Area: 14624.11889013089
Polygon: [...]
id:
244
OBJECTID: 244
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1121
UNI_NAAM: Tjessens
BUI_ID: 121
BUI_NAAM: TJESSENS
STI_ID: 475
STI_NAAM: Tjessens
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3607
BP_NAAM: Tjessens (Sch. en E.)
PNN_ID: 249
PNN_NAAM: Tjessens
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_JAAR: Rond 1898 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1505 worden in Dongeradeel Gerrit Tiessens en Ulbe Tiessens als edellieden genoemd. Ulbe woonde op Tjessens."
"Tjessens wordt op de verschillende kaarten als adellijk huis aangegeven. Tot 1652 vererfde het binnen de familie. In dat jaar werd de helft van de state verkocht, met de huisinge, schuer, poorte, gracht ende cingel. Bij een verkoop in 1699 werden bovendien het hinxtewad en de tuyn genoemd. Rond 1850 werd de bovenverdieping van het huis afgebroken. Een foto van omstreeks 1896 laat een negentiendeeeuwse gevel zien en een geheel gesloten zijgevel die uit de gracht oprees. Rond 1898 werd het gebouw afgebroken."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E7A0778C-2606-4EDB-ABEB-E707C2D557B6}
SHAPE_Length: 1156.4656048836803
SHAPE_Area: 49169.656519851385
Polygon: [...]
id:
245
OBJECTID: 245
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1135
UNI_NAAM: Siuxma
BUI_ID: 135
BUI_NAAM: SJUXMA
STI_ID: 483
STI_NAAM: Siuxma
STI_PLAATS: Waaxens
BP_ID: 3613
BP_NAAM: Sjuxma (Sch. en E.)
PNN_ID: 614
PNN_NAAM: Siuxma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Alleen het poortgebouw is bewaard gebleven. De erachter gelegen boerderij is bewoond (SIF).
JR_NOOMEN: <1250
JR_SIF: <1600
OPM_JAAR: Siuxma werd rond 1750 afgebroken. Het omgrachte erf en de poort met het alliantiewapen Harinxma-Botnia bleven bewaard (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Siuxma is een adellijke machtspositie die reeds in het midden van de 13de eeuw wordt genoemd. De familie Siuxma stierf in de 16de eeuw uit. De stamvader en waarschijnlijke naamgever van het huis en de familie was Sinicus of Siuck, die leefde in het begin van de 13de eeuw."
"Hoe de stins eruit heeft gezien is niet bekend. Een tekening van Stellingwerf van "het oude klooster" stelt mogelijk Siuxma voor: een bescheiden laat-gotisch gebouw boven een kelder, met boogramen en een topgevel met pinakels, gelegen op een met steen beschoeide huisplaats. Siuxma werd rond 1750 afgebroken. Het omgrachte erf en de poort met het alliantiewapen Harinxma-Botnia bleven bewaard. Mogelijk stond het huis op het zuidwestelijke, smalle deel van het hornleger."
SIF: "Mogelijk werd de state al in de 16e eeuw gebouwd."
"In Waaxens staat nog het poortgebouw van de v.m. Sjuxma State. Het is in de 17e eeuw opgebouwd van rode baksteen en is voorzien van twee tuitgevels. In de gevel aan de veldzijde bevindt zich een steen met de wapens Harinxma-Botnia, met het jaartal 1668, welke mogelijk van de state afkomstig is. In de gevel aan de hofzijde bevinden zich duivengaten.
De poort staat thans op een singel tussen twee grachten. In de zijgevels bevonden zich twee later ingehakte poortjes, die weer dichtgemetseld zijn. Opmerkelijk is dat de plattegrond een parallellogram vormt, evenals sommige stadspoorten, hetgeen het vuren door de poort bemoeilijkt. Wellicht is het hier uit de situatie ontstaan.
Reeds in de 16e eeuw wordt een Rents Sjuxma vermeld. Mogelijk is de state in deze eeuw gebouwd. In ieder geval wordt de state op 17e-eeuwse kaarten weergegeven.
In 1606 huwde Ernst van Harinxma met Tieth van Botnia. Door hen is waarschijnlijk de state verbouwd. Op het omgrachte terrein bevindt zich thans een 18e-eeuwse boerderij."
"Alleen het poortgebouw is bewaard gebleven. De erachter gelegen boerderij is bewoond."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa
Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Waaxens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9452DA2C-D276-40A0-965F-D0A0899C1B12}
SHAPE_Length: 686.6973571573177
SHAPE_Area: 24869.99999991525
Polygon: [...]
id:
246
OBJECTID: 246
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2476
UNI_NAAM: Tzigera te Medwerd
BUI_ID: 0
STI_ID: 476
STI_NAAM: Tzigera te Medwerd
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3618
BP_NAAM: Tsigera (E.)
PNN_ID: 250
PNN_NAAM: Tzigera te Medwerd
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tzigera state ontleende zijn naam aan een oude gelijknamige familie. Evenals Bolta en Bauwerda in Holwerd betreft het een reeds in de 15de eeuw opgegeven hoofdelingenpositie. In contemporaine bronnen komt het slechts als pachtgoed voor. Blijkens de naam van de pachter Gerleff Thiegera in 1511 werd toen de naam Thiegera, Tiegera of Tyegera guedt te Medwert (1543) reeds gebruikt. In 1700 heette het Tygra, in 1850 Tygera. In de eerste helft van de 15de eeuw woonde hier Epe Tzigera, gehuwd met Bauck Ingia."
"De boerderij onderscheidde zich op kaarten niet door de aanwezigheid van een wier of een brede gracht. Van Tzigera bestaan geen oude afbeeldingen. Op de kaarten van Schotanus (1664, 1718) draagt het geen naam."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4646AA9D-4A38-46C3-96EC-EC98711BBBCE}
SHAPE_Length: 414.60669815419004
SHAPE_Area: 9990.875000124612
Polygon: [...]
id:
247
OBJECTID: 247
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2469
UNI_NAAM: Bauwerda steenhuys te Bawert
BUI_ID: 0
STI_ID: 469
STI_NAAM: Bauwerda steenhuys te Bawert
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 3622
BP_NAAM: Gr. Baarda (E.)
PNN_ID: 242
PNN_NAAM: Bauwerda steenhuys te Bawert
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1404
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze stins wordt al vroeg genoemd: in 1404 als Bauwerda steenhuys. De naam is afgeleid van de terp Baert. Verdere gegevens zijn echter schaars. In 1404 verkreeg Roward Caymga van het klooster Klaarkamp het deel dat het klooster
bezat van Bauwerda steenhuys ende stattim (in dorso: Bawert steens ende statten, Holwert)."
"Als in 1404 de terp ook reeds, zoals in 1511 en 1640, slechts één goed telde, kan de stins Bauwerda dus met FC16 worden geïdentificeerd. De eigenaars van 1511 zouden dan de rechtsopvolgers van Roward Caymga in 1404 kunnen zijn.
In 1830 lag op het terrein een boerderij; langs twee en een halve zijde van het rechthoekige hornleger lag een brede gracht. De terp is beschermd. Van een stins of adellijke behuizing is in de Nieuwe Tijd geen sprake meer."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {955EA3F6-8660-42A4-8365-B1C2A8B3D123}
SHAPE_Length: 263.7186187210437
SHAPE_Area: 4258.155000007413
Polygon: [...]
id:
248
OBJECTID: 248
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1134
UNI_NAAM: MELLEMA
BUI_ID: 134
BUI_NAAM: MELLEMA
BP_ID: 3630
BP_NAAM: Mellema (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "MELLAMA of Mellema, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 4 u. N. W. van Leeuwarden, kant. en 1 u. Z. O. van Holwerd, 10 min. N. O. van Foudgum, waartoe zij behoort.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenhuizing. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 10 bund. 10 v. r., worden thans in eigendom bezeten en bewoond door de Weduwe J. Mellema."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C3B9456E-9B29-487E-A92C-6E9D9FED269E}
SHAPE_Length: 873.7396575497625
SHAPE_Area: 28439.69933007743
Polygon: [...]
id:
249
OBJECTID: 249
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1136
UNI_NAAM: Stinstra
BUI_ID: 136
BUI_NAAM: STIENSTRA
STI_ID: 463
STI_NAAM: Stinstra
STI_PLAATS: Foudgum
BP_ID: 3631
BP_NAAM: Stinstra (E.)
PNN_ID: 155
PNN_NAAM: Stinstra
NOO_NAAM: Stinstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_JAAR: Rond 1750 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Stinstra was de stins van de Foudgumer dorpshoofdelingen. De familie wordt sinds het begin van de 15de eeuw genoemd, de oudste vermelding van de stins is uit 1543: Stenstra guedt oft staten."
"Dezen verkochten het in 1640. Bij die gelegenheid werd het omschreven als een schone sate, state ende landen, Stinstra genaemt; tevens was sprake van 't oudt stins. Sindsdien was
de state geen adellijk bezit meer. Hij werd in 1640 en 1700 verpacht."
"In historische tijd lag Stinstra onderaan, maar net buiten de terp van Foudgum. Een aansluitend perceel op de terp zelf behoorde in 1700 nog bij de state. Uit opgravingen in 1966 bleek dat in de vroege Middeleeuwen op dat perceel de gebouwen lagen. Van de Romeinse tijd tot en met de Karolingische tijd werden bewoningsresten uit vijf fasen opgegraven. In de Karolingische tijd lag er een boerderij, waarvan de stal, de put en de erfafscheiding werden bloot gelegd. In de loop van de Middeleeuwen "zakte" de boerderij van de terp af. De bedijking maakte nu ook bewoning buiten de terp mogelijk. Daar werd ook de stins gesticht, waaraan Stenstera ongetwijfeld zijn naam ontleende.
Na de vermelding van de oude stins in 1640 was er geen sprake meer van een stins. Alleen de Tegenwoordige Staat maakt er aan het eind van de 18de eeuw melding van dat de slotstoren of stins voor ruim 40 jaar werd afgebroken."
Van der Aa: "STINSTRA of Stienstra, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 5 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 u. Z. O. van Holwerd, 2 min. N. W. van Foudgum, waartoe zij behoorde."
PLAATS: Foudgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {AD7BD75A-60FE-4DEE-B1A0-9719BB06DE72}
SHAPE_Length: 442.0899288926588
SHAPE_Area: 9618.575992507152
Polygon: [...]
id:
250
OBJECTID: 250
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2172
UNI_NAAM: Reinalda
BUI_ID: 0
STI_ID: 172
STI_NAAM: Reinalda
STI_PLAATS: Westernijkerk
BP_ID: 3639
BP_NAAM: Reynalda (Sch. en E.)
PNN_ID: 639
PNN_NAAM: Reinalda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Reinalda, in 1540 toe Regnaelde genoemd, is opgenomen vanwege de stinswier die er naast lag. In de 16de eeuw was het adellijk bezit, maar werd het verpacht."
"In de 16de eeuw en later waren Groot- en Klein-Reinalda pachtgoederen. Dat hier in de middeleeuwen een verdedigbaar huis stond, blijkt uit de stinswier die in 1718 in de singel ten westen van het erf van Groot-Reinalda lag. In de 16de eeuw werd Reinalda-state als oude adellijke woonplaats beschouwd."
PLAATS: Westernijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {755CE67A-15B6-4C48-BEF8-C153D55D0291}
SHAPE_Length: 472.21462547996737
SHAPE_Area: 11301.921799863503
Polygon: [...]
id:
251
OBJECTID: 251
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1346
UNI_NAAM: Jeppema
BUI_ID: 346
BUI_NAAM: JEPPEMA
STI_ID: 171
STI_NAAM: Jeppema
STI_PLAATS: Westernijkerk
BP_ID: 3644
BP_NAAM: Jeppema (Sch. en E.)
PNN_ID: 638
PNN_NAAM: Jeppema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1431
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jeppema was in de 15de eeuw en waarschijnlijk ook reeds eerder een belangrijk adelshuis. In de 16de eeuw vererfde de stins op Jeppema-nazaten in vrouwelijke lijn. De gelijknamige familie komt in 1431 als Jeppama voor, de state als Jeppema haus in 1483."
"Op de kaarten van 1579 (Ieppam), 1622 en 1664 werd Jeppema als adellijke state vermeld. De tekening van J. Stellingwerf in 1722 toont een eenvoudig samengesteld gebouw van één bouwlaag. Het linkerdeel daarvan, met een trapgevel, lijkt uit de 16de eeuw te dateren en zou de resten van een oudere, onderkelderde, stins kunnen bevatten. Op de atlas van 1718 is het huis aangegeven op een omgracht perceel ten noordoosten van de kerk. In 1832 was het omgrachte gebied uitgebreid met een perceel ten noordwesten van de de kerk. In beide jaren strekten zich buiten de gracht nog tuinen en lanen uit. In 1850, 1860 en 1911 waren de veldnamen van deze afzonderlijke percelen nog bekend."
PLAATS: Westernijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2D0F77D6-FC9A-4BBD-9D7F-C54FE2E50C35}
SHAPE_Length: 1345.8282594209177
SHAPE_Area: 75701.28999988608
Polygon: [...]
id:
252
OBJECTID: 252
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2166
UNI_NAAM: Sybada
BUI_ID: 0
STI_ID: 166
STI_NAAM: Sybada
STI_PLAATS: Marruk
BP_ID: 3648
BP_NAAM: Sibada (Sch. en E.)
PNN_ID: 369
PNN_NAAM: Sybada
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1382
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sibada werd voor het eerst in 1382 genoemd als Zibadehusen. Als adellijk huis raakte in het begin van de 15de eeuw buiten gebruik omdat de erfdochter trouwde met de naburige hoofdeling Botnia.
Door de verering van Onze Lieve Vrouwe van 's-Hertogenbosch vond een bewoner van Zibadehusen in die prochi geheyten Meerhem in 1382 genezing. Een dochter van de Sibeda's trouwde in het midden van de 15de eeuw met de in 1462 in een gevecht omgekomen Tzaling Botnia van Botniastins onder Marrum. In 1511 en 1540 was Sijbada goet daardoor een pachtboerderij van de Botnia's. Het wapen Sibeda figureerde toen nog in de kwartierstaten van de Botnia's. Ter plekke waar in de Nieuwe Tijd eene plaats Sijbada State aan den Hooge Heerenweg, zoals het floreencohier van 1850 hem noemt, stond, staat ook tegenwoordig nog een boerderij met die naam."
PLAATS: Marruk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C8202B6F-2E54-4F08-A250-E9A0821D6897}
SHAPE_Length: 357.19446348540583
SHAPE_Area: 6828.849999859743
Polygon: [...]
id:
253
OBJECTID: 253
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1112
UNI_NAAM: Luinia te Ondersmaburen
BUI_ID: 112
BUI_NAAM: LUNIA
STI_ID: 156
STI_NAAM: Luinia te Ondersmaburen
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3657
BP_NAAM: Luinia (Sch.)
PNN_ID: 198
PNN_NAAM: Luinia te Ondersmaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Eekhoff plaatste Lunia meer noordelijk (Boerderijplaats 3316). Zie hiervoor de beschrijving van Noomen ("In 1718 lag de boerderij van Lunia nog bij Oldersmaburen; in het midden van de 19de eeuw was zij naar elders op het Lunia-land verplaatst").
JR_NOOMEN: <1300
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Lunia is opgenomen vanwege de hier gevonden fundering van een stins. De naam Lyonie wordt voor het eerst in 1511 vermeld, in de naam van de pachter Sipcke Lyonie. Mogelijk kennen we naamgever, Liudo, die rond 1200 edelman in Ondersmaburen was. Er zijn meer voorbeelden dat een deel van de naamgevers van belangrijke stinzen, danwel families in die tijd leefden."
"De 13de-eeuwse vermelding betreft domnus Waltetus de Underthum, dus "heer Waltet van Ondersmaburen", die werd geboren rond 1170, en zijn zoon de edelman (vir nobilis) Liudo, bij benadering geboren rond 1200."
"In 1540 was Lunia eigendom van Rixt Aebingha, weduwe van Peter Aylva, gebruiker was toen Thyemme Lyonie."
"In 1718 lag de boerderij van Lunia nog bij Oldersmaburen; in het midden van de 19de eeuw was zij naar elders op het Lunia-land verplaatst. Bij dit goed en bij de vlak ernaast gelegen Schierstins werden in 1999 twee fundamenten van stinzen gevonden. Er is een tekening van Pieter Idserts Portier van rond 1750 bewaard van een ruïne naast een boerderijtje. Blijkens de hoek waaronder de kerk van Hallum werd afgebeeld - en omdat de Schierstins in 1718 al geheel verdwenen was - betreft het Lunia."
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F26C7FAE-95B4-47D4-B03B-A02414ADAF0D}
SHAPE_Length: 354.98302768161926
SHAPE_Area: 8554.485000031591
Polygon: [...]
id:
254
OBJECTID: 254
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1113
UNI_NAAM: Gerbada of Douma
BUI_ID: 113
BUI_NAAM: GERBRANDA GERBADA DOUMA
STI_ID: 152
STI_NAAM: Gerbada of Douma
STI_PLAATS: Hallum
BP_ID: 3658
BP_NAAM: Gerbada/Gerbranda ook Douma (Sch. en E.)
SIF_ID: 70
SIF_NAAM: Douma State (Hallum)
PNN_ID: 194
PNN_NAAM: Gerbada of Douma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Er is niets van deze state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1565
OPM_JAAR: In 1796 ter afbraak verkocht (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Evenals Feitsma werd Gerbada pas in de loop van de 16de eeuw een adellijk bewoond huis. In 1511 was Ids Eminga eigenaar."
"In 1622 wordt Douma als adellijke state aangegeven. In 1648 worden bij de state naast huis, hornleger en bepoting ook visserij en zwanenjacht genoemd." "Het huis werd in 1722 door Stellingwerf getekend. Het bestond uit een zaalstins van twee woonlagen tussen trapgevels; waarschijnlijk daterend uit de 16de eeuw. In de 17de eeuw werd er een lang gebouw van één woonlaag, met een gezwenkte eindgevel, Vlaamse gevels en pilasters toegevoegd. Tot het stinsterrein gaf een poort met een wapensteen toegang. Het huis werd in 1794 en 1796 ter afbraak te koop aangeboden. Op de kadastrale minuutplan is er op het terrein geen bebouwing meer aangegeven. Wèl was toen het grachtenpatroon nog op het terrein, dat als Sixmabosch bekend stond, aanwezig." SIF: "Rond 1565 woonde hier Epe van Douma die een voorvechter van de Unie van Utrecht was en vele rekesten aan de Hertog van Aremberg mee ondertekende."
"De verdwijning van Douma State beschrijft dr. Cannegieter als volgt: "Eene stijfhoofdigheid is oorzaak geweest van de slo¬ping van Douma state. De heer Sixma, die geene mannelijke afstammelingen had, verspreidde het gerucht dat hij wel genegen was zijne state te verkoopen. Op zekeren dag vervoegt zich ten dien einde bij hem de heer Plettenberg, die in de Oost-Indien een groot fortuin had gemaakt. Men wordt den koop, op eene klei¬nigheid na, eens, doch beide partijen blijven onwrik¬baar op hun stuk staan. Eindelijk, na veel over en weder praten, vroeg de Oosterling of hij over die kleinigheid kon heen stappen, want zoo hij den drempel verlaten had, hij van den koop niets meer wilde weten. Sixma bleef onverzettelijk en de koop had geen voortgang. Den volgenden dag evenwel was Sixma tot andere gedachten gekomen. Hij rijdt naar Leeuwarden, zoekt Plettenberg op, en geeft hem te kennen, dat zijn slot thans voor de geboden som te krijgen is. Maar Plettenberg geeft ten antwoord, dat hij bij zijn gezegde van gisteren bleef, en dat, met zijnen laatsten voetstap buiten de deur, de gansche handel vernietigd was. Nu wordt Sixma toornig en zegt dat zijn huis na zijnen dood zal afgebroken worden, en dat er geen steen op den anderen zal overig blijven. Dit vonnis is maar al te wel nagekomen. Thans is alles in bouwland herschapen, niets is er van overgebleven, als slechts een fraai ge¬houwen, steenen leeuw, die met een grimmig gezicht het wapen van Douma in zijne klaauwen vasthoudt, die vroeger zeker het voorplein van dat deftige verblijf der edele bewoners versierde, en thans, als een gedenktee¬ken van het vergankelijke en wisselvallige van aardsche grootheid en magt, in eenen particulieren tuin onder enen lindeboom geplaatst is. Zoo verloor Hallum eene zijner oudste staten, die door hare ligging in zwaar opgaand geboomte, dat door den naam van Sixma-bosch nog in herinnering gebleven is, omgeven door breede grachten en singels, veel tot luister en sieraad van het dorp bijgedragen heeft."
In de Leeuwarder Courant van 27 september 1794 werd Douma State aan de trekvaart te Hallum bij afbraak te koop aangeboden. Op 6 en 28 september 1795 is Douma State uit de hand op afbraak te koop, inlichtingen zijn in te winnen bij Pieter Wesselius, timmerman en ijzerkoper te Leeuwarden. Op 23 april 1796 is vermeld dat op Douma State te Hallum allerlei bouwmaterialen, een prieeltje of "Turksche tent" en een ijzeren hek verkocht zijn.
In 1893 zijn een aantal terpen in afgraving, waaronder de terp "Hallumer Zuidermieden" ofwel die van Gerbada/Douma State."
"Er is niets van deze state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; D. Cannegieter, Geschiedkundige herinneringen van Hallum, artikelen in de Friesche Almanak van 1851 en 1852; G.A. Wumkes, Stads en Dorpskroniek van Friesland, 1930; Archief J. Leemburg).
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2FA4C7AB-0194-4418-9C18-7C3B3FEB8128}
SHAPE_Length: 780.4265906397038
SHAPE_Area: 36617.07713994828
Polygon: [...]
id:
255
OBJECTID: 255
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1092
UNI_NAAM: Herjuwsma
BUI_ID: 92
BUI_NAAM: HERJUWSMA
STI_ID: 144
STI_NAAM: Herjuwsma
STI_PLAATS: Ferwerd
BP_ID: 3666
BP_NAAM: Juwsma (Sch.) / Herjuwsma (E.)
SIF_ID: 136
SIF_NAAM: Herjuwsma State (Ferwerd)
PNN_ID: 147
PNN_NAAM: Herjuwsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1504
JR_SIF: 1500
OPM_JAAR: In 1816 voor afbraak verkocht, terp rond 1912 afgegraven (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan het einde van de 15de eeuw waren er twee adellijke huizen te Ferwerd waarvan het land direct grensde aan de dorpskom en aan het geestelijke goed rond het dorp, dat de abdij Foswerd in 1298 samen met het patronaatsrecht wist te verwerven: Cammingha state buitendijks en Herjuwsma state op de grote terp ten westen van het dorp binnendijks."
"De eerste van deze familie die in de bronnen aandacht krijgt is Gemme Herjuwsma. In 1504 wordt hij samen met zijn buurman Gerbeth Mockema op Cammingha genoemd als edelman in Ferwerderadeel." "Tot de verkoop en afbraak in 1816 zou het huis (…) in handen van de familie Burmania blijven."
"Herjuwsma staat zowel op de kaart van Sibrandus Leo (1579), als op die van Winsemius (1622) en Schotanus (1664) als adellijk huis aangegeven. De tekening van Stellingwerf uit 1722 laat een samengesteld huis met onder meer een trapgevel, een topgevel met gedraaide pinakels en een traptoren. Tegen dit gebouw staat centraal een afzonderlijk gebouw met een eigen tentdak, misschien een later verbouwde middeleeuwse stins. Herjuwsma werd in 1816 afgebroken. Bij de afgraving van de grote terp waarop de state lag, de Wester- of Burmaniaterp, kwamen in 1912 de fundamenten van het gebouw aan het licht."
SIF: "Rond 1500 is voor het eerst sprake van een Herjuwsma Stins."
"Rond 1500 is de Stins in bezit van Gemme van Herjuwsma. Nadat Saksische troepen onder leiding van Hans von Grombach de Stins in de as hebben gelegd, gaat hij in ballingschap. In 1504 keert hij echter weer terug en laat de stins herbouwen."
"(…) Na zijn dood in 1805, wordt de State niet meer bewoond en in 1816 voor afbraak verkocht. De opbrengst van het kasteel met 12 of 13 vertrekken bedraagt 1.402 gulden, de schuur en bijgebouwen brengen 896 gulden op. De bomen op de singels waren eerder al verkocht. De "Burmaniaterp" is rond 1900 afgegraven.
De State stond zuidelijk van het dorp op een hoge terp aan de Marrumerweg. De State was een samengesteld gebouw en bestond uit twee loodrecht op elkaar staande vleugels, met in de hoek een vierkant gebouw, dat gedekt werd door een schilddak. Naast dit gebouw stond nog een veelzijdige traptoren met spits. Mogelijk was dit een restant van de vroegere stins. De traptoren had aan de voorzijde nog een erkerachtige uitbouw.
De State had twee bouwlagen, waarbij de korte vleugel een trapgevel had en de lange vleugel een topgevel. Dit laatste geveltype was vooral in de eerste helft van de zestiende eeuw gebruikelijk. De korte vleugel had nog een lage aanbouw met trapgevel. Het gehele gebouw had vrij smalle vensters, wat ook wijst op een bouwtijd uit de 16e eeuw."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; J. Leemburg).
PLAATS: Ferwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7DE76FEF-9B43-4318-B705-D38A4F471D1D}
SHAPE_Length: 1778.3558319325068
SHAPE_Area: 93651.46519515633
Polygon: [...]
id:
256
OBJECTID: 256
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1093
UNI_NAAM: Cammingha
BUI_ID: 93
BUI_NAAM: CAMMINGMA
STI_ID: 142
STI_NAAM: Cammingha
STI_PLAATS: Ferwerd
BP_ID: 3671
BP_NAAM: Kamminga (Sch. en E.)
SIF_ID: 44
SIF_NAAM: Cammingha State
PNN_ID: 145
PNN_NAAM: Cammingha
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden. Het terrein is privé-eigendom.
Wat nog resteert zijn twee waterputten van respectabele ouderdom; deze zijn van los gestapelde stenen. Recht voor het huis liggen de structuren van de vroegere gracht; daar bevinden zich ook de restanten van het poortgebouw (SIF).
JR_NOOMEN: <1399
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: In 1818 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Cammingha te Ferwerd werd als gebouw voor het eerst in 1468 genoemd: als een slotken dat beheert is van een geheeten Ticke. In 1511 heette het Kammyngen guedt to Ferwert. Deze Ferwerder stins was een van de huizen van de Cammingha's, een der aanzienlijkste en ook vroegst vermelde Friese adellijke geslachten." "In 1399 werd Gerrolt Cammingha uit Ferwerd door de Hollandse graaf Albrecht van Beieren beleend met de heerlijkheid van ondermeer Ferwerd en Leeuwarden."
"Omstreeks 1818 werd het huis afgebroken."
"Cammingha-state was samen met Herjuwsma het belangijkste adelshuis in Ferwerd. Het bijbehorende land grensde aan het geestelijk goed van de parochiekerk en lag deels in de opstrek daarvan. Bij een opmeting van 1645 werd de omgeving van het huis als volgt omschreven: het hornleger is met de graft, singel ende coy samt uytreed tesamen ruim 23 pondemaat groot bevonden. Op de kaarten van 1718 en 1832 is een ruim patroon van grachten, singels en lanen te zien. Een laan verbond de state en de kerk rechtsreeks. Rond 1600 werd bij het huis een "plantage" aangelegd, en ook rond 1720 schijnt opnieuw aan de tuinaanleg gewerkt te zijn.
De tekening van Stellingwerf laat een eenvoudig langwerpig huis uit de 16de en 17de eeuw zien, bestaande uit vier geledingen, waarvan twee met trapgevels. Eventuele middeleeuwse resten zijn niet zichtbaar. Tot het terrein geeft een fraaie poort met een traptoren toegang. Van der Molen geeft bij Cammingha op basis van de kaart van Schotanus en Halma van 1718 een stinswier aan. Bij nadere beschouwing lijkt mij dit echter twijfelachtig."
SIF: "De state of stins is waarschijnlijk rond 1400 gebouwd."
"Rond 1400 leefde Gerrolt Cammingha, die aanhanger was van de graaf van Holland. Door hem werd waarschijnlijk de state gesticht. De gegevens over de state zijn wel erg schaars: in 1511 komen we pas weer een eigenaar tegen. Deze eigenaar heette Gerbrand of Gerbet Mockema, die een jaar later in Leeuwarden wordt onthoofd. Tot ca 1600 blijft de state in bezit van de familie Mockema." "(…) Na haar dood in 1808 wordt de state verkocht en in 1818 afgebroken."
"De Cammingha State was een eenvoudig samengesteld gebouw. Het bestond uit 4 delen, waarvan drie gedeelten in elkaars verlengde stonden en een vierde deel dat loodrecht op het middelste gedeelte stond. Deze 4 bouwdelen waren allemaal slechts één verdieping hoog en voorzien van zadeldaken.
Het terrein waar de state op stond was toegankelijk via een bijzonder fraai poortgebouw, dat stellig een van de mooiste van Friesland geweest moet zijn. Het gebouw werd waarschijnlijk tegen het einde van de 16e eeuw gebouwd en was daarmee veel ouder dan het vergelijkbare poortgebouw van de Poptaslot te Marssum.
Het poortgebouw had boven de doorgang drie verdiepingen met ramen en was daarmee zo hoog, dat het door steunberen geschraagd moest worden, terwijl de korfbogige doorgang door pilasters geflankeerd werd.
De geveltop was overdadig versierd met rolwerk in de stijl van Hans Vredeman de Vries. Tegen het poortgebouw aan stond een achtzijdige traptoren, die hoog opging en bekroond werd door een spits met ui. Het is erg jammer dat ook dit poortgebouw in 1818 is afgebroken.
Rond 1976 heeft er een ruilverkaveling plaats gevonden, waarbij de oude grachtenstructuur weer grotendeels hersteld werd. Bij deze herstelwerkzaamheden stuitte de kraanmachinist op restanten van het poortgebouw. Het lijkt er op dat het hier alleen om puin gaat, geen funderingen meer. Het terrein werd toen gekocht door de familie Van Herpen, waarna het terrein "in de loop van de jaren uitgegroeid [is] tot een 3 ha. groot conceptueel kunstwerk; het is een leef- en gebruiksruimte die gebaseerd is op symbiotische natuurbenadering". Het huidige "Cammingha Hof' wordt incidenteel opengesteld."
PLAATS: Ferwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {00A0217F-8C61-45B4-BE4D-64B112127873}
SHAPE_Length: 899.3145721119897
SHAPE_Area: 47219.62517493685
Polygon: [...]
id:
257
OBJECTID: 257
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1118
UNI_NAAM: Stania
BUI_ID: 118
BUI_NAAM: STANIA
STI_ID: 169
STI_NAAM: Stania
STI_PLAATS: Reitsum
BP_ID: 3686
BP_NAAM: Stania (Sch. en E.)
SIF_ID: 271
SIF_NAAM: Stania State (Reitsum)
PNN_ID: 516
PNN_NAAM: Stania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1441
JR_SIF: 1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Staniahuis was al in 1511 een pachtboerderij die door de Stania's werd verhuurd. De genealogie van Upcke van Burmania geeft drie generaties vóór de eigenaar in 1511: Taco Stanye die overleed voor 1441, Abbe Stanye die in 1448 en 1467 werd genoemd, Gercke Stanye die zich in 1491 bij het verbond met Groningen aansloot; de laatste was de vader van Jeppe Stanye, die Bourgondisch gezind was en trouwde met Margaretha Heemstra. Jeppe Stania woonde met zijn vrouw Margaretha waarschijnlijk in Oenkerk op van zijn vrouw afkomstige goederen. Hoewel het goed toen al lang een boerderij was, werd het op de kaart van Winsemius in 1622 nog wel als "adellijk huis" aangegeven. In 1718 lag naast de boerderij nog een stinswier."
SIF: "Deze stins is gebouwd in of vóór de 15e eeuw."
"Omstreeks 1440 is er sprake van een Taecke Stania die met ene Etheca getrouwd is. Na de dood van Taecke hertrouwde zijn weduwe met Sipcke Beyntema, die de naam Stania van zijn "voorganger" overnam.
Deze Sipcke had een zoon Abbe Stania. Deze Abbe had twee zoons, Syds te Reytseim en Gercke. Die laatste overleed in 1490.
Syds had weer een zoon Abbe, die waarschijlijk grietman van Ferwerderadeel is geweest. Gercke had een zoon Jeppe Stania die trouwde met Margaretha van Heemstra uit Oenkerk. Dit paar liet Stania State te Oenkerk bouwen.
Daarna loopt het geslacht Stania ten einde. Jeppe had nog wel een zoon genaamd Poppe, maar die is jong overleden en met de dood van Jeppe in 1533 of 1544 sterft het geslacht uit."
"Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra).
PLAATS: Reitsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5F5F3833-90C5-48D1-9FA9-C0C056A2BECC}
SHAPE_Length: 630.6406220437264
SHAPE_Area: 21263.46000013236
Polygon: [...]
id:
258
OBJECTID: 258
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2165
UNI_NAAM: Bernardahuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 165
STI_NAAM: Bernardahuis
STI_PLAATS: Lichtaard
BP_ID: 3694
BP_NAAM: Binnerhuys / Bannerhuis (Sch. en E.)
PNN_ID: 346
PNN_NAAM: Bernardahuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1200
OPM_JAAR: Geschonken aan Klooster Klaarkamp.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bernardahuis heette in de 12de eeuw Bernardaburen. Verschillende generaties van de familie Bernarda, die hier woonde, worden in de Abtenlevens van Mariengaarde beschreven. Eerst werd een deel van dit landgoed aan het klooster Klaarkamp geschonken en tot vrouwenconvent ingericht; daarnaast bleef het adelshuis nog een tijd lang bestaan. Uiteindelijk verwierf Klaarkamp geheel Bernardaburen. Nadat de vrouwen naar elders verhuisd waren, was Bernarda- of Bannerhuis een kloosteruithof. In de 15de eeuw functioneerde de uithof ook als vergaderplaats van de landgemeente van de Noordelijke Niogen (Ferwerdera-, Dongera- en Dantumadeel). In 1511 was de stamvader van de huidige familie Van Beyma (thoe Kingma) kloostermeier op Bannerhuis."
PLAATS: Lichtaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DC7053F0-8235-4E2C-938A-110ACC57CD77}
SHAPE_Length: 396.30739484631926
SHAPE_Area: 6777.680000160337
Polygon: [...]
id:
259
OBJECTID: 259
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2460
UNI_NAAM: Hania te Bornwerderhuizen
BUI_ID: 0
STI_ID: 460
STI_NAAM: Hania te Bornwerderhuizen
STI_PLAATS: Bornwird
BP_ID: 3709
PNN_ID: 63
PNN_NAAM: Hania te Bornwerderhuizen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In het begin van de 16de eeuw werd het enige tijd door Sypt Hania van Holwerd bewoond. Vanwege het - grote - floreenbedrag van fl. 28 in 1511 en 1700 mag het waarschijnlijk met de sate FC5 worden geïdentificeerd. Om deze sate lag in 1718, 1832 en ook nu nog een royale gracht."
PLAATS: Bornwird
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C496EFC8-3497-424F-850C-DF21D11C822C}
SHAPE_Length: 884.8983705168719
SHAPE_Area: 28701.177145042828
Polygon: [...]
id:
260
OBJECTID: 260
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2459
UNI_NAAM: De stinswier ten zuiden van Bornwird
BUI_ID: 0
STI_ID: 459
STI_NAAM: De stinswier ten zuiden van Bornwird
STI_PLAATS: Bornwird
BP_ID: 3718
PNN_ID: 65
PNN_NAAM: stinswier ten zuiden van Bornwird
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Contour Boerderijplaats op grond van grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten zuiden van Bornwerd lagen twee sates bij een terp. De oostelijke (FC4) heette Ripperda. Mogelijk zijn twee hoofdelingen Ripperda, die in 1422 en 1444 in Dongeradeel worden genoemd, hiermee in verband te brengen. De westelijke sate (FC3) was in 1640 eigendom van jonker Aleff Aggama. Direct ten noordoosten van het erf van en op het land van FC3 geeft de kaart van Schotanus in 1718 een wier aan. De Tegenwoordige Staat deelt in 1787 mee: weleer waren hier ook verscheiden adelyke staten, onder anderen eene te zuiden der kerke, alwaar nog een boerenhuis met een wier overig is."
PLAATS: Bornwird
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {49D8170E-12F8-418D-AB49-55FD06A8F342}
SHAPE_Length: 625.2641875194305
SHAPE_Area: 24765.825000084937
Polygon: [...]
id:
261
OBJECTID: 261
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1131
UNI_NAAM: KL. MOCKEMA
BUI_ID: 131
BUI_NAAM: KL. MOCKEMA
BP_ID: 3762
BP_NAAM: Bloemendal (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Vanwege grafische overlap contour Boerderijplaats 3762 aangenomen. De benaming van Schotanus en Eekhoff is Bloemendal (niet in Van der Aa).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "MOCKEMA (KLEIN), Klein-Mockama of Klein-Mokkema, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, kw. Oost-Dongeradeel, 3/4 u. O. van Aalsum, waaronder zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A3881608-6D27-4213-9D61-691BD4CD152F}
SHAPE_Length: 271.21431950076254
SHAPE_Area: 4532.154999923967
Polygon: [...]
id:
262
OBJECTID: 262
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1132
UNI_NAAM: Mockema
BUI_ID: 132
BUI_NAAM: GR. MOCKEMA
STI_ID: 105
STI_NAAM: Mockema
STI_PLAATS: Aalsum
BP_ID: 3764
BP_NAAM: Gr. Mokkema (Sch. en E.)
PNN_ID: 1
PNN_NAAM: Mockema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1492
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Zeker is wel dat er in de late 15de eeuw Mockema's in Aalsum woonden. (…) Na verzet tegen de stad Groningen sloten Tyaert en Gherbrant Mockema in 1492 een verbond met de stad. Bij de eerdere gewelddadigheden had ook het huus to Aelsum schade opgelopen. In 1511 was Ernst Mockema alias Unema, een halfbroer van genoemde Tyaert en Gherbrant, eigenaar van de state te Aalsum, groot 93 pondemaat."
"Een dochter van Ernst Mockema was Anna Mockema. Uit haar huwelijk met Werp Juckema had ze een zoon Lieuwe van Juckema, die het huis in 1611 verkocht. Bij die gelegenheid was het goed 105 pondemaat groot; apart werd de poorte genoemd. Over het uiterlijk van het huis is niets bekend. In 1832 was een deel van de gracht nog aanwezig."
PLAATS: Aalsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4DA93338-D022-4534-8B61-3467F24F35C3}
SHAPE_Length: 613.1841788716703
SHAPE_Area: 22738.925000054947
Polygon: [...]
id:
263
OBJECTID: 263
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1129
UNI_NAAM: Clein Jaerla
BUI_ID: 129
BUI_NAAM: KL. JAARLA
STI_ID: 137
STI_NAAM: Clein Jaerla
STI_PLAATS: Wetsens
BP_ID: 3776
BP_NAAM: Groot Jaerla (Sch. en E.)
SIF_ID: 160
SIF_NAAM: Jaerla State
PNN_ID: 644
PNN_NAAM: Cleyne Jaerla
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Uit Stinzen blijkt dat Schotanus Klein en Groot Jaerla heeft verwisseld. De locaties uit Buitenplaatsen zijn aan de volgens Stinzen juiste locaties gekoppeld.
JR_NOOMEN: <1440
JR_SIF: <1444
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de tweede helft van de 15de eeuw was Jaerla in Wetsens het stamhuis van de Jaerla's. Ze waren actief betrokken bij de veten en partijtwisten in de 15de en in het begin van de 16de eeuw.
(…) Botte Jaerla wordt in 1440 en 1453 genoemd. Bottes zoon Gabbe rond 1470. Minne Jarla, een andere zoon van Botte, maakte in 1494 zijn testament. Daarbij bepaalde hij dat die stade to Wetsens, Jarle huus niet aan zijn dochters moest komen, maar aan zijn zoons Botto of Emko en hun wettige nageslacht. Aan Jarla-huis verbond hij ook de verplichting renten aan de Sint-Vituskerk van Wetsens te betalen."
"Na 1640 werden Groot- en Klein-Jaerla beide verpacht. De boerderij van Groot-Jaerla werd binnen dezelfde kavel verplaatst; de oude huisplaats bleef in de percelering zichtbaar. Naast Klein-Jaerla lag in 1718 nog een stinswier. Onduidelijk is waar de stins van Minne en Amke heeft gestaan: op Groot-Jaerla of op deze stinswier."
SIF: "Het huis wordt voor het eerst rond het midden van de 15e eeuw genoemd."
"Botte Jaerla behoorde tot de edelen uit Oostergo die in 1444 pogingen deden om een verbond te sluiten met de stad Groningen met het doel de rust en vrede in deze streken te herstellen."
"Groot Jaerla was in 1537 20 pondemaat groot, later in 1640 70 pondemaat groot. Klein Jaerla was in 1537 80 pondemaat groot en in 1640 85 pondemaat. Merk op dat Klein Jaerla daarbij groter was dan Groot Jaerla. Klein Jaerla is nooit meer in het bezit van de Jaerla's gekomen. Na de afzwering van Spanje's Koning Philips in 1581 is het leen overgaan op de provincie, die telken bij iedere nieuwe belening een zeker bedrag inde. Zo bleef Klein Jaerla in het bezit van de Martena's en behoorde later als zate aan de Van Aylva's.
De oorspronkelijke Jaerla State werd na het overlijden van Minne van Eminga (in 1541) en zijn vrouw Eelck van Jaerla (in 1557) geërfd door hun zoon Botte, die met zijn vrouw Syts Tjaerda de state bewoonde en die na hun overlijden (omstreeks 1572) in de kerk van Wetsens werden bijgezet."
"Het enige dat ons nu nog aan de Jaerla State herinnert is, behalve de vroegere ligging, een vaart bij Wetsens genaamd het Jellegat ofwel Jarlagat ofwel Jarlasloot en een weg in Wetsens, de Jaerlawei. "
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: mr A.J. Andreae, Jaerla State te Wetzens).
PLAATS: Wetsens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E7146FAD-20C9-4E6E-962A-F1A9351637C1}
SHAPE_Length: 470.1173767696322
SHAPE_Area: 13732.094999777637
Polygon: [...]
id:
264
OBJECTID: 264
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1130
UNI_NAAM: Klein en Groot Jaerla
BUI_ID: 130
BUI_NAAM: GR. JAARLA
STI_ID: 138
STI_NAAM: Groot Jaerla
STI_PLAATS: Wetsens
BP_ID: 3778
BP_NAAM: Kl. Jaerla (Sch. en E.)
SIF_ID: 160
SIF_NAAM: Jaerla State
PNN_ID: 645
PNN_NAAM: Groot Jaerla
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Uit Stinzen blijkt dat Schotanus Klein en Groot Jaerla heeft verwisseld. De locaties uit Buitenplaatsen zijn aan de volgens Stinzen juiste locaties gekoppeld.
De contour uit Boerderijplaatsen is uitgebreid op grond van de beschrijving van Noomen en de ligging van de locatie uit Stinzen. Boerderijplaatsen 3778 en 3779 gecombineerd.
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1440
JR_SIF: <1444
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de tweede helft van de 15de eeuw was Jaerla in Wetsens het stamhuis van de Jaerla's. Ze waren actief betrokken bij de veten en partijtwisten in de 15de en in het begin van de 16de eeuw.
(…) Botte Jaerla wordt in 1440 en 1453 genoemd. Bottes zoon Gabbe rond 1470. Minne Jarla, een andere zoon van Botte, maakte in 1494 zijn testament. Daarbij bepaalde hij dat die stade to Wetsens, Jarle huus niet aan zijn dochters moest komen, maar aan zijn zoons Botto of Emko en hun wettige nageslacht. Aan Jarla-huis verbond hij ook de verplichting renten aan de Sint-Vituskerk van Wetsens te betalen."
"Na 1640 werden Groot- en Klein-Jaerla beide verpacht. De boerderij van Groot-Jaerla werd binnen dezelfde kavel verplaatst; de oude huisplaats bleef in de percelering zichtbaar. Naast Klein-Jaerla lag in 1718 nog een stinswier. Onduidelijk is waar de stins van Minne en Amke heeft gestaan: op Groot-Jaerla of op deze stinswier."
SIF: "Het huis wordt voor het eerst rond het midden van de 15e eeuw genoemd."
"Botte Jaerla behoorde tot de edelen uit Oostergo die in 1444 pogingen deden om een verbond te sluiten met de stad Groningen met het doel de rust en vrede in deze streken te herstellen."
"Groot Jaerla was in 1537 20 pondemaat groot, later in 1640 70 pondemaat groot. Klein Jaerla was in 1537 80 pondemaat groot en in 1640 85 pondemaat. Merk op dat Klein Jaerla daarbij groter was dan Groot Jaerla. Klein Jaerla is nooit meer in het bezit van de Jaerla's gekomen. Na de afzwering van Spanje's Koning Philips in 1581 is het leen overgaan op de provincie, die telken bij iedere nieuwe belening een zeker bedrag inde. Zo bleef Klein Jaerla in het bezit van de Martena's en behoorde later als zate aan de Van Aylva's.
De oorspronkelijke Jaerla State werd na het overlijden van Minne van Eminga (in 1541) en zijn vrouw Eelck van Jaerla (in 1557) geërfd door hun zoon Botte, die met zijn vrouw Syts Tjaerda de state bewoonde en die na hun overlijden (omstreeks 1572) in de kerk van Wetsens werden bijgezet."
"Het enige dat ons nu nog aan de Jaerla State herinnert is, behalve de vroegere ligging, een vaart bij Wetsens genaamd het Jellegat ofwel Jarlagat ofwel Jarlasloot en een weg in Wetsens, de Jaerlawei. "
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: mr A.J. Andreae, Jaerla State te Wetzens).
PLAATS: Wetsens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7B1FE0C3-95F5-42B6-A059-44886019661B}
SHAPE_Length: 575.738600314799
SHAPE_Area: 18872.234999818877
Polygon: [...]
id:
265
OBJECTID: 265
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2130
UNI_NAAM: Ypsmastate of Healwei
BUI_ID: 0
STI_ID: 130
STI_NAAM: Ypsmastate of Healwei
STI_PLAATS: Nijewier
BP_ID: 3794
BP_NAAM: De Healwei (E.)
PNN_ID: 421
PNN_NAAM: Ypsmastate of Healwei
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Het huis was in 1557 reeds afgebroken. Tussen 1557 en 1718 verdween ook de stinswier (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ypsmastate lag tussen de dorpen Niawier en Oosternijkerk. Bij het goed lag een stinswier. Voor de state komt de naam eerst in de 16de eeuw voor, voor de familie reeds in een tekst die betrekking heeft op de vroege 15de eeuw. In 1543 was onder Niawier sprake van Ypsema kiech als belending; keeg is oorspronkelijk "land aan het water". De naam Ypsma wordt voor de state vermeld in 1557: Ypsmastate ... gelegen tot Nijewier in Dongeradeel; die hornleger van Ypsmagoet ... Mitten wier, hiem ende huysstede, daer 't huys eertyts op gestaen heeft."
"Douwe Ockinga, de zoon van Saepck Burmania en Watze Ockinga had in 1640 twee sates onder Niawier. Daarvan was alleen FC17, de Healwei of Helewey geheten, van oorsprong geen kloostergoed.654 Ypsma en Healwei zijn dus identiek. De grootte kwam in 1640 nagenoeg overeen met die in 1511: 65 pondemaat. In 1718 was de boerderij door singels omgeven; een wier werd toen niet meer aangegeven. De jongere naam Healwei zal de sate danken aan de ligging tussen de dorpen Niawier en Oosternijkerk. In 1830 wordt het goed als een gewone boerenplaats omschreven: ... een zathe en landen met huizinge en schuur, hornleger, hovinge, bomen en plantagie, Hollewey zathe genaamd ...".Ook nu is het nog een agrarisch bedrijf.
Als adellijk huis verdween Ypsma al in de 15de eeuw. In 1511 en sinsdien werd het door een pachter bewoond. Het huis was gezien de omschrijving "de huisstede waar het huis gestaan heeft" in 1557 reeds afgebroken. Tussen 1557 en 1718 verdween ook de stinswier. Van Ypsma bestaan geen oude afbeeldingen of kaarten."
PLAATS: Nijewier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {12AF6FD1-EBD5-4C93-9D6B-8A0DB3CE9687}
SHAPE_Length: 384.8081169925608
SHAPE_Area: 7076.603425210416
Polygon: [...]
id:
266
OBJECTID: 266
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2133
UNI_NAAM: Donia
BUI_ID: 0
STI_ID: 133
STI_NAAM: Donia
STI_PLAATS: Oosternijkerk
BP_ID: 3811
BP_NAAM: Donia (E.)
PNN_ID: 447
PNN_NAAM: Donia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1200
OPM_JAAR: Kloostergoed.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Abtenlevens van Mariengaarde beschrijven de familie van Dodo te Oosternijkerk gedurende meerdere generaties; de goederen van deze familie dienden in de 12de eeuw als toerusting van de aan St. Cecilia gewijde parochiekerk en van de Mariengaarder uithof. Het kerkelijke goed en dat van de uithof vormden dan ook een aaneengesloten complex. Evenals in Bernarda- of Bannerhuis bij Lichtaard lijkt het complete adelsgoed zo een religieuze bestemming te hebben gekregen. Interessant is dat één van de sates op het uithofterrein Donia heette, welke naam is afgeleid van de voornaam Dodo. Eenzelfde parallel tussen voornaam en huisnaam valt in de 13de eeuw ook bij andere huizen vast te stellen."
PLAATS: Oosternijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {01AD45AE-2BB4-4575-8A94-24B8C4B79A57}
SHAPE_Length: 529.5947460631651
SHAPE_Area: 13094.529999906645
Polygon: [...]
id:
267
OBJECTID: 267
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1005
UNI_NAAM: Sjoorda
BUI_ID: 5
BUI_NAAM: SJOERDA
STI_ID: 131
STI_NAAM: Sjoorda
STI_PLAATS: Nijkerk
BP_ID: 3820
BP_NAAM: Sjoerda (Sch. en E.)
PNN_ID: 428
PNN_NAAM: Sjoorda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1487
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De belangrijkste hoofdelingen in Oosternijkerk waren in de 15de eeuw de Sioorda's. De genealogie van deze familie vraagt nader onderzoek. Hessel Sioorda, haudling to Nyatzharka trad in 1487 op als bemiddelaar; in 1487 en 1491 sloot hij zich aan bij verbonden met Dokkum, respectievelijk Groningen. Een gedecoreerd psalmboek met kalenders, deels stammend uit 1340, dat bezit van de Sioorda's was, is bewaard gebleven.
Bij de verkoop van Sioorda-state in 1671 was sprake van de boerderij en 't stins daerop staende. Rond de boerderij lag in 1832 nog een brede gracht. Het stinsterrein is verhoogd en ligt tussen twee andere terpen. Uit de combinatie van verschillende gegevens blijkt dat deze nederzetting in de Middeleeuwen Jaringahuizen heette."
PLAATS: Nijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BDE102C2-2100-4008-ACAF-C39CAD9F79C4}
SHAPE_Length: 320.4589289894098
SHAPE_Area: 6481.935000055059
Polygon: [...]
id:
268
OBJECTID: 268
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1007
UNI_NAAM: DONIA
BUI_ID: 7
BUI_NAAM: DONIA
BP_ID: 3833
BP_NAAM: Donia (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF. Geen informatie in Van der Aa of op internet (behalve dat op de locatie een biologische boerderij is gevestigd).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {666F968C-8411-4D38-8307-1D72855495B7}
SHAPE_Length: 803.4539133488439
SHAPE_Area: 24467.62884506535
Polygon: [...]
id:
269
OBJECTID: 269
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2109
UNI_NAAM: Jouwsma of Juwsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 109
STI_NAAM: Jouwsma of Juwsma
STI_PLAATS: Anjum
BP_ID: 3835
BP_NAAM: Jouwsma (E.)
PNN_ID: 30
PNN_NAAM: Jouwsma of Juwsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Stins is vermoedelijk al voor 1500 verdwenen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jouwsma wordt opgenomen vanwege de stinswier die er naast lag. Deze sate heette in 1511 ongetwijfeld al, evenals zijn bewoner, Jwsma. In 1640, 1700 en 1850 komt resp. Jusma-, Jousma- en Jouwsma-sate voor. Waarschijnlijk betreft het een reeds voor 1500 verdwenen stins. In 1511 was de sate, toen ruim 86 pm groot, deels binnen-, deels buitendijks gelegen, eigendom van verschillende personen, ondermeer van Take en Menke Heemstra en van de bewoner Jelle Juwsma zelf. In 1640 was de grootte 65 pm en was juffr. Fed van Cammingha, weduwe van de hr. Upko van Burmania eigenares; in 1698 Henricus van Wyckel als curator over Titia Bosman. Ook in 1640 en 1698 was de sate verpacht. De sate ligt aan de Lange Schanzer weg, tegenwoordig Boltaweg, op de grens met Lioessens. Vanuit de Dijkstervaart liep er een opvaart naar toe. Ook in 1700 lag het land nog deels "buitendijks", in de Anjumer en Lioessenser Polder. In 1718 lag buiten de gracht, ten noordwesten grenzend aan het hornleger, een stinswier. In 1850 wordt deze niet meer aangegeven. De gracht rond het erf is nog deels aanwezig.Van Jouwsma sate en de wier bestaan geen oude afbeeldingen. De stinswier komt voor het eerst op de kaart van Schotanus (1718) voor."
PLAATS: Anjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {72ABBD0D-E7CF-471C-825F-523F1356C922}
SHAPE_Length: 430.151124293542
SHAPE_Area: 11101.759999912008
Polygon: [...]
id:
270
OBJECTID: 270
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2106
UNI_NAAM: Bolta
BUI_ID: 0
STI_ID: 106
STI_NAAM: Bolta
STI_PLAATS: Anjum
BP_ID: 3838
BP_NAAM: Bolta (E.)
PNN_ID: 27
PNN_NAAM: Bolta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bolta te Anjum was in 1511 83 pondematen groot. Bewoner was toen Jwka Bouta, die zijn naam dus aan het goed ontleende, eigenaars waren Syurt Aebingha en Frouck Heemstra. Omdat Syurt de kleinzoon was van Beits Bolta en (oude) Syurd Aebingha, en omdat Frouck (Riemersma, weduwe van Syds) Heemstra de schoondochter van Beits Bolta uit haar (tweede) huwelijk, met Schelto Scheltema, was, lijkt deze sate dus afkomstig te zijn geweest van Beits Bolta. Beits Bolta, die in de tweede helft van de 15de eeuw leefde, kan niet in een filiatie met andere Bolta's worden geplaatst."
"In 1640 en later vertoonde Bolta te Anjum geen bijzondere kenmerken (stinswier, gracht) die aan een herenhuis of stins herinnerden."
PLAATS: Anjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {F06D88A9-4C39-446B-9935-842210DE793E}
SHAPE_Length: 716.6210347289673
SHAPE_Area: 25122.31000001855
Polygon: [...]
id:
271
OBJECTID: 271
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2110
UNI_NAAM: Repta of Riptema
BUI_ID: 0
STI_ID: 110
STI_NAAM: Repta of Riptema
STI_PLAATS: Anjum
BP_ID: 3839
BP_NAAM: Ropta (E.)
PNN_ID: 31
PNN_NAAM: Repta of Riptema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan Riptema ontleende Gabbe Riptema, de eigenaar in 1511, zijn naam. Mogelijk was het ooit door zijn familie bewoond; hij zelf woonde in Dokkum. Hij werd in 1505 onder de edellieden van Dongeradeel genoemd. Gabbe was eigenaar van meer goederen in de omgeving."
"Inkomsten uit Riptema vererfden rond 1550 op de kinderen van Rents' zoon Gabbe van Aesgema, in 1574 bracht een van hen, Catharina van Aesgema deze in in haar huwelijk met Hessel Aysma. In 1640 en later werd Ripta sate door adellijke eigenaars (1640 Meckema wed. van Diepholt, 1700 Burmania wed. Humalda) verpacht."
PLAATS: Anjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {43CB4E48-BF56-45F1-A070-13218764876C}
SHAPE_Length: 466.3495744058561
SHAPE_Area: 13352.195076728618
Polygon: [...]
id:
272
OBJECTID: 272
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1192
UNI_NAAM: Holdinga, Ny Holdinga of Auta
BUI_ID: 192
BUI_NAAM: HOLDINGA
STI_ID: 108
STI_NAAM: Holdinga, Ny Holdinga of Auta
STI_PLAATS: Anjum
BP_ID: 3843
BP_NAAM: Holdinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 147
SIF_NAAM: Holdinga State (Anjum)
PNN_ID: 29
PNN_NAAM: Holdinga, Ny Holdinga of Auta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1594
JR_SIF: 1580-1595
OPM_JAAR: Afgebroken in 1831 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hoewel het adellijke huis waarschijnlijk in het begin van de 16de eeuw werd gesticht, was de naam van dit goed in 1511 al gangbaar. Dat valt op te maken uit de naam van de toenmalige
pachter Peter Hollengen. In 1543 komen bij de stins behorende landerijen als Hollinge meedtfeen en Hollinga Kaegh voor. Als state ... toe Auta andersins Nye Holdingha genoemt toe Aengium komt het goed voor in 1594. Later heet het meestal Holdinga-state (1640) of Holdinga-burg.
Holdinga werd als stins waarschijnlijk eerst in de 16de eeuw gebouwd. Het lijkt de functie als het voornaamste huis van de Holdinga's overgenomen te hebben van Old Holdinga te Ee. Wel hadden ze in de 15de eeuw al bezit in Anjum, mogelijk ook Holdinga. Herhaaldelijk, zo in 1472 in het testament van Tiemck Holdinga en in 1487, worden zij namelijk in verband met Anjum genoemd."
"Vanwege de namen Nye Holdinga te Anjum (1594) en Old Holdingha te Ee (1640) is het aannemelijk dat niet het huis te Anjum als het oude stamhuis van de Holdinga's gold, maar dat te Ee. Ook het uiterlijk van het gebouw wijst erop dat het gebouw zoals dat van afbeeldingen bekend is, eerst in de 16de eeuw werd opgetrokken. De naam Auta zou dan een oudere naam van het goed geweest kunnen zijn, hoewel het ook mogelijk is dat Auta en Nye Holdinga oorspronkelijk aparte sates waren. In 1640 komen namelijk Holdinga state (83 pm), Lubma stede (6 pm) en Auta zathe (13 pm) als afzonderlijke stemdragende plaatsen voor, die in 1700 alle tot Holdinga state met ruim 119 pm waren samengevoegd." "De in 1831 afgebroken stins is het beste bekend door een tekening uit het midden van de 18de eeuw. In combinatie met een tweede tekening en de kadasterkaart, beide uit de tijd van de afbraak, maken het mogelijk de volgende beschrijving te geven. Het hoofdgebouw gestond uit twee verdiepingen boven een overwelfde kelder. Het zadeldak met trapgevels bevatte waarschijnlijk minstens twee boven elkaar gelegen zolders. Halverwege de lange kant van het hoofdgebouw stond een door een ui-vormige spits bekroonde ronde toren, die als ingang diende en waarschijnlijk tevens als traptoren. Haaks op het hoofdgebouw stond een L-vormige lagere vleugel onder hoge schoorstenen en een tweede, even hoge, veelhoekige toren ernaast. Het geheel, dat dus een U-vorm had, was "uit het water opgetimmerd". Een ophaalbrug liep naar de ingang in de ronde toren. Rond de binnenste gracht lagen een bijgebouw, appelhoven en met bomen beplante singels. Om het geheel liep een buitenste gracht, waarover in het verlengde van de ophaalbrug een poort met tentdak toegang gaf. De singels rond de buitenste gracht waren met een houten hek afgesloten. In het geheel zijn geen middeleeuwse resten te zien. Het hoofdgebouw vertoont grote gelijkenis met de stinzen binnen Franeker en met Terhorne in Beetgum en lijkt uit de 16de eeuw te dateren."
SIF: "De State werd tussen 1580 en 1595 gebouwd."
"Wilcke van Holdinga was met vele anderen, die anti-Spaans waren gevlucht naar Emden. Na zijn terugkeer uit ballingschap in 1580 geeft hij opdracht een nieuwe State te bouwen."
"Inmiddels is de State sterk vervallen geraakt, wat uiteindelijk leidt tot de afbraak in 1831."
"Van deze State zijn een groot aantal afbeeldingen bewaard gebleven. Eén van die afbeeldingen werd in het midden van de achttiende eeuw gemaakt door Piter ldserdts, waarvan nu alleen nog maar een spiegelbeeldige kopie van bekend is. In de negentiende eeuw is aan de hand van de originele tekening enkele kopieën vervaardigd, terwijl Sjoerd Bonga in 1830 nog een kleurtekening vanuit een ander gezichtspunt maakte.
Bij één van de verkopingen werd de State als volgt omschreven: "een uit het water opgetimmerde wel onderhouden adellijke huizinge met koepel en spitse toren, gewelfde kelders, binnenplaats, boomgaarden met grachten omringd; voorplein met slotpoort, appelhof, moestuin, angel, korte reed met hek aan de Schanserweg, buitencingels met 850 iepen, eiken, essen en beuken beplant".
Op de afbeeldingen zien we een U-vormig gebouw, dat uit de gracht oprijst, waarbij de vierde zijde gevormd werd door een van kantelen voorziene lage muur. Deze State kende een dubbele omgrachting, waarbij over de buitenste omgrachting een poortgebouw was aangebracht, dat boven de poortdoorgang nog één verdieping telde en gedekt werd door een tentdak, dat in Friesland bij dergelijke gebouwen weinig voorkwam.
Over de binnenste omgrachting leidde een ophaalbrug naar de ingangspoort, die aangebracht was in een hoge toren, die we op de verschillende afbeeldingen in twee vormen tegenkomen. Volgens de tekening van Piter Idzerdts (en alle daarvan afgeleide afbeeldingen) is de toren in zijn geheel rond, terwijl op de tekening van Bonga de toren tot de begane grond rond is, terwijl de toren daarboven overgaat in een achtkantige vorm.
In elk geval heeft de hierboven genoemde toren een spits met een ui-vormige bekroning gehad, die we bij de torens, die tussen 1550 en 1650 gebouwd werden in Friesland, veelvuldig tegenkomen. Deze toren stond iets uit het midden tegen de hoofdvleugel aangebouwd of gedeeltelijk ingebouwd.
De hoofdvleugel bestond uit twee bouwlagen, was onderkelderd en werd gedekt door een hoog zadeldak tussen trapgevels. Links van de toren was deze vleugel vier en rechts twee ramen breed. Tegen de achterzijde van de hoofdvleugel was een tweede toren aangebouwd, die achtzijdig was en ook een ui-vormige bekroning had. De 2 zijvleugels hadden allebei slechts één bouwlaag en waren voorzien van tentdaken met hoge schoorstenen. Deze schoorstenen waren voorzien van sierlijke korven met windvanen."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Anjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {709FDC26-AFC7-44E6-9011-D45F172B4C69}
SHAPE_Length: 1133.8266451852849
SHAPE_Area: 68834.06249992884
Polygon: [...]
id:
273
OBJECTID: 273
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1006
UNI_NAAM: GERROLTSMA
BUI_ID: 6
BUI_NAAM: GERROLTSMA
BP_ID: 3845
BP_NAAM: Gerroltsma (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Gerrolsma (Van der Aa).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "GERROLSMA, state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Oost-Dongeradeel, arr. Leeuwarden, kant. Dockum, 1/2 u. N. van Anjum, waartoe zij behoort."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7F89B682-8C03-48DD-95D7-688E05044EC5}
SHAPE_Length: 697.8485435287164
SHAPE_Area: 27866.608285067967
Polygon: [...]
id:
274
OBJECTID: 274
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2143
UNI_NAAM: Helbada of Albada
BUI_ID: 0
STI_ID: 143
STI_NAAM: Helbada of Albada
STI_PLAATS: Ferwerd
BP_ID: 3855
BP_NAAM: Albada (E.)
PNN_ID: 146
PNN_NAAM: Helbada of Albada
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1418
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Helbada-state, in 1540 toe Hilbada en later vaak Albada genoemd, was al rond 1500 geen stins meer."
"De eerste historische vermelding dateert van 1418. Botto Halbada te Ferwerd en (zijn zwager of schoonzoon) Gherbeth Kammyngha waren toen "eeheren" te Ferwerd."
"Al rond 1500 zal Helbada een gewone boerderij zijn geweest; ook in 1511, 1540 en van 1640 tot 1987 was dat het geval. (…) Het archeologisch beschermde terrein onderscheidt zich nog door de verhoogde ligging en de grachten."
PLAATS: Ferwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {2B80FC24-4522-4006-B8E4-9E3912F98A39}
SHAPE_Length: 615.8400364762874
SHAPE_Area: 17069.33000033673
Polygon: [...]
id:
275
OBJECTID: 275
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2145
UNI_NAAM: Oldestins
BUI_ID: 0
STI_ID: 145
STI_NAAM: Oldestins
STI_PLAATS: Ferwerd
BP_ID: 3874
BP_NAAM: de oude stins Roula (E.)
PNN_ID: 149
PNN_NAAM: Oldestins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 pachtte Tiaerd to Aldesteens 60 pondematen en 10 gras van de abdij Foswerd. Ook later stond het bedrijf als Olde Stins of naar 18de-eeuwse eigenaars als de Olde Stins Roula bekend. Omstreeks 1830 was ten noorden en ten westen van het erf nog een gracht aanwezig. Aannemelijk is dat het klooster Foswerd hier een stins bezat, zoals meer kloosters stinzen hadden op hun uithoven of op belangrijke pachtboerderijen."
PLAATS: Ferwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {36A9E406-65B5-413E-8653-C6F06F6DB2DE}
SHAPE_Length: 758.9553170230482
SHAPE_Area: 25753.859999803044
Polygon: [...]
id:
276
OBJECTID: 276
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1099
UNI_NAAM: Scheltema
BUI_ID: 99
BUI_NAAM: SCHELTEMA
STI_ID: 146
STI_NAAM: Scheltema
STI_PLAATS: Ferwerd
BP_ID: 3875
BP_NAAM: Scheltema (Sch. en E.)
PNN_ID: 150
PNN_NAAM: Scheltema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: In 1611 is de stins afgebroken, tussen 1778 en 1798 is de boerderij afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De naam Scheltema komt te Ferwerd in 1418 voor: Thiabbeka en Siwrt Sceltemma bezegelden toen een stuk van de rechters van Ferwerderadeel betreffende de jarenlang slepende kwestie tussen de Roorda's van Genum en de Eminga's van Stiens."
"In 1511 wordt Sibets weduwe Frouck Remmersma als eigenaresse genoemd; in 1540 was haar zoon Schelte Scheltema eigenaar. Scheltes zoon Syds Scheltema erfde de stins, maar bewoonde hem niet. Met zijn vrouw Tiemck Aylva woonde hij namelijk op Aylva of Minnoltsma in Bornwerd. In 1611 verkocht hij de stins bij zijn state voor de afbraak, zodat de vrijgekomen grond gebruikt kon worden voor de landbouw. Opmerkelijk is dat bij die gelegenheid ook die duivesteen van seeckere stins staende toe Ferwert op Scheltema State ende grondt, ... boven die aerde ende in't fundament - dus tufsteen - werd genoemd. Als het hier primair gebruikt was, zou dit op een bouw van Scheltema-stins in de tijd vóór 1200 wijzen."
"Het stinsterrein bevindt zich op de hoek van de Vogelzangsterweg en de Voorstraat, dicht bij het dorp Blija. Ondanks de afbraak van de stins in 1611 werd het goed in 1622 en 1664 nog als adellijke stins aangegeven, in 1718 als gewone boerderij binnen ruime singels. Tussen 1778 en 1798 werd de boerderij afgebroken. Direct ten noordwesten van het stinsterrein werd in 1872 de huidige boerderij van de familie Boersma gebouwd. Langs de oostrand van het stinsterrein verrezen in de 19de eeuw huizen, die naar Bote Hendriks, in 1798 eigenaar van het Scheltematerrein Boteburen worden genoemd."
PLAATS: Ferwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {03A5B979-61BF-44E0-909C-BCFB6FEB38BC}
SHAPE_Length: 425.51466356729566
SHAPE_Area: 11472.95499992285
Polygon: [...]
id:
277
OBJECTID: 277
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1100
UNI_NAAM: Montzima
BUI_ID: 100
BUI_NAAM: MONTZIMA
STI_ID: 140
STI_NAAM: Montzima
STI_PLAATS: Blija
BP_ID: 3880
BP_NAAM: Monsma / Montzuma (Sch. en E.)
SIF_ID: 203
SIF_NAAM: Monsma State (Blija)
PNN_ID: 57
PNN_NAAM: Montzima
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is niets van de stins/state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: 1588
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Monsma of Van Montzima behoorde in de 15de eeuw waarschijnlijk niet tot de hoofdelingenstand. Zij verkreeg bekendheid door het huwelijk in 1539 van Rints Aytta, de zuster van de machtige politicus Viglius van Aytta, met Popcke Takes Monthiema. Popckes vader Take Monthiema was in 1511 eigenaar, Popcke zelf bewoonde de state in 1540."
"De genealogie van de Aytta's vermeldt over de ligging van Montzima state dat deze dichtbij de staten Unama en Aebinga lag. De tekening van Stellingwerf uit 1723 vertoont een eenvoudig huis tussen trapgevels en met maar één schoorsteen op een omgracht terrein. Mogelijk waren er resten van een middeleeuws steenhuis in bewaard. Voor het huis stond een in 1588 opgetrokken poort; blijkens een gevelsteen zou ook de gracht toen zijn gegraven (of verbreed?). Op de kaart van Schotanus van 1718 wordt het huis binnen singels afgebeeld, tussen het dorp en de boerderij. In 1832 was het huis afgebroken, de gracht gedempt en restte alleen de boerderij." SIF: "Deze state zou gebouwd zijn in 1588."
"Volgens "De historie gaat door het eigen dorp" was de Monsma State te vinden vlak ten zuiden van de kerk, "waar nu de stationsweg is in de buurt van het huis van Fokke Hoogterp".
In 1720 wordt Monsma State bewoond door Jonkheer H.D.E. van Aylva, familie van de toenmalige bewoners van Unema State ten noorden van de kerk van Blija.
Volgens Algra zou deze state gebouwd zijn in 1588. Dat jaartal kwam inderdaad voor, maar op een wapensteen in de toegangspoort. Gezien het eenvoudige en middeleeuws aandoende karakter van die poort zal dat waarschijnlijk een grondige opknapbeurt geweest zijn.
Waarschijnlijker is het zelfs dat dit jaartal sloeg op de plaatsing van dit 16e eeuwse ‘naambord’.
Op de tekening van Stellingwerf is een eenvoudige zaalstins te zien met een zadeldak tussen trapgevels. Waarschijnlijk zijn deze trapgevels en de grotere ramen rond 1588 aangebracht om de algehele eenvoud van het huis wat ‘op te leuken’. De overgebleven smalle raampjes en de nis boven de deur doen echter nog typisch middeleeuws aan." "Er is niets van de stins/state terug te vinden." (bron: Jan Leemburg).
PLAATS: Blija
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8916D327-38AE-4391-B4AA-C958E6FF463F}
SHAPE_Length: 298.4686617535824
SHAPE_Area: 5570.196190712217
Polygon: [...]
id:
278
OBJECTID: 278
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1098
UNI_NAAM: Unema
BUI_ID: 98
BUI_NAAM: UNEMA
STI_ID: 141
STI_NAAM: Unema
STI_PLAATS: Blija
BP_ID: 3884
BP_NAAM: Unema (Sch. en E.)
SIF_ID: 293
SIF_NAAM: Unema State
PNN_ID: 58
PNN_NAAM: Unema
OPM_NAAM: Unemastins, Oenema State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1406
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Ver voor 1787 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als stamvader van de Unema's geeft het Burmaniaboek Taco Unema, die in 1406 en 1413 vermeld werd. De state vererfde op zijn zoon Ernst Unema, die met Frouck Helbada uit Ferwerd trouwde." "Als "Eenam" komt Unema op de kaart van Sibrandus Leo uit 1579 voor." "De "stins" van Unema zou ver voor 1787 zijn afgebroken. In 1832 lag op het omgrachte stinsterrein een kop-hals-rompboerderij. In 1859 werd op het erf een afgekapte wapensteen met het jaartal 1587 gevonden." SIF: "Volgens Algra in zijn boek "De historie gaat door het eigen dorp" lag de Unema State "aan het Pipedykje, precies Noord van de kerk, ...in de buurt van het tegenwoordige 'Heech'". Of deze hoogte er nog ligt is mij niet bekend.
Hier woonde Janco van Unema die de strijd aanbond met de Saksische overheersers, maar rond 1500 de wijk moest nemen naar het buitenland. In 1502 kwam hij terug en verzoende zich met de toenmalige heersers, maar op den duur liep het weer mis. Hij kon zich niet schikken onder de macht van zijns gelijken die de Saksers hadden binnengehaald om aan de onderlinge strijd een einde te maken. Een aanval op en belegering van Unemastins mislukte echter door de dappere tegenstand van de heer en zijn dorpelingen en Janco ging zelfs tot het tegenoffensief over. Hij belegerde Leeuwarden en Dokkum, maar kon deze steden niet innemen en uiteindelijk moest hij opnieuw vluchten. Hij werd gevangen genomen, maar Grote Pier wist hem te bevrijden. Tenslotte heeft hij zich aan Karel V onderworpen, maar hij werd niet vertrouwd en van enige invloed was geen sprake meer. Hij is in 1540 op zijn state te Blija overleden en in de kerk aldaar begraven.
Met hem, of kort daarna, schijnt zijn geslacht te zijn uitgestorven, want in 1602 woont Tako van Aylva, grietman van Ferwerderadeel, op Unema State. Tako was een van de leden van deze uitgebreide familie die ook overal elders in Friesland goed betaalde posten bekleedde.
Veertig jaar later is het Hobbo van Aylva die er "resideert" en nog eens honderd jaar later wordt hier een Berber van Douwema, weduwe Van Aylva, vermeld.
Waarschijnlijk is de state kort daarna afgebroken, want de "Tegenwoordige Staat van Friesland" meldt rond 1785 dat de Unemastins al lang is verdwenen.
Blijkbaar is er een boerderij voor in de plaats gekomen met dezelfde naam, want in 1895 wordt melding gemaakt van de verkoop van Unema State aan T. Poelstra te Heeg, die de hele zaak liet afbreken." "Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra).
PLAATS: Blija
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5A758807-A04D-4067-BEF4-3104D5FC97FB}
SHAPE_Length: 770.0191635618245
SHAPE_Area: 35677.484999890774
Polygon: [...]
id:
279
OBJECTID: 279
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1097
UNI_NAAM: Aebinga
BUI_ID: 97
BUI_NAAM: AEBINGA
STI_ID: 139
STI_NAAM: Aebinga
STI_PLAATS: Blija
BP_ID: 3891
BP_NAAM: Abinga / Aebinga (Sch. en E.)
PNN_ID: 56
PNN_NAAM: Aebinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1419
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aebinga te Blija was het stamhuis van de in de 19de eeuw uitgestorven adellijke familie Aebinga van Humalda. Stamvader was Anloff Aebinga die vanaf 1419 werd vermeld. Zijn zoon Syurd Aebinga erfde in 1438 Abingha statha ende huuss, stens ende stensweer mitter greft;(…) Syurds zoon Anloff sloot zich in 1491 aan bij het verbond met de stad Groningen; in 1511 was hij overleden en woonde zijn weduwe op Aebinga."
"Op de kaarten van Sibrandus Leo (1579) en Winsemius (1622) is Aebinga als edele state aangegeven. In 1718 wordt de state nog binnen singels afgebeeld; in 1832 lag op het toen nog aan drie zijden omgrachte terrein een kop-hals-rompboerderij."
PLAATS: Blija
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5DC645D0-6958-46C5-8BE9-1A9F013ED6D7}
SHAPE_Length: 621.6803537414471
SHAPE_Area: 17188.92000004325
Polygon: [...]
id:
280
OBJECTID: 280
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1096
UNI_NAAM: TANIA
BUI_ID: 96
BUI_NAAM: TANIA
BP_ID: 3905
BP_NAAM: Groot Tania (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "TANIA (GROOT-), voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Ferwerderadeel, arr. en 4 u. N. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1/2 u. Z. W. van Holwerd, 20 min. N. O. van Blija, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenhuizing, beslaande eene oppervlakte van 67 v. r. 30 v. ell., in eigendom bezeten door den Heer Onno Reinst van Andringa de Kempenaar, nomine uxoris, woonachtig te Leeuwarden."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5E512533-CE8E-49CF-A826-B89D0CF055E3}
SHAPE_Length: 764.0438543283122
SHAPE_Area: 26484.675000220166
Polygon: [...]
id:
281
OBJECTID: 281
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1101
UNI_NAAM: Harsta
BUI_ID: 101
BUI_NAAM: HARSTA
STI_ID: 164
STI_NAAM: Harsta
STI_PLAATS: Hogebeitum
BP_ID: 3924
BP_NAAM: Harsta (Sch. en E.)
SIF_ID: 124
SIF_NAAM: Harsta State
PNN_ID: 240
PNN_NAAM: Harsta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis is volgens mij bewoond. Op het landgoed bevindt zich de Harsta Hoeve, dat is ingericht als hotel (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 heette het huis Hersma-state, de bewoner woonde oppe Harst. In 1540 was Tyaert Gruestra eigenaar van de state; hij stamde waarschijnlijk uit een bastaardtak van de familie Aylva."
"Zowel uit de bewoningsgeschiedenis, als uit de bouwkundige gegevens die over en in het huis bewaard zijn gebleven, komt het beeld naar voren van een huis dat in de 15de eeuw waarschijnlijk nog een gewone boerderij was, en dat eerst in de loop van de 16de eeuw als adelshuis werd ingericht."
SIF: "Het huis wordt voor het eerst in 1511 genoemd."
"De vermelding van de aanbreng van 1511 begint met 32 pondemaat van Rummert oppe Harst op Hersma State. Er zal dus reeds in de 16e eeuw een state gestaan hebben. Of er van dit gebouw nog restanten in het huidige opgenomen zijn is niet met zekerheid te zeggen.
Een in het Fries museum bewaard gebleven tekening van J. Stellingwerf uit 1722 geeft een rechthoekig pand weer met een aangebouwde vleugel aan de linkerkant, beide twee verdiepingen hoog. De vensters zijn van kruiskozijnen voorzien. De gevels van de vleugel zijn van pilasters voorzien, zoals veel in de 17e eeuw werd toegepast.
In de 18e eeuw hebben enige verbouwingen plaatsgevonden. Zo zullen wellicht de kruiskozijnen door schuiframen met kleine ruiten vervangen zijn. De rechter voorkamer werd in het eind van de 18e eeuw in Louis XVI stijl betimmerd. Deze kamer diende in 1906 als voorbeeld voor de salon in Heringa State te Marssum, die toen werd aangebracht. De ingangpartij dateert eveneens uit het eind van de 18e eeuw.
In 1843 werd een gedeelte van de state op afbraak verkocht. Hierbij werd het gebouw een verdieping verlaagd en de vleugel gesloopt. De gevels werden gepleisterd en de ramen van een empire-indeling voorzien.
Het gebouw ligt nog op een omgracht terrein. Voor het huis staat een hek uit het midden van de 18e eeuw.
In de tuin bevindt zich veel stinsen flora."
"Het huis is volgens mij bewoond. Op het landgoed bevindt zich de Harsta Hoeve, dat is ingericht als hotel."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Hogebeitum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BAC6A279-642E-4061-AE47-4A193F52432F}
SHAPE_Length: 1492.7641010969455
SHAPE_Area: 51281.806209899696
Polygon: [...]
id:
282
OBJECTID: 282
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1116
UNI_NAAM: Aylva
BUI_ID: 116
BUI_NAAM: AYLVA
STI_ID: 147
STI_NAAM: Aylva
STI_PLAATS: Genum
BP_ID: 3939
BP_NAAM: Aylva (Sch. en E.)
SIF_ID: 20
SIF_NAAM: Aylva State (Genum)
PNN_ID: 176
PNN_NAAM: Aylva
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: 1540
JR_SIF: 1534
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een dochter van Syds, Hil Roorda, trouwde rond 1540 met Rienck Aylva; zij vestigden zich te Genum. In de loop van de 16de eeuw waren er in Genum daardoor twee adellijke huizen op oorspronkelijk Roorda-land; in 1578 en 1580 woonde op het ene goed Wibren Roorda en op het andere Wibren Aylva. Van een van de Roordagoederen (Roorda ten westen van de kerk?) staat dus vast dat het in de Middeleeuwen een stins was; voor het andere (Aylva ten zuiden van de kerk?) is dat allerminst zeker. De kaart van Sibrandus Leo uit 1579 beeldt alleen Rorda af. In 1640 waren Roorda state en Aylva state verpacht. In 1622 worden beide nog als edele state, in 1718 als herenhuis binnen een singel aangegeven. Op de kadasterkaart staan ze als kop-hals-rompboerderij afgebeeld; rond Roorda ligt een ruim erf omgeven door een brede gracht."
SIF: "Waarschijnlijk is deze State gebouwd rond 1534."
"In 1534 trouwde Rienck van Aylva met His Sydsdr. van Roorda van de Roorda State te Genum. Waarschijnlijk is voor/door hen de Aylva State gebouwd, maar het is ook mogelijk dat die state er, onder een andere naam, al stond en eigendom was van de familie Van Roorda."
"De "Tegenwoordige Staat van Friesland" meldt rond 1785: "deze heerlijkheden zyn ook reeds voor veele jaaren verdweenen" (Aylva en Roorda State)."
"Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra).
PLAATS: Genum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D45748BD-FD06-475E-B63C-2B47F136455B}
SHAPE_Length: 591.9925626982806
SHAPE_Area: 20192.661380192712
Polygon: [...]
id:
283
OBJECTID: 283
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1117
UNI_NAAM: Roorda
BUI_ID: 117
BUI_NAAM: ROORDA
STI_ID: 148
STI_NAAM: Roorda
STI_PLAATS: Genum
BP_ID: 3940
BP_NAAM: Roorda (Sch. en E.)
SIF_ID: 239
SIF_NAAM: Roorda State (Genum)
PNN_ID: 177
PNN_NAAM: Roorda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1397
JR_SIF: <1440
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Roorda wordt in echte stukken echter pas in 1397 als Rowertha to Ghenim vermeld."
"Wybren Roorda had een zoon Syds die Roorda goet (1540) erfde."
"Van een van de Roordagoederen (Roorda ten westen van de kerk?) staat dus vast dat het in de Middeleeuwen een stins was; voor het andere (Aylva ten zuiden van de kerk?) is dat allerminst zeker. De kaart van Sibrandus Leo uit 1579 beeldt alleen Rorda af. In 1640 waren Roorda state en Aylva state verpacht. In 1622 worden beide nog als edele state, in 1718 als herenhuis binnen een singel aangegeven. Op de kadasterkaart staan ze als kop-hals-rompboerderij afgebeeld; rond Roorda ligt een ruim erf omgeven door een brede gracht."
SIF: "Pas in de 15e eeuw krijgen we vaste grond onder de voeten betreffende de historie van dit geslacht. Rond 1440 woonden er een Minne en Syds Roorda te Genum. Een zoon van Syds, Wibrandus of Wybren van Roorda, overleed in 1506 op de stins te Genum. Zijn naam staat vermeld op de grote klok van Genum uit 1490."
"Er is waarschijnlijk niets van de stins/state terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra).
PLAATS: Genum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4A6F4DA1-3E2F-48B9-AA72-96381A1009FF}
SHAPE_Length: 654.4104049733236
SHAPE_Area: 25331.777359907566
Polygon: [...]
id:
284
OBJECTID: 284
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1125
UNI_NAAM: RIENKEMA
BUI_ID: 125
BUI_NAAM: RIENKEMA
BP_ID: 3945
BP_NAAM: Rienkema of Tjalma (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "RIENCKEMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 6 1/2 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 3/4 u. Z. O. van Holwerd, 1/4 u. N. O. van Hantumhuizen, waartoe het behoorde."
Tjalma (zie benaming Eekhoff en Schotanus): "TJALMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 6 1.2 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 3/4 u. O. van Holwerd, 20 min. N. O. van Hantumhuizen, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {91E87495-5EF7-4B64-AC64-45BC6434A171}
SHAPE_Length: 381.6897615310482
SHAPE_Area: 7451.752556164304
Polygon: [...]
id:
285
OBJECTID: 285
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1126
UNI_NAAM: HOYTEMA
BUI_ID: 126
BUI_NAAM: HOYTEMA
BP_ID: 3946
BP_NAAM: Hoytema (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "HOYTEMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 6 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 2 u. O. van Holwerd, 1/4 u. N. O. van Hantumhuizen, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenhoeve. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van van 5 bund. 83 v. r., worden thans in eigendom bezeten door den Heer J. D. Zijlstra, woonachtig te Hantumhuizen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3D293993-2630-4446-A579-6F237ADE31E9}
SHAPE_Length: 402.7052498263679
SHAPE_Area: 6372.364999963939
Polygon: [...]
id:
286
OBJECTID: 286
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1003
UNI_NAAM: OENEMA
BUI_ID: 3
BUI_NAAM: OENEMA
BP_ID: 3948
BP_NAAM: Oenama (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "OENEMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 6 1/2 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 3/4 u. O. van Holwerd, 3/4 u. O. van Ternaard, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenplaats. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 14 bund. 70 v. r., worden thans in eigendom bezeten door den Heer J. P. Idsinga, woonachtig te Hantumhuizen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7664885D-F96F-4731-86D5-3CA4BF020833}
SHAPE_Length: 574.4637473860635
SHAPE_Area: 13578.930000167788
Polygon: [...]
id:
287
OBJECTID: 287
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2466
UNI_NAAM: Ulfarda
BUI_ID: 0
STI_ID: 466
STI_NAAM: Ulfarda
STI_PLAATS: Hantumhuizen
BP_ID: 3949
BP_NAAM: Olphert Zathe (E.)
PNN_ID: 212
PNN_NAAM: Ulfarda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1423
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegelijk met Thiallamahuse werden in 1423 Ulfarda huse en de inmiddels gestorven Ritzeke Ulfarda genoemd. In 1511 en 1640 was Ulfarda een eigenerfde boerderij; in 1700 werd het goed -in 1850 Ophert zathe geheten - verpacht. Een stins wordt niet genoemd. Bijzondere kenmerken, zoals een gracht of een poort, ontbreken."
PLAATS: Hantumhuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6391E233-318B-4B64-B1C1-E0830888039D}
SHAPE_Length: 354.5505869929036
SHAPE_Area: 6313.782344921008
Polygon: [...]
id:
288
OBJECTID: 288
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2479
UNI_NAAM: Aylva of De Spycker
BUI_ID: 0
STI_ID: 479
STI_NAAM: Aylva of De Spycker
STI_PLAATS: Ternaard
BP_ID: 3959
BP_NAAM: Aijlva (Sch. en E.) / De Spijker (E.)
SIF_ID: 21
SIF_NAAM: Aylva State (Ternaard)
PNN_ID: 578
PNN_NAAM: Aylva of De Spycker
OPM_NAAM: Het Slot of adellijk huis de Spijker (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van dit huis staat tegenwoordig het bejaardencentrum ‘De Spiker’ (SIF).
JR_NOOMEN: 1650
JR_SIF: 1658
OPM_JAAR: Afgebroken in 1882 en vervangen door nieuw huis. Dit huis is inmiddels ook gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In het midden van de 17de eeuw werd in Ternaard een tweede Aylva-huis gesticht: de adelyke huysinge de Spycker (benaming in 1698/1700) ten oosten van het dorp, voor een zoon als tegenwicht voor de bruidschat van een dochter."
"Ook het nabije filiaalhuis De Spijker werd aan het einde van de 18de eeuw door de erfgenamen Aylva verkocht."
SIF: "De State werd rond 1658 gebouwd."
"In de oudste archieven wordt alleen gesproken over een korenschuur (Spiker), en daarna over een boerderij.
Rond 1658 werd aan de zuidzijde van deze boerderij een adellijk huis of Slot gebouwd. In eerste instantie worden het Slot en de boerderij apart genoemd in de archieven, maar later, omdat beide in eigendom waren van één eigenaar, werden de namen van beide gebouwen samen gevoegd en werd er in de kohieren voortaan gesproken van ‘het adelijk huis de Spijker’.
In Ternaard stond nog een State, die 'Slot Herweij’ werd genoemd, beide zijn in bezit geweest van o.a. de familie van Aylva.
Van de State is een afbeelding bewaard gebleven die door J. Stellingwerf in 1723 werd gemaakt. Onder de tekening staat de volgende tekst: "’t Slot Aijlva State te ternaert in Westdongeradeel behoort Douwe van Aijlva grietman van kollumerland 1723".
P. de Haan schrijft verder: "In het jaar dat Stellingwerf de tekening maakte was Douwe van Aylva echter de eigenaar van het Slot Herweij. De conclusie die men vroeger trok was dat het dus een afbeelding betrof van dit slot. Maar in 1806 wordt door de plaatselijke schoolmeester geschreven dat Slot Herweij 40 (!!) vertrekken had in het toen royaal ingerichte huis. Maar bij de verkoop van Het adelijk huis de Spijker in 1822 bestond dit Slotje slechts uit drie kamers en een schuur waarmee waarschijnlijk de oorspronkelijke Spijker wordt bedoeld. Slot Herweij is dus vele malen groter geweest dan Het adelijk huis de Spijker. Ook is bekend dat er een afbeelding van Groot Aylva is of geweest is. Tegenwoordig wordt dan ook algemeen aangenomen dat de verdwenen afbeelding het grote Slot Herweij (Groot Aylva) betreft en de bekende tekening het kleine adellijk huis de Spijker (’t Slot Aijlva State). Dat J. Stellingwerf dan bij het onderschrift een fout zou hebben gemaakt is niet uitzonderlijk; van hem is bekend dat zowel zijn afbeeldingen en/of de onderschriften lang niet altijd juist zijn".
Bovengenoemde is wel in tegenspraak met wat ik geschreven heb bij Herwey State. Dit moet nader uitgezocht worden.
Rond 1800 wordt het Slotje als woonhuis gebruikt en is de schuur waarschijnlijk in gebruik als bedrijfsruimte. In die tijd woonden er vaak twee gezinnen in het slotje. Meestal betrof het kleine boeren met enkele koeien en wat bouwgrond. Enkele malen wordt in de Speciekohieren vermeld: ‘geen boerkerij’. Hiermee wordt bedoeld dat het geen echte boerderij is. Bij het Slotje horen ook een hof en tuin (boomgaard en moestuin), die echter niet gepacht worden door de bewoners, maar in gebruik zijn bij de toenmalige eigenaar, dominee Joha.
Na de dood in 1807 van de eigenaar Sicco Douwe Ernst van Aylva wordt het huis verkocht, te weten: 'herenhuizinge, het erf en de halve grachten'
Vijftien jaar later vindt er opnieuw een verkoop plaats van ‘het adelijk huis de Spijker’. In de beschrijving wordt nu geen poort meer genoemd, dus die zal niet lang na 1807 afgebroken zijn. Overigens moet het Slotje ook al lang daarvoor behoorlijk in verval zijn geweest.
De laatste eigenaar was notaris mr. Witteveen. Deze laat het huis in 1882 afbreken en vervangen door een moderne woning, dat later het ‘Aylva Slot’ of gewoon ‘Het Slot’ wordt genoemd. Ook deze woning is al afgebroken."
"Op de plaats van dit huis staat tegenwoordig het bejaardencentrum ‘De Spiker’."
(bron: P. de Haan, Het Slot of adelijk huis de Spijker (Ook wel het Slot Alvya genoemd)).
PLAATS: Ternaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9D88547C-48FE-46C0-BFCA-B3303E59760E}
SHAPE_Length: 1089.350792113411
SHAPE_Area: 33658.29479008891
Polygon: [...]
id:
289
OBJECTID: 289
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1124
UNI_NAAM: RIENIXMA
BUI_ID: 124
BUI_NAAM: RIENIXMA
BP_ID: 3961
BP_NAAM: Reinsma (E.)
PNN_ID: 582
PNN_NAAM: Reinsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam wordt Reynsma al in 1390 genoemd; de stins wordt als Rensma (1511), Renskemagoet (1517) en Rensma guedt (1543) vermeld.
In 1390 was Webka Reynsma parochiaan van Ternaard. Met de pastoor zegelde hij een verkoopacte van land. In 1511, 1543 en 1580 werd uit Reinsma een rente aan de pastorie en de vicarie betaald. In 1511 was Juka Ringia, zoon van Wilke Rinia te Stiens, de belangrijkste eigenaar van het goed, dat toen door een pachter werd bewoond. Door Juka's verzet tegen de landsheerlijkheid werd Renskemagoet to Nauwert geconfisqueerd en toegewezen aan Juw Botnia. De Botnia's waren tot 1624 eigenaars. Toen verkochten ze de state met 95 pondemaat land, het stins, de huizinge, de schuur met de bomen en plantagie aan Ebel van Haitsma, gehuwd met Keimpe van Donia. Later was Reynsma zathe, zoals het in 1698/1700 genoemd werd, steeds een pachtboerderij. Fascinerend is de ligging van Reinsma, vlak tegen de dorpskom aan. Terwijl het dorp zelf nauwelijks op een terp ligt, is de huisplaats van Reinsma wel verhoogd."
Van der Aa (lemma Ternaard): "In of nabij dit dorp waren oudtijds vele aanzienlijke staten of stinsen. Eenige hoogten, wieren genoemd, wijzen nog hare oude standplaatsen aan."
"RIENKSMA of RIENXMA , voorm. state , prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. West-Dongeradeel, arr. en 6u. N. O. van Leeuwarden, kant. En 1 1/2 u. O. van Holwerd, 20 min. W. van Ternaard.
Ter plaatse , waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenplaats. De daartoe behoord hebbende gronden , beslaande eene oppervlakte van 23 bund. 89 v. r., worden thans in eigendom bezeten, door den Heer J. P. IDSENGA. , woonachtig te Hantumhuizen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5ED1A9EC-53E4-4B5A-BF30-ED9D53602721}
SHAPE_Length: 398.9258799937043
SHAPE_Area: 7118.205000087507
Polygon: [...]
id:
290
OBJECTID: 290
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1122
UNI_NAAM: Herwey
BUI_ID: 122
BUI_NAAM: HERWEY
STI_ID: 481
STI_NAAM: Herwey
STI_PLAATS: Ternaard
BP_ID: 3964
BP_NAAM: Herwey (Sch. en E.)
SIF_ID: 139
SIF_NAAM: Herwey State (Ternaard)
PNN_ID: 580
PNN_NAAM: Herwey
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1425
JR_SIF: <1425
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stins Heerwey wordt als woonplaats in 1425 voor het eerst genoemd. De familie die haar naam aan de stins ontleende stierf in het begin van de 16de eeuw in mannelijke lijn uit. Herwey en Reinsma waren de twee belangrijkste huizen in Ternaard. In 1425 was Uffa tho Heerwey grietman over het dan nog ongescheiden Dongeradeel."
"In 1596 was Herwey bezit van Ernst van Aylva, grietman in Dongeradeel. Hij woonde er ook en werd in Ternaard begraven. Uit hem stamde de familietak "Aylva toe Herwey". In het midden van de 17de eeuw werd in Ternaard een tweede Aylva-huis gesticht: de adelyke huysinge de Spycker (benaming in 1698/1700) ten oosten van het dorp, voor een zoon als tegenwicht voor de bruidschat van een dochter. Winsemius beeldde Herwey in 1622 op zijn kaart als adelshuis af.
De ligging van Herwey was strategisch: aan de Hereweg naar Dokkum, waaraan de stins ook zijn naam ontleende. Tot 1770 werd Herwey adellijk bewoond. Toen het in 1796 door de erfgenamen van de Aylva's werd verkocht stonden er op het erf twee huizen; een daarvan had meer dan 40 vertrekken. Een waarschijnlijke afbeelding van Herwey uit 1723 laat een langgerekt bescheiden herenhuis zien, zonder verdieping, met een voordeur tussen ramen, een grote inrijpoort onder een klokgeveltje en een renaissance poortgebouwtje. In de 19de eeuw werd het terrein verkaveld en verrees een nieuw huis ter plekke. Ook het nabije filiaalhuis De Spijker werd aan het einde aan de 18de eeuw door de erfgenamen Aylva verkocht." SIF: "In 1425 komt de familie Van Herwey al voor in de archieven. De State wordt in elk geval in de 16e eeuw genoemd. "
"In 1596 komen we Ernst van Aylva tegen als eigenaar van de State; Tot 1720 blijft het huis in bezit van deze familie. Van 1748 tot 1770 bewoonde Johanna Wilhelmina van Schratenbach, getrouwd met Edzard Hobbe van Burmania, de State.
Na 1770 gaat het huis door verkoop verschillende keren over in andere handen om tenslotte in 1818 afgebroken te worden.
Van de State is een pentekening bewaard gebleven van Jacob Stellingwerf uit 1723, die zich in het Fries Museum bevindt. Het bijschrift luidt: "t Slot te Tennaert in Westdongerdeel, behoort Douwe van Aylua grietman van Kollumerlant'. Iemand anders vulde met potlood 'Aylvastate' in. Dit levert echter veel verwarring op, want als je kijkt naar de naam van de eigenaar, dan wijst dat juist in de richting van de Herwey State. De omvang van de State zou echter nogal wat aanzienlijker moeten zijn dan de tekening aangeeft. Een bezoeker in 1806, twaalf jaar voor de sloop, spreekt over meer dan veertig vertrekken in het royaal ingerichte huis. Toch is men er tot nog toe van uitgegaan dat de afgebeelde state Herwey is, die haar naam ontleende aan de Hereweg van Hantum naar Ternaard.
De State die we op de afbeelding zien, staat op een omgracht terrein, dat via een brug met poortgebouw te bereiken was. Dit poortgebouw had rolwerkgevels en stamt daarom uit de eerst helft van de 17e eeuw. Over de gracht was nog een tweede smalle brug aangebracht, waarover men direct bij een zijingang van de State uitkwam.
De State zelf was een langgerekt gebouw van slechts één bouwlaag en werd gedekt door een schildkap. De eenvoudige State stamt mogelijk uit dezelfde periode als het poortgebouw, maar kan ook iets ouder zijn. Het huis was niet symmetrisch, want de toegang tot de State werd gevormd door een grote poortingang, die zich iets naast het midden bevond, met daarboven een uitgemetselde halsgeveltop. Links en rechts van de ingang bevinden zich twee ramen: links 2 smalle ramen met luiken en rechts 2 kruisvensters met luiken en glas-in-lood."
"Van de State is niets meer terug te vinden. "
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Ternaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BD93668D-CF32-4B82-8D7B-59FBCEE4A852}
SHAPE_Length: 777.9083132296988
SHAPE_Area: 36551.8150001353
Polygon: [...]
id:
291
OBJECTID: 291
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2482
UNI_NAAM: Sibetsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 482
STI_NAAM: Sibetsma
STI_PLAATS: Ternaard
BP_ID: 3967
BP_NAAM: Sibetsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 583
PNN_NAAM: Sibetsma met wier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Direct ten zuiden van het erf van de plaets Sybersma (1698/1700) of Sibetsma geeft de kaart van 1718 een wier aan."
PLAATS: Ternaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {29728B74-945A-49EE-BCC5-12E1D0D5E825}
SHAPE_Length: 391.7776199725376
SHAPE_Area: 7400.849999974482
Polygon: [...]
id:
292
OBJECTID: 292
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2484
UNI_NAAM: Poutsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 484
STI_NAAM: Poutsma
STI_PLAATS: Wierum
BP_ID: 3971
BP_NAAM: Poutsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 649
PNN_NAAM: Poutsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1423
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Waarschijnlijk woonde op Poutsma in 1423 Jilt Poptsma Kotrahusim, dus Jilt Poptsma te Koterhuizen. Een verdedigbare stins wordt op Poutsma niet genoemd. In de 15de eeuw was die er
waarschijnlijk wel, want in de oorkonde van 1423 is sprake van een vete, waarbij ook doden vielen.
Powtsma sate, 69 pondemaat groot, werd in 1511 door de edelman Ritske Boelema aan Botte Powtsma verpacht. In zijn testament omschreef hij het goed als een zaete lants leggende te Wierum in Dongerdeel westerzyde der Pasens, hetende to Poulsma, met alle zyn heerlicheyt ende gewalt. Via de families Minnema en Baerdt vererfde het goed op Tammerus Gerardi, in 1640 predikant te IJlst, die de stamvader van de families Poutsma en Van Poutsma werd. In 1830 lag rond het perceel ten westen van de boerderij een brede gracht. Het is niet bekend uit welke tijd deze dateerde."
PLAATS: Wierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {048E63F5-A53E-4097-9AD8-C8A4237868B6}
SHAPE_Length: 366.8140807221369
SHAPE_Area: 6921.614999994859
Polygon: [...]
id:
293
OBJECTID: 293
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2478
UNI_NAAM: Wynia
BUI_ID: 0
STI_ID: 478
STI_NAAM: Wynia
STI_PLAATS: Nes
BP_ID: 3988
BP_NAAM: Winia of Noyntema (E.)
PNN_ID: 420
PNN_NAAM: Wynia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Winghia in Nes in 1481 voor; als Wynnie huys en Wynnie landen in 1543. In 1481 was Sywck Winghia to Ness een van de zoenlieden in een geschil over de sate Lithiaweer te Wetsens."
"Deze zoons raakten in de jaren 1603-1607 in verschillende processen betrokken, die ze verloren. Ze zagen zich daardoor genoodzaakt Groot- en Klein Wynia te verkopen; de goederen werden daarbij omschreven als Grot Vinia sate ende state cum annexis onder de clockslach Nes gelegen, een schone heerlicke saate ende state met stins ende alle sijn gerechticheydt, exempt die meyers huysinge gelegen tot Nes in Dongerdeel daer Lyue Feyes op woont, Groot Vinya genaempt, groot nae die naem ende faem tachtich pondematen en als sate ende landen genaempt Cleijne Wijnia leggende tot Nes in Dongerdeel althans bij eenen Lijckle Jurjens als meyer bewoont ende gebruyckt."
"In 1640 was het goed Wynia dus reeds uit de familie Wynia geraakt. Het was toen een gewone boerderij; eigenaar was Thomas Alis, die het verpachtte aan Hylcke Lieuues. In 1719 blijkt de sate Lyts-Wynia met de floreennummers FC6 en FC50 gelijkgesteld te mogen worden. Aan Wynia ontleende een boerenfamilie die niet van de oude familie afstamde in de 18de eeuw haar naam."
PLAATS: Nes
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {17044511-D465-4C44-A864-21BA54163551}
SHAPE_Length: 374.52252449668873
SHAPE_Area: 6002.348194965348
Polygon: [...]
id:
294
OBJECTID: 294
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1347
UNI_NAAM: Popma
BUI_ID: 347
BUI_NAAM: POPMA
STI_ID: 477
STI_NAAM: Popma
STI_PLAATS: Nes
BP_ID: 3990
BP_NAAM: Popma (Sch. en E.)
PNN_ID: 419
PNN_NAAM: Popma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Poppama in Nes in 1466 voor; als toponiem Popma guedt in 1543. Samen met Wynia was Popma in 1511 het enige eigenerfde goed in Nes. Evenals de Wynia's golden de Popma's (van IJlst) in de late 16de eeuw als edelen. In 1619 is sprake van een steenhuis op de state."
"Gerleff Poppama was in 1511 eigenaar en gebruiker van een sate van 88 pondemaat (fl. 22) in Nes."
"In 1579 gaf Sibrandus Leo op zijn kaart van Friesland Poppama in Nes als adellijk huis aan; ook Schotanus deed dat in 1664. Het goed was in 1619 verpacht; de pachter bewoonde toen ook het steenhuis. In 1640 behoorde Popma aan Aesghe en Frouck Popma cum suis; pachter was toen Mary Keimpe Joostes wed. tot Popma. In 1700 en 1718 bestond het huis, toen een gewone boerderij, nog wel. Het land was echter in verschillende delen uiteengevallen."
PLAATS: Nes
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A003AC48-7A18-40F5-AF5A-DD6852DFC209}
SHAPE_Length: 346.06274667443984
SHAPE_Area: 7097.910000065304
Polygon: [...]
id:
295
OBJECTID: 295
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2462
UNI_NAAM: Mennerda
BUI_ID: 0
STI_ID: 462
STI_NAAM: Mennerda
STI_PLAATS: Brantgum
BP_ID: 4117
BP_NAAM: Minnerda (E.)
PNN_ID: 72
PNN_NAAM: Mennerda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De enige andere Brantgumer familie die in de 16de eeuw verwantschapsbetrekkingen had met de adel - Stania, Stenstera, Buuinga -, was die van de Mennerda's. Adzert Mennerden was in 1511 eigenaar en bewoner van een sate die voor 25 floreen werd aangeslagen. Zijn vrouw was Auck Stania, een dochter van Gercke Stania van Reitsum en Luidts Stenstera van Foudgum. De boerderij Mennerda vertoonde in 1700, 1718 en 1832 geen bijzondere kenmerken, zoals een gracht of een wier."
PLAATS: Brantgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1A3B54DE-981B-4C5D-AB95-FF26636388C8}
SHAPE_Length: 874.2863087967113
SHAPE_Area: 38982.1500002712
Polygon: [...]
id:
296
OBJECTID: 296
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2470
UNI_NAAM: Bolta
BUI_ID: 0
STI_ID: 470
STI_NAAM: Bolta
STI_PLAATS: Holwerd
BP_ID: 4119
BP_NAAM: Bouta (Sch. en E.)
PNN_ID: 243
PNN_NAAM: Bolta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van Bolta is uit contemporaine bronnen geen adellijke bewoning bekend; het was vanaf 1511 pachtgoed. Uit de combinatie van de eigendomsverhoudingen en de genealogische traditie blijkt echter dat het in de vroege 15de eeuw het woonhuis van de gelijknamige familie was. Blijkens de naam van de pachter Goewert Bolte in 1511, werd toen de naam Bolte voor dit goed reeds gebruikt. In 1543 werd het Bolte guedt en Bolte state genoemd; in 1640 Boltha; in 1718 en 1850 Bouta."
"Van Bolta zijn geen oude afbeeldingen bewaard gebleven. Op de kaart van Winsemius uit 1622 komt onder Holwerd Bolta als "edele state" voor, misschien verward met Bonga; van een dergelijke verwarring was in ieder geval op de oude Schotanuskaart (1664) sprake. Bolta lag in het uiterste oosten van de parochie Holwerd, aan de Ketelvaart. Het vertoont op kaarten geen bijzondere kenmerken die aan de oude status herinnerden: geen stinswier, en ook geen brede gracht."
PLAATS: Holwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FA677AFC-3A1C-4120-803F-11D84E33E721}
SHAPE_Length: 456.8792948293725
SHAPE_Area: 13147.525000019372
Polygon: [...]
id:
297
OBJECTID: 297
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1123
UNI_NAAM: Helbada
BUI_ID: 123
BUI_NAAM: HELBADA
STI_ID: 480
STI_NAAM: Helbada
STI_PLAATS: Ternaard
BP_ID: 4141
BP_NAAM: Helbada (E.)
PNN_ID: 579
PNN_NAAM: Helbada
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De sate Helbada, in 1511, 1625 en 1640 een pachtboerderij, is opgenomen vanwege de wier die hier in 1718 werd aangegeven. Helbada was in de Nieuwe Tijd een grote pachtboerderij. In 1511 was Tamma Habbaden pachter voor 97 pondemaat van de landheer Wyttie Jongema. In 1625 was de grootte 120 pondemaat. Het huis was toen 21 vack lanck en had twe schuiren en een molckencamer. In 1700 was het bedrijf 104 pondemaat groot. De wier wordt op de kaart van Schotanus van 1718 vermeld; de precieze ligging ten opzichte van de boerderij is daar echter onduidelijk. De kaart van Vegelin uit 1739 laat zien dat hij ten zuidoosten van het erf lag. In enkele wapenboeken is sprake van een wapen "Helbada tot Ternaart"."
PLAATS: Ternaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {590E1996-7AFC-4062-8C99-171DC1D69E07}
SHAPE_Length: 460.80184750851663
SHAPE_Area: 10309.436723077926
Polygon: [...]
id:
298
OBJECTID: 298
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2468
UNI_NAAM: Mennema
BUI_ID: 0
STI_ID: 468
STI_NAAM: Mennema
STI_PLAATS: Hiaure of De Lyse Jouwer
BP_ID: 4178
PNN_ID: 232
PNN_NAAM: Mennema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Mennema op de Lytse Jouwer wordt hier opgenomen omdat het in de 15de eeuw de woonplaats was van de adellijke familie Mennema. Als Mennema staten en het guet heetende te Mennema wordt het in 1543 vermeld; de familienaam komt te Hiaure in de 15de eeuw al voor."
"De ligging van Mennema wordt aangegeven door Van der Meer en Van den Berg. In 1640 was Mennema een pachtgoed."
PLAATS: Hiaure of De Lyse Jouwer
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {06F686A6-F1E1-48D2-B2DA-6E36C7355FC9}
SHAPE_Length: 181.93304608252612
SHAPE_Area: 2178.000000096112
Polygon: [...]
id:
299
OBJECTID: 299
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1127
UNI_NAAM: Elinga of Heringa
BUI_ID: 127
BUI_NAAM: HERINGA
STI_ID: 464
STI_NAAM: Elinga of Heringa
STI_PLAATS: Hantumhuizen
BP_ID: 4191
BP_NAAM: Heringa (Sch. en E.)
PNN_ID: 208
PNN_NAAM: Elinga of Heringa
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Elingha al in 1423 te Hantumhuizen voor. In 1511 wordt Gielt Ellengen syn eygen besit genoemd."
"In 1561 werd Bennert van Heringa, zoon van Haring Heringa en His Aebingha te Hijum, in Hantumhuizen begraven. Waarschijnlijk was hij met een vrouw Itsma/Elinga getrouwd. Omdat de Heringa's in Hijum woonden, verpachtten ze Elinga; later verkochten ze het. In 1640 was het goed in handen van een eigenerfde boer. Schotanus gaf in 1664 en 1718 Heringa echter nog als edele state aan. In 1635 werden naast een binnenhuis, een koecken, een poeskoecken, een langhhuys ende schuire nog een graft en cingel vermeld. De kadastrale minuut (1832) vertoont geen gracht of andere bijzondere kenmerken meer."
PLAATS: Hantumhuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1AD47087-68B5-42B0-8D79-D8370BACCBC2}
SHAPE_Length: 678.2273242447369
SHAPE_Area: 28020.739999928923
Polygon: [...]
id:
300
OBJECTID: 300
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2465
UNI_NAAM: Popta
BUI_ID: 0
STI_ID: 465
STI_NAAM: Popta
STI_PLAATS: Hantumhuizen
BP_ID: 4194
BP_NAAM: Popta (Sch. en E.)
SIF_ID: 229
SIF_NAAM: Poptastins
PNN_ID: 209
PNN_NAAM: Popta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de locatie staat een boerderij (Popta Zate).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1617
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Popta in 1491 voor. Als Ypt Popta syn bisit wordt de stins in 1511 genoemd, als Popte goet in 1543. De adellijke Popta's stierven in de 16de eeuw uit. Een fragment van de stins bleef bewaard.
In 1491 sloot Jypth Popta zich aan bij het verbond met Groningen en hoopte daardoor beschermd to wesen myt miin landsaten. In 1511 was zijn bezit te Hantumhuizen 94 pondemaat groot. In het Burmaniaboek (1597) is een wapen opgenomen van deze familie. De boerderij was daarna een pachtboerderij. In 1664 werd hij door Schotanus als "eigenerfde state" aangegeven. In de 17de eeuw verwierf dr Henricus Popta te Marssum de boerderij, waarschijnlijk in een poging een - fictief - stamhuis te scheppen; later was het door Popta gestichte Poptagasthuis de eigenaar.
In 1617 werd de boerderij omschreven als 't stins ende die vordere huysinge te Popta staende. Bij verbouwing van het huis in 1965 bleek de muur tussen het voorhuis en de hals uit kloostermoppen te bestaan en oorspronkelijk 105 cm dik te zijn geweest. Aan het licht- of schietgat was te zien dat de stins ter plekke van het voorhuis stond en dat de bewaarde muur daarvan de noord-zijde was. Later bleek de muur tot 75 cm dikte te zijn uitgehakt. Ook de zuidoosthoek van het voorhuis staat op middeleeuwse fundering."
SIF: "De Stins komt in de archieven voor het eerst in 1617 voor, maar hij zal van oudere datum zijn."
"Ten oosten van de kom van Hantumhuizen staat een boerderij met de naam Popta Zate. In 1832 wordt deze bij het Kadaster vermeld onder Ternaard B155.
In 1617 komen we de volgende vermelding tegen in de weesboeken "'t stins ende die vordere huysinge te Popta staende". Tegen het einde van de 17e eeuw komt de boerderij in het bezit van de bekende dr. Henricus Popta te Marssum.
Nu is de Poptastichting eigenaar van de boederij: dit is te zien aan de zandlopers op de schuurdeuren.
In 1965 is de familie Koopmans huurder van de boerderij en op hun verzoek wordt het woongedeelte gemoderniseerd. De Voogden van de Stichting gaven toestemming, architecten-bureau Grunstra uit Bolsward maakte een plan en Bouwbedrijf de Haan uit Dokkum kon aan de slag.
Tegen de scheidingsmuur tussen het woongedeelte en de schuur bevond zich een kastenwand met weggetimmerde bedsteden. Tijdens de renovatie werd besloten deze kastenwand te slopen. Eén van de timmermannen ging aan de slag met deze kastenwand. Hij stuitte echter niet op bedsteden, maar een oude muur van ongeveer 4,5 m hoog en 6 m breed bestaande uit kloostermoppen van 32x16x8 cm.
Via de architecten de heer G. Elzinga die aan het Fries Museum verbonden is, werd het Biologisch Archeologisch Instituut uit Groningen ingeschakeld. Dit instituut constateerde dat het om een 14e of 15e eeuwse muur gaat, mogelijk zelfs uit de 13e eeuw. Deze muur heeft deel uitgemaakt van de vroegere stins.
Links op de foto zien we een licht- of schietsleuf, die breed aan de binnenkant en smal aan de buitenkant is. Tussen de derde en vierde ondersteuning (van links gerekend) zat nog een gedeeltelijke doorgang met sluitbalk, die echter op deze foto niet zichtbaar is. Deze doorgang is gedocumenteerd en gefotografeerd, maar was van dusdanige kwaliteit dat hij gesloopt moest worden.
Oorspronkelijk was de muur 105 cm dik, maar tijdens een latere verbouwingen is daar 25 cm van afgekloofd.
De voogden van de Stichting verleenden bij het onderzoek alle medewerking en in overleg met de diverse partijen werd besloten om grondonderzoek rond en in het voorhuis te doen. De opgravingen onder het woongedeelte en in de tuin werden uitgevoerd door studenten uit Groningen. Bij deze opgravingen werden sporen van de oorspronkelijke stinsfundering gevonden.
Bodemvondsten werden opgeslagen in een houten keet die daarvoor in de tuin was opgesteld. Naast wat kapot aardewerk en veel beenderen van rundvee en paarden, werd er eigenlijk niets gevonden, dat historische waarde heeft. Het resultaat van het onderzoeek is een gedeeltelijke plattegrond van de oorspronkelijke stins.
Helaas is van de muur van buitenaf niets terug te vinden, omdat deze zich tussen het woonhuis en de schuur bevindt."
(bron: P. de Haan, Muur in Popta Zate, Hantumhuizen, in: De Sneuper nr 73. Contactblad van de Historische Vereniging Noordoost Friesland).
PLAATS: Hantumhuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {8EDB5678-53FF-4D79-9703-A9A6BA4DDAD8}
SHAPE_Length: 635.3757368917994
SHAPE_Area: 23724.279091397784
Polygon: [...]
id:
301
OBJECTID: 301
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1209
UNI_NAAM: NIJENBURGH
BUI_ID: 209
BUI_NAAM: NIJENBURGH
BP_ID: 4312
BP_NAAM: Nijenburgh (E.)
SIF_ID: 344
SIF_NAAM: Jeppema State
OPM_NAAM: Scheltinga State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1543
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De state bestond reeds in de eerste helft van de 16e eeuw."
"Iets ten westen van Tademastins stond voorheen Jeppema State of “Jeppema-huijs” dat in 1543 voorkomt en in 1560 vermoedelijk werd bewoond door Aebe Jeppema, die althans in Kollum woonde en getrouwd was met Sjuw van Beijma.
Reijdt Jeppema was in 1555 eigenaar van deze state of “heert opt west van Colmerbuyren”. Mogelijk was hij de vader van Aebo Jeppema en de grootvader van Reijdt Jeppema of Ipema die in 1623 te Westergeest woonde. Deze laatste verkocht in dat jaar een zathe die hij geërfd had van zijn ouders en gelegen was “ter Laen” aan Aett Gaetzedr., weduwe van Sjoerd van Boelens. Hun kinderen bezaten het goed nog in 1700.
Omstreeks 80 jaar later was de standplaats van de voormalige Jeppema State het eigendom van Willem Livius van Bouricius, die hier een buitenverblijf stichtte met de naam Nijenburgh. Bouricius was kapitein-ter-zee bij de Admiraliteit van Friesland en commandant van een compagnie mariniers. Hij trouwde met Cecilia, zuster van grietman Martinus van Scheltinga. In maart 1793 kwam hij om het leven bij een brand aan boord van zijn schip, de hulk “de Dwinger”, op de rede van Vlieland. Hierbij kwamen 67 van de 140 opvarenden om het leven waaronder Willem. Zijn weduwe bewoonde de state tot omstreeks 1840 toen L.G.A. graaf van Limburg Stirum en zijn vrouw Cecilia Johanna van Scheltinga hun buiten Vaartzicht te Oudwoude voor Nijenburg verruilden. Cecilia erfde Nijenburg van haar tante toen die in 1848 te Leeuwarden overleed.
Later werd het bewoond door Bonifacius Hendrik van der Haer en daarna door mr. Bernardus Hopperus Buma die burgemeester van Kollumerland was.
In het najaar van 1875 werd het huis op afbraak verkocht en gesloopt. De singels en het park werden gerooid en geëgaliseerd. De grond wordt nu gebruikt als weiland."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland” door mr. A.J. Andreae, 1885; “De historie gaat door het eigen dorp” dl. III, A. Algra, ca. 1960; “De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland”, Herma M. van den Berg).
Van der Aa: "NIJENBURG, landh., prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Kollumerland-en-Nieuw-Kruisland, arr. en 5 u. N. O. van Leeuwarden, aknt. en 2 1/2 u. Z. O. van Dockum, 5 min. W. van Kollum, waartoe het behoort.
Dit landh. wordt thans in eigendom bezeten en bewoond door den Heer Louis Gaspard Adrien Grave van Limburg Stirum, grietman van Kollumerland-en-Nieuw-Kruisland."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FA49F46A-8E91-4AA5-AB6B-E7F688E5AE4C}
SHAPE_Length: 1224.893870929306
SHAPE_Area: 54831.306237505785
Polygon: [...]
id:
302
OBJECTID: 302
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2298
UNI_NAAM: Abbema
BUI_ID: 0
STI_ID: 298
STI_NAAM: Abbema
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 4325
BP_NAAM: Sjoerda (Sch. en E.)
SIF_ID: 363
SIF_NAAM: Abbema State
PNN_ID: 285
PNN_NAAM: Abbema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Eekhoff en Schotanus geven op hun kaart het terrein van Abbema ten onrechte de naam Sjoorda. [Zie Andreae, Plaatsbeschrijving, II, 133.] (SIF).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1505
JR_SIF: 1500
OPM_JAAR: In 1775 werd op de plaats van de State het Huis Braak gebouwd (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Eekhoff en Schotanus geven op hun kaart het terrein van Abbema ten onrechte de naam Sjoorda. [Zie Andreae, Plaatsbeschrijving, II, 133.]"
Noomen: "Abbema was het stamhuis van een adellijke familie die zich in de 16de eeuw nog op haar afstamming van hoofdelingen liet voorstaan, maar daarna vooral stadsbestuurders van Sneek en eigenerfden en kooplieden in het midden van Friesland telde. In 1505 werd Focko Abbema als edelman in Kollumerland genoemd; een Sneker Abbema pretendeerde enkele generaties later slechts voor het Hof van Friesland terecht te hoeven staan omdat hij een nazaat van deze hoofdeling was. Tot het einde van de 16de eeuw bleef de state eigendom van de Abbema's in Sneek, daarna werd het verkocht. In 1517 verkochten Bauk en Hylk, weduwe en dochter van Fokke Abbema land onder Oudwoude aan het Veenklooster. In 1543 werden genoemd Abbemahuys, Abbema staetten ter Laen, en Abbema koefenne, in 1550 drie akkers in Aebema guedt, in 1619 land gelegen voor Abbemahuys op't noordt van de wech. Een adellijk huis was Abbema-zathe, zoals het in 1607 genoemd werd, aan het begin van de 17de eeuw niet meer; in de 18de eeuw verrees hier het huis Braak van een vermogende Oost-Indiëganger."
SIF: "De stins wordt voor het eerst in het begin van de 16e eeuw vermeld."
"In 1543 werden genoemd Abbemahuys, Abbema staetten ter Laen, en Abbema koefenne, in 1550 drie akkers in Aebema guedt, in 1619 land gelegen voor Abbemahuys op't noordt van de wech. Een adellijk huis was Abbema-zathe, zoals het in 1607 genoemd werd, aan het begin van de 17de eeuw niet meer. In dat jaar verkocht Jurrien Hendriksz. deze boerderij aan Henricus Gualteri, secretaris van Leeuwarden. Later kwam het goed in handen van de familie Van Aylva en in 1775 werd het aangekocht door Jan Braak, die in Oost-Indië een fortuin vergaard had. Hij bouwde op de oude standplaats van de state een nieuw herenhuis. Anthony Braak, waarschijnlijk zijn zoon, verkocht het huis met de bijbehorende landerijen in 1808 aan Sjoerd Gerardus Fruitier de Talma, ontvanger der beschrevene middelen te Kollum. Die was in 1803 in het dorp komen wonen met zijn vrouw Lucia Aurelia Bergsma uit de gelijknamige vermogende Friese regentenfamilie. Een representatieve woning was dus een must."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009; “De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland”, Herma M. van den Berg).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D51C7CCD-133A-4A6D-9778-382198311FF8}
SHAPE_Length: 456.0039842731304
SHAPE_Area: 12982.83388027873
Polygon: [...]
id:
303
OBJECTID: 303
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1206
UNI_NAAM: Het Olde Casteel of Nieuw Meckema
BUI_ID: 206
BUI_NAAM: MECKAMA
STI_ID: 301
STI_NAAM: Het Olde Casteel of Nieuw Meckema
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 4327
BP_NAAM: Mekkama (Sch. en E.)
SIF_ID: 341
SIF_NAAM: Nieuw-Meckema State
PNN_ID: 291
PNN_NAAM: Olde Casteel of Nieuw Meckema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: 1467
JR_SIF: 1467
OPM_JAAR: Rond 1775 werd Nieuw Meckema afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij het streven van de stad Groningen in Oostergo de hegemonie te verwerven, sloot zij met vele dorpen en hoofdelingen verdragen. Daarnaast probeerde de stad haar positie ook militair te consolideren. Daartoe werden hier en daar verdedigbare steunpunten ingericht. In 1467 werd zo met Kollumerland een verdrag gesloten voor de tijd van 30 jaar, waarbij de stad het recht kreegeen huus in te richten en daarop enen casteleyn te zetten. De kosten werden bestreden uit een nieuwe huisbelasting. Verder zou de bevolking een bijdrage leveren aan het graven, arbeiden en bolwarken rond het huis. Doel zou zijn recht en vrede te bevorderen. Buiten dit verdrag bleven enkele met name genoemde personen, waarschijnlijk hoofdelingen die zich tegen de stad keerden. In Kollum waren dat Pybe Meckema (alias Eernsma) op Meckema in Meckemaburen en Pybe Bawama op Bama."
"Het sterck huys met een wyde ende diepe graft lag strategisch dicht bij het dorp aan de Rijd; Rengers ten Post vertelde later in zijn kroniek dat het casteleins huesz stond dar nu Sippe Meckama
woent anno 1583 en dat de grietenijgalg van Kollumerland daar stond, dat noch de Galge venne heet."
"Na Pybes dood in 1549 vererfde Nieuw Meckema verder binnen de familie. In 1612 verkreeg de weduwe van Hessel van Meckema, Lisck van Eysinga, het olde Casteel ofte nieuwe Meckemahuis. Rond 1640 werd het door haar broer, de grietman Ritscke van Eysinga gekocht. Aan het einde van de 17de eeuw werd door de eigenaars van Nieuw Meckema het zogenaamde Nieuwe Gasthuis of De Zeven Kamers gesticht, waarvan het bestuur tot 1883 aan de eigendom van Nieuw Meckema was verbonden.
Stellingwerf beeldde in 1722 een samengesteld huis van één bouwlaag af. Een middeleeuwse stins valt er niet in te ontdekken. Herma van den Berg hield het voor mogelijk dat de aangebouwde schuur met grote inrijpoort misschien nog een deel van het oude kasteel bevatte. Rond 1775 werd Nieuw Meckema afgebroken. Op de kadasterkaart van 1832 valt alleen een waterpoel nog op."
SIF: geen aanvullende informatie.
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland”, mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009; “De historie gaat door het eigen dorp” dl. III, A. Algra, ca. 1960).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A04737C3-309E-4902-80D3-D26BCF4CB30D}
SHAPE_Length: 900.5256350473104
SHAPE_Area: 19239.400000263937
Polygon: [...]
id:
304
OBJECTID: 304
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1205
UNI_NAAM: BOOTSMA
BUI_ID: 205
BUI_NAAM: BOOTSMA
BP_ID: 4328
BP_NAAM: Bootsma (Sch.) / vml. Scheltinga (E.)
SIF_ID: 358
SIF_NAAM: Bootsma State
PNN_ID: 286
PNN_NAAM: Bootsma
OPM_NAAM: Boythiema staete (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Waarschijnlijk werd de stins reeds voor 1616 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan het eind van de 15de eeuw behoorde Bootsma state aan Ritscke Gauckema alias Boitsma."
"Geel en Sierck Bootsma lieten de state na aan hun zoon Hessel Bootsma, in 1518 vanwege zijn Bourgondische gezindheid in ballingschap en later ondermeer kerkvoogd in Kollum. In 1550
maakte hij zijn testament. (…) Zijn jongste zoon, Eepo Bootsma, kreeg volgens oude Friese gewoonte het stamgoed Boythiema staete toe Collum. Hessels vrouw, Mary Harinxma, mocht echter tot haar dood op de state blijven wonen. Van het goed geeft hij een uitgebreide beschrijving. Genoemd worden dye huisinge Boythiema, schuyer, bachuys, het heem, onsen groeten warmoestuyn en onse appelhoff, en de verschillende percelen bouw- en weiland rond het huis."
"Waarschijnlijk werd de stins reeds voor 1616 afgebroken. Het goed werd toen omschreven als een schoon hof met fruytboomen ende andere boomen omt heem ende gracht ende poorte, daaronder resorterende 41 pondematen. (…) Schotanus rekende in 1664 Bootsma nog wel tot de "edele staten". In 1689 werd Bootsmastate ende zathe te Collum met het halve gestoelte en legerstede in de kerk tot Collum buiten de familie verkocht. In de hof, die blijkens een omschrijving in 1742 4 pondemaat groot was, werd later wel weer een groote huisinge en schuire gesticht."
SIF: "De stins wordt voor het eerst vermeld aan het einde van de 15e eeuw, maar moet ouder zijn geweest."
"Aan het eind van de 15de eeuw behoorde Bootsma state aan Ritscke Gauckema alias Boitsma. Zijn weduwe Geel Bootsma*, die het huis waarschijnlijk had ingebracht, hertrouwde met Sierck Remmersma. Hij stamde uit de Dokkumer familie Remmersma of Riemersma, en was een broer van Feye Riemersma alias Meckema, die in Kollum in de familie Meckema introuwde. Ook Sierck ging zich naar (het huis van) zijn vrouw Bootsma noemen, maar hij behield in zijn wapen de herinnering aan de Dokkumer afstamming van de Remmersma's.
Sierck Bootsma komt samen met zijn zoon Hessel Bootsma in 1515 voor in een charter. In 1518 worden beiden genoemd onder degenen die in ballingschap zijn gegaan vanwege hun Bourgondische gezindheid. Het is met zekerheid bekend dat Hessel terug kwam naar Kollum, want in 1548 woonde hij daar met zijn tweede vrouw Mary van Harinxma thoe IJlst, waarschijnlijk op de state. In 1550 was hij kerkvoogd maar voelde zich kennelijk niet erg goed, want in het begin van dat jaar maakte hij zijn testament op. Hij stierf omtrent “Sinte Jacob” (25 juli) 1552. Als voogd over zijn kinderen stelde hij zijn lyewe myech ("lieve verwant") Syuck Mellema aan. Als getuigen waren er ondermeer de pastoor van Kollum en de prebendaris van het Heilig Sacramentsleen bij aanwezig. Aan elk van zijn zonen kon hij een s(t)ate nalaten, en steeds ook enkele andere goederen in dezelfde omgeving: zoon Syerck Bootsma kreeg de sate upten Uutterdyck by Lyoel Phaesma huys, waarop deze reeds woonde met zijn vrouw Sythke Phaesma, Abbe de sate in Roordahuizum die hij eveneens al bewoonde, Douwe kreeg het door hem bewoonde Gerbada te Oosterwierum, en Hayo aandelen in verschillende goederen in Achtkarspelen. Zijn jongste zoon, Epo Bootsma, kreeg volgens oude Friese traditie het stamgoed Boythiema staete toe Collum. Hessels vrouw, Mary Harinxma, mocht echter tot haar dood op de state blijven wonen. Zij testeerde te Leeuwarden in 1558 maar is na 1561 overleden. Van het goed geeft hij een uitgebreide beschrijving. Genoemd worden dye huisinge Boythiema, schuyer, bachuys, het heem, onsen groeten warmoestuyn en onse appelhoff, en de verschillende percelen bouw- en weiland rond het huis. De ligging van Bootsma komt in deze beschrijving voorts goed tot uiting: verschillende huissteden en tuinen in de aangrenzende Kerkeburen waren Bootsma-bezit, en ook lag er Bootsma-land in of bij de aangrenzende goederen Abbema, Syordema en in de Galgefenne bij Nieuw Meckema. Tot 1616 behoorde ook de aangrenzende Riniafenne bij Bootsma state.
Epo trouwde omstreeks 1566 met Riencktien Aesgama en zij kregen 5 kinderen waaronder Epo en Gabbe. Die laatste is eigenaar en bewoner van de state geweest. Onder de Friese ballingen die in januari 1568 te Emden woonden, kom took een Epo van Bootsma voor. Omdat er destijds meer mensen die naam droegen, is het niet helemaal zeker of daarmee ‘onze’ Epo wordt bedoeld. Het heeft er echter wel de schijn van, want in oktober 1582 werd hij tot grietman van Kollumerland benoemd. Het soort functie dat in de eerste jaren na de reformatie meestal aan ex-ballingen werd gegund. Twee jaar later legde hij deze functie weer neer “om voor Christus te leven en kalmte en rust te genieten”. Daar heeft hij dan nog ruim de tijdvoor gehad, want hij leefde nog in 1601. Rincktien werd nog in 1610 vermeld als zijn weduwe en leefde nog in 1618.
Hun zoon “de Capitein Gabbe van Bootsma” en zijn vrouw Juliana Sloet uit Drente bewoonden de state en worden in aantekeningen van het jaar 1613 en 1617 aangeduid als “resideerende bij Collum”. Gabbe was hier kerkvoogd in 1616.
Dat zij toen nog op de oude state woonden is niet waarschijnlijk. Het goed werd in 1616 omschreven als een schoon hof met fruytboomen ende andere boomen omt heem ende gracht ende poorte, daaronder resorterende 41 pondematen. Er is dan geen sprake van een huis, waaruit we kunnen afleiden dat de state vóór dat jaar is gesloopt. Op het oorspronkelijke goed rustten in 1640 twee stemmen, één op de hof en één op de sate (boerderij), behorend aan jonker Ipe van Bootsma en de erfgenamen van Gabbe van Bootsma. Schotanus rekende in 1664 Bootsma wel tot de "edele staten". In 1689 werd Bootsmastate ende zathe te Collum met het halve gestoelte en legerstede in de kerk tot Collum buiten de familie verkocht. Waarschijnlijk is dus tussen 1640 en 1664 op deze plek een nieuwe state gebouwd. Onder het toebehoor van Bootsma state behoorde tot slot ook de pretentie dat de prebende van het Heilig Sacrament in de kerk van Kollum was gesticht door de Jellema's en Phaesma's ende eenige van Bootsma.
Gabbe, die in 1620 nog grietenij-volmacht was, schijnt vóór april 1621 overleden te zijn. De 16e van die maand namelijk schreven Pyke van Wyckel (zijn zwager) en Abbe van Bootsma (een familielid) “als g’auctoriseerde voirmonden over d’kinderen van wilen Gabbe van Bootsma” aan de secretaris van Kollumerland dat zij “niet consenteren in enige vercopinge van Boelgoederen, vee ofte andere replijcke goederen, voir dat wij sels u.e. daer toe sullen hebben gelastet.”
In 1640 waren de drie kinderen van Gabbe eigenaren van het eerder vermelde “hoff” met de daarbij behorende 41 pondemaat land. Bootsmastate behoorde toen in eigendom aan Ipe (meestal als Epo vermeld). Zijn dochter Juliana Maria werd later eigenares van al die goederen.
Juliana ging eerst in het klooster, maar trouwde later met Alexandre Chevrier, markies de Montauban, een Franse kolonel. Na haar hele vermogen hier verbrast te hebben trok zij met haar man naar Frankrijk. Ook “Bootsmastate en zathe te Collum” werde te gelde gemaakt evenals “het halve gestoelte en legerstede (graf) in de Kerk tot Collum”. Een en ander werd in 1689 verkocht aan Epo van Aylva. Diens dochter Juliana Dorothea van Aylva, weduwe Schratenbach, droeg dit onroerend goed na 1722 over aan Everardus Ulric van Hanecrooth. Die woonde hier in 1741 nog, maar in 1742 werd het goed aangekocht door Cornelis van Scheltinga uit Heerenveen. Cornelis trouwde in datzelfde jaar met Cecilia Johanna van Eysinga. Uit de akte van overdracht blijkt dat de goederen bestonden uit “sekere groote Huisinge, schuire, hovinge, boomen en plantagiën”, met een oppervlakte van 4 pondemaat. Er hoorde ook 22½ pondemaat land bij “gelegen aan de gebuirte van den Dorpe Kollum”. Cornelis solliciteerde in 1743 naar de functie van grietman van Kollumerland, maar bood daar blijkbaar te weinig geld voor (zulke functies dienden voor veel geld gekocht te worden) want hij kreeg de aanstelling niet. Hij zal ongetwijfeld in “de groote Huisinge” gewoonde hebben want in de tijd van Andreae rond 1885 vond men op het terrein nog bloemvazen met de wapens van Van Scheltinga en Van Eysinga.
Van Scheltinga had meerdere kinderen van wie Martinus, die op Bootsma State woonde, het beter deed dan zijn vader, want hij werd in 1775 wèl grietman van deze grietenij. Hij was van plan om bij Kollum een fraaie buitenplaats te stichten, maar door de onrustige tijden rond 1789 werd het werk maar gedeeltelijk uitgevoerd. In 1795 werd hij uit zijn ambt ontzet, vertrok naar Overijssel en trouwde in juli 1800 te Weerselo met Catharina Louise Antoinette Anna barones du Tour van Bellinchave. In 1813 vestigde hij zich, samen met zijn echtgenote, weer in Kollum. Martinus werd lid van de Staten van Friesland en stierf in 1820 waarna hij in de kerk van Kollum werd bijgezet. Zijn weduwe vestigde zich op Vaartzicht te Oudwoude en het huis werd afgebroken."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009; Nederlands Patriciaat; “De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland”, Herma M. van den Berg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B40ACE7A-5CB1-4D4E-B2DB-E91E76881049}
SHAPE_Length: 700.9588122439727
SHAPE_Area: 25819.50249986978
Polygon: [...]
id:
305
OBJECTID: 305
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2314
UNI_NAAM: Buma
BUI_ID: 0
STI_ID: 314
STI_NAAM: Buma
STI_PLAATS: Westergeest
BP_ID: 4356
PNN_ID: 632
PNN_NAAM: Buma
OPM_NAAM: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1632
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Kollumerlandse hoofdelingenfamilie Buma had een steenhuis op Wygeest en verschillende staten onder Westergeest. Tegelijk met andere Westergeester heerschappen, zoals de kinderen Idema en Ouwe Algersma op de Triemen, hield Sye Bouwema zich in 1467 afzijdig van het verbond van Kollumerland met de stad Groningen."
"Ook in het dorp zelf lag een state Buma. In 1632 verkocht Sytke Wiarda (dochter uit een later huwelijk van Anna Bauma, weduwe van Sye Ballings Buma) haar sate en landen te Westergeest, Bumaheert genaamd, met 89 pondematen en 9 einsen, huizinge, bomen en plantagiën aan Hessel van Sminia te Akkrum, als voogd over zijn oomzegger jonge Wyger van Buma. Sminia werd daarom als eigenaar van deze heerd (SC8) opgegeven."
"In 1675 kocht Wilhelm Maurits van Hanecrooth, gehuwd met hun dochter Catharina van Buma, de helft van een heerlycke state en sathe, Buma genaempt, te Westergeest, groot 68 pondematen van Catharina's moeder; de andere helft had zij van haar broer geerfd; Hanecrooth was in 1698 en 1700 dan ook eigenaar van de state (SC8, FC83).
Omdat Bunlatiro op de Triemen later als herenhuis dienst deed, werd Buma in Westergeest als gewone boerderij verpacht. Met de verkoop van de goederen van de familie Hanecrooth in 1748 werd ook Buma state in Westergeest, toen met 93 pondematen, verkocht. Een deel van het bij Buma behorende land lag dicht bij huis in een groot blok op de geest, een deel strekte vandaar uit op naar het noorden, terwijl op de es-achtige hoge bouwlanden ten zuiden en westen van het dorp verschillende smalle akkers bouwland lagen."
PLAATS: Westergeest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7327960A-071C-4E3E-9392-E229C8F3E004}
SHAPE_Length: 165.21084847445684
SHAPE_Area: 1721.3049998988213
Polygon: [...]
id:
306
OBJECTID: 306
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1213
UNI_NAAM: SICCAMA
BUI_ID: 213
BUI_NAAM: SICCAMA
BP_ID: 4420
BP_NAAM: Siccama (Sch. en E.)
SIF_ID: 250
SIF_NAAM: Siccama State (Augustinusga)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1482
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De State wordt voor het eerst aan het eind van de 15e eeuw genoemd."
"De oudste bewoner van Siccama State vinden we in 1482 vermeld: Harco Siccama. Hij woonde eerder op Siccamahuis te Niehove in Groningerland, waar hij vrij zeker ook geboren is. Harco is mogelijk de bouwheer geweest van deze state, maar waarschijnlijker is het dat het een, onder een andere naam bestaande stins geweest is.
In 1511 wordt Atte Siccama op deze plek vermeld; mogelijk een zoon van Harco.
Daarna is tot omstreeks 1545 diens zoon Rytschke Attes Sickema, geboren rond 1480, eigenaar van de state. Ritske was hereboer, landeigenaar te Surhuizum in 1511 en in 1543 kerkvoogd te Surhuizum.
Zoon Wyt Ritskes Sijckema, geboren rond 1520 in Augustinusga, erfde de state rond 1545. Hij was landbouwer (hereboer) en bezat al in 1543 veen te Ophuis onder Surhuizum. Hij overleed in 1576 te Surhuizum.
Eelthye Wyts Syckema, geboren in 1550/1560 in Surhuisterveen erfde de state van zijn vader. Hij stierf voor 29 november 1621 te Doezum. Landeigenaar te Surhuizum 1598-1621. Heer van de Siccamastate te Augustinusga. Assessor, commissaris, rechter en volmacht.
Waarschijnlijk vererft de state daarna in de vrouwelijke lijn van de Siccama’s. Een eeuw later, in 1722 als Jacobus Stellingwerf een tekening van het huis maakt, vinden we hier Eelke van Haersma als eigenaar.
De state bestond nog in 1785, want de "Tegenwoordige Staat van Friesland" vermeldt: "op welke laatste plaats verscheiden Grietslieden uit het geslacht van Haersma hebben gewoond".
A. Lycklana à Nijeholt schrijft in 1884: "Te Augustinusga in die Grieteny vond men SiccamaState, dat voor ongeveer 25 jaren is gesloopt, welke State ik nog zeer goed heb gekend, en waar ik als jongen de mooije wapens van Siccama en v. Eysinga op de schoorsteenmantels zoo zeer bewonderde. Het frontespice met een trapgevel boven het middelste gedeelte van den voorgevel liet aan eene stichting van de 16e eeuw denken". (In: Jaarboekje van den Frieschen Adel in verband tot de Ridderschap van Friesland.)"
"Van het huis is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; Voorouders van Hans en Carin Schripsema; "Tegenwoordige Staat van Friesland"; "Stads en Dorpskroniek van Friesland" van dr. Wumkes; Aantekeningen archief Jan Leemburg; A. Lycklama à Nijeholt, In: Jaarboekje van den Frieschen Adel in verband tot de Ridderschap van Friesland, 1885).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {99BCABB8-2497-41A3-B9EE-7FAE7C327F46}
SHAPE_Length: 463.8583157741544
SHAPE_Area: 10918.796670084559
Polygon: [...]
id:
307
OBJECTID: 307
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1212
UNI_NAAM: GAYKEMA
BUI_ID: 212
BUI_NAAM: GAYKEMA
BP_ID: 4421
BP_NAAM: Gaykema (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "GAYKAMA of Gaikema, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Achtkarspelen, arr. Leeuwarden, kant. Bergum, 1/4 u. Z. W. van Augustinusga. Deze state is reeds lang gesloopt."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6E2427CE-AF1F-42DF-A14B-18DF2A087752}
SHAPE_Length: 1008.8112556174135
SHAPE_Area: 47387.39803037241
Polygon: [...]
id:
308
OBJECTID: 308
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1323
UNI_NAAM: HAREN
BUI_ID: 323
BUI_NAAM: HAREN
BP_ID: 4513
BP_NAAM: Haren (Sch.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plek waar eens deze buitenplaats lag, staat nu een nieuwbouwwoning (internet).
JR_ANDERS: 1600
OPM_JAAR: Dit landgoed is rond het jaar 1600 gesticht door het geslacht Oenema (internet).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Op de kaart van 1930 "Pauwenburg" genoemd. Informatie diverse internetsites:
"Pauwenburg is met ruim 100 hectare één van de grootste landgoederen van Oranjewoud. Dit landgoed is rond het jaar 1600 gesticht door het geslacht Oenema."
"Op de plek waar eens deze buitenplaats lag, staat nu een nieuwbouwwoning."
"Rond 1880 werd Oranjewoud drastisch veranderd, er ontstonden meerdere parken in Engelse landschapsstijl, waaronder Veenwijk en Pauwenburg."
"De familie De Blocq van Scheltinga heeft verschillende grietmannen en een burgemeester van Schoterland opgeleverd van 1647 tot 1795 en ook na de Franse tijd. De eerste was Daniël (1647-1692), opgevolgd door Martinus (1692-1715), vervolgens Menno Coehoorn (1715-1777) en Martinus (1777-1795). Na de Franse tijd Menno Coehoorn (1816-1820) en Mr. Hans Willem (1834-1851), terwijl diens zoon burgemeester van Schoterland is geweest van mei 1872 tot oktober 1890. De familie woonde oorspronkelijk in Heerenveen - haar buiten (afgebroken in 1832) stond ter plaatse van de voormalige RK kerk naast Oenemastate. Een afbeelding ervan is in het museum aanwezig. Ook het pand aan het "van Harenspad" (voorheen dr. Oosterhagen) naast het Museum, was eigendom van de familie. Omstreeks 1780 kocht de familie 'Pauwenburg' in Oranjewoud van de familie Van Haren. In dit huis woonde een Daniël, die in de Franse tijd maire van Mildam was. Zijn zoon, Mr. Hans Willem (zie onder) kocht in ongeveer 1830 het stadhouderlijk hof (de beide huizen, waarvan het slot reeds voor 1810 was afgebroken) van Mr. Jackema van Burmania Rengers. Deze laatste had het op de domeinenverkoop in 1813 gekocht voor 36.000 goudfrancs (perceel 15 'Les deux Jardins et Hantations', groot 21.80.81 ha) en kocht er nog vele bospercelen bij, samen voor 50.000 frs. Mr. Hans Willem heeft in ongeveer 1832 het slot 'Oranjewoud' laten bouwen, hetwelk omstreeks 1953 is verbouwd door de Stichting Landbouwcoöperatie (die het kocht van Martinus de B.van S.). Mr Hans Willem woonde in 1830 nog op 'Pauwenburg' en in 1840 op het slot. Een gedeelte van de weg komt reeds voor op de gemeentekaart van Schotanus/Halma van 1718 (zonder benaming)."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {54B89FBC-942A-4695-8010-2311EBF8BDE3}
SHAPE_Length: 511.3029994969248
SHAPE_Area: 15572.200000111387
Polygon: [...]
id:
309
OBJECTID: 309
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1322
UNI_NAAM: TAMMINGA/CAROLINENBURG
BUI_ID: 322
BUI_NAAM: TAMMINGA/CAROLINENBURG
BP_ID: 4514
BP_NAAM: Tamminga (Sch. en E.) / ook Carolinaburg (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1751
OPM_JAAR: Gebouwd door prins Willem IV (1711-1751).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
http://www.friesgenootschap.nl/artikelen/nassaus.htm: "Ook vlakbij onder Brongerga had de prinses nog landbezit, waarvan ik intussen de aankomsttitel tot dusverre niet heb kunnen achterhalen. Er is echter reden om aan te nemen, dat dat perceel, hetwelk in de belastingcohieren eerst als „een plaatske", waar de opzichter woont en later als bos wordt aangeduid, identiek is met wat de 19e-eeuwse atlas van Eekhoff noemt „Tamminga, ook Carolinenburg", niet te verwarren met de Tamminga-state, die later als „Paauwenburg” n.f. onafgebroken bezit van de geslachten Van Haren en Van Scheltinga geweest is. Op die plaats heeft dan later prins Willem IV ter ere van zijn dochter het naar haar genoemde zomerverblijf Carolinenburg gebouwd, dat, blijkens een aankondiging in de Leeuwarder Courant, reeds in 1774 weer met zijn twee vleugels, ringmuur en poorten voor afbraak verkocht is."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1F18A904-841E-429B-9DEE-15C64C743E52}
SHAPE_Length: 324.0564920693845
SHAPE_Area: 5961.960000076294
Polygon: [...]
id:
310
OBJECTID: 310
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2309
UNI_NAAM: Stinshiem en Rinsema
BUI_ID: 0
STI_ID: 309
STI_NAAM: Stinshiem en Rinsema
STI_PLAATS: Kollumerzwaag
BP_ID: 4591
BP_NAAM: Rinsema (Sch.)
SIF_ID: 331
SIF_NAAM: Rinsma Stins (Kollumerzwaag)
PNN_ID: 298
PNN_NAAM: Stinshiem en Rinsema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de stinsen is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1463
OPM_JAAR: In 1787 reeds voor enige tijd verdwenen (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Andreae vermeldt dat in 1885 een stuk grond ten zuiden van de weg, tegenover de Kollumerzwaagstervaart de naam droeg stinshiem. Waarschijnlijk ging het om floreennummer Kollumerzwaag FC26. Ongeveer op dezelfde plaats gaf Schotanus in 1718 een sate Rinsema aan; volgens de Tegenwoordige Staat (1787) was Rinsema state reeds voor langen tyd verdwenen. Het is verleidelijk - met Andreae - verband te zoeken tussen Rinsema state, de bij Aut op de Zwaag genoemde zoenman Roert Rensema in 1463, en eventueel ook het stinshiem van 1885 en (één van) de drie stinzen van 1468."
SIF: Zie Noomen (bron P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009).
PLAATS: Kollumerzwaag
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D8F5BFDF-112F-44F5-B78D-A1E96B109A25}
SHAPE_Length: 283.9820479777003
SHAPE_Area: 4235.664999942705
Polygon: [...]
id:
311
OBJECTID: 311
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1114
UNI_NAAM: Aebinga
BUI_ID: 114
BUI_NAAM: AEBINGA
STI_ID: 329
STI_NAAM: Aebinga
STI_PLAATS: Hijum
BP_ID: 4619
BP_NAAM: Abinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 4
SIF_NAAM: Aebingastins
PNN_ID: 235
PNN_NAAM: Aebinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van deze stins is nu akkerland (SIF).
JR_NOOMEN: <1442
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aebinga state was het stamhuis van de familie Aebinga, die tot 1442 is terug te volgen. Goffe Aebinga, genoemd in 1442, had vier zoons."
"In 1578 en 1580 woonden Harings dochter Doed en haar man Binnert Roorda op Aebinga. In 1590 werd de inventaris opgemaakt van de nalatenschap van Foekel Roorda, weduwe van Harings kleinzoon Bennert Bennertsz van Heringa. Tot die nalatenschap behoorde ondermeer Aebinga saete ende staete te Hijum, met eer ende veer en suaenejacht. In 1640 behoorde de state aan Andries van Waltinga, gehuwd met Rixt Binnertsdr van Heringa. Het goed werd toen verpacht; zij woonden zelf op Sickema in Herbayum. In 1652 liet Rixt Abbinga sate met het swanejacht na aan Binnert Heringa van Grovestins. Waarschijnlijk was de state, die ook later steeds werd verpacht, inmiddels een gewone boerderij. Op de kaart van Schotanus van 1718 wordt Aebinga als gewone boerderij afgebeeld. Aan de oude status herinnerde nog een stinswier ernaast. Door de tekening van Stellingwerf van 1723 weten we dat op deze omgrachte wier toen nog de ruïne van een woontoren van minstens twee verdiepingen te zien was."
SIF: "De oudste vermelding van deze Stins stamt uit de 15e eeuw."
"Dr. G. Abma vermeldt als grondlegger van de Aebingastins Fecke Gosses Aebbinga, die in de 15e eeuw grietman van het ‘Noordelijk Trimdeel van Leeuwarderadeel’ was. Of dat klopt is twijfelachtig, want in 1420 worden hier reeds Gosse Æbingha en zijn vrouw Trijn Goffedr. Roorda vermeld.
Het ‘Register van den Aenbrengh’ uit 1511 waarin werd opgetekend wie eigenaren en gebruikers van landerijen waren, vermeldt onder Hijum een zekere Bennert Abingen. Hij was niet alleen eigenaar van bepaalde stukken grond, maar voornamelijk pachter van landerijen van de grootste grondbezitter van Hijum, het klooster Mariëngaarde.
Rond 1787 werd Hijum als volgt beschreven in de ’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden, vervattende het vervolg der beschryvinge van Friesland’ (14e deel): "Hyem, gelegen aan de vaart Hyemer meer genoemd, welke de scheiding is van Leeuwarderadeel en Ferwerderadeel. Dit dorpje is klein, doch het voornaame Stamhuis van de Aebinga’s, hebbende hier in de vyftiende eeuw gewoond. Feike Æbinga, Grietman van Leeuwarderadeels Noorder-Trimdel. Ook liggen hier de overblyfzels van het sterke Slot van Eminga, niet ver van Æbinga State. Weleer werden deeze Staten door twee haatdraagende zusters bewoond, welke een geweldigen kryg in deezen hoek veroorzaakten. Hyem heeft 14 stemmen."
Op een oude kaart van Het Bildt en omstreken staat Æbinga stins getekend als een torenstins van drie verdiepingen hoog met zogenoemde arkeltorentjes op de vier hoeken en daar tussen een schilddak. Aan de hand van de ruïne die Stellingwerf in 1723 tekende valt af te leiden dat stins later, hoewel iets beter bewoonbaar gemaakt, nooit is uitgegroeid tot een state. De Aebinga’s zijn dan ook al vrij vroeg ‘uitgevlogen’ naar andere oorden."
"Op de plaats van deze stins is nu akkerland."
(bron: Archief van J. Leemburg; “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Hijum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4CA5E1EF-3183-44B5-8531-B35098D84377}
SHAPE_Length: 279.98308021981217
SHAPE_Area: 4680.29925992048
Polygon: [...]
id:
312
OBJECTID: 312
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1067
UNI_NAAM: Juckema
BUI_ID: 67
BUI_NAAM: JUCKEMA
STI_ID: 361
STI_NAAM: Juckema
STI_PLAATS: Stiens
BP_ID: 4641
BP_NAAM: Jukema (Sch. en E.)
SIF_ID: 171
SIF_NAAM: Juckema State
PNN_ID: 571
PNN_NAAM: Juckema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Locatie aangepast op basis ligging locatie Stinzen
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1468
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Rond 1755 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Juckema was het stamhuis van de familie Juckema, die aan het eind van de 15de eeuw actief aan de vetevoering deelnam. Het heette in 1468 een slotken, in 1556 Juckema staeten. Bij het huis werd een stinswier genoemd."
"Na zijn dood in 1554 werd Juckema in 1556 door Ritscke Eysinga, zoon van Lieuwes zuster Tied Juckema en Aede Eysinga van de andere erfgenamen van Ritscke gekocht. De state werd toen omschreven als: Juckema staeten, geleegen te Steens, mettet stins, poorte, groethuys, cleynhuys, schuyre ende oeck den wier, hoff, huysstede, grachten, cingel en 54 pondematen land."
"De state Groot Juckema had daarna wisselende bewoners; in 1754 werden 240 abely- en vruchtboomen verkocht, in 1757 werd ongeveer 400 last oude Friese stenen uit de afbraak verkocht. Uit de omschrijvingen wordt duidelijk dat binnen de poort de stins (Groot Juckema, "groothuis") en de boerderij ("kleinhuis en hooiberg") lagen, terwijl er in 1556 ook nog een stinswier was. Het gebouw, in 1661 verbouwd, kennen we van de tekening van Stellingwerf uit 1723. Deze laat een 17de-eeuws huis met trapgevels zien, met schoorstenen met sierlijk smeedwerk en een wapendragende leeuw op de top van de gevel. Tot het erf geeft een houten hek tussen hameipalen toegang."
SIF: "Het huis wordt voor het eerst in 1632 genoemd, maar moet voor de 15e eeuw gebouwd zijn."
"Dit huis is vaak bewoond geweest door grietmannen van de grietenij Het Bildt."
"In 1754 was het al afgelopen met de state. In dat jaar werden zeer veel zware bomen verkocht en een paar maanden later 400 last "oude friezen" (kloostermoppen), afkomstig van de afbraak van de state. Dat betekent dat de oorsprong van de stins/state zo tussen 1150 en 1400 geschat moet worden. De 5 meter hoge terp werd pas in 1899 afgegraven, toen er veel vraag was naar de vruchtbare terpaarde."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: J. Leemburg; ”Ljouwerteradiel” door G. Abma, 1984 "De Historie gaat door het eigen dorp" door A. Algra; Aantekeningen archief J. Leemburg).
PLAATS: Stiens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {369A92EA-30D9-469A-8371-CEC2D4D3988E}
SHAPE_Length: 905.8520233731997
SHAPE_Area: 20951.857226337168
Polygon: [...]
id:
313
OBJECTID: 313
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1066
UNI_NAAM: Ringia
BUI_ID: 66
BUI_NAAM: RINIA
STI_ID: 362
STI_NAAM: Ringia
STI_PLAATS: Stiens
BP_ID: 4642
BP_NAAM: Rinia (Sch. en E.)
SIF_ID: 235
SIF_NAAM: Rinia State (Stiens)
PNN_ID: 572
PNN_NAAM: Ringia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Op de plek waar de state heeft gestaan ligt nu asfalt (SIF).
JR_NOOMEN: <1469
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Afgebroken in 1807 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de 15de eeuw was Ringia evenals het er naast gelegen Juckema een Schierings steunpunt. Rond 1500 kwamen de Ringia's desondanks in het anti-Saksische kamp terecht. Ringia werd daarom geconfisqueerd en als leengoed - in Friesland een zeldzaamheid - aan de Saksische ambtenaren Van Grombach gegeven. In het midden van de 15de eeuw leefde in Stiens Douwe Ringia."
"In 1481 kwam hij met anderen Wybe Jarichsz Jelckema te Akkrum te hulp. Twee jaar later werd Wilcke Ryngia huys verwoest omdat hij een vrouw die in Leeuwarden terecht gesteld zou worden omdat ze haar kind had vermoord, aan justitie onttrok."
"Na het begin van de 16de eeuw is Ringia niet voortdurend door de eigenaars bewoond. Vaak werd het bewoond door de pachter, die op het land zijn eigen huis had. Zo worden in 1571 die helfft van zeeckere groote ende cleyne huysinge met die hoeyberch staende op Rynghe staten genoemd. Op de kaart van Schotanus van 1664 wordt het nog als edele state aangegeven."
"Ringia en Juckema, beide in de 15de eeuw Schieringse edelmanshuizen, lagen verrassend dicht bij elkaar. Over het uiterlijk van het gebouw is weinig bekend. In 1807 werd het huis gesloopt; in 1809 werd de stal, het wagenhuis en 3 pondemaat land verkocht."
SIF: "Rinia State is gebouwd in de 14e eeuw."
"Over de plek waar vroeger de Rinia State stond loopt nu de rondweg om Stiens. Bij de aanleg daarvan in 1962 zijn resten van de state gevonden die dateren uit het eind van de 14e eeuw.
Volgens het stemkohier van 1698 is “Runia” van mw. Doedt van Holdinga en is Lieuwe Pieters de gebruiker. Twee jaar later is het in handen van Gerben Pijters die dan “selfs gebruicker” is.
Tegen het einde van de 18e eeuw was het slot eigendom van Hermannus Balk, lid van de vroedschap van de stad Leeuwarden. Hij was ook eigenaar van het buiten Mariënburg dat Maria Louise van Hessen Kassel had laten bouwen. Na het overlijden van Hermannus in 1807 werd de state verkocht voor 7.000 gulden en nog datzelfde jaar afgebroken. De het koetshuis en de veestal werden later te koop aangeboden en in 1809 ook gesloopt."
"Op de plek waar de state heeft gestaan ligt nu asfalt."
(bron: Jan Leemburg; ”Ljouwerteradiel” door G. Abma, 1984; “Prekadastrale Atlas fan Fryslân”, J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002; “De historie gaat door het eigen dorp”, A. Algra; Archief Jan Leemburg).
PLAATS: Stiens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FD2F9C4F-94D1-4789-8E30-BF67B4D2EEF7}
SHAPE_Length: 1047.1128760914066
SHAPE_Area: 32694.814999723843
Polygon: [...]
id:
314
OBJECTID: 314
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1020
UNI_NAAM: MELLINGA
BUI_ID: 20
BUI_NAAM: MELLINGA
BP_ID: 4645
BP_NAAM: Mellinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 199
SIF_NAAM: Mellinga State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1650
OPM_ALGEMEEN: SIF: "In de atlas van Eekhoff is mooi te zien dat de terpen van Lettinga State onder Britsum, het Witte Huis, Unia, de dorpsterp van Stiens, Burmania, Juckema, Mellinga en tenslotte Holdinga onder Finkum op een keurig nette rij langs de Middelzee lagen. Deze plaatsen zijn zó oud dat de vroegere “Hooge Heere Weg”, de voormalige hoofdweg van zuid naar noord, om deze terpen heen gelegd is.
Mellinga State stond iets te noorden van Juckema State en veel dichter bij Finkum dan bij Stiens. Rond 1650 was het eigendom van de familie Van Burmania. In 1700 is de state eigendom van Allard van Burum die hier tot 1729 heeft gewoond. Rond 1740 zou de state zijn afgebroken."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; ”Ljouwerteradiel” door G. Abma, 1984; “Prekadastrale Atlas fan Fryslân”, J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002; “De historie gaat door het eigen dorp”, A. Algra; Archief Jan Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9B23687C-6B5B-4656-AA34-9C65F04EFC76}
SHAPE_Length: 886.1938000332731
SHAPE_Area: 30363.92500024773
Polygon: [...]
id:
315
OBJECTID: 315
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1065
UNI_NAAM: Hayema of Burmania
BUI_ID: 65
BUI_NAAM: BURMANIA
STI_ID: 360
STI_NAAM: Hayema of Burmania
STI_PLAATS: Stiens
BP_ID: 4661
BP_NAAM: Burmania (Sch. en E.)
SIF_ID: 41
SIF_NAAM: Burmania State (Stiens)
PNN_ID: 570
PNN_NAAM: Hayema of Burmania
OPM_NAAM: Haijemastate (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1468
JR_SIF: <1550
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1468 wordt Hayema genoemd als starcke platse, in 1508 als Hayama hws. Later heette het Burmania state. Waarschijnlijk was Hayema oorspronkelijk de stins van een afzonderlijke hoofdelingenfamilie.
Daarop wijst de ligging dicht bij de kerk. Later was Hayema een huis van de Stienzer takken van de Aebinga's uit Hijum en de Leeuwarder Burmania's. Douwe Aebinga uit Hijum schijnt zich voor het eerst in Stiens gevestigd te hebben. In 1463 kwam hij met anderen de Donia's te hulp tegen Jancke Douwema. Rond 1468 bericht een Hollandse spion dat hij een starcke platse in Stiens bewoont. In 1483 verkrijgt hij door ruil
land onder Stiens. Douwe had twee zoons, Goffe en Take. Samen sloten ze zich in 1495 aan bij het verbond met de stad Groningen. Beiden bewoonden een huis in Stiens. Taka Douwaz woonde in 1508 te Stiens op Hayama hws ende landen. Take Douwes' weduwe Saepck Werpsdr van Ytsma1336 hertrouwde met Douwe Renicksz van Burmania en bracht Hayema zo aan de Burmania's. In 1543 en 1546 wordt Douwe van
Burmania te Stiens genoemd. In 1552 liet Saepck Hayma na aan haar mans kleinzoon Sybren Herez van Burmania. Genoemd worden dan ook dat huys ende hoornleger, die poorten, dat hoff, die singel, en die ryeffkamp, beplant met essen. Aanvankelijk bleef diens vader Hero Burmania er wonen; in 1580 en 1596 woonde Sibrant er zelf. Hij werd opgevolgd door Georg van Burmania, de zoon van zijn broer Upcke Heres van Burmania. Georg is tegenwoordig vooral nog bekend om de door hem verzamelde Friese spreekwoorden. Na diens dood woonde zijn broer Sibrand Upckez van Burmania er; Sibrands weduwe Wick van Ockinga was in 1640 eigenares van Hayema, dat toen Burmania staten werd genoemd. Hayema lag strategisch: direct ten noorden van het kerkhof van Stiens. De afbeelding van Stellingwerf uit 1723 laat een eenvoudig huis zien van één bouwlaag. Tenminste één kamer is onderkelderd. Op het hoge dak staan twee forse schoorstenen. Aan het huis vastgebouwd is een lager nevengebouw, waarachter - blijkens het erboven uitstekende oelebord - haaks een schuur ligt. Het geheel is omgracht; een poortgebouw geeft toegang tot het erf."
SIF: "De oudste vermelding van de State dateert uit ca 1550."
"In het midden van de 16e eeuw, dus zo rond 1550, werd deze state bewoond door Hero van Burmania. De belangrijkste bewoner van deze state was diens zoon Upco (Oepke) van Burmania, getrouwd met Rinsck van Roorda uit Tzummarum. Hij was een van de eerste Friese edellieden die zich openlijk uitspraken voor de Hervorming en zich tegen het bewind van de Hertog van Alva keerden. Om die reden vluchtte hij naar Emden. Hij stond bekend als ‘it lytse geuske’ (het kleine geusje) welke naam zeker aan zijn postuur te danken is geweest. De Friese humor kennende is hij waarschijnlijk een boom van een kerel geweest. Hij was de enige van zijn tak van de familie die in ballingschap naar Emden is gegaan. Zijn vader Hero bleef in Stiens wonen als trouw aanhanger van het oude gezag.
Drie zoons van Upco worden vermeld als bewoners van de state. Eerst zou zoon Jurjen op de state gewoond hebben en later wordt zoon Hero vermeld. Deze laatste sneuvelde in 1632 bij het beleg van Maastricht. Zijn vrouw Anna van Eysinga hertrouwde met ‘buurman’ Philips van Boschhuysen die op Juckema State woonde. Die state stond iets ten noorden van wat tegenwoordig de Hege Hearewei heet. Anna is bij haar huwelijk verhuisd naar de mooiere state van haar nieuwe echtgenoot, want ook de derde zoon van Oepke en Anna, Sybrand van Burmania, wordt vermeld als eigenaar/bewoner.
Sybrand overleed in 1639. Volgens het stemkohier van 1640 was het huis in dat jaar eigendom van “juffr. Wick van Ockinga”. Na haar kwam de state aan Watze van Burmania. Ook die was militair en kwam om op zee in 1691. In 1700 is de Burmania State eigendom van “juffr. Rins van Burmania” en in gebruik bij Palle Douwes. Later is de state verkocht en in 1722 was Frans Julius Johan van Heringa van Eysinga de eigenaar.
Niet lang nadat Jacob Stellingwerf in 1722 een tekening van het huis heeft gemaakt is Burmania State afgebroken. In 1757 werd nog geadverteerd met de verkoop van zware bomen: "Op het hornleger van het voormalige Burmania State". Daarmee is dus het doek definitief gevallen.
Alleen door een schets uit 1722 van de uitzonderlijk bezige ‘snapshot’ tekenaar Jacob Stellingwerf krijgen we een beeld van Burmania State. Zij bestaat dan uit een hoofdgebouw van slechts één hoge verdieping die gedeeltelijk onderkelderd is. In de muren zijn kruisvensters met beneden luiken en boven glas-in-lood aangebracht. De hoge kap heeft alleen aan de voorzijde een tuitgevel en op het dak staan twee schoorstenen, die erop wijzen dat de ruimte in vrij kleine salons verdeeld moet zijn geweest.
In het verlengde van het hoofdgebouw, maar een beetje uit de as verschoven, is er een kleinere vleugel tegenaan gebouwd. Een vleugel die vermoedelijk het voorplein afgrenst. Van een dwarsgeplaatste vleugel is nog net de geveltop te zien.
De state is omgracht en de toegang tot het terrein is afgesloten door een poortgebouw met tuitgevels."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: J. Leemburg; "Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland" door Ronald Elward en Peter Karstkarel; "De Historie gaat door het eigen dorp" door A. Algra; ”Ljouwerteradiel” door G. Abma, 1984; “Prekadastrale atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002; Aantekeningen archief J. Leemburg).
PLAATS: Stiens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8D73FAE8-B6B6-4F33-8F67-6ED910A4110D}
SHAPE_Length: 692.1247264634536
SHAPE_Area: 28195.600000138395
Polygon: [...]
id:
316
OBJECTID: 316
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1147
UNI_NAAM: PETTERHUIS
BUI_ID: 147
BUI_NAAM: PETTERHUIS
BP_ID: 4664
BP_NAAM: Patterhuisterstate (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "PETTERHUISTER-STATE, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, arr., kant. en 1 1/2 u. N. van Leeuwarden, 1/2 u. O. van Stiens, waartoe zij behoorde.
Gedurende de onlusten tusschen de steden en het platteland, hebben de laatste aldaar hunnen landsdag gehouden.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boereplaats. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 32 bund. 33 v. r., worden thans in eigendom bezeten door Jonkvrouwe Louisa Albertina Vegilin van Claerbergen, woonachtig te Leeuwarden."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1CDFD90A-2AA2-4D77-90EB-D18100B5B41E}
SHAPE_Length: 432.9098641116494
SHAPE_Area: 8691.83000012029
Polygon: [...]
id:
317
OBJECTID: 317
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1064
UNI_NAAM: UNIA
BUI_ID: 64
BUI_NAAM: UNIA
BP_ID: 4669
BP_NAAM: Unia (Sch. en E.)
SIF_ID: 296
SIF_NAAM: Unia State (Stiens)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1640
OPM_JAAR: Afgebroken voor 1870 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Valt samen met locatie 1148 (Buitenplaats 148).
SIF: "Dit huis stond op de plek waar vroeger de Gereformeerde Kerk stond. Het werd bewoond door de familie Unia, maar verder is er weinig van bekend. In het stemkohier van 1640 wordt als eigenaar vermeld “de secr. Aysma” terwijl Griet Unia de gebruiker is. In 1700 is het 87 pondemaat grote goed eigendom van de bijzitter Aucke Auckes die zelf bewoner en gebuiker is.
De state moet voor 1870 zijn afgebroken."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; ”Ljouwerteradiel” door G. Abma, 1984; “Prekadastrale Atlas fan Fryslân”, J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002; “De historie gaat door het eigen dorp”, A. Algra; Archief Jan Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BBCD2E5E-DF1E-47D4-AC81-A7BA098FE1D1}
SHAPE_Length: 447.72476684660774
SHAPE_Area: 10987.867500027065
Polygon: [...]
id:
318
OBJECTID: 318
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1321
UNI_NAAM: ORANJEWOUD VH SICKEMA,
BUI_ID: 321
BUI_NAAM: ORANJEWOUD VH SICKEMA,
BP_ID: 4734
BP_NAAM: Oranjewoud (Sch.)
SIF_ID: 216
SIF_NAAM: Huize Oranjewoud
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: 1676
OPM_ALGEMEEN: De locatie komt op SIF voor zowel als Huize Oranjewoud als Paleis Oranjewoud. Huize Oranjewoud is gebouwd op de plaats waar voordien Paleis Oranjewoud gestaan heeft. Hieronder worden beide beschrijvingen weergegeven:
Huize Oranjewoud.
"Het huis werd omstreeks 1834 gebouwd."
"Het huis Oranjewoud werd gebouwd op het landgoed, waarop voorheen Paleis Oranjewoud van de Friese Nassaus had gestaan. Tijdens de Franse Revolutie werd het Paleis verbeurd verklaard en weldra op afbraak verkocht. In 1822 werden de bossen en tuinen verkocht. Nadien werden er diverse landhuizen op het landgoed gebouwd, zoals het huis Oranjewoud. Dit huis werd op de plaats van het geplande middenpaviljoen tussen de twee grote vleugels van het paleis omstreeks 1834 door mr. Hans Willem Blocq van Scheltinga in klassicistische stijl gebouwd. De tuin en overtuin werd in landschapsstijl aangelegd (mogelijk door L.P. Roodbaard). Het huis bevat enkele stijlvolle kamers uit de bouwtijd.
Het huis is lang eigendom geweest van de familie De Beaufort, maar is tegenwoordig eigendom van de Friesland Bank, die het gebouw gebruikt voor ontvangsten."
"Het huis is in gebruik voor ontvangsten, enz. van de Friesland Bank."
Paleis Oranjewoud.
"Het paleis werd in 1676 gebouwd."
"Door prinses Albertina Agnes, weduwe van de in 1664 noodlottig om het leven gekomen Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau, werd in 1676 op de uitgestrekte heidevelden tussen Brongerga en Oudeschoot een buitenverblijf gesticht. Het huis met de tuinen, plantsoenen, vijvers, rij- en wandelwegen kreeg de naam Oranjestein, terwijl het aangelegde bos van dennen en eiken, afgewisseld door graan- en groenlanden de naam Oranjewoud kreeg. Zij woonde er tot haar dood in 1696.
Haar kleinzoon Johan Willem Friso, die in 1707 stadhouder werd, wilde het geheel verbouwen tot een paleis. Hij liet twee grote vleugels met een halfronde toren aan een der zijmuren verrijzen, omstreeks 1708. De hof-architect Daniel Marot was hierbij als architect en decorateur betrokken. In de hoofdas kwam als centrum van de parkaanleg een 'grand canal', dat nog bestaat.
Door zijn vroegtijdige dood, hij verdronk in 1711 bij Moerdijk, werd het paleis nooit voltooid. Zijn vrouw Maria Louisa van Hessen-Kassel (Marijke Muoi) nam zijn taak over en verbleef veel op Oranjewoud. Wellicht zijn door haar de tuinen met kassen en de oranjerie aangelegd. Een in het Fries museum bewaard gebleven tekening van C. Pronk uit 1754 geeft een goede indruk van het paleis uit deze periode. Na 1747, toen Willem Carel Hendrik Friso (Willem IV) tot algemeen stadhouder werd verheven en derhalve naar Den Haag verhuisde, werd het paleis zo goed als verlaten.
Maria Louisa bleef achter en stichtte direct buiten de stad Leeuwarden een kleiner buitenverblijf: Mariënburg. Na haar dood in 1765 was er geen regelmatige bewoning meer. In 1777 werd het paleis nog eenmaal bezocht door prins Willem V. Na 1795 moest hij ons land verlaten. Het paleis werd verbeurd verklaard en weldra op afbraak verkocht. In 1822 werden de bossen en tuinen verkocht. Nadien verschenen diverse landhuizen, zoals: het huis Oranjewoud.
Het voormalige paleis had in 1711 twee grote vleugels van één bouwlaag op hoge souterrains. Elke vleugel was maar liefst 15 raamvakken breed. Als we aannamen dat elk raam 2 tot 2,5 meter breed was, dan was éé vlaugel al 30 tot 37,5 meter breed. Daarnaast had het paleis ook een hoofdgebouw van 7 tot 9 ramen breed, wat neer komt op een breedte van 14 tot 22 meter! Als we dit bij elkaar optellen, dan had het paleis een lengte van in elk geval 74 meter en misschien wel 97.
Wat de werkelijke lengte van het paleis was, blijft gissen, want er zijn geen opmetingen van het paleis bekend. We kunnen alleen een indruk krijgen van het paleis, aan de hand van bewaard gebleven tekeningen, waarvan die van Cornelis Pronk het betrouwbaarst zijn.
De vleugels werden gedekt door schilddaken met elk zes schoorstenen en zeven dakkapellen. Op de dakschilden lagen blauwe pannen. Verder had het paleis korte naar achteren lopende vleugels, van slechts vir ramen breed, want neerkotm op 10 tot 12 meter. Elke vleugel had een toegangspartij tot de bel-etage, die bereikbaar was via brede en hoge steektrappen. Op de bel-etage waren grote Engelse vensters aangebracht: schuifvensters met kleine roedenverdelingen.
Het paleis was gebouwd in een ingetogen klassicistische barok-stijl. Niet met de stijl, maar de uitgestrektheid straalde de representatie van de stadhouderlijke familie uit."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DA3FB84D-9F72-4E2F-9325-3F2D4E7E63AE}
SHAPE_Length: 3449.381406849252
SHAPE_Area: 286000.5961151292
Polygon: [...]
id:
319
OBJECTID: 319
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1149
UNI_NAAM: Lettinga
BUI_ID: 149
BUI_NAAM: LETTINGA
STI_ID: 322
STI_NAAM: Lettinga
STI_PLAATS: Britsum
BP_ID: 4892
BP_NAAM: Lettinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 181
SIF_NAAM: Lettinga State
PNN_ID: 78
PNN_NAAM: Lettinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Het terrein waarop de State gestaan heeft, is nu weiland (SIF).
JR_NOOMEN: <1496
JR_SIF: <1571
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Lettinga was afwisselend adellijk huis (1496, na 1601), pachtgoed (1511) en eigenerfde sate (1533-1591). In 1496 woonde Worp jongha Lywa z Jwkama te Britsum. (…) Zeer waarschijnlijk bewoonde hij Lettinga."
"(…) Deze gebruikte Lettinga in 1540 zelf. In de inventarisatie van zijn sterfhuis is sprake van het prinsipale huys, groet wesende 14 deurgaende vacken met noch een old vervallen huys staende voer an't voern. huys, waer in den melckencaemer is, met een groet hoff en een cleyn hoff by't huys staende."
"Schotanus noemde Lettinga in 1664 een adellijke state. In de 17de en 18de eeuw was Lettinga een buitenplaats met uitgebreide hovingen en singels. Zo beeldde ook Schotanus het in 1718 af. Een inventaris van het sterfhuis van Johannes Saakma van Wyckel in 1776 geeft een goede indruk van de inboedel van de buitenplaats. Het landgoed werd in 1797 verkocht; in 1832 waren het huis en de tuinen verdwenen."
SIF: "De State wordt voor het eerst vermeld in 1571."
"Op 16 juli 1571 wordt op Lettinga State de inventaris opgemaakt na het overlijden van de eigenaar, Feycke Tzierts Lettinga."
"Op 22 maart 1797 wordt in de Leeuwarder Courant te koop aangeboden "de heerlijcke Buitenplaats Lettinga genaamd, groot 14 pmt., met een daarbij gelegene Zathe en Landen, met een magnifique Huizinge en schuure cum annexis" groot 95 pondemaat bouw- en weiland.
Roorda ontleent de volgende omschrijving aan de koopbrief: "Een heerlijke buitenplaats aan de algemene rijdweg en aan de Stienservaart, bestaande in de grote en hechte herehuizinge, waarin 7 bijzondere kamers, verder een keuken, een koetshuis en stalling voor 7 paarden, een knechtskamer, een waskamer buitenshuis, een grote bierkelder, een wijnkelder, een groentekelder, twee regenwatersbakken, boven magnifique zolderingen en daarop een apart kamertje, op ’t plein bezuiden de huizinge een zeer fraaie volière en de plantagie, zoals die door de capituele singels besloten is, zijnde ruim 12 pondemaat met de singels, hovinge en tuinen, waarin een grote menigte opgaande stambomen, vruchtbomen en andere gewassen".
En Roorda besluit zijn beschijving met (vertaald): "Van Lettinga State is niet méér over dan de grond, de afgegraven terp, het boshuisje en het washuisje. De mooie singels van voorheen zijn nu twee smalle strookjes bouwland. Van de oude glorie is niets anders overgebleven dan de vruchtbare grond"."
"Het terrein waarop de State gestaan heeft, is nu weiland."
(bron: J. Leemburg; "It âlde doarp" van R.S. Roorda; "De historie gaat door het eigen dorp", deel IV, van A. Algra; Archief J. Leemburg).
PLAATS: Britsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {23210481-360B-41FA-88F1-B930E1A3D44A}
SHAPE_Length: 862.1984188875831
SHAPE_Area: 41554.66000011504
Polygon: [...]
id:
320
OBJECTID: 320
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1163
UNI_NAAM: HARINXMA
BUI_ID: 163
BUI_NAAM: HARINXMA
BP_ID: 4914
BP_NAAM: Harinxma (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Op de plek waar de state heeft gestaan is nu weiland (SIF).
JR_SIF: <1708
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen of Stinzen. SIF: "We weten maar bitter weinig van deze state.
Van der Aa meldt in zijn Aardrijkskundig woordenboek: “HAERSMA, Haarsma, waarschijnlijk dezelfde state die, welke op de kaart van Schotanus, Harinxma geheeten wordt, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, arr., kant. en 1 u. N. van Leeuwarden, 5 min. N. van Jelsum, waartoe zij behoorde.”
Volgens de heer De Jong slaat Van der Aa hier de plank faliekant mis. Op de kaart van Schotanus staan beide states vermeld, een flink eind uit elkaar en ook Eekhoff weet rond 1845 wel beter. Haersma State stond dan ook ruim tien minuten lopen ten oosten van het dorp en Harinxma op de zogenoemde “achterste terp” vlak ten noorden van de kerk en bijna tegen de dorpsterp aan.
In 1708 was grietman Ernst Mockema van Harinxma thoe Slooten eigenaar van de State. Het is vrij zeker dat deze grietman de state bewoonde afgaande op zijn naam en de beide benamingen die voor de state gebruikt zijn. Maar dat is dan ook alles wat we van deze state weten en dat dus nog niet eens zeker.
In ‘Jelsum, sporen uit een recent en ver verleden’ komt nog de volgende tekst voor: “De terp zelf en de aansluitende oeverwal kent een duidelijke blokverkaveling: de afwatering moest gegraven worden en rechttoe rechtaan ligt dan voor de hand. Overigens is dit niet het geval met een sloot die vanaf het kerkje naar het noorden loopt. Maar deze sloot is dan ook de oorspronkelijke slotgracht van de reeds lang verdwenen Harinxmastate!”."
"Op de plek waar de state heeft gestaan is nu weiland."
(bron: Tekst: Jan Leemburg; "Jelsum troch de tiden hinne" door H. de Jong; Site van Eelco Bonnema; “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F6563E40-85F4-42EF-B2CC-2C3933806B9F}
SHAPE_Length: 553.9176565679355
SHAPE_Area: 19331.474999899416
Polygon: [...]
id:
321
OBJECTID: 321
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1164
UNI_NAAM: Fetsa, later Camstra of Dekema
BUI_ID: 164
BUI_NAAM: DEKEMA
STI_ID: 334
STI_NAAM: Fetsa, later Camstra of Dekema
STI_PLAATS: Jelsum
BP_ID: 4915
BP_NAAM: Camstra / nu Dekema state (Sch. en E.)
SIF_ID: 61
SIF_NAAM: Dekema State (Jelsum)
PNN_ID: 268
PNN_NAAM: Fetsa, later Camstra of Dekema
OPM_NAAM: Fetsa State, Camstra State en Camstrahuys (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De State is nu een museum (SIF).
JR_NOOMEN: <1461
JR_SIF: <1300
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Renick Camstra, die in 1461 sneuvelde, had twee zonen, Peter en FeykeToen ook hun moeder Thiet Unia in 1486 overleden was, verdeelden ze de nalatenschap van hun ouders. Feyko kreeg daarbij Camstra in Wirdum, Peter Fetza statten to Hielsim mitta landen ende gueden."
"Na de slag bij Barrahuis in 1492 verbrandden de Vetkopers Pieter Camstra huysen toe Hielsum ende Grouw."
"In 1498 leed de stins te Jelsum opnieuw schade. Toen lagen Saksische soldaten op Rienick Camstra huys toe Hjelsum. De Leeuwarders belegerden daarna het huis en staken het in brand."
"in 1544 liet zij in haar testament haar huys toe Jelssum daer ick nuu ter tyt inne woene, met zyn koehuys ende alle die beesten ... met het hoff, graff, singel ende singelsloet en met de ten noorden van het hof gelegen sate Eeckema goedt na aan haar zoon Pieter van Dekama. Fetsa, dat inmiddels meestal Camstra werd genoemd, kreeg daardoor de naam Dekema state. Tot 1996 vererfde Dekema steeds in de familie, soms via vrouwelijke lijn, soms in de zijlijn. Meestal werd het door de eigenaars bewoond. Het huidige huis heeft middeleeuwse elementen, zo bijvoorbeeld in de kelder."
SIF: "Dekema State is waarschijnlijk in de 13e eeuw gebouwd."
"Dekema State is mogelijk in de dertiende eeuw ontstaan als stins. Bij onderzoek naar de ouderdom van de state in 1925 zijn er fragmenten gevonden van ‘Romeinse’ dakpannen, z.g. monniken en nonnen, scherven van potten, pannen en glaswerk die uitwezen dat de stins/state al in de 13e eeuw bestond. De nu nog aanwezige overwelfde kelder voorzien van nissen, waarvan enkele mogelijk schietgaten waren, en de plattegrond van de kelder welke vergelijkbaar is met die van de stinsen te Veenwouden, Franeker, Hardegarijp en Hantumhuizen, zouden deze veronderstelling kunnen ondersteunen. De geschreven geschiedenis begint echter pas, zoals bij de meeste states, in de 15e eeuw.
Een oorkonde uit 1486 begint met: “Wy Peter ende Feyko salighe Renick Kampstra ende salighe Thietie Kampstra zoenen ende kynden…”. Zij maken daarin bekend dat zij uit vrije wil een scheiding van eigendommen overeen gekomen zijn. Pieter krijgt “Fetza Statten to Hielsum mitta landen en de gueden” –de state met de landerijen en de boerderijen."
"Rond 1700 bewoonde Johan Louis van Doys het slot. In deze tijd moet de ronde traptoren afgebroken zijn omdat die bouwvallig geworden was."
"Een prent van Stellingwerf uit 1722 geeft het pand in zijn 18e eeuwse gedaante weer. Een rechthoekig gebouw, bestaande uit twee verdiepingen onder een zadeldak en voorzien van kruiskozijnen en een zijvleugel. De toren is er al niet meer. In 1791 kwam de state in het bezit van Gerard van Wageningen. Ook hij zal wellicht de nodige veranderingen hebben aangebracht, zoals het vervangen van de kruiskozijnen door schuiframen met kleine ruitjes, het aanbrengen van beschilderd linnen behang in Louis XVI-stijl in de zaal, waarvan nog een restant bewaard gebleven is.
In 1814 werd het huis verbouwd en een verdieping verlaagd. Hierbij werden onderdelen, zoals eiken kapspanten en een renaissance deur met kozijn hergebruikt. Waarschijnlijk is deze gedeeltelijke afbraak uitgevoerd om met de verkoop van het, in de tijd van de Franse overheersing erg schaarse en dus peperdure vrijkomende bouwmateriaal, een renovatie van het huis te betalen.
Nog steeds is het gebouw omgeven door een gracht en is het terrein voorzien van boomgaarden. Het geheel is omgeven door een 20e-eeuwse muur.
Ook hier treffen we veel stinsenflora aan."
"De State is nu een museum."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; Archief van J. Leemburg).
PLAATS: Jelsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {55682747-7359-4F26-B2B3-2E1A2C4CF1AD}
SHAPE_Length: 930.8287694300025
SHAPE_Area: 41871.775000093694
Polygon: [...]
id:
322
OBJECTID: 322
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1162
UNI_NAAM: Martena
BUI_ID: 162
BUI_NAAM: MARTENA
STI_ID: 325
STI_NAAM: Martena
STI_PLAATS: Cornjum
BP_ID: 4920
BP_NAAM: Martena (Sch. en E.)
SIF_ID: 194
SIF_NAAM: Martena State
PNN_ID: 89
PNN_NAAM: Martena
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Martena-State wordt bewoond (SIF).
JR_NOOMEN: <1427
JR_SIF: <1427
OPM_JAAR: Afgebroken in 1899 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van Martena in Cornjum dateert van 1422. In dat jaar zegelde de Schieringer hoofdeling Jarich Mertena het grote verbond met Groningen en Focke Ukena. Jarich
Marthena blijkt in 1427 in Cornjum te wonen."
"Epe liet in 1542 Martena staten te Cornjum mit huyss, hoff, hoernleger, eer ende feer met de bijbehorende landen na aan zijn broeders zoon Doecke Tiebbez Martena. Deze was een bekend politicus in de strijd tegen de Spanjaarden. In 1572 staken de laatsten de state opnieuw in brand."
"Tot de verkoop in 1833 vererfde het huis, dat in 1899 werd afgebroken, binnen de familie. Het in 1899 afgebroken gebouw is uitgebreid beschreven door Elward en Karstkarel. Zij komen tot de conclusie dat dit gebouw een "tot op details laat-zestiende-eeuwse" indruk maakte."
SIF: "Volgens de gevelsteen op het huidige landhuis, werd Martena-State in 1687 gebouwd."
"Martena State is van oorsprong ouder dan de gevelsteen in het huidige landhuis wil laten geloven. In 1427 woont hier Jarich Martena, die in dat jaar zijn ruzie met de Azegha van Mantgum over het Willenga-goed bijlegt."
"Hun zoon Laes van Burmania was de volgende eigenaar. Hij liet de state in 1658 grondig renoveren."
"De laatste bewoner van Martena State was jonkheer Duco Martena van Burmania Vegelin van Claerbergen. Die zat ruimer in de adellijke namen dan in het geld en de al niet meer zo frisse state verviel door gebrek aan onderhoud steeds verder. Hij vermaakte het ruïneuze slot in 1899 aan de kerkvoogdij van Cornjum.
Martena-State werd in 1899 afgebroken, waarna er een nieuw landhuis werd gebouwd in neo-renaissance stijl naar ontwerp van de architect W. C. de Groot. In de gevels van het huidige huis bevinden zich enekele gevelstenen van de oude state. Op deze gevelstenen zien we enkele schildhoudende leeuwen en een alliantiewapen met het volgende opschrift: 'Laes van Burmania Old. Grietman van Idaerderadeel. Nu grietman en ontfanger Generael over Leeuwarderadeel, voor desen Gedeputeerde Staet van Frieslandt: Wijlen Vrou Juliana Agata van Burmania, geboren van Aylva sijn vrou. Ao 1687.'
De grachten rond de oude state zijn bewaard gebleven. Van het gesloopte pand zijn nog foto's bewaard gebleven."
"Martena-State wordt bewoond."
(bron: Jan Leenburg; "Aardrijkskundig Woordenboek" van Van der Aa; R.J. Wielinga , Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; “Ljouwerteradiel”, G. Abma; “Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland”, R. Elward en P. Karstkarel; Archief J. Leemburg).
PLAATS: Cornjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1132AFE8-E0EF-4A68-B163-F877D822510D}
SHAPE_Length: 1012.4041445378914
SHAPE_Area: 38588.854999989715
Polygon: [...]
id:
323
OBJECTID: 323
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1151
UNI_NAAM: Zonder naam
BUI_ID: 151
BP_ID: 4962
OPM_NAAM: Gekoppeld aan Boerderijplaats 4962 vanwege grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
In Buitenplaatsen is geen naam opgenomen.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {13C33389-7099-4F29-9790-BD6FAC689CA6}
SHAPE_Length: 508.8354969062808
SHAPE_Area: 16603.260984880886
Polygon: [...]
id:
324
OBJECTID: 324
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2320
UNI_NAAM: Jellinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 320
STI_NAAM: Jellinga
STI_PLAATS: Britsum
BP_ID: 4952
SIF_ID: 165
SIF_NAAM: Jelinga State
PNN_ID: 75
PNN_NAAM: Jellinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan Boerderijplaats vanwege grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1402
JR_SIF: <1463
OPM_JAAR: In 1664 op Schotanus als "vernietigde state" weergegeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als adellijke machtspositie wordt Jellinga ongeveer gelijktijdig met Tjessinga genoemd. In 1402 en 1413 was Kempo Jellinga van Britsum grietman van Leeuwarderadeel, in 1436 en 1437 Alteke Jellinga grietman en mederechter."
"Een Hollandse spion berichtte in 1468 dat hij het dorp "beheerde" en er een slotken bezat."
"Jellinga werd al aan het begin van de 16de eeuw verpacht. De eigendom werd herhaaldelijk verkocht. In 1624 was het een gewone boerderij met huysinge, een koehuis van 12 vakken, een hooiberg met 5 roeden, bomen en plantayze; in 1649 werd nog een dorschhuizinge en een jonge hovinge genoemd. Als vernietigde edele state werd het huis Jellinga op de Schotanus-kaart van 1664 nog aangegeven."
SIF: "In 1463 is Lywa Jellinga eigenaar van de state. Lieuwe was feitelijk een Sytsma, maar had de naam Jellinga aangenomen van deze uitgestorven tak van de familie Botnia.
In 1511 wordt als eigenaar Sybruch Jelgmen (ook Sibrich en Ziburch genoemd) vermeld. Uit het ‘Register van den Aanbreng’ blijkt niet of de state dan nog bestaat. Als later de naam Jellinga wordt vermeld, betreft het altijd de boerderij die bij deze stins/state hoorde."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg).
PLAATS: Britsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0142BA2B-AAFA-4E31-932C-03B08E7A6A02}
SHAPE_Length: 340.29060100668306
SHAPE_Area: 7456.065000083148
Polygon: [...]
id:
325
OBJECTID: 325
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1150
UNI_NAAM: Jornsma
BUI_ID: 150
BUI_NAAM: JORNSMA
STI_ID: 321
STI_NAAM: Jornsma
STI_PLAATS: Britsum
BP_ID: 4957
BP_NAAM: Jornsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 169
SIF_NAAM: Jornsma State (Britsum)
PNN_ID: 76
PNN_NAAM: Jornsma
OPM_NAAM: Douma State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van deze State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: In 1760 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Met Tjessinga, Jellinga en de pastorie heeft Jornsma de ligging gemeen: direct tegen de Britsumer dorpsterp aan. Terwijl de beide andere goederen in de 15de eeuw hun karakter van adelshuis verloren, ontwikkelde Jornsma zich pas in de vroege 16de eeuw van pachtboerderij tot adellijke state. In 1511 was Hessel Martena de eigenaar. In zijn testament van 1517 noemde hij het gued tot Bretzem, hietende Geringe guued en het gued tot Jornssman int dorp Bretzum afzonderlijk."
"Op de kaart van Schotanus van 1664 wordt Jornsma als adellijk huis afgebeeld."
"In 1601 werd de directe omgeving van het huis opnieuw ingericht met singels en voetpaden. Daartoe werd land geruild met de pastorie, die ten westen van Jornsma lag. Winsemius noemt het huis in 1622 een heerlycke state met hovinghe ende grachten wel versien. De tekening van Stellingwerf uit 1722 laat een samengesteld gebouw zien, waarvoor een poort staat met classicistische motieven. Omdat in de linkervleugel van het gebouw op de eerste verdieping een raam in verdiept liggende raamnis met een boog te zien is, is dat deel van het huis waarschijnlijk 16de eeuws. Na de verkoop in 1758 werd het huis in 1760 afgebroken. In 1794 was sprake van één zathe met de beide huizingen, Jornsma en Geringa state genaamd. In 1832 was het grachtenpatroon nog goed te zien, maar stond op het terrein nog slechts één boerenhuis."
SIF: "De State wordt voor het eerst in 1511 genoemd."
"Jornsma State is in 1511 eigendom van Hessel van Martena, de bewoner van Groot Terhorne te Beetgum."
"In 1758 staat Jornsma State in de Leeuwarder Courant. Op zaterdag 3 juni ’s middags om 1 uur in Het Zwarte Kruis bij de waag te Leeuwarden komt het spul onder de hamer. De verkoop bestaat dan uit twee kavels:
1. "Een Heerlyke Heeren Huizinge en Hornleger cum annexis, groot met de Singels en aanleggende Landen 28 pmt." Het huis wordt dan bewoond door vrouwe Catharina Lucia van Burmania, weduwe van Bartelt van Burmania. Het wordt provisioneel verkocht voor 2.122 goudgulden.
2. "Een Boere Huizinge, Schuire, Hovinge cum annexis, op het Hiem aldaar", groot 34 pondemaat. Dit wordt provisioneel verkocht voor 130 goudgulden en 7 stuivers per pondemaat.
In de Leeuwarder Courant van 26 januari en 9 februari 1760 adverteert Jan Distelsma uit Deinum Jornsma State op afbraak: "waar aan een groote quantiteit van Steen, Pannen, Yzerwerk, een extra mooie Hart Steenen Boog, Houtene en Steenen Floeren, waaronder een mooije blauwe Polijste Floer is ongeveer 400 Steenen in ’t getal, en 13 een tweede Duim in ’t vierkant; een mooy Goudleeren Behangzel verheven werk in een groote Kamer van 30 voeten Wijd; al mede zwaare Eykene en Greenen Balken van 30 voet lang, zeer bequaam tot het bouwen van nieuwe Schuuren; een groote quantiteit Juffers (dat zijn daksparren), 30 en 24 voets, Schuif kozijnen, Kruis-kozijnen, Eykene Kozynen en Deuren, Solders, Wenteltrap, etc."
Secretaris Julius Matthijs van Beyma is dan eigenaar van de boerderijen Jornsma en Geringa state, tegelijk met de "Gestoeltens" in de kerk van Britsum, die naderhand altijd overgaan op de volgende koper. In een koopakte van 4 oktober 1794, wanneer H.J. Bruinsma en zijn vrouw Jetske Arjens Jornsma en Geringa kopen, staat: "de Gestoeltens in de Kerk de Verkooper eigen, worden gerekend onder deze verkoop te versmelten"."
"Van deze State is niets meer terug te vinden."
(bron: J. Leemburg; "It âlde doarp" van R.S. Roorda; Archief J. Leemburg).
PLAATS: Britsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F7852361-D31A-4737-9ABB-9A1ECAC4A5A0}
SHAPE_Length: 649.5378738403515
SHAPE_Area: 22633.430460001528
Polygon: [...]
id:
326
OBJECTID: 326
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1152
UNI_NAAM: SWYNSERHUS
BUI_ID: 152
BUI_NAAM: SWYNSERHUS
BP_ID: 4960
BP_NAAM: Swijnzerhuis (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "SWYNSERHUIS, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, arr., kant. en 1 u. N. van Leeuwarden, 1/2 u. O. N. O. van Britsum, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {95D8D1F9-64C0-42E4-B742-49F589114F36}
SHAPE_Length: 769.891148117587
SHAPE_Area: 26258.154981695046
Polygon: [...]
id:
327
OBJECTID: 327
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1216
UNI_NAAM: Herbranda
BUI_ID: 216
BUI_NAAM: HERBRANDA
STI_ID: 1
STI_NAAM: Herbranda
STI_PLAATS: Buitenpost
BP_ID: 4990
BP_NAAM: Bay aleer Harbranda (Sch.) / Herbranda (E.)
PNN_ID: 82
PNN_NAAM: Herbranda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1505
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Botte (Herbranda) werd in 1505 tot de edellieden van Achtkarspelen gerekend. In 1511 was het door hem gebruikte bedrijf 108 pondematen groot; het was de grootste sate van het dorp. Botte en verschillende van zijn nakomelingen waren grietman van Achtkarspelen. In 1640 was juffer Hylckjen van Herbranda, gehuwd met jonker Abbe van Bootsma, eigenaresse van Herbranda state. Op de kaarten van 1664 en 1718 staat het huis als adellijke state afgebeeld. In 1698 en 1700 was de grietenijsecretaris Nicolaas Bay eigenaar. Op de kadastrale kaart is het terrein onbehuisd, maar nog te herkennen aan de beboste singel en een klein stukje gracht aan de noordzijde."
PLAATS: Buitenpost
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {289AE5EC-BB1B-4CF8-8FAB-BFEEE504BF17}
SHAPE_Length: 599.3006598186926
SHAPE_Area: 19903.78549476821
Polygon: [...]
id:
328
OBJECTID: 328
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1215
UNI_NAAM: Haersmastate
BUI_ID: 215
BUI_NAAM: BOELENS
BP_ID: 5003
BP_NAAM: Haersma-state (E.)
SIF_ID: 30
SIF_NAAM: Boelens State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De contour met de namen Boelens en Groot Schepper (zie SIF) is Boerderijplaats 7933. Uit de tekst in SIF blijkt echter dat de state na Groot Schepper Haersmastate wordt genoemd. Dit is Boerderijplaats 5003. Omdat uit SIF blijkt dat op de locatie nog een park aanwezig is, is gekozen deze contour als locatiecontour aan te nemen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden. Het vroegere terrein is nu gemeentepark (SIF).
JR_SIF: <1673
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Buitenpost is de hoofdplaats van Achtkarspelen. Hierdoor vinden we hier verschillende States. Elke familie die een grietman leverde bouwde hier zijn eigen State. Zo vinden we hier Herbranda State, Leltinga State en Scheltinga State. De meest bekende familie was de familie Boelens.
De familie Boelens was bijna de hele periode van 1618 tot 1673 grietman van Achtkarspelen. Ze hadden grote belangen in de verveningen in deze grietenij. In of na 1673 sterft de familie Boelens uit en de State komt in bezit van Isaac de Schepper. Ook hij is grietman van Achtkarspelen geweest en wel van 1677 tot 1688. Vanaf die tijd wordt de State ook wel Groot Schepper genoemd.
Isaac wordt opgevolgd door zijn neef Eelco van Haersma. Deze is zowel grietman als eigenaar van de State. Opnieuw krijgt de State een nieuwe naam: Haersma State.
De volgende bekende eigenaresse van de State is Catharina Wilhelmina, dochter van grietman Daniel de Blocq van Haersma. Zij trouwde in 1794 met Jan Minnema de With. De laatste grietman, die Boelens State bewoonde was hun zoon Jhr. Daniel de Blocq van Haersma de With. Als hij in 1857 blijkt uit zijn testament, dat hij de State vermaakt aan de gemeente."
"Van de State is niets meer terug te vinden. Het vroegere terrein is nu gemeentepark."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0BA6238F-C8F2-4888-8B76-4F2AEC25FC97}
SHAPE_Length: 1224.6580142669218
SHAPE_Area: 56760.96000027616
Polygon: [...]
id:
329
OBJECTID: 329
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1214
UNI_NAAM: Jeltcama of Jeltinga
BUI_ID: 214
BUI_NAAM: JELTINGA
STI_ID: 2
STI_NAAM: Jeltcama of Jeltinga
STI_PLAATS: Buitenpost
BP_ID: 5004
BP_NAAM: Jeltinga of Jeltcama (Sch. en E.)
PNN_ID: 83
PNN_NAAM: Jeltcama of Jeltinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Jeltcama's of Jeltinga's van Buitenpost werden al in het begin van de 16de eeuw als "heerschappen" aangeduid. Een verdedigbare stins wordt niet genoemd. De herschap Benne van Ielcama stierf in 1504."
"De (…) sate te Buitenpost was in 1511 70 pondematen groot, na Herbranda het grootste bedrijf. Het lag in de zelfde kavel als de kerk, ten noorden van de weg. In 1640 was Jeltinga state eigendom van Fecke Jeltinga, in 1698 en 1700 van Margrieta van Mejontsma. In 1718 werd het als adellijk huis binnen singels afgebeeld, volgens het kadaster van 1832 was het terrein dat toen nog opviel door zijn omgrachting in gebruik als moestuin."
PLAATS: Buitenpost
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B0C938D3-5C3C-4681-A227-216ABDD64C2F}
SHAPE_Length: 410.8738503434726
SHAPE_Area: 7638.975464901589
Polygon: [...]
id:
330
OBJECTID: 330
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1161
UNI_NAAM: Hinnema
BUI_ID: 161
BUI_NAAM: HINNEMA
STI_ID: 335
STI_NAAM: Hinnema
STI_PLAATS: Jelsum
BP_ID: 5201
BP_NAAM: Hinnema (Sch. en E.)
SIF_ID: 143
SIF_NAAM: Hinnema State
PNN_ID: 269
PNN_NAAM: Hinnema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer terug te vinden. In 1838 was de ligging van het huis en de grachten nog in het landschap aanwijsbaar. Op de plaats van de state stond een boerenschuur (SIF).
JR_NOOMEN: <1457
JR_SIF: <1450
OPM_JAAR: In 1732 afgebroken (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Hennema komt de familienaam in 1457 voor het eerst voor; het toponiem het eerst in 1501 als Hennama statha. In 1534 heette het Hinnema gued toe Hilsum."
"De state werd in 1732 afgebroken. Daarna was het een aanzienlijke boerderij. In 1850 was het stinsterrein verlaten en de boerderij enkele percelen zuidwaarts verplaatst. In een huis aldaar was in 1965 de gevelsteen van de in 1785 vernieuwde schuur nog ingemetseld."
"De tekening van Stellingwerf uit 1723 toont Hinnema als een gebouw bestaande uit twee haaks op elkaar staande vleugels met een verdieping en tussen trapgevels. Middeleeuwse resten zijn niet te zien, maar kunnen aanwezig zijn geweest. Het geheel lag op een omgracht erf, waartoe een brug en groot hek tussen door leeuwen bekroonde inrijpalen toegang bood."
SIF: "Rond 1450 wordt de stins voor het eerst verwmeld."
"Het gebouw, dat zich wel niet door een sierlijk uiterlijk voorkomen onderscheidde, en ook geenszins als eene verdedigbare stins verstrekt was, werd in het jaar 1732 afgebroken. Ter plaatse, waar het gestaan heeft, is de vorm en ligging van huis, singels en hoven, nevens eene boerenschuur, nog duidelijk genoeg te onderkennen. De daartoe behoord hebbende gronden beslaan eene oppervlakte van 4 bund. 94 v. r. 10 v. ell."
"De Jong vermeldt in zijn boek dat de eigenaar in 1900 toen de terp werd afgegraven, meer geld verdiende aan de stenen en ander afbraakmateriaal van de kelders en fundamenten van Hinnema State dan aan de terpaarde. Nu is op Google Earth te zien dat het kleine stukje weiland ten zuiden van het grote veld waar de state heeft gestaan omringd is door een dubbele rij bomen alsof hier de state gestaan zou hebben en ook de vroegere oprijlaan is met twee rijen bomen beplant."
"Van het huis is niets meer terug te vinden. In 1838 was de ligging van het huis en de grachten nog in het landschap aanwijsbaar. Op de plaats van de state stond een boerenschuur."
(bron: Jan Leemburg; W. Eekhoff, Hinnema-State te Jelsum, het buitenverblijf van den grooten Balthazar Bekker, in: Friesche Volksalmanak voor het jaar 1839, blz. 114-122; “Aardrijkskundig Woordenboek” van Van der Aa; Stem- en floreenkohieren van Jelsum (Tresoar); “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Jelsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0DCDAB86-1B14-430E-8929-F4B3B78C1E46}
SHAPE_Length: 677.4100560618241
SHAPE_Area: 23642.67499993518
Polygon: [...]
id:
331
OBJECTID: 331
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2357
UNI_NAAM: De hofstede of stins Buygers
BUI_ID: 0
STI_ID: 357
STI_NAAM: De hofstede of stins Buygers
STI_PLAATS: Lekkum
BP_ID: 5245
BP_NAAM: Buigers (Sch. en E.)
SIF_ID: 42
SIF_NAAM: Buygers
PNN_ID: 343
PNN_NAAM: Buygers hofstede of stins
OPM_NAAM: Tabebuorren (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1600
JR_SIF: <1578
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Buygers verwierf haar positie in Leeuwarderadeel door huwelijken met de Auckema's uit Leeuwarden. Het Buygers-land in Lekkum was echter geen oud Auckema-land. Het werd in de 16de eeuw verworven van de families Holdinga, Sjoorda, Martena en Herjuwsma en Andringa. (…) In 1664 komt het huis Buygers te Lekkum als hofstede zonder naam op Schotanus' kaart voor; op de kaart van 1718 als Buigirs. Soms wordt de familie ook Buygers van Lekkum genoemd. In 1640 was het eigendom van jonker Wiglius Buigers, die het goed verpachtte. Zijn dochter Hisck trouwde met Menno van Eminga. Uit hun boedel verkreeg hun zoon Frans van Eminga in 1679 het huis Buygers, dat bij die gelegenheid werd omschreven als seeckere stins, vordere huysinge ende plantagie met 58 pondematen. In het Buygers-land geeft Eekhoff ook een wier aan."
SIF: "Ten zuidoosten van Lekkum lag voorheen de terp Tabebuorren, vernoemd naar Tabe de Vries. Nog vroeger stond deze terp bekend als Buygers, zo genoemd naar het buiten van het gelijknamige Leeuwarder patriciersgeslacht, van wie een lid in de eerste helft van de zestiende eeuw grietman van Leeuwarderadeel is geweest.
Volgens het Recesboek van Leeuwarderadeel kopen Piter Buygers, Grietman van Wymbritseradeel, en zijn vrouw Yd op 24 januari 1578 een sate in Lekkum in het sterfhuis van Van Andringha voor 1100 goudguldens.
Volgens het stemkohier van 1640 is in dat jaar eigenaar jhr. Wiglius Buigers en de gebruiker is Sybout Ruyerts.
In 1700 is volgens het Floreenkohier eigenaar “de Ed. Heer Frans van Eminga” en er hoort dan 92,5 pondemaat land bij.
In 1832 is het eigendom van Tiete Hessels van der Tjoeg, een landbouwer die te Jelsum woont en de boerderij dus verpacht zal hebben. Er hoort dan (veel) minder land bij de state, want grote stukken van de vroegere landerijen zijn nu eigendom van Tiete Solkes Tromp, “Vicepresident bij de Rechtbank” en eigenaar/bewoner van het nabijgelegen Eeburg."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; Website Historisch Centrum Leeuwarden: Dorpen in Leeuwarderadeel; “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984; “Prekadastrale Atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002 ).
PLAATS: Lekkum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9730EAED-B127-4E79-ACC9-B1E4FEB272F4}
SHAPE_Length: 310.4910255241252
SHAPE_Area: 4344.146439996689
Polygon: [...]
id:
332
OBJECTID: 332
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1165
UNI_NAAM: TANIABURG
BUI_ID: 165
BUI_NAAM: TANIABURG
BP_ID: 5261
BP_NAAM: Taniaburg (Sch. en E.)
SIF_ID: 282
SIF_NAAM: Taniaburg
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op het grondgebied van Taniaburg staat nu een groot deel van de woonwijk Bilgaard, van de stins is niets terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1400
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Waarschijnlijk voor 1400."
"Het kasteel was in 1422 eigendom van Minno Tiessama alias Tania. In 1846 liep daar ter plaatse nog een waterlossing die Taniameer genoemd werd.
De Leeuwarder historicus Wopke Eekhoff schrijft over dit huis echter weinig meer dan het volgende: “Ook aan de westzijde van den stroom de Ee of de vaart naar Dockum ontstonden in deze eeuw de beginselen eener buurt of voorstad, welke wij onder den naam van Camstraburen kennen. Zij ontleende dezen naam van het adellijk geslacht Camstra, dat de meer noordelijk gelegene stins Taniaburg, nabij de Taniameer, op eene nog kenbare terp, te Bilgaard, toen Taniaburen genoemd, bewoonde. Hier, in de nabijheid der stad, stond dit geslacht van tijd tot tijd eenige erven ter bebouwing af, tegen zekere grondpacht, welke ook in opvolgende tijden aan zijne nakomelingen is betaald geworden.”
Het moet een erg welvarende buurt geweest zijn, want “Bilghaerdt” werd door de Hertog van Saksen voor een hoger bedrag aan “Jaertax” en “Renthen” aangeslagen dan het grote Camminghaburg en de daar omheem liggende “Cammynghabuer”.
In een aantekening in het eerste deel van zijn “Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden” schrijft hij verder dat Peter Kampstra in een overeenkomst van 1481 spreekt over “dae gueden deer ik hab toe Bilgaerd”.
In 1650 werd de grondpacht van de huizen op Camstraburen betaald aan jhr. Goffe van Camstra te Minnertsga. Of Taniaburg toen nog bestond is niet bekend."
"Op het grondgebied van Taniaburg staat nu een groot deel van de woonwijk Bilgaard, van de stins is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden” door W. Eekhoff, 1846).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {EDF65A8C-84D4-4703-BCE0-A9FC0756908B}
SHAPE_Length: 759.8193634605055
SHAPE_Area: 31326.314999903218
Polygon: [...]
id:
333
OBJECTID: 333
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1343
UNI_NAAM: IDZERDA
BUI_ID: 343
BUI_NAAM: IDZERDA
BP_ID: 5310
BP_NAAM: Idzerda stins (Sch. en E.)
SIF_ID: 158
SIF_NAAM: IdzerdaStins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere Stins bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_ANDERS: <1500
OPM_JAAR: Rond 1500 woonde Barth van Idzerda op de stins (SIF).
Rond 1740 is de oude zaalstins met uitbouw vervangen door een moderner huis (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het is niet bekend wanneer de Stins werd gebouwd."
"In de ‘Tegenwoordige Staat van Friesland’ wordt in deel 3 op pag. 607 onder Ter Idzard vermeld: "Dit dorp heeft ongetwyffeld zyn naam gegeeven aan het geslacht van Idzerda, het welk hier, ten tyde der troebelen, een sterk Stins heeft gehad, in het Noordoosten des Dorps, nabij de scheiding van Nyeholtpade, welk, na tweemaalen afgebrand geweest te zyn, wederom werd opgebouwd door den Heer en Mr. Baerth van Idzerda, eerst Gedep. Staat, en naderhand Raadsheer ten Hove van Friesland, na welken hier nog twee Grietslieden uit dat geslacht hebben gewoond. Het oude Stins vervallen zynde, is daar voor, by onzen tyd, een ander huis, wel van minder omtrek, doch in eenen meer hedendaagschen smaak, opgebouwd door de Familie van Ter Wisga, thans deeze plaats in eigendom bezittende".
Rond 1740 is de oude zaalstins met uitbouw door de familie Ter Wisga vervangen door een moderner huis.
Volgens een vermelding van de reizende verslaggever en krantenuitgever J. Hepkema uit Heerenveen rond 1920 zou het voorste deel van dit nieuwe huis met een luidklok op het dak en het jaartal 1741 in de voorgevel toen nog bestaan hebben. Ik heb dit huis echter anno 2005 echter niet kunnen vinden. Op de plaats waar Eekhof in zijn atlas van ca. 1850 de Idzerda Stins vermeldt, staat nu een grote boerderij."
"Op de plaats van de vroegere Stins bevindt zich nu een boerderij."
(bron: "Tegenwoordige Staat van Friesland" ca. 1775; Archief van J. Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {AC20923F-D7B0-498A-8622-DE1BA0714394}
SHAPE_Length: 437.14958988078956
SHAPE_Area: 11124.937829798968
Polygon: [...]
id:
334
OBJECTID: 334
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1345
UNI_NAAM: LEMENBURG
BUI_ID: 345
BUI_NAAM: LEMENBURG
BP_ID: 5315
BP_NAAM: Lemenburg (Sch.) / Friesburg later Leemborg (E.)
SIF_ID: 96
SIF_NAAM: Friesburg
OPM_NAAM: Leemburg, Lemenburg, Leemborg (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Tegenwoordig is op de plaats van de stins de Trotting Stable TEB van de familie Allard van der Wal gevestigd. Achter het stallencomplex ligt nog een stuk land met een "hoge rug", vermoedelijk is dat de plek waar de stins heeft gestaan (SIF).
JR_SIF: <1514
OPM_JAAR: Voor 1780 afgebroken.
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Van oorsprong heette deze State Lemenburg. Later werd dit stamslot van de familie Lyclama à Nijeholt officieel "Friesburg" genoemd. Dit gebeurde door zowel de eigenaar als de officiële instanties. Maar de bevolking was hardleers en bleef de state Lemenburg noemen.
In de tegenwoordige Staat van Friesland wordt in deel 3 op pag. 600 over Nijeholtpade vermeld: "Weleer was hier een sterk gemuurd gebouw, uit eene graft opgetrokken en Friesburg genaamd, doch ’t welk reeds voor veele jaaren is weggebroken; hebbende dat gebouw toebehoord aan den Saxischen Grietman Lyckle Eblens, gesprooten uit het voortreffelijk geslacht Steenwijk, ’t welk namaals den naam van Lycklama à Nijeholt heeft aangenomen.
Dit huis werd "in ’t jaar 1514 door de Geldersche partij, in Sint Andrie nach geplonderd, en in ’t volgende jaar op St. Anthonius dag geheel afgebrand, en ook veel bosschagie afgehouwen; ter vergoedingen van deeze schade, en ter belooninge van zijne getrouwheid, werd de Eigenaar beschonken met het recht van Opvolginge voor zijne Familie in de halve Grietenij van Stellingwerf, en in de geheele van Schooterland; zijnde deeze gifte ook in 1524 door Keizer Karel bevestigd".
De genoemde 'Eigenaar' was de Saksische grietman Lyckle Eables, die de stamvader werd van de Lycklama's. Zijn afstammelingen gingen zich naar de plaats Nijeholtpade, Lycklama a Nijeholt noemen. Keizer Karel V wilde zelfs het grietmansambt in de grietenij Stellingwerf erfelijk maken en Lyckle verheffen in de adelstand, maar hij wees dit af, waarbij hij gezegd zou hebben: "Deugd allinne makket wiere adel".
Onder een tekening van deze state van Stellingwerf staat het onderschrift "Het Huis Liewenburg onder Oldeholtpade in de grietenije van Stellingwerf westeinde, behorende den heere Augustinus Lyklama à Nijeholt 1724".
Waar hij de naam "Liewenburg" vandaan haalde is niet bekend, maar duidelijk is dat Stellingwerf niet precies wist waar hij was toen hij deze tekening maakte. De Lemenburg stond op het grondgebied van Nijeholtpade.
Op de tekening is een mooi voorbeeld van een laat middeleeuwse zaalstins te zien. Een iets hoger huis is daar, gezien de trapgevel, later tegenaan gebouwd.
De state werd vóór 1780 afgebroken."
"Tegenwoordig is op de plaats van de stins de Trotting Stable TEB van de familie Allard van der Wal gevestigd. Achter het stallencomplex ligt nog een stuk land met een "hoge rug", vermoedelijk is dat de plek waar de stins heeft gestaan."
(bron: Aantekeningen uit het archief van J. Leemburg; "Tegenwoordige Staat van Friesland" ca. 1775).
Van der Aa: "LEMENBURG, voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Stellingwerf-Westeinde, arr. en 3 u. Z. O. van Heerenveen, kant. en 1 1/2 u. W. van Oldeberkoop, 1/4 u. N. W. van Nijeholtpade, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenhuizing. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 23 bund. 8 v .r., worden thans in eigendom bezeten bij de erven van Jan J. Teenstra, woonachtig te Nijeholtpade."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2FC5EBCA-06D4-431F-B821-895D9E3702C8}
SHAPE_Length: 722.7411282601279
SHAPE_Area: 31957.191484676714
Polygon: [...]
id:
335
OBJECTID: 335
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2093
UNI_NAAM: Groot en Kleyn Siccama
BUI_ID: 0
STI_ID: 93
STI_NAAM: Groot en Kleyn Siccama
STI_PLAATS: Roodkerk / Oudkerk
BP_ID: 5428
PNN_ID: 529
PNN_NAAM: Groot en Kleyn Siccama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Zie ook 2092 en 2094.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF)
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1700
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sickama is opgenomen vanwege de stinswier die er in 1718 naast wordt aangegeven. Sickama wordt, zij indirect, het eerst in 1511 genoemd."
"De Tegenwoordige Staat spreekt in 1786 van de Weerburen, alwaar weleer de state Siccama lag, doch van welke niets, behalven de Wier, overig is. "Op de kaart van Eekhoff (1847) wordt de wier niet meer aangegeven. Wel wordt enkele percelen verder dan een Roode Wier als terpje (niet als wier!) aangegeven, en nog zuidelijker de naam Siccama, beide evenwel duidelijk op een andere plaats dan de Wier en Siccama in 1718. Op dezelfde plaats als het Siccama van 1718 noemen het stem- en floreencohier van (1640-) 1698/1700 al Groot en Kleyn Siccama. Oude afbeeldingen en kaarten van de state en de wier zijn niet bekend."
PLAATS: Roodkerk / Oudkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {82C6FB5A-56BF-4EBD-9A81-A7BFC612EDF2}
SHAPE_Length: 592.5425780890056
SHAPE_Area: 12601.76666508235
Polygon: [...]
id:
336
OBJECTID: 336
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2094
UNI_NAAM: De Wier van Siccama op Weerburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 94
STI_NAAM: De Wier van Siccama op Weerburen
STI_PLAATS: Roodkerk-Oudkerk
BP_ID: 5431
BP_NAAM: Siccama (Sch.)
SIF_ID: 252
SIF_NAAM: Siccama State (Roodkerk)
PNN_ID: 530
PNN_NAAM: wier van Siccama op Weerburen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Op basis van de contour in Buitenplaatsen (5431), de locatie in Stinzen en de beschrijving in Noomen is een nieuwe contour aangemaakt.
Boederijplaats gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1700
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sickama is opgenomen vanwege de stinswier die er in 1718 naast wordt aangegeven. Sickama wordt, zij indirect, het eerst in 1511 genoemd."
"De Tegenwoordige Staat spreekt in 1786 van de Weerburen, alwaar weleer de state Siccama lag, doch van welke niets, behalven de Wier, overig is."
"Op de kaart van Eekhoff (1847) wordt de wier niet meer aangegeven. Wel wordt enkele percelen verder dan een Roode Wier als terpje (niet als wier!) aangegeven, en nog zuidelijker de naam Siccama, beide evenwel duidelijk op een andere plaats dan de Wier en Siccama in 1718. Op dezelfde plaats als het Siccama van 1718 noemen het stem- en floreencohier van (1640-) 1698/1700 al Groot en Kleyn Siccama. Oude afbeeldingen en kaarten van de state en de wier zijn niet bekend."
SIF: "Het huis werd voor 1700 gebouwd."
"Over deze voormalige state is weinig bekend, maar volgens Van der Aa in zijn Aardrijkskundig woordenboek was rond 1840 "ter plaatse, waar zij gestaan heeft, [] nog de heuvel of wier over".
De naam Siccama komen we tegen op een kaart uit 1739, ter hoogte van de Wearbuorren. Deze plaats is nu onbebouwd, maar we weten dat in het begin van de 18e eeuw hier een boerderij gestaan heeft, die eigendom was van een familie Siccema. Het is dus goed mogelijk, dat de state hier voor 1700 heeft gestaan."
(bron: Jan van der Zwaag).
PLAATS: Roodkerk-Oudkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4DD66A2F-E768-4C38-8B06-19935271FFC5}
SHAPE_Length: 891.6272505958229
SHAPE_Area: 16826.994999977127
Polygon: [...]
id:
337
OBJECTID: 337
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1217
UNI_NAAM: Herckema heerd, Clant state of Ausburgh
BUI_ID: 217
BUI_NAAM: CLANT
STI_ID: 296
STI_NAAM: Herckema heerd, Clant state of Ausburgh
STI_PLAATS: Augsbuurt of Lutjewoude
BP_ID: 5496
BP_NAAM: Ausburg (Sch.) / Augsburg of Clantstate (E.)
SIF_ID: 354
SIF_NAAM: Clant State
PNN_ID: 38
PNN_NAAM: Herckema heerd, Clant state of Ausburgh
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Het terrein waar de state heeft gestaan is nog herkenbaar en is in gebruik als weiland (SIF).
JR_NOOMEN: <1463
JR_SIF: <1463
OPM_JAAR: In de tweede helft van de 17de eeuw werd een klassisistisch slotje gebouwd. In 1757 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Herckema was de zetel van een kleine hoofdelingenfamilie, die in 1463 voor het eerst werd genoemd. Het goed heette in 1536 Heerckema heert en to Herckema; de naam Clant state verwijst naar de eigendomssituatie tussen 1536 en 1570, de naam Ausburgh naar de dorpsnaam."
"Mogelijk woonde Hedde Harkumma, die in 1463 in Kollumerland als getuige optrad, hier. Van een Sicco Harcuma werd een zilveren zegelstempel uit de 15de eeuw in Kollum gevonden. In 1505 behoorden Sicke Herckema kinderen tot de edelingen in Colmerlandt: Herka, één van hen, werd rond 1503 wegens een toegebrachte verwonding veroordeeld. In 1536 verkocht Hilcke Herckema Heerckema heele heert ... als steenhuys myt dat sael ende andere huysen, nu staende to Herckema in Lutkewolde aan de van oorsprong Groninger edelman Claes Clant, grietman van Kollumerland en Nieuw Kruisland, die gehuwd was met Anna Harckema. Hun kinderen verkochten in 1572 't huys, hoff, lanckhuys, hiem, graft, singel en inboedel, met 31 pm land in Augsbuur met twee ernaast gelegen saten land, samen 115 pm, en een sate aan de Kollumerlaan."
"In een boedelbeschrijving van 1617 werd het huis beschreven als het blaeuhuys ende andere camers en achterhuysinge met het lantsatehuys over het diept. In 1622 gaf Winsemius Clant als adellijk huis aan. In de tweede helft van de 17de eeuw werd blijkens een tekening van J. Stellingwerf uit 1722 een klassisistisch slotje met pilasters en een Vlaamse topgevel gebouwd. Tot in het midden van de 18de eeuw werd het huis adellijk bewoond; in 1757 werd het afgebroken. Daarna ging de naam over op de boerderij. Geografisch vormden de state en de kerk één complex: de kerk lag net buiten de buitenste zuidelijke singel. De kadasterkaart van 1823 toont het stinsterrein omringd door een gracht, in het noorden grenzend aan een eveneens omgrachte voorhof, aansluitend lag ten westen en zuiden de door de buitenste gracht omgeven buitenhof; in 1718 waren ook de in het noordwesten aangrenzende percelen bij de bocht in de Trekvaart door singels met het complex verenigd."
SIF: "De stins wordt voor het eerst vermeld in 1463."
"Herckema stins was de zetel van een kleine hoofdelingenfamilie, die in 1463 voor het eerst werd genoemd. Het goed heette in 1536 Heerckema heert en to Herckema; de naam Clant state verwijst naar de eigendomssituatie tussen 1536 en 1570, de naam Ausburgh naar de dorpsnaam.
Mogelijk woonde Hedde Harkumma, die in 1463 in Kollumerland als getuige optrad, hier. Van een Sicco Harcuma werd een zilveren zegelstempel uit de 15e eeuw in Kollum gevonden.1) In 1505 behoorden Sicke Herckema kinderen tot de edelingen in Colmerlandt;2) Herka, één van hen, werd rond 1503 wegens een toegebrachte verwonding veroordeeld. In 1536 verkocht Hilcke Herckema Heerckema heele heert ... als steenhuys myt dat sael ende andere huysen, nu staende to Herckema in Lutkewolde aan de van oorsprong Groninger edelman Claes Clant, die in eerste instantie van 1516 t/m 1538 grietman was van Nieuw Kruisland dat toen een zelfstandige grietenij was en van 1539 tot 1562 ook Kollumerland onder zijn beheer kreeg. Hij was gehuwd met Anna Harckema.
Hun kinderen verkochten in 1572 't huys, hoff, lanckhuys, hiem, graft, singel en inboedel, met 31 pm land in Augsbuur met twee ernaast gelegen saten land, samen 115 pm, en een sate aan de Kollumerlaan. Eigenaar werd Schelte Scheltema, gehuwd met Ursel van Harckema. Bij de verkoop van 1536 en ook bij die van 1572 ging het om verkopen binnen de familie: zowel Claes Clants vrouw Anna als Schelte Scheltema's vrouw Ursel waren kleinkinderen van Sicke Harkema. Sicke en Ursel bewoonden zelf de state niet, maar verhuurden het goed aan Sicco Clant, zoon van Claes en Anna. Dat blijkt uit een citatie van het jaar 1581 waarin Sicco en zijn vrouw worden aangesproken op achterstallige huur van huis, hof en land te Lutkewolde.
Scheltes dochter Tieth trouwde met Wybren Roorda uit Genum. Dit paar bewoonde Clant State, maar ondanks de afstand werden ze beide in de kerk van Genum begraven.
De state kwam in bezit van hun zoon Syds die het huis met zijn echtgenote Luts van Scheltema bewoonde. In 1640 waren de drie gebroeders Wopcke, Syds en Wybren Roorda eigenaren. Wybren trouwde met Johanna van Mauderick met wie hij eerst te Genum woonde, maar later naar Augsbuurt verhuisde. Ook broer Syds heeft de state bewoond en werd uiteindelijk alleen eigenaar, want in 1667 verkocht hij Clant-state en saete, toen 32 pondemaat groot, voor 10.300 Caroligulden aan Frans van Scheltema die te Bornwerd woonde op Scheltama-sloth. Zijn zoon Feijo van Scheltema was in 1653 grietman van Kollumerland geworden en woonde met zijn vrouw Lucia van Aylva blijkbaar in bij Syds Roorda op Clant State. Feijo overleed op 11 november 1666 aan de pest die destijds hevig in deze streken woedde. Lucia hertrouwde met haar aanverwant Epo van Aylva die Feijo van Scheltema was opgevolgd als grietman en nu dus ook als echtgenoot van Lucia èn als bewoner van de state. In 1698 was de state door zijn huwelijk met Lucia voor 6/16 eigendom van Epo en voor de rest was het eigendom van de kleinkinderen van Feijo van Scheltema. Lucia stierf in 1718 en Epo twee jaar later, waarna beiden in de familie-grafkelder in de kerk van Bornwerd werden bijgezet.
Zij lieten de state voor 1/6 deel na aan hun zoon Douwe Feyo van Aylva, die zijn vader opvolgde als grietman en de state bewoonde. Hij stierf ongehuwd in 1725.
In 1728 was zijn zuster Juliana Dorothea, toen weduwe van Willem Frederik baron van Schratenbach, voor 11/16 eigenares, terwijl het resterende 5/16 deel toebehoorde aan de erfgenamen van Ernst Mockema van Harinxma. Juliana schijnt het huis niet bewoond te hebben, maar het staat vast dat haar dochter Mevrouw Barbara Elisabeth de Coninck, geboren Barones van Schratenbach resideerde op den huize Ausburch. Zij was gehuwd met Justus Zeino Abel de Coninck, Heer van Peize in Drenthe, die in 1739 het hem nog niet toebehorende deel van het groote slot kocht van Feijo Idsert van Harinxma. Na zijn dood in 1742 kwam zijn oudste zoon Justus Bartholomeus op de state wonen, maar in 1748 woonde die weer in Drenthe. In datzelfde jaar verkocht hij zijn eigen aandeel en dat van zijn overleden broer Willem Frederik (wiens erfgenaam hij was) in de Heerlijke Heren huisinge met zijn hovinge en singels en de daarbij horende zathen en landen aan Cornelis van Scheltinga te Kollum. Als erfgenaam van zijn broer Epo kocht W.H. van Heemstra van Schratenbach in datzelfde jaar de overige delen.
In mei 1757 werd het huis afgebroken en de materialen werden daarna verkocht. Omstreeks die tijd werd op de oostelijke singel een boerderij gebouwd.
In een boedelbeschrijving van 1617 werd het huis beschreven als het blaeuhuys ende andere camers en achterhuysinge met het lantsatehuys over het diept. In 1622 gaf Winsemius Clant als adellijk huis aan. In de tweede helft van de 17e eeuw werd blijkens een tekening van J. Stellingwerf uit 1722 een classicistisch slotje met pilasters en een Vlaamse topgevel gebouwd. Tot in het midden van de 18e eeuw werd het huis adellijk bewoond; in 1757 werd het afgebroken. Daarna ging de naam over op de boerderij.
Geografisch vormden de state en de kerk één complex: de kerk lag net buiten de buitenste zuidelijke singel. De kadasterkaart van 1823 toont het stinsterrein omringd door een gracht, in het noorden grenzend aan een eveneens omgrachte voorhof, aansluitend lag ten westen en zuiden de door de buitenste gracht omgeven buitenhof; in 1718 waren ook de in het noordwesten aangrenzende percelen bij de bocht in de Trekvaart door singels met het complex verenigd."
"Het terrein waar de state heeft gestaan is nog herkenbaar en is in gebruik als weiland."
(bron: Jan Leemburg; mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885; P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009; Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland).
PLAATS: Augsbuurt of Lutjewoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C6AB24A9-927A-40ED-B1C2-89D66AC317F9}
SHAPE_Length: 851.7793108323334
SHAPE_Area: 33710.04273737548
Polygon: [...]
id:
338
OBJECTID: 338
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1350
UNI_NAAM: FOGELSANGHSTATE
BUI_ID: 350
BUI_NAAM: FOGELSANGHSTATE
BP_ID: 5512
BP_NAAM: Vogelzang (E.)
SIF_ID: 93
SIF_NAAM: Fogelsangh State
OPM_NAAM: "Vogelenzang" op kaart 1930.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Enkele vertrekken worden in het weekend nog altijd bewoond door graaf de Marchant et d' Asembourg, die huwde met de laatste eigenaar: barones van Harinxma thoe Sloten.
In de State is nu een museum gevestigd (SIF).
JR_SIF: 1640
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Deze State is rond 1640 ontstaan uit het Klooster de Olijfberg, dat uit de 13e eeuw stamt."
"Mogelijk ter plaatse van het huidige pand werd in de 13e eeuw het Premonstratenser dubbel klooster, de Olijfberg, gesticht.
In 1580, na de reformatie, werd het klooster verlaten en kwam het in handen van de Staten van Friesland. Omstreeks 1640 werd het verkocht aan Sjouck van Fogelsangh.
Na de dood van Sjouck, komt de state in het bezit van haar 2 zoons Dirck van Fogelsangh en Pibo van Doma. Dirck van Fogelsangh woonde alleen zomers af en toe op de state. Hij was secretaris van Franekeradeel en kon niet (destijds meer dan een dagreis) ver van zijn werk verwijderd wonen. Van 1659 tot ca. 1664 werd de state bewoond door zijn zoon Hilarius (Hylke) van Fogelsangh en zijn vrouw Richtje van Rosema. Als Dirck in 1664 sterft wordt zijn broer Pibo van Doma de enige eigenaar. Hij woonde op Tadema State onder Kollum (dichter bij zijn werk) en heeft waarschijnlijk nooit echt op Fogelsangh State gewoond.
Het pand werd in 1666 als volgt omschreven: 'Zathe, state en landen Veenklooster genaamd, mitsgaders de groote nieuwe huizinge, toren, wijnhuis, put, poort, twee hovingen, bleekveld en gracht'.
Een op het huis aanwezige plattegrond uit 1668 geeft het een en ander weer. We kunnen derhalve aannemen dat in het midden van de 17e eeuw het kloostergebouw werd verbouwd; tijdens de restauratie in 1978 is echter gebleken dat geen muren van het kloostergebouw bij deze verbouwing zijn gehandhaafd. Tijdens de renovatie van 2002 bleek wel een deel van de fundamenten te bestaan uit kloostermoppen, maar er is niet duidelijk geworden of dit hergebruikte stenen zijn of dat dit werkelijk een deel van de oude fundering van het klooster betreft. De rechter zijgevel dateert nog grotendeels uit 1668. In dit metselwerk zijn nog duidelijk de ontlastingsbogen van de 17e-eeuwse kruiskozijnen herkenbaar.
Na de dood van Pibo van Doma in 1675, erft zijn dochter Catharina van Doma de state. Maar zowel zij als haar zoon Jacob van Rosema (1675 - 1721) ook nooit zelf de state bewoond. Op een tekening van Jacob Stellingwerf uit 1723 is nl. een uit het water opgetrokken bouwvallig huis te zien van twee verdiepingen met grote scheuren in de muren onder een schilddak waar pollen gras op groeien. Achter het huis bevindt zich een half ingestorte uitbouw.
Omstreeks 1730 werd het geheel opnieuw verbouwd tot een huis, bestaande uit drie woonlagen onder een hoge kap. In de rechterzijgevel is te zien dat bij deze verbouwing het 17e-eeuwse pand verdiept werd, waarbij deze gevel enkele meters werd verlengd. De nieuwe voorgevel werd voorzien van pilasters en een rijke kroonlijst met fronton. De ramen zullen van zeer kleine ruitjes voorzien geweest zijn, volgens de nog aanwezige binnenluiken wellicht verdeeld in veertig stuks. Mogelijk aan het eind van de 18e eeuw zijn deze ramen van grotere ruitjes voorzien met een verdeling van twintig stuks. Een op het huis aanwezige foto uit 1873 geeft deze toestand weer.
Van 1783 tot 1836 is Cecilia Johanna van Heemstra eigenaresse, maar zij moest het land uit vluchten tijdens de Franse bezetting. In 1810 (tot waarschijnlijk ca. 1825) woonden haar neef Willem Hendrik van Heemstra en zijn vrouw Johanna Balthasarina van Idsinga op de state.
In 1873 werd het pand ter gelegenheid van een bezoek van Koning Willem III gemoderniseerd. De voorgevel werd toen geheel gepleisterd, de kroonlijst en het fronton werden vervangen door een eenvoudige gootlijst, de kap werd drastisch verlaagd, de ramen werden van twee grote ruiten voorzien en voor de hoofdingang werd een stoep met bordes aangebracht. De vensters van de zolderverdieping werden vergroot terwijl de vensters van de hoofdverdieping naar beneden werden verschoven.
In de jaren 20 van de vorige eeuw werd de kap verhoogd, terwijl in de jaren 50 de ramen weer van kleine ruitjes werden voorzien met een verdeling welke nimmer aanwezig geweest is.
Het interieur verkeert nog in vrijwel originele staat. Op de hoofdverdieping bevindt zich thans een fraai betimmerde eetzaal en een tuinzaal uit 1873. Op de kelderverdieping bevinden zich de nodige dienstvertrekken. Rechts van het gebouw bevindt zich een in originele staat verkerende paardenstal.
Het park werd in het midden van de 19e eeuw waarschijnlijk naar ontwerp van de tuinarchitect L. P. Roodbaard aangelegd. Onder een van de heuvels bevindt zich een ijskelder, waarin het ijs bewaard bleef om zomers te kunnen gebruiken.
Het geheel is als uithof van het Fries Museum in gebruik. Het pand is derhalve voor een ieder toegankelijk waardoor men gelegenheid heeft een goede indruk te krijgen van een State.
Het geheel is thans eigendom van Kyra Livia barones van Harinxma thoe Slooten.
In Fogelsanghstate is nu als zelfstandig museum te bezoeken. In de State is te zien hoe een adellijke familie in de negentiende eeuw woonde. Veel van de negentiende-eeuwse inboedel is bewaard gebleven, evenals het koetshuis met koetsen."
"Enkele vertrekken worden in het weekend nog altijd bewoond door graaf de Marchant et d' Asembourg, die huwde met de laatste eigenaar: barones van Harinxma thoe Sloten.
In de State is nu een museum gevestigd."
"Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; "Fogelsangh-State, uithof van het Fries Museum" door C. Boschma, 1980; "Een landhuis op 200 palen", Friesch Dagblad 18-05-2002; Mevrouw M. Brouwer, medewerker Fogelsangh State).
Van der Aa: "VOGELENZANG (DE), landh., prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Kollumer-en-Nieuw-Kruisland, arr. en 5 u. N. N. O. van Leeuwarden, kant. en 2 1/2 u. Z. O. van Dockum, 1/2 u. Z. van Oudwoude, in de buurt Veenklooster, waartoe het behoort.
Dit landh. een der aanzienlijkste buitenverblijven in de prov. Friesland, wordt thans in eigendom bezeten en bewoond door Jonkheer Hector Livius Baron van Heemstra, tweeden zoon van den Heer Age Tjepke Ruurd Sixma Baron van Heemstra, Lid der Ridderschap en Staten van Friesland, woonachtig des winters met zijne ouders te Groningen, aan wien het bij testament gemaakt werd door zijne tante, Mevrouw de douairière van Willem Anne van Haren, geb. van Heemstra, die er met haren man, dne laatsten zoon van den beroemde Onno Zwier van Haren, heeft gewoond."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C61C4861-C3BB-49DB-B407-3AD8BCB48E96}
SHAPE_Length: 873.3315842482203
SHAPE_Area: 42188.16496520895
Polygon: [...]
id:
339
OBJECTID: 339
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2310
UNI_NAAM: Allema
BUI_ID: 0
STI_ID: 310
STI_NAAM: Allema
STI_PLAATS: Oudwoude
BP_ID: 5526
BP_NAAM: Allema (Sch.)
SIF_ID: 10
SIF_NAAM: Allema State
PNN_ID: 478
PNN_NAAM: Allema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De zaalstins is bewoond (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Interessant is dat nog heden ten dage te zien is dat ook deze familie die nooit expliciet als adellijk of als een hoofdelingenfamilie werd aangeduid, in de 15de eeuw beschikte over een goed verdedigbaar steenhuis met dikke muren.
Tot in de 18de eeuw vererfde deze stins binnen de familie Allema, en de in vrouwelijke lijn daaruit stammende Alma van Idema's."
"In 1832 lagen rond de boerderij aan drie zijden nog grachten. In het voorhuis zijn resten van de voormalige stins gewaard. De noordgevel van het voorhuis is 75 cm dik en bestaat uit bleekrode kloostermoppen. Ter plaatse van het raam in deze muur heeft zich op een meter boven het huidige maaiveld een deur bevonden. Aan weerszijden van deze deur bevonden zich later dichtmetselde ramen, waarvan de hoekstenen nog te herkennen zijn."
SIF: "Deze stins is in de 14e eeuw ontstaan."
"Van oorsprong was Allema State een Middeleeuwse zaalstins, maar daarna was het eeuwenlang een boerenbedrijf en nu is het een woonboerderij. Heel lang was niet bekend dat het voorhuis van deze boerderij de restanten betrof van een zaalstins en waren er zelf plannen om het af te breken, waarmee Frieslands oudste voorhuis tegen de vlakte zou zijn gegaan.
De aloude stins is nu de woonkamer van de boerderij, die staand op een hoge zandrug boven het landschap uittorent. Het uitzicht over het roerloze coulissenlandschap is prachtig en het wonen extra rustig, doordat de voormalige boerderij met de kont naar de weg staat.
Het huis is een van de twee nog bestaande zaalhuizen in Friesland. Het andere is Dekema State in Jelsum. Een zaalhuis is een robuuste, langwerpige eenkamerwoning. Een boerderij is het dus niet. De schuur is pas enkele eeuwen later achter de stins gebouwd. Dit zou de stichter van Allema State, Rendert Allema, rond 1495 gedaan kunnen hebben. De huidige bewoners hebben van de eenkamerwoning weer echt één kamer gemaakt door een tussenmuur weg te halen.
Over het erf lopend wijst de huidige eigenaar, Dhr. Schelfhout op de voorgevel van zijn zo gekoesterde 'steenhuis'. De muur van kloostermoppen is bijna 1 meter dik en misschien wel zevenhonderd jaar oud. De fundering is onderaan zelfs 3 meter breed. Begrijpelijk, want de stins is ooit twee keer zo hoog en dus nog veel zwaarder geweest. De mopstenen van de bovenverdieping zijn vermoedelijk hergebruikt bij de bouw van de melkkelder en de schuur.
In het midden van de voorgevel zit een smal raam, maar oorspronkelijk waren er alleen een schietsleuf en twee kruisboogvensters. Deze zijn dichtgemetseld, maar de oude contouren zijn nog zichtbaar. De gedempte grachten heeft Schelfhout laten terugkeren in het landschap. "Alleen niet exact op dezelfde plaats, want dan zou er van eeuwen aan huisvuil bovengekomen zijn".
Het is aan boer Ruurd Lieuwes te danken dat Allema State er nog staat. Hij kocht de boerderij in 1989 en vroeg aan een architect de verwaarloosde stins op te knappen, maar die zag daar geen heil in. Deze architect adviseerde sloop. Maar Lieuwes legde zich er niet bij neer: Hij wilde Allema State behouden. Hij kwam er achter dat deze state niet op de Monumentenlijst stond. Toen is hij daar achteraan gegaan en dat had tot gevolg dat hij subsidie kreeg voor restauratie.
Vervolgens gingen gespecialiseerde architecten zich er mee bemoeien. Tussenmuren werden gesloopt, vloeren, plafonds en ramen werden vervangen, maar de stins bleef intact.
Enkele jaren geleden moest Lieuwes de stins verlaten, omdat zijn broer ging emigreren naar Denemarken. Op de boerderij van zijn broer stonden de koeien, en het was voor hem financieel niet mogelijk eigenaar te zijn van 2 boerderijen.
De vorige eigenaar gelooft in het verhaal dat de stins in de tijd van Schieringers en Vetkopers een ondergrondse vluchtgang richting Veenwouden had. Een eigen vondst sterkt hem in die gedachte. Enkele jaren geleden stootte hij in het weiland, op ruim 100 meter van de boerderij, op een vloertje van plavuizen, dezelfde als ook in de kelders van Allema State liggen."
"De zaalstins is bewoond."
(bron: internet).
PLAATS: Oudwoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {73CA7BBA-D8D8-4DD9-B0C8-EC5173F01ED6}
SHAPE_Length: 388.9913861831286
SHAPE_Area: 8311.585195060235
Polygon: [...]
id:
340
OBJECTID: 340
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1342
UNI_NAAM: LYCKLAMA
BUI_ID: 342
BUI_NAAM: LYCKLAMA
BP_ID: 5560
BP_NAAM: Lycklama stins (Sch. en E.)
SIF_ID: 187
SIF_NAAM: Lycklamastins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de Stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1626
OPM_JAAR: Het slot is in 1736 op afbraak verkocht (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd gebouwd in het begin van de 17e eeuw."
"De stamburcht van de familie Lycklama a Nijeholt was de Friesburg te Nijeholtpade. Dit slot werd gebouwd door Lyckle Eables, de stamvader van de Lycklama's. Een afstammeling van hem was Rinco van Lycklama die de Lycklamastins liet bouwen. In 1626 werd hij grietman van Stellingwerf-Westeinde. Na hem bewoonde zijn zoon en opvolger Agge het slot, dat na 100 jaar bestaan te hebben in 1736 in een vervallen toestand verkeerde en op afbraak werd verkocht.
In de eerste helft van de zeventiende eeuw hoefde men geen stins meer te bouwen ter verdediging; deze funktie hadden ze allang verloren, maar ondanks dat, kreeg het gebouw wel een vrij traditionele vorm. De Lycklamastins was gebouwd op een omgracht terrein en kreeg een L-vormige plattegrond. Het gebouw bestond uit twee haaks op elkaar staande vleugels van slechts één bouwlaag. In elk geval had één vleugel een onderkeldering en werden ze allebei gedekt door zadeldaken met trapgevels.
Aan de achterzijde van de langste vleugel is een aangekapte uitbouw zichtbaar. Verder had het huis hele en halve kruisvensters met luiken en glas-in-lood en een eenvoudige ingangspartij. De Stins maakt een sobere indruk en is niet te vergelijken met de states die elders in Friesland in die periode werden gebouwd of verbouwd."
"Van de Stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {EAFA7537-F02D-4152-8578-859E988FD576}
SHAPE_Length: 589.9903556253496
SHAPE_Area: 12937.283724843115
Polygon: [...]
id:
341
OBJECTID: 341
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1294
UNI_NAAM: Bucama, Aytta
BUI_ID: 294
BUI_NAAM: AYTTA
STI_ID: 363
STI_NAAM: Bucama, Aytta
STI_PLAATS: Swichum
BP_ID: 5592
BP_NAAM: Aita (Sch. en E.)
SIF_ID: 25
SIF_NAAM: Aytta State
PNN_ID: 574
PNN_NAAM: Bucama of Aytta
OPM_NAAM: Boekama State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van deze state bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: Aan het eind van de 18e eeuw gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Bukama's komen in de 15de eeuw voor als aanzienlijke inwoners van Swichum; ook leverden ze verschillende geestelijken. Een erfdochter Bukama bracht het goed aan de familie Aytta, die eerder op Groot Hemriksend te Warga en daarvoor op Aytta te Roordahuizum haar belangrijkste woonplaats had. Zij bouwden er ook een fraaie stins, aldus de bronnen uit de familie Aytta. Ook toen rond 1500 een volgende generatie, die van Folkert Aytta zich als pachtboer tegen voordelige voorwaarden op de vruchtbaardere voormalige uithof Barrahuis onder Wirdum vestigde, bleef Aytta te Swichum eigendom. Omdat de positie van de familie hier het meest op die van een dorpshoofdeling had geleken, werd bij de verheffing in de adelstand de naam "Aytta van Swichum" een vaste combinatie."
SIF: "De State komt voor het eerst in de 15e eeuw voor en heet oorspronkelijk Boekama State."
"Rond 1500 woonde Bernardus Bucho van Aytta op Aytta State te Swichum. Op 19 april 1573 stierf Gerbrant van Aytta, rentmeester van Groningen en Groninger Ommelanden en van Drenthe, grietman van Wymbritseradeel. Hij woonde vrij zeker op de state en ligt in de kerk van Swichum begraven.
Aytta State werd tot het einde van de 17e eeuw bewoond door de Aytta’s. Rond 1690 was Wiglius Ernestus van Aytta eigenaar en bewoner. Waarschijnlijk was hij de laatste van zijn geslacht, want daarna vererfde het goed op Wybrandus de Laignier die in 1698 als eigenaar wordt vermeld. In 1728 was de state eigendom van Ulbo Aylva van Burmania. In 1773 was de state in handen van de familie Van Cammingha, want in dat jaar verkocht "de heer Cammingha vele bomen van Ayttahuis". Het begin van het einde.
Het huis is waarschijnlijk aan het eind van de 18e eeuw gesloopt. Volgens Van der Aa in 1794.
Aytta State stond, zoals de meeste Friese states, op een omgracht terrein. In 1786 was de toegang tot het terrein via een dam met een hamei. Vrijwel zeker is deze dam aangelegd bij een modernisering waarbij de poort en de brug zijn verdwenen. Het huis bestond uit een rechthoekig bouwwerk van twee bouwlagen en een schilddak met hoekschoorstenen. Op de tekening van J. Gardenier Visscher uit 1786 is een gebouw te zien met een onregelmatige indeling. Het linker gedeelte heeft een onderkeldering met twee luiken aan de voorzijde en een deurnisje in de zijgevel. Boven de kelder zit een volledige verdieping met Engelse schuifvensters uit de achttiende eeuw in de voorgevel. Op de verdieping zijn aan beide zijden ramen aangebracht. Waarschijnlijk is dit deel van het huis de oorspronkelijke zaalstins.
Het rechter gedeelte lijkt niet onderkelderd te zijn en heeft op de benedenverdieping vier kruisvensters van ongelijke breedte van een 16e eeuws model. De verdieping daarboven heeft vrij hoge ramen, waardoor een sterke indruk ontstaat dat dit gedeelte later tegen het rechter gedeelte aan gebouwd is. Door de grote dakkapel in het midden krijgt het huis toch een beetje symmetrie. Achter het huis zijn schuur- en stalachtige gebouwen aangebouwd.
Op de tekening is al het beginnende verval te zien. De strook grond aan de voor- en zijkant van het huis is met hoog gras begroeid, terwijl daar oorspronkelijk bestrating zal zijn geweest en een lage kademuur die ondertussen zijn verdwenen. De deur in de zijgevel heeft door de hoogte vanaf de (drassige) grond zichtbaar geen functie meer. Ook lijken er in de zijkant gaten in het dak te zitten en het ooievaarsnest op de rechter schoorsteen duidt erop dat er in dat deel van de state al lang niet meer gestookt werd.
Op het terrein tegenover de kerk staat tegenwoordig een kop-hals-romp boerderij die in 1847/1848 gebouwd is. De overwelfde kelder van de oude state zou bij de bouw gehandhaafd zijn. Op de luchtfoto kan men nog duidelijke de vroegere grachten herkennen."
"Op de plaats van deze state bevindt zich nu een boerderij."
(bron: J. Leemburg en Jaap Dijkstra; "Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland" door Ronald Elward en Peter Karstkarel; "De Historie gaat door het eigen dorp" door A. Algra; Aarsdrijkskundig woordenboek van Van der Aa; Aantekeningen uit het archief van J. Leemburg; Aantekeingen van Jaap Dijkstra).
PLAATS: Swichum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {21F6BFF5-4E3E-49F1-9446-237C7388BD0E}
SHAPE_Length: 612.4427537370364
SHAPE_Area: 21476.664179992338
Polygon: [...]
id:
342
OBJECTID: 342
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2327
UNI_NAAM: Techumer sate te Techum
BUI_ID: 0
STI_ID: 327
STI_NAAM: Techumer sate te Techum
STI_PLAATS: Goutum
BP_ID: 5606
PNN_ID: 185
PNN_NAAM: Techumer sate te Techum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap en beschrijving Noomen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1451
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als adellijk bezit kan Techumer sate vanaf het begin van de 15de eeuw gevolgd worden. In 1569 is sprake van een stins; van deze stins en state is geen eigen naam bekend."
"In haar testament uit 1451 noemde Site Lousma, afkomstig uit een Lekkumer familie, dat land to Teghum."
"Inderdaad kocht mr Jacob Roussel, raad in het Hof van Friesland in 1569 de helft van Techumer zate te Goutum, met die helft van het stens ende steen van dien en de helft van terplanden, fennen en meden, zowel oud- als nieuwland, leggende op't oest ende west van de Heerenwech ofte Hoegendyck, streckende van Leuwarden nae Sneeck van Jan Burmania, wonende te Schingen. In 1511 en ook nadien was het goed verpacht en blijkt er niets van adellijke bewoning. Techum is een terpbuurschap die al vroeg wordt genoemd. Als Dacheim komt het in de 10de eeuw in de registers van de abdij Fulda voor. In de late middeleeuwen bestond het uit vier sates (FC3, 4, 5, 6), waarvan er één kerkegoed (FC6) was. Voor het Techumer land van Site Lousma en de Burmania's komen daarom slechts drie sates in aanmerking. Uit de belending van de kerke- of patroenslanden in 1543, met Bocko Bourmannia op't west, volgt dat de stins te Techum lag op FC3, de grootste van de Techumer sates, en de enige die nu nog bestaat.
Mogelijk heeft een tekening van Stellingwerf uit 1722 van een huis "onder Goutum, behoort den hr. ... Burmannia", waarop een eenvoudig samengesteld huis zonder verdieping is te zien betrekking op deze sate. Het bestond uit een onderkelderde torenachtige kamer, met aan twee zijden smalle ramen en met een in een schoorsteen uitlopende topgevel waarin twee ramen aan een zijde en een schilddak aan de andere zijden. Om de kamer heen zijn twee loodrecht op elkaar staande vleugels gebouwd, de linker met twee schoorstenen en een regenwaterbak, de rechter met een deur tussen twee raampjes. Rechts aangebouwd is een boerderij; daarachter lag een hooiberg. Om het geheel liep een gracht."
PLAATS: Goutum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {1214F3EB-3523-4379-9AB1-C4BAF0002581}
SHAPE_Length: 623.9791233985775
SHAPE_Area: 16010.215670190417
Polygon: [...]
id:
343
OBJECTID: 343
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1177
UNI_NAAM: Wiarda
BUI_ID: 177
BUI_NAAM: WIARDA
STI_ID: 328
STI_NAAM: Wiarda
STI_PLAATS: Goutum
BP_ID: 5617
BP_NAAM: Wiarda (Sch. en E.)
SIF_ID: 309
SIF_NAAM: Wiarda State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: In 1881 werd de state op afbraak verkocht (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een belangrijke stins was Wiarda-state in Goutum. Rond 1400 waren de Wiarda's partijgangers van graaf Albrecht van Beieren. In 1422 waren ze mede-bezegelaars van het Grote Verbond tussen Schieringers en Vetkopers. Met de dood van Tzomme Wiarda, die vele vrome schenkingen deed en geen kinderen had, vererfde de state op de Eminga's die op vele manieren aan de Wiarda's verwant waren (en misschien één familie waren)."
"Wiarda-state bleef tot de afbraak in 1881 een grote fraaie stins. Het was een samengesteld gebouw met ondermeer een mooie zaal. Nader onderzoek naar verschillende aspecten van de familie en het huis is gewenst."
SIF: "De State wordt voor het eerst in de 14e eeuw genoemd."
"Deze state werd in de late middeleeuwen bewoond door de Wiarda’s, een belangrijk hoofdelingengeslacht. Omstreeks 1380 woonde Pybe Wiarda te Goutum en waarschijnlijk was hij de vader van Sjoerd Wiarda. Deze laatste was in 1399, in de strijd tegen de graaf van Holland, aanvoerder van Oostergo."
"In 1481 deden de Goutumers mee aan een aanval van de Schieringers op Leeuwarden, maar die mislukte. In 1498 kwamen veel voorname mannen om in een grote veldslag tegen de Leeuwarders. Daarbij was ook Doytse Wiarda. Volgens historicus Gabbema haalde de Leeuwarders “schoone buit” in Goutum.
Een jaar later werden de stinsen van vooraanstaande Schieringers te Huizum, Goutum en Wirdum gesloopt door de Leeuwarders.
Minne van Eminga begon in 1525 van Wiardastins een beter bewoonbaar huis te maken. Een rustiger tijd was aangebroken. Karel V was Heer van Friesland, de strijd tussen Schieringers en Vetkopers was de kop ingedrukt en de oude stinsen konden de bewoners toch niet meer beschermen tegen de kanonnen en geweren van eventuele vijanden. Minne maakte een begin van wat in de loop der tijd een grote en statige Wiarda State zou worden."
In juli 1881 werd de state op afbraak verkocht. Een jaar later lag alles tegen de vlakte."
"De kern van het complex bestond uit het 16e eeuwse ‘Groothuis’ dat twee bouwlagen hoog was en maar liefst tien raamvakken breed. Het had een hoog zadeldak tussen topgevels. Het was symmetrisch gebouwd met de deur precies in het midden, recht boven de deur een uitgebouwde dakkajuit en aan de achterzijde in het midden een traptoren die een hoge, achtzijdige, eenmaal verjongde lantaarnbekroning met een spits bezat.
Tegen dit groothuis is in 1683 door de kunstlievende Tiberius van Eminga een ‘Nieuwhuis’ gebouwd. Een iets minder hoog gebouw van twee bouwlagen dat zeven raamvakken breed en drie diep was. Terzijde van het voorplein stond een flink uit de kluiten gewassen koets- en stalgebouw met een hoog schilddak. Voor het omgrachte terrein gaf een in 1636 gebouwde poort met trapgevels de entree allure.
Een bezoeker die na de uitbreiding in 1683 het huis heeft beschreven, geeft een indruk van het interieur van de state. "Rondgaande zien we hier een zoldering met rood en goud beschilderde balken, daar goudleeren behang vol bolle figuren, apen, papegaaien, kinderen, bloemen en andere figuren, elders schilderstukken, meegebracht uit Italië en andere kunstwerken, verder beschilderde plafonds, deuren met brons en goud en beschilderde ruiten, met wapens van zijn geslacht. Voor zijn eerste vrouw Lutz van Ornia vond men er een toiletkamer, door hem gesticht en voorts in het oude en nieuwe gedeelte tot op dezen tijd: een groote danszaal met prachtig gestucadoord plafond, een ridderzaal met zoldering van groen en goud, een soort gerichtskamer, in geheimzinnige belijsting, een pastoorskamer met ‘de kapel’ er nevens, blauw geschilderd van boven en ter zij"."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: J. Leemburg; "Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland" door Ronald Elward en Peter Karstkarel; ‘Ljouwerteradiel’ door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Goutum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8A12E9BF-7C18-4376-9138-48B152B548BC}
SHAPE_Length: 901.5286695342459
SHAPE_Area: 37346.91762044862
Polygon: [...]
id:
344
OBJECTID: 344
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1175
UNI_NAAM: DRINKUITSMA
BUI_ID: 175
BUI_NAAM: PRINKUITSMA
BP_ID: 5623
BP_NAAM: Drinkuitsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 75
SIF_NAAM: Eminga State (Goutum)
PNN_ID: 183
PNN_NAAM: Drinkuitsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: Afgebroken in 18e eeuw (Van der Aa), in 1720 nieuwe boerderij gebouwd, in 1850 vervangen en in 1947 plaatsgemaakt voor het Van Harinxmakanaal (SIF)
OPM_ALGEMEEN: De locatie komt wel in de inventaris van Noomen voor, maar niet in de tekst.
SIF: "Volgens de overlevering wisten deze broers wel van wanten, want de states Burmania, Wiarda en Eminga werden in deze volgorde ook wel Putsma State, Schenkinsma State en Drinkuitsma State genoemd. Zo komen ze zelfs voor op landkaarten. Zelfs Eekhoff vermeldt op zijn kaart uit 1847 nog de namen Putsma en Drinkuitsma in plaats van Burmania en Eminga."
"Deze state zou gebouwd zijn rond 1400."
De stins/state zou gebouwd zijn door Ids Wiarda, een broer van Sjoerd Wiarda die op Wiarda State vlakbij de kerk woonde. Ids nam de familienaam van zijn moeder aan omdat die familienaam bijna uitgestorven was en noemde zich Eminga."
"De state is eeuwenlang eigendom geweest van de familie Van Eminga. Al in 1698 het eigendom van Ruerd Juckema van Burmania, getrouwd met Elisabeth Wiglina van Eminga. Ruerd was ondermeer ook eigenaar van het naastgelegen Burmania State. Volgens dr. Abma heeft Ruerd in 1720 Putsma State laten afbreken en een boerderij laten bouwen. Dat moet echter Eminga State zijn geweest, want het Floreenkohier van het jaar 1700 vermeldt “Drinckuitsma en ’t hornleger van Putsma-state”. Burmania/Putsma was dus toen reeds afgebroken. De in 1720 gebouwde boerderij werd op zijn beurt in 1850 vervangen door een nieuwe boerderij “Het Bos”. In 1947 moest die tenslotte wijken voor het Van Harinxmakanaal."
Van der Aa: "DRINKUITSMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, ten N. van Goutum, waartoe zij behoorde.
Het is in de vorige eeuw afgebroken en bestaat thans uit eene groote boerderij."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {33AAC89C-01F3-45F8-843E-FE6F96A9F526}
SHAPE_Length: 611.4728148978793
SHAPE_Area: 19131.49500013843
Polygon: [...]
id:
345
OBJECTID: 345
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1176
UNI_NAAM: PUTSMA
BUI_ID: 176
BUI_NAAM: PUTSMA
BP_ID: 5624
BP_NAAM: Putsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 40
SIF_NAAM: Burmania State (Goutum)
PNN_ID: 184
PNN_NAAM: Putsma
OPM_NAAM: Burmania (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: In 1700 al afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: De locatie komt wel in de inventaris van Noomen voor, maar niet in de tekst.
SIF: "Volgens de overlevering wisten deze broers wel van wanten, want de states Burmania, Wiarda en Eminga werden in deze volgorde ook wel Putsma State, Schenkinsma State en Drinkuitsma State genoemd. Zo komen ze zelfs voor op landkaarten. Zelfs Eekhoff vermeldt op zijn kaart uit 1847 nog de namen Putsma en Drinkuitsma in plaats van Burmania en Eminga."
"Deze state zou rond 1400 gebouwd zijn door Oeds Wiarda, maar mogelijk bestond de stins toen al."
"Er wordt vermeld dat Oeds Wiarda, broer van Sjoerd Wiarda die rond die tijd op de gelijknamige state dichtbij de kerk woonde, zijn eigen state kreeg in de buurt van de state van zijn andere broer Ids en die bekend werd onder de naam Burmania State.
In 1698 (en in1720 nog) was het eigendom van Ruerd Juckema van Burmania die getrouwd was met Elisabeth Wiglina van Eminga, eigenaresse van de naastgelegen Eminga State. Volgens dr. Abma heeft Ruerd in 1720 Putsma State laten afbreken en op dezelfde plek een boerderij laten bouwen. Dat moet dan echter Eminga State zijn geweest, want het Floreenkohier van het jaar 1700 vermeldt “Drinckuitsma en ’t hornleger van Putsma-state”. Burmania/Putsma was dus toen reeds afgebroken en alleen het stukje grond (mèt het stemrecht; stem 27) was er nog."
"Van de state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984
“Prekadastrale Atlas fan Fryslân, diel 15, Ljouwerteradiel” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002).
Van der Aa: "PUTSMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, arr., kant. en ruim 1/2 u. Z. van Leeuwarden, 5 min. W. van Goutum, waartoe het behoorde. – Ter plaatse, waar het gestaan heeft, ziet men thans eene gracht."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0789EA2F-F49D-4EC0-8EF1-766131C0AB15}
SHAPE_Length: 331.36156116435143
SHAPE_Area: 5761.869999839105
Polygon: [...]
id:
346
OBJECTID: 346
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1185
UNI_NAAM: Idszingha goed of Schierstins
BUI_ID: 185
BUI_NAAM: SCHIERSTINS
STI_ID: 96
STI_NAAM: Idszingha goed of Schierstins
STI_PLAATS: Veenwouden
BP_ID: 5632
BP_NAAM: Schierstins (Sch. en E.)
SIF_ID: 249
SIF_NAAM: Schierstins
PNN_ID: 613
PNN_NAAM: Idszengha goed of Schierstins
OPM_NAAM: Schiera Monnika huse, Idszengha gude (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De stins is in 1436 in kloosterhanden overgegaan.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De Schierstins is nu een museum (SIF).
JR_NOOMEN: <1300
JR_SIF: <1439
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Schierstins fungeerde na 1436 als kloosteruithof van Klaarkamp en als centrum van de veenexploitatie van het klooster. De geschiedenis van deze uithof valt buiten mijn inventarisatie. Van belang voor deze stins als adelshuis zijn drie zaken. Ten eerste biedt de bewaarde woontoren ons het enige bewaarde voorbeeld van een bescheiden stins uit de dertiende eeuw. Ten tweede is de ligging vlak naast het parochiekerkje van Sint-Johanneswald (later met het westelijker gelegen Eslawald het dorp Veenwouden vormend) van belang, een bekend patroon in de wouden en een herinnering aan de betrokkenheid van de adel bij laat-middeleeuwse kerkstichtingen. Ten derde is het interessant dat we uit de verwervingsacte van 1436 enig zicht krijgen op de adel in de woudstreken van Tietjerksteradeel en Dantumadeel. De abdij Klaarkamp en een aanzienlijke leek blijken beide aanspraken gehad te hebben op de goederen Donia in Giekerk en Idszengha in Veenwouden. In de acte werd een vergelijk gemaakt, waarbij de abdij de stins in Veenwouden kreeg, terwijl Donia in lekenhand bleef."
SIF: "Dit middeleeuwse torenvormig verdedigingswerk ligt op een omgracht terrein. De aanbouwen dateren uit de 18e en 19e eeuw. Uit een oorkonde van 1439 blijkt dat de Schierstins, 'heten nu itta Schiera Monnika huse in Sinte Johanniswald' kort tevoren door ruil aan het convent Klaarkamp gekomen was en voordien 'Idszengha gude' heette.
In de Leeuwarder Courant van 18 en 25 december 1846 en 1 januari 1847 staat een advertentie van Notaris J. Albarda uit Leeuwarden, waarin melding wordt gemaakt van "Eene uitmuntende aangenaam gelegene Buitenplaats met Heeren Huizinge, Zomerhuis, Stalling, Wagenhuis, Tuinmans-woning, Tuinen, Broeijerij en andere annexen (Schierstins genaamd), alsmede 3 stukken vruchtbaar Weidland, aan en bij de Buitenplaats, alles staande en gelegen te Veenwouden", die "Uit de hand te huur voor den tijd van 3 jaren, ingaande de huizen op 12 mei 1847 en overigens op St. Petri 1847. [] thans in gebruik bij Mej. R. Scheltinga Spree."
"Bij een bodemkundig onderzoek in 1961 bleek dat de toren nimmer in het water heeft gestaan, en ook oorspronkelijk minder hoog was dan thans. Tot een hoogte van circa 8 m bestaat namelijk het muurwerk uit grauwrode kloostermoppen (7,5 x 31 cm), verwerkt in verband van twee strekken en een kop. Waarschijnlijk was toen boven de eerste serie schietgaten een tongewelf aangebracht. De toegang moet zich aan de oostzijde op de hoogte van deze schietgaten bevonden hebben. De verdieping was bereikbaar door toegangen in de noord en zuid gevels, wellicht middels wegneembare ladders.
Toen deze eerste serie schietgaten na de uitvinding van het buskruit geen zin meer hadden, heeft men de begane grond uitgegraven en de bogen dichtgemetseld. De toren is tevens circa 1,5 m verhoogd; dit blijkt uit het metselwerk van dit gedeelte dat bestaat uit rode steen van iets kleiner formaat (8 x 28). De toren werd hogerop ingewelfd boven de toen aangebrachte schietgaten, terwijl over de nu hoge begane grond een nieuw gewelf geslagen werd. Op dit bovenste gewelf lag waarschijnlijk een aarden vloer. Wellicht was de toren van een kanteling voorzien. Een gewelf was noodzakelijk om uitroken te voorkomen.
Naderhand is de toren wederom verhoogd, circa 2,5 m met zeer harde geel tot paarse steen van hetzelfde formaat in onregelmatig verband. Toen werden smalle schietsleuven of spiegaten aangebracht. Na de secularisatie is de ruimte op de verdieping als woning ingericht. Vensters en een schouw werden aangebracht. De bovenste overwelving werd verwijderd, terwijl eveneens op de hoogste verdieping vensters kwamen en het gebouw van een kap werd voorzien.
In de 18e eeuw werden de zandstenen vensters vervangen door houten schuiframen. Een venster aan de zuidzijde is echter gehandhaafd. Bij de restauratie in 1906 werd dit venster als voorbeeld genomen voor de overige vensters, welke werden gereconstrueerd. Bij deze restauratie stortte de westgevel in en werd in nieuw gebakken handvormsteen herbouwd. Deze restauratie vond plaats onder leiding van architect S. Koldijk. 'Omdat van de oorspronkelijke bouw geen voldoende motieven meer aanwezig waren, is met deze restauratie de toren weer in de toestand gebracht zoals hij was omstreeks 1500'.
Helaas is bij de restauratie in 1962 wel getracht de middeleeuwse toestand terug te brengen, waardoor wederom veel origineel werk verloren ging. De vensters werden gedicht met uitzondering van het zandstenen kozijn, dat in 1906 nog in de zuidelijke gevel werd aangetroffen. Dit werd nu naar de noordzijde verplaatst, om aan de zuidzijde door een kopie te worden vervangen. De schietspleten werden zoveel mogelijk heropend.
In de 17e eeuw, mogelijk eerder, werd de stins aan de oostzijde met twee aanbouwen uitgebreid, welke op de tekening van J. Stellingwerf uit 1724 staan afgebeeld.
Wellicht om de stins op de verdieping toegankelijk te maken van binnen uit, zal men in de 18e eeuw de toegangs-travee hebben verhoogd en van een klokgevel hebben voorzien. De vensters bezaten een kleine ruitverdeling. In de 19e eeuw zijn de gebouwen vergroot en van empire-vensters voorzien. Dit is te zien op een tekening van A. Martin.
Ook de stins had tot de restauratie in 1906 vensters met 6-ruiters. Bij de restauratie in 1962 is het 18e-eeuwse karakter van de aanbouwen teruggebracht, waarbij de vensters van kleine ruiten werden voorzien. Hierbij werd tevens de 19e-eeuwse uitbreiding betrokken.
Een gietijzeren hek, afkomstig van de R.K.kerk te Irnsum uit 1864, werd aan de noordzijde geplaatst."
"De Schiestins is nu een museum."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; Leeuwarder Courant van 18 en 25 december 1846; de heer J. van der Boon, Stichting De Schierstins).
PLAATS: Veenwouden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E8F49C45-4C02-4426-9094-DA24EF38D11E}
SHAPE_Length: 505.25595962199003
SHAPE_Area: 11192.051294873394
Polygon: [...]
id:
347
OBJECTID: 347
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1190
UNI_NAAM: SOLKAMA
BUI_ID: 190
BUI_NAAM: SOLKAMA
BP_ID: 5697
BP_NAAM: Solcama of Hoogstins (E.)
SIF_ID: 152
SIF_NAAM: Hoogstins
PNN_ID: 175
PNN_NAAM: Solcama of Hoogstins
OPM_NAAM: Hoogstins (Van der Aa).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: <1500
JR_ANDERS: <1622
OPM_JAAR: In 1622 nog bestaand (Van der Aa)
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Naast de landschappelijke factoren moet de aanwezigheid van de resten van één of meer middeleeuwse stinzen hebben bijgedragen aan het beeld van Garijp als dorp van vele stinzen. Stellingwerf tekende in 1722 zo de Oude stins te Garijp als een uit het water opgetrokken woontoren van twee verdiepingen met pinakels op de hoeken, twee schoorstenen en een onderkeldering met schietgaten; boven de deur die via een smalle houten brug was te bereiken was een gevelsteen met een alliantiewapen. In het midden van de 19de eeuw duidde Eekhoff Solcama op de hoek van de vaart naar de Wijde Ee (langs de huidige Eendrachtsweg) ook aan als "of Hoogstins". Dat de Oude stins van 1722 daar stond, is niet waarschijnlijk. Van Solcama/Hoogstins (FC39/SC25) was in 1700 William Custos c.s. de eigenaar. Zijn huis werd in 1722 ook door Stellingwerf getekend; het was beslist een ander huis dan de Oude stins."
SIF: "De Stins stamt uit de Middeleeuwen."
"Van deze stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
Van der Aa (lemma Garijp): "Oudtijds lagen onder het beheer van het dit d. veertien adell. stinzen of sloten, als: Albada, Amama, Douma, Galama, Galekehiem, Kinnema, Scroetsma, Sixma, Solcama, Vooklama, Wiarda, en nog drie anderen, van welke de namen zelfs verloren zijn gegaan. Van deze stinzen waren in 1622 nog drie in wezen, als: Solcama, Scroetsma en Galekehiem, zijnde de naam van Solcama veranderd in Hoogstins, en Galamehiem thans met den naam van Binnerust bestempeld."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F9A708E6-D81D-4F96-AE85-85DCE2B851AB}
SHAPE_Length: 273.69273844603794
SHAPE_Area: 4118.1033450817395
Polygon: [...]
id:
348
OBJECTID: 348
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1189
UNI_NAAM: GALCKEHIEM
BUI_ID: 189
BUI_NAAM: GALCKEHIEM
BP_ID: 5715
BP_NAAM: Galkehiem of Binnenrust (E.)
OPM_NAAM: Galkenhiem, Galkhiem, Binnenrust (Van der Aa).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Stinzen of SIF. In Noomen wel beschreven onder "Garijp" maar niet opgenomen in de inventaris.
Noomen: "Ook andere tot de verbeelding sprekende, al dan niet verlaten, huisplaatsen kunnen als locaties van verdwenen stinzen
zijn opgevat. Zo wordt Galckehiem - volgens Winsemius in 1622 en Schotanus in 1664 nog een bestaande stins tussen Sigerswoude en Eernewoude - in 1504 waarschijnlijk reeds genoemd als Ghawteheem, geen stins maar een boerderij waaruit het klooster Sigerswoude een jaarlijkse rente ontving op grond van een vrome schenking."
Van der Aa: "GALKEHIEM, Galkenhiem of Galkhiem, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Tietjerksteradeel arr. Leeuwarden, kant. Bergum, 25 min. Z. van Garyp. Deze voorm. state wordt thans, onder den naam van BINNENRUST, als eene boerenplaats verhuurd. De bouworde van het huis toont echter nog de oorspronkelijke bestemming aan."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3A13873B-AA53-4B10-9C4B-7C2767A911B7}
SHAPE_Length: 406.0209491799644
SHAPE_Area: 8245.533084959372
Polygon: [...]
id:
349
OBJECTID: 349
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2299
UNI_NAAM: Broersma
BUI_ID: 0
STI_ID: 299
STI_NAAM: Broersma
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 5717
SIF_ID: 357
SIF_NAAM: Broersma State
PNN_ID: 287
PNN_NAAM: Broersma
OPM_NAAM: Contour Boerderijplaats op basis van grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1505
JR_SIF: <1505
OPM_JAAR: De resten van het stinsgebouw werden omstreeks 1630 ter afbraak verkocht (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1505 worden Tako en Gaico Broersma als edellieden in Kollumerland vermeld. De laatste was in 1515 grietman vanwege de Geldersen. Broersma state was hun stamgoed. In 1532 verkocht Sjoerdt Broersma Broersmahuis aan Graats Cammingha, weduwe van Wilco van Holdinga. Sindsdien had Broersma geen adellijke bewoners meer. Omdat zij verzuimde de koop "te bode te doen stellen", dus openlijk af te laten kondigen, verviel het goed aan keizer Karel V. In een proces dat volgde, werd als compromis bereikt dat Broersma een onversterflijk leengoed zou worden. Tot de Franse tijd zijn de eigendomsovergangen van Broesmahuys ende staete, landt ende sant, mit allen zynen toebehoiren daardoor in de leenregisters te volgen."
"In 1569 en 1612 werd de boerderij toe Broersma genoemd. In 1622 werd Broersma op de kaart van Winsemius, waarschijnlijk vanwege de status als leengoed en de herinnering aan het adellijke verleden, echter nog als adellijk huis aangegeven. De resten van het stinsgebouw werden omstreeks 1630 ter afbraak verkocht."
SIF: "De stins wordt voor het eerst in 1505 vermeld."
"Van de state is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {56942F9C-D976-49B1-9668-0FC2C00C5A4A}
SHAPE_Length: 441.1998207220985
SHAPE_Area: 11693.976784848739
Polygon: [...]
id:
350
OBJECTID: 350
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2308
UNI_NAAM: Tadema
BUI_ID: 0
STI_ID: 308
STI_NAAM: Tadema
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 5718
BP_NAAM: Tadema (Sch. en E.)
SIF_ID: 319
SIF_NAAM: Tadema Stins (Kollum)
PNN_ID: 296
PNN_NAAM: Tadema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de Stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: De stins werde vermoedelijk afgebroken rond 1622 (Noomen)
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tademastins werd aan het begin van de 16de eeuw bewoond door Buwe Tadema. Hij wordt genoemd in 1511 en 1529, zijn erfgenamen in 1543. Een van die erfgenamen was Kempo van Tadema die met Wyts van Foppinga uit Dronrijp trouwde; een zuster van trouwde in op Bama in Kollum. Kempo bezat ook in het dorp Kollum zelf tuinen en huissteden. In 1562 vertegenwoordigde hij met Scipio van Meckema het dorp Kollum bij het protest tegen het betalen van tol op de Scholbalg. In 1574 was hij volmacht van Oostergo."
"Kempo van Tadema, rekenmeester van Friesland en dijkgraaf van Kollumerland, stierf in 1622 liet Tademastins na aan zijn dochter Dodonea van Tadema (…). Van een oom had zij ook Tadema state, later Domabosch geheten, in de Uiterdijksterkluft (FC318) geërfd. Daarop gingen zij wonen; Tademastins in de Laansterkluft werd toen waarschijnlijk afgebroken."
SIF: "De stins wordt voor het eerst vermeld in 1511 maar zal ongetwijfeld in de 14e eeuw of eerder gebouwd zijn."
"Andreae vermoedt rond 1885 dat “op die plaats de thans nog bestaande landbouwerswoning is gesticht, die kennelijk uit de steenen der vroegere stins is opgebouwd”."
"Van de Stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885; P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009; Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FBA8915F-329E-43FC-BEFB-35BFE75E61B6}
SHAPE_Length: 900.6874556471101
SHAPE_Area: 38984.29750052147
Polygon: [...]
id:
351
OBJECTID: 351
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1178
UNI_NAAM: UBLINGA
BUI_ID: 178
BUI_NAAM: UBLINGA
BP_ID: 5810
BP_NAAM: gr. Viblinga (Sch.)
SIF_ID: 291
SIF_NAAM: Ublema State (Teerns)
PNN_ID: 576
PNN_NAAM: Ublema of Groot Ublinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1510
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Teerns bestaat een traditie met betrekking tot de stichting van de kerk. Schotanus verhaalde in 1664: de kerck is gesticht van d'eygenaers der state Ublema. Op de bijgaande kaart gaf hij Groot Ublinga aan. De betrouwbaarheid van deze traditie onttrekt zich aan onze waarneming."
SIF: "In de ’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden’ is vermeld: “Teerns, een klein en nieuw Dorp, [...,] zynde de Kerk hier gebouwd door de Familie der Ublema’s, welke hier de eigenerfden zyn. [...] Ten Zuiden van Teerns legt Auckema State: van dit geslagt overleed in 1510 zekere Auk Pieters, die getrouwd was met Kempo Donia.
Gezien de opgegeven ligging van de state en de in verhouding hoge aanslag in de Floreenheffing van 1700 moet Ublema State stem 4 hebben gehad. In het stemkohier van 1640 is stem 4 eigendom van “juffr. Imck van Decama, wed. van Botnia” en wordt dan gebruikt door Jan Tonis.
In 1700 is “de ed. hr. jr. Duco Gerrolt van Burmania” als eigenaar vermeld in het floreenkohier. Gebruiker is dan Douwe Jacobs. Overigens was jonker Duco toen ook eigenaar van de boerderijen met stemmen 1, 2 en 6 (Auckama State) onder dit dorp.
Ublema State wordt niet vermeld op de kaart van Eekhoff van omstreeks 1850. Zelfs niet met het icoontje voor “vernietigde edele state”. Toen was de state dus al zó lang geleden gesloopt dat zelfs een historicus als Wopke Eekhoff niet precies wist waar het huis gestaan heeft."
"Van de state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984; “Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden”).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4BA002E8-9749-4F45-BC5F-3276666B5F73}
SHAPE_Length: 477.0275914279927
SHAPE_Area: 9358.684999983907
Polygon: [...]
id:
352
OBJECTID: 352
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1179
UNI_NAAM: AUCKAMA
BUI_ID: 179
BUI_NAAM: AUCKAMA
BP_ID: 5811
BP_NAAM: Gr. Aukema (Sch. en E.)
SIF_ID: 19
SIF_NAAM: Auckama State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1510
OPM_JAAR: In 1850 door Eekhoff weergegeven als "vernietigde state" (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "In de ’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden’ is vermeld: “Teerns, een klein en nieuw Dorp, … , zynde de Kerk hier gebouwd door de Familie der Ublema’s, welke hier de eigenerfden zyn. …. Ten Zuiden van Teerns legt Auckema State: van dit geslagt overleed in 1510 zekere Auk Pieters, die getrouwd was met Kempo Donia.
Gezien de door Eekhoff aangegeven ligging van de state moet dit goed stem 6 hebben gehad. In het stemkohier van 1640 is bij stem 6 “juffr. Tunnecke van Sande” vermeld als eigenaresse en de boerderij wordt dan gebruikt door Jan Douwes.
In 1700 is “de ed. hr. jr. Duco Gerrolt van Burmania” als eigenaar vermeld in het floreenkohier. Gebruiker is dan Douwe Jacobs. Hij wordt aangeslagen voor 22–21-0, in verhouding met andere boerderijen de hoogste aanslag per hectare. Bij deze boerderij hoorde blijkbaar het beste land en het grootste huis. Overigens was jonker Duco in 1700 ook eigenaar van de boerderijen met stemmen 1, 2 en 4 onder dit dorp.
Op zijn kaart van omstreeks 1850 heeft Eekhoff het icoontje voor “vernietigde edele state” ingetekend met daarbij vermeld “Gr. Auckama”. Toen was de state dus inmiddels afgebroken."
"Van de state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984; “Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden”).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {39376A80-38D9-4F77-9338-C38EA6ABC626}
SHAPE_Length: 581.3968586555237
SHAPE_Area: 17301.200000061468
Polygon: [...]
id:
353
OBJECTID: 353
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1174
UNI_NAAM: Feitsma
BUI_ID: 174
BUI_NAAM: FEITSMA
STI_ID: 332
STI_NAAM: Feitsma
STI_PLAATS: Huizum
BP_ID: 5816
BP_NAAM: Feytsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 89
SIF_NAAM: Feytsma State
PNN_ID: 257
PNN_NAAM: Feitsma
OPM_NAAM: Bootsma State, Rinia State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1463
JR_SIF: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jelger Feitsma trouwde rond 1463 met Tied Witzes Oenema uit Wirdum. Zij werden de stamouders van de familie Feitsma. In de Nieuwe Tijd werd dit huis naar de eigenaars ook
Bootsma en Rinia genoemd.
Een bewaarde afbeelding door J. Stellingwerf van een stins onder Huizum van 1722 toont achter elkaar de poort; daarachter op een eilandje een strogedekt boerenhuis; daarachter door een brug en een hek ermee verbonden een stins op een eilandje, met twee haaks op elkaar staande vleugels met een trapgevel, een alliantiewapen boven de deur en het jaartal 1596 als muuranker.
Tegen de stins staat een toren. Achter de stins ligt tenslotte een hoger en jonger gebouw. Rita Radetzky maakte het onlangs op goede gronden waarschijnlijk dat dit gebouw Feitsma, aan de andere kant van de Mellens-terp tegenover Abbema, was. Tevens citeert ze een koopacte uit 1634, waarin stins, huisinge, hovinge, gracht, singel, swanejacht en watermolen worden genoemd."
SIF: "De oudst bekende bewoner van de stins was Hessel Jelgersz. Feijtsma. Hij woonde hier in de tweede helft van de 15e eeuw en was een volbloed Schieringer. Zo dicht bij het Vetkoperse Leeuwarden was dat natuurlijk vragen om moeilijkheden. In 1498 werd deze stins dan ook door de Leeuwarders verwoest, net als Aebingha State en de states in Goutum en Wirdum.
Later komt een kleinzoon, ook een Hessel, op de nieuw gebouwde state te wonen. Hij had een goede verstandhouding met zijn buren op Aebingha State. Samen met ondermeer Epo van Douwma en Epo van Bootsma werd Hessel van Feitsma in 1568 voor Alva gedaagd vanwege hervormingsgezinde acties. Ook hij had geen trek in een schijnproces en kwam niet opdagen, ondanks het feit dat het Spaanse gezag dreigde zijn bezit te verkopen. Waarschijnlijk is hij naar Emden gevlucht, dat destijds een vrijwel Nederlandse stad was door alle vluchtelingen die daar woonden.
In het begin van de 17e eeuw kwam het huis in bezit van een jonkheer Van Rinia. Later werd het bewoond door T. Poppinga. In 1697 werd de state verkocht aan secretaris Tacitus Taco Buma en Heynardus Dotingh. In de eerste helft van de 18e eeuw werd de state afgebroken en kwam er een boerderij voor in de plaats.
In 1787 werd Huizum als volgt beschreven in de ‘Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland’, op deze website veelal afgekort tot ‘Tegenwoordig Staat van Friesland’:
"Huizum, liggende zeer naby Leeuwarden, doch buiten den klokslag dier Stad. …… hier ligt ook Bootsma, waar van de Edelen van dien naam beroemd, doch reeds voor langen tyd uitgestorven zyn...."."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; ‘Ljouwerteradiel’ door dr. G. Abma, 1984; ’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland’).
PLAATS: Huizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {51D2EEB6-B82D-4F2A-A0EC-98168C37D926}
SHAPE_Length: 555.7279834823877
SHAPE_Area: 16017.874999895692
Polygon: [...]
id:
354
OBJECTID: 354
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1173
UNI_NAAM: Abbema en Mellens
BUI_ID: 173
BUI_NAAM: ABBINGA
STI_ID: 331
STI_NAAM: Abbema en Mellens
STI_PLAATS: Huizum
BP_ID: 5820
BP_NAAM: Abbinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 3
SIF_NAAM: Aebinga State
PNN_ID: 254
PNN_NAAM: Abbema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu het Aebingapark en het Drachtsterplein (SIF).
JR_NOOMEN: <1432
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: In 1859 op afbraak verkocht (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als persoonsnaam komt Abbema in Huizum voor het eerst in 1432 voor; de stins in 1463 als Abbama huus thoe Huusem en Abbama huus jefta statta."
"De oudst bekende eigenaar van Abbemahuis en van de door de eigenaars van Abbema verpachte sate Mellens is Kampe Abbama. Hij wordt vanaf 1432 genoemd. In 1463 wordt verklaard dat vroeger op Abbama huus thoe Huusem een testament berustte, waarin werd bepaald dat de huurlanden te Mellens, die behoorden bij Abbama huus jefta statta aan de priesters van Huizum ten goede zouden komen."
"Bij de stins Abbema te Huizum behoorde direct rond het huis weinig land."
"Een bewaarde afbeelding door J. Stellingwerf van een stins onder Huizum van 1722 wordt in de regel met Abbema in verband gebracht. Op goede gronden werd onlangs verdedigd dat daarop echter Feitsma aan de andere zijde van Mellens werd uitgebeeld."
SIF: "De Aebingastins wordt voor het eerst rond 1400 genoemd."
"De oudste bewoner van deze stins die we kennen was een zekere Abba Abbingha, die hier leefde rond 1400. In 1511 was het in bezit van Hessel van Abbingha (of Abbema) die de state herbouwde na de verwoesting in 1498."
"De state werd later diverse malen verkocht en stond in 1833 leeg. In 1859 is zij op afbraak verkocht en werd op het terrein een aardappelmeel- en siroopfabriek gebouwd.
Op de tekening die Jacob Stellingwerf in 1722 maakte, bestaat het complex uit een onderkelderd twee verdiepingen hoog bouwwerk met een schilddak, uit het water opgetrokken. Op de benedenverdieping zijn rondboogvensters te zien en boven smalle hoge vensters met luiken en glas-in-lood.
Daarvoor staat een lager L-vormig bouwwerk met een trapgevel en een uitgebouwde geveltuit. Tegen het L-vormige gebouw staat een zeer eenvoudige, rechthoekige toren met een schilddak, wellicht een restant van de oorspronkelijke stins die later is verhoogd en tot traptoren gedegradeerd. Ook dit kleinere L-vormige gebouw lijkt smalle ramen met luiken te hebben, maar wie de tekeningen van Jacob Stellingwerf kent, zal weten dat hij de gebouwen en dus ook de detaillering vaak veel smaller tekende dan ze in werkelijkheid waren. Boven de ingang van dit gebouw zit een wapensteen met alliantiewapens en in de zijgevel is 1596 te lezen, ongetwijfeld in de vorm van muurankers.
Achter dit gebouw is een balustrade te zien, mogelijk als afgrenzing van een voorplein voor het hoofdgebouw. Voor de ingang is een brug over de slotgracht geslagen, die aan de voorzijde is afgesloten door een hek naast een bouwwerk dat er uitziet als een stal- en koetshuis. Daar weer voor staat een eenvoudig poortgebouw met een tentdak waarin enkele gaten te zien zijn. Dit zijn mogelijk gibbegaten: gaten voor een klein soort duiven die veel door welgestelden werden gehouden."
"Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu het Aebingapark en het Drachtsterplein."
(J. Leemburg; "Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland" door Ronald Elward en Peter Karstkarel; "Tusken Potmarge en Jokse" deel 1 van Rients Faber (1993); Aantekeningen uit het archief van J. Leemburg).
PLAATS: Huizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9358AA67-0261-4110-9E90-E9E158D9A35A}
SHAPE_Length: 583.5530094923683
SHAPE_Area: 19820.939999726637
Polygon: [...]
id:
355
OBJECTID: 355
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1172
UNI_NAAM: Jelgerhuis, Ethelgeraburen
BUI_ID: 172
BUI_NAAM: JELGERHUIS
STI_ID: 342
STI_NAAM: Jelgerhuis, Ethelgeraburen
STI_PLAATS: Leeuwarden
BP_ID: 5823
SIF_ID: 164
SIF_NAAM: Jelgerhuis State
PNN_ID: 315
PNN_NAAM: Jelgerhuis (Ethelgeraburen)
OPM_NAAM: Canterhoven, Catershoven, Zorgvliet (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap Boerderijplaats en bevestigd uit informatie SIF (eigenaar SIF en op kaart 1832 Dodonius Pierius van Kolde Reneman).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1300
JR_SIF: <1458
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Na Camminghaburen is Jelgerhuis het oudst bekende huis in het plattelandsgebied van Leeuwarden. De familie Ethelgera was in de 13de eeuw verwant met de Cammingha's van Camminghaburen. Een belangrijke rente werd nog in de 16de eeuw uit dit goed aan het door de Cammingha's gestichte dominicanenklooster (Grote Kerk) in Leeuwarden betaald. Pas in de late 15de eeuw werd Jelgerhuis opnieuw genoemd. Het was toen eigendom van de gelijknamige familie van stadsbestuurders."
SIF: "Het is onbekend wanneer deze state gebouwd werd."
"In 1458 was sprake van “dio Nes deer lidsen is by Jelgher Herstera wey”. Een ‘nes’ is landpunt die vanuit hoger gelegen grond in het laagland uitsteekt. Deze ‘nes’ lag op de plek waar de weg “Achter de Hoven” in noordwaartse richting buigt. Zo’n ‘nes’ was een bij uitstek geschikte plek om huizen, een boerderij of een stins te bouwen. In dit geval lag er een buurtschap van een aantal huisjes en stond er de stins van de familie Jelgerhuis. Het grondgebied grensde aan de Huizumer Hemrik dat aan de overzijde van het riviertje de Potmarge ligt.
In 1567 werd het huis bewoond door Pier Jelgerhuis en in 1600 door Haye Scheltema. In 1728 wordt Douwe Upckes als eigenaar vermeld.
In de 18e eeuw wordt het huis op die plek als “Canterhoven” en “Catershoven” vermeld. Aan de bouwstijl te zien (op een tekening van Stellingwerf van 1723) is dit Jelgerhuis/Canterhoven gebouwd aan het begin van de zeventiende eeuw.
Als in de eerst helft van de 19e eeuw de heer Dodonius Pierius van Kolde Reneman het huis vernieuwt en verfraait heet het “Zorgvliet” hoorde er 70 pondematen (22 hectare) grond bij. Rond 1850 wordt het huis bewoond door diens dochter mej. F.O.R. Reneman."
"Van de state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden” door W. Eekhoff, 1846; “Nieuwe atlas van de Provincie Friesland”, W. Eekhoff, 1849-1859; “Versmade Volkswijk”, Meindert Schroor).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1EF2CA0C-527B-4827-A7B0-8FCF57931CBA}
SHAPE_Length: 684.6595587111016
SHAPE_Area: 19921.848230202035
Polygon: [...]
id:
356
OBJECTID: 356
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1168
UNI_NAAM: Camminghaburen
BUI_ID: 168
BUI_NAAM: CAMMINGHA
STI_ID: 339
STI_NAAM: Camminghaburen
STI_PLAATS: Leeuwarden
BP_ID: 5835
BP_NAAM: Kamminga Burg (Sch. en E.)
SIF_ID: 45
SIF_NAAM: Camminghaburg
PNN_ID: 310
PNN_NAAM: Camminghaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het kasteel is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1200
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Rond 1500 verwoest en in 1510 weer herbouwd. In 1810 gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Kempingabure komt Camminghaburen of Cambuur al aan het einde van de 12de eeuw voor. Het ontleende zijn naam aan de aanzienlijke edelman Kempo Kempinga. Op zijn beurt stimuleerde het bezit van Cambuur het gebruik van de naam Cammingha bij de bewoners, ook als zij uit andere families stamden."
SIF: "Het slot wordt voor het eerst in de 14e eeuw vermeld."
"In het jaar 1200 worden de Cammingha's al genoemd en zij waren de machtigste familie van Leeuwarden. Nog herinneren veel straat- en wijknamen aan hen. De Camminghaburg stond iets ten westen van het tegenwoordige Cambuurplein. Het kasteel kende een dubbele omgrachting en een versterkte voorpoort en werd omringd door nog andere verdedigingswerken.
Begin 14e eeuw wordt het slot bewoond door Regnerus Cammingha en in 1398 door Gerrit Cammingha. Gerrit was bondgenoot van Albrecht van Beieren, graaf van Holland. Door zijn bondgenootschap had hij zijn stins van een Hollandse bezetting voorzien, waardoor hij de woede van het volk op zijn hals haalde. Het kasteel werd belegerd en na de inname werd de bezetting deels gedood en deels op de vlucht gedreven.
Rond 1500 beleefde Friesland onrustige tijd en werd het slot verwoest, waarna het ca 1510 weer opgebouwd werd door Wytze van Cammingha en zijn vrouw Rints van Minnema. Met de dood van Gerrolt Cammingha in 1589 sterft de familie in mannelijke lijn uit. Zijn dochter Edwert bewoont vanaf 1589 het slot met haar man Ruurt van Juckema.
Na in bezit geweest te zijn van de familie Juckema, gaat het kasteel door vererving over in handen van de Burmania's en later de familie Rengers op Epemastate te IJsbrechtum.
Tegen het einde van de 18e eeuw is het kasteel niet meer particulier bewoond, maar heeft het enige tijd dienst gedaan als gevangenis. In 1785 geeft de Gedeputeerde Staten opdracht om de Camminghaburg buiten Leeuwarden tot kruitmagazijn te verbouwen: het ging dienst doen als ammunitie- of tuighuis. Ten slotte werd het slot in 1810 met kapel en bijgebouwen gesloopt.
Van de Camminghaburg zijn verschillende afbeeldingen bewaard gebleven. De oudste afbeelding van dit slot dateert uit 1552. Het betreft een portret van de toenmalige bewoner Rienk van Cammingha, dat geschilderd werd door Adriaen van Cronenburg. Hierop is de burcht in een romantisch landschap weergegeven. het kasteel staat op een omgracht terrein, dat bereikt kon worden via een fors poortgebouw met een zadeldak tussen tuitgevels.
De burcht zelf bestond uit twee vleugels, die laat-middeleeuwse vormen vertoonden, en in het midden een soort toren met zadeldak, dat mogelijk het restant van een stins kan zijn geweest.
De ene vleugel had twee bouwlagen met op de hoek een kleine arkeltoren, terwijl de andere slechts één bouwlaag had. Deze tweede vleugel was overigens niet veel lager dan de andere vleugel, omdat zich hier een zaal met grote ramen bevond. Haaks op de tweede vleugel stond een los schuurachtig element met groot zadeldak tussen topgevels en een trapgevel boven één van de grote deuren.
Ook is er nog een afbeelding bewaard geblevn, die de situatie in 1782 weergeeft. Hierop zien we dat het gebouw een traptop gekregen heeft en beneden van een gaanderij op zuilen met rondbogen voorzien was. De schuur dwars op het gebouw is dan inmiddels verdwenen."
"Van het kasteel is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8A178A4D-BCA9-44D5-8952-6ACD813F0408}
SHAPE_Length: 745.4972736093052
SHAPE_Area: 34871.65999996286
Polygon: [...]
id:
357
OBJECTID: 357
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1292
UNI_NAAM: TWIXEL
BUI_ID: 292
BUI_NAAM: TWIXEL
BP_ID: 5838
BP_NAAM: Twixel (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_JAAR: Afgebroken in 1839 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "TWIXEL (KLEINE-), voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Idaarderadeel, arr. en 2 u. Z. van Leeuwarden, kant. en 3/4 u. N. O. van Rauwerd, 1/4 u. Z. van Roordahuizum.
Deze state is in het jaar 1839 afgebroken. Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans weiland. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 23 bund. 51 v. r., worden thans in eigendom bezeten door den heer Mr. M. van Heloma, woonachtig te Heerenveen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {694B9C73-B85B-4B7F-B0E5-7AB8418CEFB5}
SHAPE_Length: 670.2268582334469
SHAPE_Area: 18742.072165055128
Polygon: [...]
id:
358
OBJECTID: 358
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2291
UNI_NAAM: Jelgersma
BUI_ID: 0
STI_ID: 291
STI_NAAM: Jelgersma
STI_PLAATS: Roordahuizum
BP_ID: 5840
BP_NAAM: Jelgerma (E.)
PNN_ID: 533
PNN_NAAM: Jelgersma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Door het verplaatsen van de contour uit Boerderijplaatsen (1832 tov Top10NL) valt de locatie uit Stinzen niet meer binnen de contour.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1498
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jelgersma was woonplaats van een grietmansfamilie en wordt in 1498 in een vetecontext genoemd. Omdat ook later de naam Hebba Jelgersma nog in Roordahuizum voorkwam, woonde in 1453 mogelijk Hetta Hebbaz Jelghersma, grietman van Idaarderadeel, hier; hij was in dat jaar betrokken bij een overeenkomst tussen het waterschap van de Leppa en vier dorpen rond het Bergumermeer. In 1498 staken de Leeuwarders Auck Feddis, Schelte opper Geest susters, huys in brand en begonnen ook de nabije huizen in brand te steken. De soldaten van de hertog van Saksen die uit Irnsum kwamen zagen de brand, trokken de droogliggende Moezel over en achtervolgden de Leeuwarders. Bij de weg die van de dijk naar de kerk van Roordahuizum voert kwam het tot een treffen. De Leeuwarders delfden het onderspit en verloren 23 man. Auck Feddes was een dochter van Sitse Scheltinga uit Huizum en getrouwd met Fedde Jelgersma; ze hadden een zoon Sitse Jelgersma. De door D.J. van der Meer gelegde relatie tussen Auck Feddis huys en Jelgersma state op Tsjinserburen wordt ondersteund door de vermelding van de Moezel in de kroniek. In 1511 komt een Sytia Feddensz onder Roordahuizum voor als eigenaar van de grootste boerderij: 80 pondemaat (43 fl.); gelijktijdig waren een Hette Feddez en een Hebba Jelgersma (overleden voor 1543) er landeigenaar. In 1640 was Jelgersma, groot 47 pondemaat (21 fl.), eigendom van de jufferen van Ayta te Swichum; zij verhuurden het toen."
PLAATS: Roordahuizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D7A47579-8A97-45C3-A38F-87DEF7EB4D55}
SHAPE_Length: 363.07360354628247
SHAPE_Area: 5203.299295120501
Polygon: [...]
id:
359
OBJECTID: 359
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1302
UNI_NAAM: Beslinga
BUI_ID: 302
BUI_NAAM: BESLINGA
STI_ID: 280
STI_NAAM: Beslinga
STI_PLAATS: Friens
BP_ID: 5845
BP_NAAM: Beslinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 28
SIF_NAAM: Beslinga State
PNN_ID: 173
PNN_NAAM: Beslinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1410
JR_SIF: <1543
OPM_JAAR: In 1828 afgebroken en vervangen door een nieuw huis, dat in 1849 eveneens is afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Utisma/Uthsma, die ook te Grouw voorkwam, lijkt ook in Friens goederen te hebben gehad. In 1410 hadden Wika Utisma en zijn broer Sicca, pastoor van Roordahuizum, een geschil ondermeer over Besselingha gud met Fedeka Elgherisma. Pas rond 1500 valt de geschiedenis van het goed weer verder te vervolgen; het was toen een boerderij. In de 16de eeuw bouwde de familie Van Sytzama hier een aanzienlijk adelshuis, waarin blijkens tekeningen waarschijnlijk geen resten van een middeleeuwse stins aanwezig waren."
SIF: "De oorspronkelijke stins/boerderij werd in elk geval voor 1543 gebouwd."
"Veel over deze State van voor 1580 weten we niet. Een zekere Andries Pytersz, koopman te Leeuwarden werd halverwege de 16e eeuw eigenaar van Beslinga State door een erfenis van zijn moeder Alyt Pyters. Zijn moeder had de State al voor 1543 verworven. Andries heeft nooit de naam Beslinga gebruikt. De State komt daarna al snel in andere handen, doordat zijn dochter Jets van Beslinga in 1573/4 met Douwe van Sytzama trouwt. Omdat hij een Friese edelman was en zij "maar" een koopmansdochter, nam zij de naam Beslinga aan, naar het huis dat zij van haar vader geërfd had en liet zich een familiewapen maken. Deze Friese edelman werd twee keer grietman van Idaarderadeel en stierf in 1607.
Beslinga State is tot 1620 een grote boerderij met een langhuis (zaalstins?). In dat jaar wordt het geheel door Andries van Sytzama, de zoon van Douwe en Jets, afgebroken, om op dezelfde plaats een State te bouwen.
Bij een State hoorde bijna altijd ook het zwanenrecht. Jacob Tjallings was in 1740 meier van de Beslinga State em had daarmee de zorg voor de zwanen in dat jachtgebied. Drie jonge zwanen waren afgedreven en Jacob dreef ze daarom terug naar de slotgracht van Beslinga. De familie Nijdam, eigenaar van de Douma- of Ludringastate onder Akkrum, betwistte Jacob het eigendom van de zwanen en spande een rechtszaak aan bij het Hof te Leeuwarden. De rechter stelde Jacob Tjallings in het gelijk. De grenzen van de zwanenjachten waren ook erg summier afgetekend.
De State zal altijd in de familie Sytzama blijven. De laatste eigenaar is Maurits Pico Diederik Baron van Sytzama. In 1828 besluit hij de State af te breken, om te laten vervangen door een veel groter landhuis. Een twee keer zo diep huis dan het oude met een min of meer vierkante plattegrond. Deze baron is eerst grietman van Idaarderadeel, maar wordt in 1841 Gouverneur van de Koning in Friesland. Zijn zoon Eyzo de Wendt baron van Sytzama volgt hem dan op als grietman.
In 1843 sterft zijn zoon plotseling als hij met zijn sjees op de Leeuwarder Nieuwestad rijdt en na de dood van Maurits Pico Diederik in 1848 komt de State leeg te zijn. Blijkbaar zijn er geen kopers voor te vinden en een jaar later wordt al besloten om de State af te breken.
We krijgen een goed beeld van de State uit 1620 op een afbeelding van J. Stellingwerf uit 1723. We zien daarop een symmetrisch rechthoekig gebouw van 2 bouwlagen, voorzien van trapgevels, met daartussen een zadeldak. In het midden zien we een uitgebouwde traptop met een bekroning van een grote wapenhoudende leeuw. Hoewel het gebouw symmetrisch is, geldt dat voor de raamindeling niet. Het rechtergedeelte telt 4 kruisvensters, terwijl het linkergedeelte maar 3 vensters heeft. De State stond op een omgracht terrein, dat toegankelijk was via een poortgebouw met een trapgevel. Dit poortgebouw was voorzien van een steen met alliantiewapens en had gimmengaten (voor duiven).
In 1828 werd de State vervangen door een groot buitenhuis. Dit huis bestond uit twee brede tegen elkaar aan gebouwde rechthoekige gebouwen. Beide waren voorzien van een schildkap met op de hoeken schoorstenen. Het geheel was vijf brede ramen breed en de ingang was te bereiken via een trapje met leuningen. Op het dak bevonden zich 2 dakkapellen. Ruim 20 jaar later werd dit huis al weer afgebroken."
"Van het huis is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; de heer K. Pera; "Dit was Idaarderadeel", 1983).
PLAATS: Friens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {ADA548DB-DCAD-42F0-BD9A-C5B3517D0213}
SHAPE_Length: 790.1026300433635
SHAPE_Area: 34378.86769491654
Polygon: [...]
id:
360
OBJECTID: 360
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2281
UNI_NAAM: Diorrema
BUI_ID: 0
STI_ID: 281
STI_NAAM: Diorrema
STI_PLAATS: Friens
BP_ID: 5849
BP_NAAM: Djurrema (E.)
PNN_ID: 174
PNN_NAAM: Diorrema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1486
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1486 verkocht Molla Jansz tweederde van Dyoerama stins staende tho Freens bider tzercka - blijkbaar het gebouw zonder het land - aan het klooster Aalsum. Later onderscheidde Diurrema zich - behalve dan door de ligging bij de kerk - niet bijzonder: een gracht ontbrak bijvoorbeeld en naast de boerderij lag ook geen aparte stins-pol."
PLAATS: Friens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {D1005B65-0D03-4DBF-B20B-E24565F25902}
SHAPE_Length: 213.84627071773815
SHAPE_Area: 2825.6049998753515
Polygon: [...]
id:
361
OBJECTID: 361
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1304
UNI_NAAM: HANIA
BUI_ID: 304
BUI_NAAM: HANIA
BP_ID: 5859
BP_NAAM: Hania (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour gecontroleerd aan de hand van de beschrijving uit Van der Aa en de kaart van 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "HANIA of Hanya, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Idaarderadeel, arr. en 2 1/2 u. Z. Leeuwarden, kant. en 3/4 u. O. van Rauwerd, 15 min. W. van Grouw, waartoe het behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene fraaije boerderij. De tot deze state behoord hebbende gronden, worden thans in eigendom bezeten door de erve van Sloterdijk."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9D83C853-4EB7-4A7D-913D-2744690280B5}
SHAPE_Length: 550.8292536387382
SHAPE_Area: 16227.51784509115
Polygon: [...]
id:
362
OBJECTID: 362
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1303
UNI_NAAM: JONGEMA
BUI_ID: 303
BUI_NAAM: JONGEMA
BP_ID: 5861
BP_NAAM: Jongama (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour gecontroleerd aan de hand van de beschrijving uit Van der Aa en de kaart van 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "JONGEMA, Jonghama of Jongama, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Idaarderadeel, arr. en 3 u. Z. van Leeuwarden, kant. en 1 u. O. van Rauwerd, 1/4 u. Z. W. van Grouw, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene landhoeve. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 26 bund. 93 v . r. 60 v. ell., worden thans in eigendom bezeten door den Heer J. A. van der Goot, woonachtig te Sneek."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BB03DE1A-D408-4CCB-99F0-771CBD9C9653}
SHAPE_Length: 312.591553185661
SHAPE_Area: 6167.785000109449
Polygon: [...]
id:
363
OBJECTID: 363
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2287
UNI_NAAM: Uthsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 287
STI_NAAM: Uthsma
STI_PLAATS: Grou
BP_ID: 5864
BP_NAAM: Utsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 191
PNN_NAAM: Uthsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1438
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Wtsma en Uthsma in relatie tot Grouw in 1438 voor; als boerderijnaam Oetsma en Utsma in 1640 en 1718. In het laatste jaar werd er een stinswier naast aangegeven."
"Dat Uthsma een oude machtspositie is, blijkt uit een oorkonde van 1438, waarin Bocko Wtsma, dan wonend te Friens, verklaart dat hij met Eko Kempama Kempama syl liet timmeren en dat hij de zorg voor deze zijl geheel op zich neemt to scade of toe bate ho dattet vallen mach, waarbij hij de zusters van het klooster Aalsum vrijstelt van bijdragen."
"Utsma met de stinswier ligt aan de Haniasloot, niet ver van Keimpemazijl. Hoewel Bocko in Friens woonde, ligt de veronderstelling voor de hand dat ook Utsma te Grouw aan hem behoorde."
"In 1625 verkocht Idtscke Oenes Regnaerda, wed. van Tinco Andringa, Wtsma sate te Grouw aan Jantcke Jarichs. In 1640 was Oetsma 80 pondemaat groot (fl. 9-15-0) en eigendom van Leuwe Rollema, die het verpachtte. De stinswier van Uthsma was in 1718 en 1786 nog aanwezig. Overigens was Uthsma toen (…) een gewone boerderij."
PLAATS: Grou
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {BD64757E-4855-48AE-835E-4799F50A3B45}
SHAPE_Length: 595.5068537095342
SHAPE_Area: 9508.594175092085
Polygon: [...]
id:
364
OBJECTID: 364
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2282
UNI_NAAM: Asinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 282
STI_NAAM: Asinga
STI_PLAATS: Grou
BP_ID: 5865
BP_NAAM: Asinga en E.
PNN_ID: 187
PNN_NAAM: Asinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1438
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Grouw telde 71 stemdraagende plaatsen, waar onder weleer veele adelyke staten waren, op welke voor deezen, naar rang, jaarlyks het grietmans ampt viel: dus was in 1438 hier Asinga, wegens Asinga State, en op een anderen tyd Bokke Uthsma, wegens Uthsma State... waarvan de wier nog overig is, aldus de auteurs van de Tegenwoordige Staat. Inderdaad was in Jorerd Azyngha in 1438 grietman en medezegelaar van de oorkonde van oud-grietman Bocke Uthsma over het geschil met de Opsterlanders."
PLAATS: Grou
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {AFAFF4E2-3A1C-4D99-83C1-630ADB5FD3E2}
SHAPE_Length: 491.03475663541616
SHAPE_Area: 7528.091119950488
Polygon: [...]
id:
365
OBJECTID: 365
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2283
UNI_NAAM: Gotama te Gotum
BUI_ID: 0
STI_ID: 283
STI_NAAM: Gotama te Gotum
STI_PLAATS: Grou
BP_ID: 5871
PNN_ID: 188
PNN_NAAM: Gotama te Gotum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1468
OPM_JAAR: In 1468 verkocht aan het convent van Aalsum, waarschijnlijk als bouwmateriaal (op afbraak).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de buurschap Gotum wordt in 1468 de stins te Gotum genoemd. Op 16 april van dat jaar verkochten Popka Gothama en zijn vrouw Doede, woonachtig te Grouw, aan het convent van Aalsum de stins te Gotama, bij hun huis. Ze erkenden voldaan te zijn door het convent ten aanzien van de koopsom en zagen af van alle aanspraken op die stins. In latere tijd behoorde het land van de sate Gottama niet tot de kloostergoederen van Aalsum. De verkoop zal dan ook alleen de stenen van de stins betroffen hebben. Het klooster had deze nodig. Uit andere bronnen is namelijk bekend dat de kloostergebouwen in deze periode werden uitgebreid.
Popke Gothama en zijn stins ontleenden hun naam aan de buurschap Gotum. Popke en Doed verkochten in 1466 land in de omgeving aan Jorith Andringa. In 1474 woonden zij te Warga. Zij verkochten toen de aanspraken die Doed als lid van de familie Rypkema had op Amkamagoed te Birstum. Daarmee wordt duidelijk dat Popke behoorde tot het milieu van kleine hoofdelingen, waartoe ook de Rypkema's behoorden. Na de afbraak van de stins zullen zij, evenals de Rypkema's, geleidelijk tot de eigenerfdenstand zijn gaan behoren. In 1543 blijkt dat de buurschap Gotum uit twee sates bestond: Gottama guedt, daer Feddo Jacklez nv ter tyt op woent, en Reensma guedt t'Gottama. Beide betaalden renten aan de geestelijkheid te Grouw. In 1640 worden beide goederen opnieuw vermeld: als Rinsma (SC/FC23) en Goltema (SC/FC16). Goltema was toen eigendom van juffer Cunira ab Ayta, als curatrix over haar kindskind. Dat dit laatste goed de sate was, waarop de stins stond, bleek mooi bij de opstelling van het kadaster in 1832: ten zuiden van het erf en de bijbehorende boomgaard ligt een vrijwel geheel omgracht eivormig perceeltje bosch als weiland, waarin we de stinspôlle zullen mogen herkennen."
PLAATS: Grou
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {84922A93-AD3B-4C8E-BD5F-47E8BE7C8321}
SHAPE_Length: 381.8173489606984
SHAPE_Area: 4616.893519961759
Polygon: [...]
id:
366
OBJECTID: 366
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2284
UNI_NAAM: Gralda
BUI_ID: 0
STI_ID: 284
STI_NAAM: Gralda
STI_PLAATS: Grou
BP_ID: 5877
BP_NAAM: Gralda (E.)
PNN_ID: 189
PNN_NAAM: Gralda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Er is in Grouw ook stins, die pas in de 16de eeuw zo wordt genoemd. Hoogstwaarschijnlijk betreft het een fictieve stins, ontsproten aan de fantasie van de edelman Rennert van Solckema. Een parallel is daarbij te trekken met de Douwema- en Solckema-stinzen in Garijp en vergelijkbare ficties van de Albada's over Poppinga te Poppingawier en Oetsma te Goënga en van de Broersma's over Ockema te Legemeer. Gralda guedt werd in 1543 voor het eerst genoemd; een Joucke Jouckez had er een rente uit geschonken aan de prebende te Grouw. In 1596 legateerde Rennert van Solckema de stens- sate te Grou liggende, Graelde genaemt aan zijn zoon Abraham van Solckama. Om zijn adellijke kwartieren te vermeerderen vertelde hij in zijn "lineageboek" dat dit goed afkomstig was van zijn grootvader aan moeders kant, die Edsardus à Douma nobilis in Garryp, dominus in Graelda in Grou geheten zou hebben en woonachtig geweest zou zijn op't stens Graelda, die hij van zijn moeder zou hebben geërfd."
PLAATS: Grou
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6602D4DC-AF1B-43A2-AD72-BD199F500A72}
SHAPE_Length: 358.90485517304137
SHAPE_Area: 7490.555394909233
Polygon: [...]
id:
367
OBJECTID: 367
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1306
UNI_NAAM: Blinxtra of Galama
BUI_ID: 306
BUI_NAAM: HIEYGIS
STI_ID: 451
STI_NAAM: Blinxtra of Galama
STI_PLAATS: Akkrum
BP_ID: 5930
BP_NAAM: Jr. Huygis de Hopmans (Sch.) / Galama of Huigens (E.)
PNN_ID: 14
PNN_NAAM: Blinxtra of Galama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1447
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1447 komt Renic Blinctera als kerkvoogd te Akkrum voor, samen met Tyart Aulinga (Andringa). Later heette het goed naar de eigenaars vanaf ongeveer 1470 ook Galama. Aan het eind van de 15de eeuw ontleende Haye Blynxtera, de zoon van Rints Aytta, zijn naam aan dit goed, waarvan zich toen - aldus de Genealogia Ayttana - de Douwema's meester hadden gemaakt. De geschiedenis van dit goed moet nader worden onderzocht."
Van der Aa: "GALAMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Utingeradeel, onder Akkrum, vermoedelijk dezelfde, die later Jonker-Hoygis-Huis genoemd werd, en ten N. O. van Akkrum ligt.
Een der vroegere bezitters dezer state, Douwe Galama, een zoon van Gale Galama, te Koudum, was gemengd in de eerste onlusten tegen de Saksische regering; gebannen zijnde, werd hem, op vrij geleide, voor eenen bepaalden tijd, toegestaan in het land te komen, om over eene verzoening te handelen; doch hiervan kwam niets, en daar hij de onvoorzigtigheid had, om over den bepaalden tijd in Friesland te blijven, deed de Saksische Stadhouder Schomberg, die zich nu van zijne belofte ontslagen hield, hem te Sneek van het bed ligten, en op Sjaerdama-huis te Franeker overbrengen. Weldra vergaderde de naburige adel te Franeker, om voor hem vergiffenis te vragen; maar de Stadhouder, wetende dat dit den dag na de aankomst moest plaats hebben, liet hem, in den nacht voor den 8 October 1500, heimelijk onthoofden, opdat hij, door de weigering van hetgeen hij niet wilde toestaan, geen haat mogt verwekken."
PLAATS: Akkrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FE054F36-CC07-4326-AF90-BCD04F8C18D9}
SHAPE_Length: 512.259026758157
SHAPE_Area: 12193.490000199192
Polygon: [...]
id:
368
OBJECTID: 368
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1315
UNI_NAAM: Gauma
BUI_ID: 315
BUI_NAAM: GAUMA
STI_ID: 458
STI_NAAM: Gauma
STI_PLAATS: Oldeboorn
BP_ID: 5975
BP_NAAM: Gauma (Sch. en E.)
PNN_ID: 438
PNN_NAAM: Gauma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De contour uit Boerderijplaatsen is op basis van de beschrijving van Noomen en de locatie uit Stinzen uitgebreid (kadastraal perceel 1832). Boerderijplaats gecombineerd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1528
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Gauma, of Gauwinge sate zoals het in 1528 heette, wordt opgenomen vanwege de ernaast gelegen stinswier. De Gauma's waren in de 15de en 16de eeuw aanzienlijke eigenerfden, die herhaaldelijk trouwden in vergelijkbare families op het grensvlak van adel en eigenerfden, zoals Minnema (Irnsum), Andringa, Heslinga (Poppingawier), Wiarda en Aytta.
Als stamvader kan gelden Hans Hokez te Oldeboorn. Met zijn vrouw, een dochter van Watse Mynnaz of Mynnama te Irnsum, wordt hij in 1479 samen met andere erfgenamen van Watse genoemd in stukken van het klooster Haskerconvent. Een zoon van Watse werd toen in het klooster verzorgd; de erfgenamen - onder wie Hans Hokez - droegen een deel van hun erfenis in ruil daarvoor aan het klooster over. Hans' ene zoon, Douwe Hanses had in 1528 een geschil met de kerk van Oldeboorn over 18 pondemaat in Gauwinge sate aldaar. Van het grietenijgerecht krijgt hij aanvankelijk ongelijk; het beroep bij het Hof van Friesland wordt echter door hem gewonnen. Het nageslacht van Hans' andere zoon, Watthie Hanses, in 1511 eigenaar van land te Irnsum, noemde zich gedurende vele generaties Gauwema of Gauma. De exacte eigendomsgeschiedenis van Gauma state zelf is nog onbekend. In 1640 was Adrianus Slyp cum suis eigenaar, in 1700 Ael en Mecke Mercx (Gauma). Gauma ligt strategisch op goede grond: op de klei waar de weg over Haskerdijken en Lekkerterp de Boorn bereikte; vanaf de klei strekte bovendien een strook hooiland op de Voorste Langewarren het veen in. In 1664 vermeldt Schotanus Gauma als "edele state", waarschijnlijk niet omdat het als herenhuis bewoond werd, maar vanwege de herinnering aan het verleden die door de stinswier werd vastgehouden. Direct ten zuiden van Gauma sate wordt in 1718 de stinswier namelijk nog aangegeven; in 1788 noemde ook de Tegenwoordige Staat hem: "voorts liggen hier de oude staten Gauma en Douma, waarvan de Wieren nog overig zijn". In het begin van de 19de eeuw was de wier nog aanwezig: het dagboek van L.J. de Jong vermeldt op 10 juli 1853: "gister een koe gedood door de bliksem bij W.H. de Boer, sectie de Wieren onder ons dorp, wonende op Gauma state, waar voor 40 jaar of korter nog een wier was, doch minder hoog en uitgebreid dan Douma Wier. Beiden afgegraven."
PLAATS: Oldeboorn
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C1A5FA55-D80E-497F-905D-560A08C8294E}
SHAPE_Length: 587.1643043404291
SHAPE_Area: 15891.361935025789
Polygon: [...]
id:
369
OBJECTID: 369
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1325
UNI_NAAM: BLAUWE HUYS/SLOTPLAATS
BUI_ID: 325
BUI_NAAM: BLAUWE HUYS/SLOTPLAATS
BP_ID: 6173
SIF_ID: 264
SIF_NAAM: De Slotplaats
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: In 1818 verrees achter het Blauwhuis een landgoedwoning, die in 1920 verbouwd is tot de huidige vorm van het theehuis De Slotplaats (Wikipedia).
JR_ANDERS: 1668
OPM_JAAR: De Slotplaats werd in 1668 aangelegd. Toen bouwde de familie Aylva een slot, het Blauwhuis genoemd (Wikipedia).
OPM_ALGEMEEN: De locatie is op SIF opgenomen, maar hier is weinig informatie bekend. Verwezen wordt naar Van der Aa.
Wikipedia: "De Slotplaats werd in 1668 aangelegd. Toen bouwde de familie Aylva een slot, het Blauwhuis genoemd. Dit Blauwhuis werd in 1838 afgebroken. In 1818 verrees achter het Blauwhuis een landgoedwoning, die in 1920 verbouwd is tot de huidige vorm van het theehuis De Slotplaats. In het voormalige koetshuis van het slot is een informatiepunt ingericht."
"In het gebied ligt een schans. Deze is in oude staat hersteld. Het gaat hier vermoedelijk om een oefenschans. Hij is door de wiskundige Johann Hermann Knoop ontworpen. Hij heeft naar alle waarschijnlijkheid nooit enige militaire betekenis gehad."
Van der Aa: "In het jaar 1503 zijn aldaar, door de droogte en de hitte der lucht, vele veenen in brand geraakt, waardoor het gewas en de bosschen in den omtrek groote schade leden. Deze veenen zijn waarschijnlijk eerst geestelijke goederen geweest, afkomstig van het klooster Mariengaard te Hallum, en werden, vermoedelijk in eene massa, verkocht aan onderscheidene personen, die zich daartoe tot eene compagnie hadden vereenigd. Later hebben zij eerst aan het geslacht van Aylva en daarna aan dat van Burmania toebehoord; maar in het jaar 1778 zijn zij door koop in eigendom gekomen van eenige Friesche en Groninger Heeren, die ze in gemeenschap bezeten hebben, en hier eene menigte turf deden graven. Achtervolgens bleef echter een dier Heeren, namelijk Allard Scheltinga, koopman te Harlingen, alleen eigenaar van deze veenen, die, later echter weder verkocht zijnde, meerendeels vergraven en tot land gemaakt, thans toebehooren aan de geslachten van Lynden, van Eysinga, van Boelens, van T??jens enz. Onder de verkochte goederen van den Heer Allard Scheltinga, te Bakkeveen gelegen, was ook de heerenhuizing, welke na het aanvangen der veengraverijen aldaar gesticht, zeer vermakelijk gelegen, en door bosschen omgeven was, maar in het jaar 1838 voor afbraak verkocht en gesloopt is (1)."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9E7C8F7C-908A-45CC-8E22-6C4A451B42E3}
SHAPE_Length: 612.9061707625115
SHAPE_Area: 18799.46946009919
Polygon: [...]
id:
370
OBJECTID: 370
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1307
UNI_NAAM: GROOT HAERSMA
BUI_ID: 307
BUI_NAAM: GROOT HAERSMA
BP_ID: 6280
BP_NAAM: Haarsma (Sch.) / vml. Haersma (E.)
SIF_ID: 109
SIF_NAAM: Groot Haersma State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: 1665
JR_SIF: 1660-1668
JR_ANDERS: 1660-1666
OPM_JAAR: Het huis is in 1841 afgebroken (SIF, Van der Aa).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Blijkbaar heette het (de Oud Stins van Aempke Geuckez, zie locatie 2433) daarom in 1718 "oud stins", allicht ter onderscheiding van het nieuwe grietmanshuis Groot Haersma, meer oostelijk in Oudega, dat rond 1665 op het voormalige kloostergoed Cloostersathe (FC31, SC35) werd gesticht."
SIF: "De State werd tussen 1660 en 1668 gebouwd."
"In Oudega heeft vroeger een Stins gestaan, die in bezit was van de hoofdeling van de grietenij Smallingerland. Verder is hierover niets bekend. Ook niet of deze stins de voorganger is geweest van deze State.
In elk geval stond er in 1638 een Zathe, die eigendom was van het Benedictijner Nonnen-klooster te Smalle Ee. Sinds de hervorming waren de goederen van het Klooster eigendom van De Staten van Friesland. Deze besloten in 1638 enkele Zathen te verkopen. In 1646 koopt Aulus (Alle) van Haersma, grietman van Smallingerland, koopt dan deze boerderij met landerijen. Aulus van Haersma was getrouwd met Catharina van Scheltinga en zij woonden op Haersma State, gelegen aan de Sânbuorren, ten oosten van de Hervormde Kerk.
Later besluit het echter ten behoeve van hun zoon Arnoldus (Arent), "Groot-Haersma State" te bouwen. Waarschijnlijk heeft de bouw in de jaren 1664 en 1665 plaatsgevonden, want in de Schotanus-atlas (uitgave 1664) komt de State nog niet voor. Wel komt de State voor in de Schotanus-atlas, die uitgegeven werd in 1718.
Na de bouw van de State wil men de toegang tot het huis verfraaien. Om dit te bereiken was echter wel de medewerking nodig van de boeren uit Oudega, Nijega en Opeinde, die recht van gebruik van de Heawei hadden. In oktober 1666 pleegde Arnoldus van Haersma daartoe overleg met de betrokken boeren. Hij stelde hun voor om het eerste stuk van de Heawei, dat toen begon waar nu het gebouw van de Gereformeerde Kerk staat en schuin naar "Groot Haersma-State" liep, te verleggen. Men kwam hierover tot een accoord en zo ontstond de Skeane Heawei.
De familie Haersma was het belangrijkste geslacht in deze omgeving en speelden een grote rol in de ontginning van het land. De State is altijd in bezit gebleven van deze familie. Als in 1839 Sybrand van Haersma sterft, hij was grietman van Achtkarspelen, sterft de familie Van Haersma uit. De State met bijbehorende gronden komen in bezit van drie leden uit de familie Van Vierrsen. Zij besluiten alles in 1841 te verkopen. Het slot werd afgebroken en door notaris Jan Gelinde van Blom werd het landgoed in 8 percelen verkocht.
Deze State was een typisch 17e eeuws gebouw: Het bestond slechts uit één bouwlaag en werd gedekt door een hoog zadeldak tussen trapgevels. In het midden van de hoofdgevel bevond zich de ingang versierd met pilasters, met links en rechts ervan 3 ramen. Op het dak stonden drie schoorstenen met decoratieve korven en windwijzers.
De State stond op een omgracht terrein, waarop zich naast het hoofdgebouw ook nog een schuur en enkele bijgebouwen bevonden.
In de naaste omgeving van de State was veel bos en waren er brede lanen en singels met hoog gekruinde eikenbomen aangelegd. Veel is daar niet meer van over, maar enkele namen herinneren daar nog aan: "Nuteboskje", "De Keukentün" en "De Bosk"."
"De plaats waar vroeger deze State gestaan heeft, is niet meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; M.D. Sibma; André van der Meer uit Wâldpyk).
Van der Aa: "HAERSMA (GROOT-) of Groot-Haarsma, voorm. state te Oudega, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Smallingerland, arr. en 6 1/2 u. Z. O. van Heerenveen, kant. en 2 1/4 u. N. N. W. van Beetsterzwaag, Z. W. van Oudega, waartoe zij behoorde.
Deze state is gesticht, tusschen de jaren 1660 en 1666, door Arnoldus van Haersma, Grietman van Smallingerland, en heeft gedurende langen tijd tot gewoon verblijf van den Grietman gediend. Het huis is in 1841 afgebroken. De daartoe behoorende gronden, een oppervlakte beslaande van 15 bund. 93 v. r. 67 v. ell., zijn thans het eigendom van Mayrits Pico Dederik Baron van Sytzama, Gouverneur van Friesland."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3AABB304-A832-4094-8EBF-7D3EC8BD15A9}
SHAPE_Length: 545.1070870219958
SHAPE_Area: 18117.594999864064
Polygon: [...]
id:
371
OBJECTID: 371
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2107
UNI_NAAM: Heemstra te Abbewier
BUI_ID: 0
STI_ID: 107
STI_NAAM: Heemstra te Abbewier
STI_PLAATS: Anjum
BP_ID: 6365
PNN_ID: 28
PNN_NAAM: Heemstra te Abbewier
OPM_NAAM: Contour Boerderijplaats op basis van grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Stinswier werd in 1961 afgegraven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van Heemstra is geen adellijke bewoning bekend. Wel lag er een stinswier en zijn er fundamenten aangetroffen. De naam Heemstra kwam hier in 1511 al voor. De naam was ontleend aan die van de eigenaars, de pachter Peter Heemstra werd op zijn beurt naar het goed genoemd. In 1640 heette het Hiemstra state. Waarschijnlijk betreft het een reeds voor 1500 verdwenen stins."
"De state ligt in Abbewier of Jewier, een terpbuurschap ten oosten van Anjum. Op de kaarten van Vegelin, Eekhoff en Halbertsma ligt op een klein perceeltje direct ten oosten tegen de huisplaats aan een stinswier. Deze werd in 1961 afgegraven. Toen kwam een 22 meter lange muur aan het licht van anderhalve meter dik, bestaande uit hergebruikte steen van 30x15x8 cm. Van Heemstra state en de wier bestaan geen oude afbeeldingen. De stinswier komt voor het eerst op de kaart van Vegelin (1739) voor."
PLAATS: Anjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {2AEF743C-6FA7-479F-AC5B-FD53A397D8C8}
SHAPE_Length: 748.5627506774799
SHAPE_Area: 29931.157564751935
Polygon: [...]
id:
372
OBJECTID: 372
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1203
UNI_NAAM: HOOGHUISTRA
BUI_ID: 203
BUI_NAAM: HOOGHUISTRA
BP_ID: 6402
BP_NAAM: Oudhuistra (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De contour van Boerderijplaatsen heeft als naam Oudhuistra (Eekhoff). Deze state ligt zuidelijker volgens Stinzen en Schotanus (Boerderijplaats 6404, zie locatie 2127).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "HOOG-HUISTRA, Hoog-Huizen of Oud-Huistra, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Oost-Dongeradeel, arr. en 6 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 2 u. N. O. van Dockum, 5 min N. W. van Leeuwarden, kant. en 2 u. N. O. van Dockum, 5 min N. W. van Morra, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {943FC61A-1457-4B6E-AC49-1889630F1C19}
SHAPE_Length: 398.25269450082106
SHAPE_Area: 9330.771559667284
Polygon: [...]
id:
373
OBJECTID: 373
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2127
UNI_NAAM: Aldhuistra
BUI_ID: 0
STI_ID: 127
STI_NAAM: Aldhuistra
STI_PLAATS: Morra
BP_ID: 6404
BP_NAAM: Oudhuystra (Sch.)
PNN_ID: 417
PNN_NAAM: Oldhuystra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Eekhoff plaatst Oudhuistra noordelijker (Boerderijplaats 6402, zie locatie 1203).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1440
OPM_JAAR: Na 1511 een boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Volgens de traditie zouden de Mockema's van deze state komen. Omtrent den jare 1370 heeft geleeft eenen Botta Mockama op syn stins ende staten in den dorpe Morra; zijn zoon zou zijn geweest Popka Mockama die ook Popka tot Morra mede genoemt, wonachtich op syn stins & staten tot Morra, heeft geleeft anno 1410; een neef zou zijn geweest Juu Bottama van Mockama, de vader van Botta Mockama, die oock Botta Aldehuystra worde genoemt heeft gewoont op syn stins tot Morra anno 1440, aldus Josias Rispens Eerst later zouden de Mockema's op Cammingha te Ferwerd, Mockema te Ee en Mockema te Aalsum gekomen zijn.
Botte Oldahuistra heeft werkelijk bestaan. In 1444 sloot hij zich aan bij het verbond met Groningen en in 1453 zegelde hij de oorkonde over de jaarmarkten van Oostergo mee. In 1511 was Tyaerd Mockama eigenaar van Oldhustera. Sindsdien was het goed een boerderij; de grachten, singel, grote hof en de stoelen en de graven in de kerk werden bij een verkoping in 1687 uitdrukkelijk genoemd."
PLAATS: Morra
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7AB53C00-94F2-4E9C-8FC8-0CCA2520A3E7}
SHAPE_Length: 556.0050713773544
SHAPE_Area: 17928.594999848418
Polygon: [...]
id:
374
OBJECTID: 374
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2128
UNI_NAAM: Bolta
BUI_ID: 0
STI_ID: 128
STI_NAAM: Bolta
STI_PLAATS: Morra
BP_ID: 6405
BP_NAAM: Botma (Sch. en E.)
PNN_ID: 414
PNN_NAAM: Bottema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1490
OPM_ALGEMEEN: De locatie in Stinzen wordt "Bolta" genoemd, maar het is waarschijnlijker dat hier Botma wordt bedoeld (zie de beschrijving van Noomen). Noomen: "Samen met andere hoeflingen byder oestersyde der Pasen sloot Syds Buttema zich in 1490 aan bij het verbond met Groningen."
"Anna Epes Aesgema erfde rond 1550 27 pm land in Buttema, haar halfbroer Tjaert Bolta de rest van Buttema of Botema guet ende staeten metten steen boven eerde ende onder eerde, met die landen, eygendom ende heerlicheden daertoe behorende. Inderdaad treden daarna de Bolta's in Morra op als aanzienlijke inwoners. Mogelijk is hun state Buttema bedoeld met het door Sibrandus Leo aangegeven adelshuis Bolta te Morra. In 1580 was Tjaert Bolta's zoon Gerlif administrateur van de kerkvoogdij van Morra. Omstreeks 1585 was de state eigendom van Wyger Gabbesz, grietenijvolmacht, dijkgraaf van Oostdongeradeel en stamvader van een nieuwe familie Botma, van rijke eigenerfden.
Tot 1748 bleef Buttema in eigendom aan deze Botma's. Bij een gedeeltelijke verkoop in 1660 werden huizinge, schuur, hoving, poort, gracht en singels en de stoel en grafsteden in de kerk genoemd. Op de kadasterkaart van 1830 worden de grachten en singels en ook de poort nog duidelijk aangegeven."
PLAATS: Morra
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {144F7614-0669-4DDD-8A2B-EA69789A1759}
SHAPE_Length: 441.4873523091912
SHAPE_Area: 12107.151446064685
Polygon: [...]
id:
375
OBJECTID: 375
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1202
UNI_NAAM: Heemstra
BUI_ID: 202
BUI_NAAM: HEEMSTRA
STI_ID: 129
STI_NAAM: Heemstra
STI_PLAATS: Morra
BP_ID: 6411
BP_NAAM: Heemstra (Sch. en E.)
PNN_ID: 415
PNN_NAAM: Heemstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1491
OPM_JAAR: In 1801 werd het huis afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1474 behoorde Sippe Heemstra tot de Schieringse
partij; hij werd op Douwema-huis in Langweer enige tijd gevangen gehouden. Hij was een zoon van Syds Tjaerda in Rinsumageest en ontleende zijn naam Heemstra aan zijn vrouw Ansck
Heemstra, met wie hij in Morra woonde. In 1491 maakte Ansck Heemstra haar testament."
"In 1511 was Heemstra gued te Morra eigendom van Anscks kleinzoon Sippe Sydsz Heemstra; andere Heemstra's hadden onder Morra nog drie andere goederen. Via een tweede huwelijk kwam Heemstra in de zestiende eeuw aan de familie Scheltema, naar wie het in 1800 als de stins Scheltema met poort werd aangeduid.
Het huis werd in 1722 getekend als een robuuste zaalstins met 17de-eeuwse aanbouwen en een poort. Het werd bij een verkoop binnen de familie in 1676 omschreven als Hiemstra state en de sate met stins, huisinge, poort, singels, grachten en homeyen. In 1801 werd het huis afgebroken."
PLAATS: Morra
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {53BC4468-35F2-4253-AB62-74549943F2DB}
SHAPE_Length: 553.5694401699236
SHAPE_Area: 18981.851029872225
Polygon: [...]
id:
376
OBJECTID: 376
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1201
UNI_NAAM: Ropta
BUI_ID: 201
BUI_NAAM: ROPTA
STI_ID: 125
STI_NAAM: Ropta
STI_PLAATS: Metslawier
BP_ID: 6422
BP_NAAM: (Gr.) Ropta (Sch. en E.)
SIF_ID: 242
SIF_NAAM: Ropta State (Metslawier)
PNN_ID: 391
PNN_NAAM: Ropta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1422
JR_SIF: <1300
OPM_JAAR: Het huis werd waarschijnlijk rond 1748 afgebroken, de poort in 1769 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op Ropta woonde de belangrijkste hoofdeling van Metslawier. De familie wordt in 1422 voor het eerst genoemd. De Schieringse hoofdeling Focko Roberde zegelde in dat jaar samen met de beide andere Metslawierster hoofdelingen Wibalda (Schierings) en Jaersma (Vetkoper) het verbond met Focko Ukena. Met andere hoofdelingen sloot hij in 1444 een verdrag met de stad Groningen."
"Het uit twee bedrijven bestaande Ropta-complex lag ten noorden van Metslawier op de grens met Morra. Het grensde aan de in dat dorp gelegen Heemstra state. In 1700 was Ropta
state, bij de stins, 62 pondemaat groot, de pachtboerderij Clein Ropta sathe (FC3) 106 pondemaat.
De tekening van Stellingwerf uit 1722 laat een blokvormig gebouw tussen trapgevels zien, waarschijnlijk daterend uit het begin van de 17de eeuw. Het huis werd waarschijnlijk rond 1748 afgebroken, de poort in 1769. Bij grondwerkzaamheden in 1962 werden de fundering van de toegangspoort en een 16deeeuwse wapensteen met het wapen Ropta gevonden."
SIF: "Tegen het einde van de 13e eeuw is er voor het eerst sprake van de Ropta Stins."
"Algra schrijft in zijn "De historie gaat door het eigen dorp" uit omstreeks 1970 over Ropta State ondermeer: "Tegen het einde van de 13e eeuw woonde op de Roptastins Worp van Ropta, ons getekend als ‘een man, van seer forts en onversaecht ghemoet thegens syne vyanden, doch seer goet lyberael ende lieflijck int ommegaen thegens een yeder man’." Met andere woorden: een man die je beter niet kwaad kon maken. Hij, zijn zoon Doede en zijn vriend Tythe Cammingha hadden het rond 1299 nog wel eens aan de stok met Juck Helbada van Hogebeintum, maar het gaat te ver die verhalen hier op te dissen.
Algra schrijft verder: "Omstreeks 1500 woonde Sybren van Ropta te Metslawier, die opgevolgd werd in zijn ambt en bezit door Focke van Ropta, in 1512 overleden, evenals zijn vrouw Graets van Eysinga. De een overleed op 24 juni, de ander op 4 juli. Het was weer een woelige tijd, want de Saksische overheersers bedreven veel moedwil in Friesland en kort na de dood van Focke en Graets bezetten zij ook 'Roptahuys toe Metzelwier'. Van brandstichting en plundering wordt echter niet als elders gerept, zodat dorp en stins niet erg geleden hebben. Maar wel mogen we de conclusie trekken, dat de Ropta’s meegedaan hebben aan de strijd tegen de indringers.
Als zovele edelen hebben ook zij tenslotte Karel V erkend als heer en de beloning bleef dan ook niet uit. Worp, de zoon van Focke, werd "vanwege de Roomse Keizerlijke Majesteit Grietman over Dongeradeel". (Roomse betekent hier Romeinse, want de keizers beschouwden zich als opvolgers van de keizers van het Oude Romeinse Rijk.)
Andreae meldt, dat van deze grietman nog een geschilderd portret bestaat van het jaar 1542, toen hij 38 jaar oud was. Het is in het Rijksmuseum in Amsterdam.
De grietman had naar het schijnt slechts één dochter, Cunera, die in het huwelijk trad met Christoffel von Sternsee, een hoofdman in dienst van de keizer. Hij was kolonel, bevelhebber van de dwangburcht in Harlingen en grietman vanwege de keizer over Barradeel.
Dit echtpaar had twee kinderen, Karel en Maria. De eerste was genoemd naar de Keizer, die als peet optrad en de dochter naar ’s keizers zuster, de landvoogdes Maria. Viglius van Ayta hield het meisje ten doop. "Maaycke Sternsee" kreeg van haar peettante rijke doopgiften.
Von Sternsee heeft aan zeer vele tochten van de Keizer deelgenomen en hij stond dan ook in zeer hoge gunst bij zijn meester. In 1560 is hij overleden, 5 jaar na Cunera.
Hun al genoemde zoon Carel bezat Ropta, maar door huwelijk ook Sjaerdemahuis te Franeker, waar hij met zijn vrouw heeft gewoond. Is de familie Rooms gebleven? Er komen althans klachten voor, dat een priester 'van de Maatschappij' (Jezuïet) geregeld op Roptastate zijn dienstwerk kwam verrichten en een van deze heren werd zelfs te Dokkum gearresteerd.
De 14e mei 1615 is Carel von Sternsee en Ropta overleden en hij liet de stins te Metslawier na aan Bocke van Humalda (een geslacht ook zeer bekend in de Dongeradelen), met de bepaling dat Bocke de naam van Sternsee zou aannemen, wat ook geschied is, want de zoon van Bocke en Trijn noemde zich Jr. Carel van Sternsee, eigenaar van Groot en Klein Ropta. Er was dus ook een Klein-Ropta, dat trouwens een honderd jaar eerder ook al genoemd werd. Een verschijnsel, dat dikwijls voorkwam. Soms was het een tweede stins voor een jongere tak, soms een boerderij bij het slot. Dit laatste was hier het geval.
De jonge Carel had slechts één dochter, die driemaal getrouwd is geweest. Onder haar gaat de glorie van Ropta al tanen en spoedig na haar dood (1711) wordt de stins door de erven verkocht en afgebroken (1731).
Het huis was volgens Foeke Sjoerds ongemeen sterk, met zware muren en van wijde en diepe grachten voorzien. De poort steunde op een gemetseld gewelf boven de gracht en dit gevaarte is eerst in de lente van 1769 afgebroken."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: A. Algra "De historie gaat door het eigen dorp"; Aantekeningen van J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Christianus Schotanus (1664); "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780; De site van Tresoar; Genealogieën van André A. Buwalda).
PLAATS: Metslawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BBF55234-CDDE-46A7-8EE0-990ED681E580}
SHAPE_Length: 533.9616558107729
SHAPE_Area: 16722.216545109375
Polygon: [...]
id:
377
OBJECTID: 377
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2124
UNI_NAAM: Jaersma
BUI_ID: 0
STI_ID: 124
STI_NAAM: Jaersma
STI_PLAATS: Metslawier
BP_ID: 6427
BP_NAAM: Jaarsma (E.)
PNN_ID: 388
PNN_NAAM: Jaersma of Unia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Het huis werd in 1771 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Evenals Wibalda is Jaersma een in de 15de eeuw opgegeven hoofdelingenhuis, en ook in dit geval is de eigendomsgeschiedenis van de gelijknamige familie naar de 16de-eeuwse eigenaars niet precies bekend.
In 1417 verklaarde Jarich Jarixsma te Metslawier dat Alyka Roorda van Genum goederen verkocht had om Auke Sjoerdsma te Lekkum uit de ban te bevrijden."
"In 1639 kochten de erven van Douwe Aylva Jaarsma sate en state met een cleyn huys ende twe hiemingen van de grietenijsecretaris Verspeeck; in 1640 waren zij eigenaar van Jaersma hornleger maar woonde Verspeeck er nog. In 1698 verhuurden de kinderen van Hobbo Esaias van Aylva het hornleger, waarop de stem lag en dat 2 pondemaat groot was."
"In de 18de en 19de eeuw stonden het herenhuis en de tuinen op Jaersma hornleger bekend als Unia state. De ligging bij de kerk en de brede gracht suggereren dat het hier om een belangrijke en oude machtspositie gaat. Het huis, gelegen binnen een gracht, werd in 1722 door Stellingwerf getekend. Er waren twee evenwijdige daken, een trapgevel, een onderkelderde opkamer en een pinakeltje op een hoek. Het huis werd in 1771 afgebroken. Het oude perceel Jaersma hornleger was toen weer leeg. De naam Jaersma werd toen, of al eerder bij het gangbaar worden van de naam Unia, op sate FC9 gelegd, die eveneens deel uitmaakte van het Aylva-Unia-complex."
PLAATS: Metslawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6AF82091-27C4-48CA-95B4-32D85C1722E0}
SHAPE_Length: 224.08020281703415
SHAPE_Area: 2816.275720034726
Polygon: [...]
id:
378
OBJECTID: 378
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2343
UNI_NAAM: Juwsmahuis te Camminghaburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 343
STI_NAAM: Juwsmahuis te Camminghaburen
STI_PLAATS: Leeuwarden
BP_ID: 6430
BP_NAAM: Juwsma (Sch. en E.)
PNN_ID: 316
PNN_NAAM: Juwsma- of Teekelehuis te Camminghaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed is lang appelatief als Jouwshuys, en later als Teekele huus aangeduid. Onder de oude naam Jouwsma staete ende landen of Juwsma komt het in 1565, 1664, 1700 en 1718 voor. Het is opgenomen vanwege de adellijke bewoners in de 15de en 16de eeuw."
"Vanwege de adellijke bewoning gedurende de 15de eeuw, lijkt het wel waarschijnlijk dat hier een stins heeft gestaan. Uit 1722 is er een afbeelding van Juwsma. Het gaat dan om een eenvoudige kop-hals-rompboerderij. Er zijn twee schoorstenen in het voorhuis. Bijzonder is de smalle schuur, die hoge opgaande stenen muren heeft, met onder de dakrand een reeks muurankers."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6B20DA5A-8A02-4E24-92F4-3A4AD4532A05}
SHAPE_Length: 389.71194377748725
SHAPE_Area: 8164.695000019968
Polygon: [...]
id:
379
OBJECTID: 379
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1184
UNI_NAAM: EYSSEMA
BUI_ID: 184
BUI_NAAM: EYSSEMA
BP_ID: 6456
BP_NAAM: Eyssema (Sch. en E.)
OPM_NAAM: Eysema (Van der Aa).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: (lemma Zwaagwesteinde) " - Vroeger stond hier de state Eysema."
"voorm. state, prov. Friesland, kw. Ooslergoo, griet. Dantumadeel, arr. en 4 u. O. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 1/2 u Z. ten O van Dockum, 1/4 u. N. O. van Zwaagwesteinde, waartoe zij behoorde. — Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boereplaats."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BE5B329A-C444-4728-9C8D-D0575E82D539}
SHAPE_Length: 562.9257588720983
SHAPE_Area: 13118.534999864884
Polygon: [...]
id:
380
OBJECTID: 380
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2073
UNI_NAAM: Bonga of Buynga
BUI_ID: 0
STI_ID: 73
STI_NAAM: Bonga of Buynga
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 6488
PNN_ID: 92
PNN_NAAM: Bonga of Buynga
OPM_NAAM: Contour van Boerderijplaats 6488 vanwege grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1423
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Taka Buynga was in 1423 eeheer in Dantumadeel."
"Tako Bonga of Buvinga werd in 1505 onder de "edelingen" van Dantumadeel gerekend. In 1511 was hij eigenaar van ondermeer Bonga in Dantumawoude en Rinsma in Driesum."
"De kleindochter van Jan Tadema en Bauck Bonga, Auckien Polman, verkocht in 1634 Buyngha state, sate en landen, met het stins, hovinge, bomen en plantagie aan Abbe Frederyks Gabbema, die het goed het jaar daarop doorverkocht aan dr. Johannes Reneman. Het werd toen omschreven als sekere sate en landen ... Buinga state genaamt ..., groot ongeveer 90 pondematen, mette eigendom van 't stins op de selve saete staende, sampt homey, hovinge en verdere plantagie. Reneman was in 1640 eigenaar.
In de 17de eeuw raakte de stins buiten gebruik. Op de kaart van Schotanus van 1718 is het huis naamloos, maar wordt het nog wel als geweesen aadelyke state met boerehuys aangegeven. Op het kadaster van 1832 is de state een gewone boerderij. Alleen een "laan of reed" aan de oostzijde van het erf en een strook "bosch" ten noorden ervan herinnerden toen nog aan het verleden."
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E6198F32-C481-499B-A3FA-71AAA97F1494}
SHAPE_Length: 378.96236072870147
SHAPE_Area: 8563.314080116563
Polygon: [...]
id:
381
OBJECTID: 381
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2076
UNI_NAAM: De stinswier op het Heechhiem
BUI_ID: 0
STI_ID: 76
STI_NAAM: De stinswier op het Heechhiem
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 6489
PNN_ID: 97
PNN_NAAM: stinswier op het Heechhiem
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour van Buitenplaats 6489 vanwege grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1369
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1369 was Dodo Ewingha de Dointhimwalda een van de grietmannen van het district Wininghe, dat de Noordelijke Nioghen en de Leppa omvatte en Wyns als vergaderplaats had. In 1423 waren de gezusters Betteka en Wapeka Ewyngha mede-erfgenamen van Ducko Onnama in Dantumawoude. Hij was ooit parochiaan in Damwoude geweest, maar leefde nu als kostganger in het klooster Klaarkamp. Volgens Teunissen was Ewingha de latere stemmende sate SC6. Deze was in 1640 eigendom van de erfgenamen van de grietman Aernsma. Achter de huisplaats geeft Schotanus in 1718 een stinswier aan. Ook de atlas van Eekhoff (1850) vertoont hier nog een kleine verhoging. In het begin van de 18de eeuw werd de sate it Heechhiem genoemd."
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E909A4BD-ADDE-416B-B802-7375A1A7E048}
SHAPE_Length: 401.5496341832689
SHAPE_Area: 9131.746505087987
Polygon: [...]
id:
382
OBJECTID: 382
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1141
UNI_NAAM: Donia
BUI_ID: 141
BUI_NAAM: DONIA
STI_ID: 78
STI_NAAM: Donia
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 6492
BP_NAAM: Donia (Sch. en E.)
SIF_ID: 66
SIF_NAAM: Donia State (Dantumawoude)
PNN_ID: 94
PNN_NAAM: Donia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: In 1631 geen sprake meer van een stins. In 1738 is het huis afgebroken. Het poortgebouw is blijven staan tot in de 20e eeuw (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Doyngha komt in Dantumawoude vanaf 1418 voor. Een deel van Doniagoed in 1487 als Doynghie fyf jerda; in 1511 de state als Donnye bisit, in 1543 als Donya guedt, in 1597 als Donia hornleger."
"Vanwege de dynamiek van het grondbezit tussen 1640 en 1850 valt de ligging van Donia niet eenvoudig uit de floreen- en stemcohieren af te leiden. De atlassen van Schotanus (1718) en Eekhoff (1850) geven de locatie echter duidelijk aan. In 1597 werd het omschreven als Donia hornleger mette huysinge, stins, porte enz.; in 1607 als een huisinge op Donia met hekken en stekken, bomen en plantage, hornleger, gracht en singel; in 1632 als Doniahuizinge, plaetse, hornleger, gracht, singel, hoff, bomen ende plantagie met nog een verhuurd huis en de eigendom van 70 pondematen; in 1654 als de groote heerlycke huysinge, meyers huisinge, de groot roodpandeckte schuire, zomerhuis, old en nye hoff, iperen bosch, zwaanejagt etc. De zwanejacht werd in 1694 omschreven als streckende van Mormertille tot Wouterstille. In 1850 bestonden de grachten van Donia nog, terwijl ook het poortgebouw, tot woonhuis verbouwd nog lang heeft bestaan."
SIF: "Waarschijnlijk stons op de plaats van deze State eerst een stins, die mogelijk uit de 15e eeuw stamt, maar in elk geval in de 16e eeuw al bestond."
"De oudste vermelding van de naam Donia komen we in 1421 tegen. In dat jaar wordt Dowa Doyngha vermeld, als grietman (van Duntumadeel (?)) en hij woont te Dantumawoude."
"In 1511 wordt als op één na grootste grondeigenaar Worp Donia genoemd, die veertig pondemaat venen bezit en daarnaast achttien pondemaat zaailand en vier en twintig pondemaat mieden (?), die hij zelf bebouwt."
"De State werd vervolgens eigendom van een andere dochter van Siverdt van Heemstra, die trouwde met Marten van Schonenberg. Zij krijgen een dochter Atke, die in 1597 'Donia State mette huijsinge, stins, porte enz.' verkoopt aan Wijger Folkertsz, maar om de één of andere reden wordt die verkoop weer ongedaan gemaakt. Tien jaar later, in 1607, verkoopt Atke van Schonenberg opnieuw de State, nu aan hopman Taecke Pyeuwesz."
"Daarna vindt er een verkoop plaats in 1631 aan Bonefaes van Scheltema en Frouck van Goslinga, maar van een stins is dan geen sprake meer."
"(…) in 1654 in de verkoop gedaan. Het goed wordt dan omschreven als 'met de groote heerlijcke huijsinge, meijers huisinge, de groot roodpandeckte schuire, zomerhuis, old ende bije hoff, iperen bosch, zwaanejagt etc.'. De nieuwe eigenaar Tjerck van Scheltinga liet het volgend jaar een nieuwe poort bouwen."
"De kaart van Halma geeft het huis nog weer en tien jaar later wordt het door de erfgename van Tjaerdt als eigenaresse bewoond. In 1738 lijkt het afgebroken te zijn, omdat de meijer van de landerijen ook de gebruiker is van het hornleger. In 1758 is het hornleger onbehuisd.
Het poortgebouw heeft langer stand gehouden volgens Teunissen en was tot in de vorige eeuw in gebruik als woonhuis.
Ook Ds. Potter maakt in zijn "Wandelingen" melding van deze poort: 'gewezen poort in woonhuis veranderd in het land nabij de kerk'. Hij schrijft overigens ten onrechte dat het tot Bonga State behoord heeft."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Herma M. van den Berg, De Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Noordelijk Oostergo, Dantumadeel, 1984, 254 blz.).
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E617BC78-DB18-4390-9446-198766942DF3}
SHAPE_Length: 378.2515566090423
SHAPE_Area: 7990.755000025295
Polygon: [...]
id:
383
OBJECTID: 383
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1142
UNI_NAAM: Botnia of Buttema, met wier
BUI_ID: 142
BUI_NAAM: BOTNIA
STI_ID: 74
STI_NAAM: Botnia of Buttema, met wier
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 6493
BP_NAAM: Botnia (Sch. en E.)
SIF_ID: 32
SIF_NAAM: Botnia State
PNN_ID: 93
PNN_NAAM: Botnia of Buttema, met wier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1477
JR_SIF: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam kwam Bottama in 1431 voor; als Buttema huus en Bottema werd het goed respectievelijk in 1477 en 1543 genoemd. In 1622 en later heette het Botnia. Bij Botnia wordt in 1640 een stinswier genoemd, zodat op Botnia hoogstwaarchijnlijk al vroeg een stins stond. Tegelijk wijzen de ligging en de eigendomsverhoudingen op een nauwe band met het aangrenzende Onnemahuis."
"In 1505 woonden Worp Donia alias Ytsma en zijn zoon Douwe Donia beiden als edellieden te Dantumawoude. Worp op het van zijn eerste vrouw afkomstige Donia en Douwe op Bottema, afkomstig van Worps tweede vrouw Frau Gatzesdr Juwsma. Bottema, dat in 1511 niet met name genoemd wordt, was toen 70 pondemaat fennen, 12 pondemaat bouwland en 12 pondemaat hooiland groot."
"In 1543 wordt vermeld dat de pastoor uit Bottema een jaarlijks rente van een goudgulden kreeg."
"In 1622 verkocht Popck Itsma's kleindochter Atke van Schonenburch de herlycke saete ende state landts Bottnia genaempt ... metten visschernye, swanejacht, ... twie hoven, huysinge, hecken, heckstokken, den poorte, graft, cingel ende horneleger aan Abbe Freercks (Gabbema) en zijn vrouw en twee andere echtparen."
"Evenmin als Donia valt Botnia eenvoudig te localiseren door middel van de floreenadministratie. Schotanus geeft in 1718 de ligging echter aan: direct ten westen van Donia. Zoals gezegd, was Botnia oorspronkelijk waarschijnlijk een afsplitsing van Onnema. Dan betreft het de ontginnings-en eigendomsgeschiedenis. Wat betreft de bewoning en de verdedigbaarheid was Botnia echter al vroeg een zelfstandig huis naast Onnema en Donia. Dat blijkt uit de aanwezigheid van een stinswier, waarschijnlijk dicht bij Botnia. De stinswier wordt genoemd in het stemcohier. In 1640 rustten op Botnia namelijk twee stemmen: SC9 op de zathe en SC10 op 't corpus aen de wier ... daer af de landen samen met de sate werden gebruikt."
SIF: "De State komt voor het eerst in 1543 voor."
"In 1431 komen we een Juw Bottema tegen, die grietman van Dantumadeel is. Of hij iets met Botnia-state te maken heeft gehad is onduidelijk. Pas in 1543 wordt Bottema vermeld in het Beneficiaalboek. In 1621 kopen Abbe Frericksz (Gabbema), dr. Theodorus Marssum en dr. Matthias van Vierssen en hun vrouwen de state 'Bottnia' met wat er bij behoorde zoals 'visscherye, swannejacht, den poort, graft ende cingell en twee hovingen' van Atcke van Schonenburgh en haar twee kinderen.
Waarschijnlijk was de State eigendom van Worp (Ydtsma) van Donia en vererfde de State op zijn kleindochter Atcke van Schonenburg, die getrouwd was met Carel van Esserden.
Matthias van Viersen doet in 1630 zijn derde deel in de state over aan zijn mede-eigenaren. De andere twee eigenaren verkopen de state vervolgens aan dr. Tiete van Galema: de state was toen 127 pondemaat groot en bewoond door Foecke Rinnertsz. Deze blijkt volgens het Stemkohier in 1640 eigenaar te zijn van twee stemmende hornleggers, waarvan een wordt aangeduid als "'t corpus aan de wier". Dit zal het door Schotanus getekende wier zijn ten oosten van Donia.
Een dochter van Foecke Rinnertsz verkocht in 1654 Botnia met onder andere de gracht, de 'cingel' en het 'old en jong hoff' aan dr. Hans van Wijkel te Leeuwarden.
In 1698 is Tjaerd van Aylva eigenaar en Godefidus Scheltinga's weduwe de bewoonster volgens het Stemkohier. Zij had in 1694 de Donia State verkocht en vervolgens haar intrek op Botnia genomen, dat kleiner was.
Samenvattend lijkt het gewettigd aan te nemen dat Botnia een afsplitsing geweest is van Donia State en dat mogelijk zelfs beide huizen aan de (zuidelijke) weg door de wouddorpen zijn voortgekomen uit het oorspronkelijke Oenema-goed dat noordelijk van die weg gelegen was.
Aan de hand van het Atlas van Schotanus weten we dat Botnia State ten westen van Doniastate stond. Het wordt door hem aangegeven als gewezen adellijke state met boerenhuizing."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Herma M. van den Berg, De Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Noordelijk Oostergo, Dantumadeel, 1984, 254 blz.).
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F4761816-48BC-4746-AA8B-609CFBB87328}
SHAPE_Length: 507.9525538746068
SHAPE_Area: 15203.955000018776
Polygon: [...]
id:
384
OBJECTID: 384
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2072
UNI_NAAM: Aesgema
BUI_ID: 0
STI_ID: 72
STI_NAAM: Aesgema
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 6615
SIF_ID: 5
SIF_NAAM: Aesgama State
PNN_ID: 91
PNN_NAAM: Aesgema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Als contour is de Boerderijplaats genomen waarin de locatie uit Stinzen is geplaatst. SIF plaatst de locatie echter ten noorden van de Doniaweg, op nr 73. Op deze locatie is geen Boerderijplaats geplaatst.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De oude state is voor 1845 (vermoedelijk 1765) afgebroken en vervangen door een nieuw huis (Plantenhove). Dit is in 1906 vervangen door een boerderij (Noomen, SIF).
JR_NOOMEN: <1467
JR_SIF: <1467
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hessel Aesgama ruilde in 1467 veen tegen hooiland met Gatze Juwsma in Rinsumageest. Of Hessel op Aesgama in Dantumawoude woonde, wordt niet vermeld. Jasper Aesgama was in 1511 eigenaar van 74 pondematen die hij zelf gebruikte. In 1543 werd het Jaspar Aesgema guedt genoemd; jaarlijks werd er een floreen aan de pastorie van betaald."
"Aesgema in Dantumawoude is interessant omdat het de stins was van een familie op de uiterste "onderrand" van de adel."
"Over de geschiedenis van de Aesgemastins in de 16de eeuw is verder nog weinig bekend. In 1523 kocht Jasper 2 pondematen bouwland bij zijn huis. In 1531 kochten Jasper Asghama en Thyepk zijn vrouw een stuk weiland in Dantumahemrik van Eesgha Asgama en diens moeder Heympk. Tyepk kocht als weduwe in 1538 het recht van overpad langs Aesge Aesgama's huis. Hij lijkt de buurman te zijn geweest. Blijkens het beneficiaalboek van 1543 grensde kerkeland op de westzijde van Dantumawoude in het westen aan land van Aesge en Jasper Aesgema. De door Teunissen voorgestelde ligging van Aesgema op sate SC17/FC14 is daarom wel waarschijnlijk. In 1640 was Johannes Wygers eigenaar en gebruiker van SC17/FC14. Aan het einde van de 18de eeuw werd op land van SC17/FC14 en het ten oosten daaraan grenzende SC16/FC11 door Pieter Adrianus Bergsma, grietman van Dongeradeel, het huis Plantenhove gesticht."
SIF: "De Aesgama State stond op de plaats waar zich nu de Linia's hoeve bevindt, aan de Doniaweg nr. 73 in Damwoude, gemeente Dantumadeel."
"De Aesgama State wordt voor het eerst in 1467 genoemd."
"De geschiedenis van Aesgama State vangt aan met Hessel Aesgama, die in 1467 een landruil aanging met Gaithie Iwesma uit Rinsumageest."
"Pas in 1640 is er weer iets bekend over de State. Eigenaar is dan oud-hopman Taeke Lieuwesz; in 1698 is ook dit goed in handen van Tiaerd van Aylva te Rinsumageest, die het huis verhuurt. Ook na zijn dood wordt het huis door zijn erfgenamen verhuurd, onder andere door mevr. Juliana Wilhelmina van Schratenbach in het midden van de 18e eeuw.
Via haar erfgename kwam het huis in handen van J.B. de Coninck die het verkocht aan secretaris Willem Bergsma; deze was het slechts om de kennelijk tot het hornleger behorende stem te doen. Hij doteerde het geheel aan zijn zoon P.A. Bergsma onder voorwaarde dat 'de schenker an sig behoudt de materialen tot de huisinge behoorende, die de schenknemer tot zijn kosten af zal breken'."
"Pieter Adrianus Bergsma stichtte een nieuwe behuizing op het oude hornleger en veranderde de naam in Plantenhove."
"Het goed wordt dan (1845) verkocht aan Broer P. Plantenga en omschreven als 'een aanzienlijk en zeer aangenaam gelegen buitengoed met een hechte en welonderhoudenen Heerenhuizinge, voorzien van onderscheidene net behangen kamers, twee ruime woonkelders, twee wijn- en een provisiekelder, een ruime keuken, twee koets- en wagenhuizen'. Voorts 'een grote bloemenkast, broeibakken, een tuinmanshuis, een orangerie, honderd zware opgaande eiken en andere boomen, een vischvijver en Berg'.
De Plantenga's hebben er slechts zeven jaar gewoond en deden het huis over aan notaris van Riesen, die de overtuin liet uitroeien. Ook zijn opvolger notaris W.H. Hellema bewoonde Plantenhove. Diens zoon H.W. Hellema liet Plantenhove afbreken in 1906 en vervangen door een boerderij, die de naam Linia's Hoeve kreeg. In 1929 verkocht hij het huis aan de 'Chr. vereniging tot verzorging van ouden van dagen', de Talma-Stichting.
Helaas is er geen afbeelding bewaard gebleven van de Aesgama State.
Van Plantenhove is een oude foto bewaard gebleven. Op deze foto zijn we het huis, waarop in jaartalankers het jaartal 1765 zichtbaar is. Dit is waarschijnlijk de stichtingsdatum van het huis.
Het bestond uit een onderkelderde hoofdvleugel met licht voorspringend middenrisaliet, dat in een hoge zogenaamde Vlaamse gevel eindigde. Deze had een klokgevelvorm en bevatte twee vensters boven elkaar, waaruit blijkt, dat het hoge dak van de hoofdvleugel een zolderverdieping en een vliering bevatte. Op de hoeken stonden grote schoorstenen met borden. De hoofdverdieping was langs een bordes met sierlijk gesmede leuningen bereikbaar. De vensters hadden in de laatste fase van het huis 6 ruiten. Ter zijde waren nog voorspringende dienstvleugels, die aan de voorzijde blind waren, daar er treillages voor klimplanten tegen waren aangebracht. De linkervleugel haad aan de achterzijde een schoorsteen, aan de rechtervleugel ontbreekt deze.
Voor het huis ziet men tussen twee bomen een tuinbeeld dat zich nog in de tuin bevindt van de in 1906 gebouwde Linia's Hoeve. Het stelt een grotendeels naakte jonge faun voor, slechts omgord door een leeuwenhuid; de rechterhand is onhoog geheven en draagt een kruik, de linker rust op een wingerdstam met druiven. Van Plantenhove zullen voorts nog afkomstig zijn de hekpalen met 18e eeuwse bollen, waarvan er 3 nog gaaf zijn. In de tuin staan er nog 2 op lage voetstukken.
Achter het op het oostelijk aangrenzende terrein, dat mogelijk tot Plantenhove heeft behoord staat een rechthoekig gebouw met verdieping onder zadeldak tussen topgevels en met vensters verdeeld door roeden in kleine ruiten. Mogelijk was dit het tuinmanshuis met oranjerie, dat in 1845 genoemd wordt. Ervoor ligt een cirkelronde vijver.
Op het terrein staat ook nog een theekoepel, die uit de 20e eeuw dateert."
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7F0FA686-C19A-4DF3-A142-628A56845738}
SHAPE_Length: 305.4846381777727
SHAPE_Area: 5004.939999989085
Polygon: [...]
id:
385
OBJECTID: 385
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1182
UNI_NAAM: GLINS
BUI_ID: 182
BUI_NAAM: GLINS
BP_ID: 6644
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour bevestigd door Van der Aa: in eigendom bezeten en bewoond door den heer S. Ijselstein (komt overeen met kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "GLINS, state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Leeuwarderadeel, arr., kant. en 1 u. Z. O. van Leeuwarden, 15 min. N. O. van Hempens.
Deze state beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte van 3 bund. 93 v. r. 60 v. ell., en wordt thans in eigendom bezeten en bewoond door den heer S. IJselstein."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C2A23E30-21E7-4DAA-84EF-154B0C1AB09B}
SHAPE_Length: 697.5392504601197
SHAPE_Area: 11902.771534853355
Polygon: [...]
id:
386
OBJECTID: 386
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1183
UNI_NAAM: HIDDEMA
BUI_ID: 183
BUI_NAAM: HIDDEMA
BP_ID: 6646
BP_NAAM: Hiddema (Sch. en E.)
SIF_ID: 142
SIF_NAAM: Hiddema State
PNN_ID: 227
PNN_NAAM: Hiddema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1300
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Hempens zou volgens Schotanus (1664) de kerk gesticht zijn door twee susters op Hiddema State. In de latere locale geschiedschrijving wordt dit steeds herhaald. Onduidelijk is nog de herkomst van deze traditie."
SIF: "Deze stins werd mogelijk al in de dertiende eeuw gebouwd."
"In de ’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden’ is vermeld dat “De Kerk deezer plaats is ter eere van St. Marten gesticht, door twee Zusters, woonachtig op Hiddema State, onder deeze Parochie”. Dat was al in de dertiende eeuw. In de fundamenten van de boerderij zijn oud Friese kloostermoppen verwerkt die uit die tijd stammen.
In 1698 zijn de heren Sjuck Gerrolt en Taco van Burmania als curatoren over jonker Duco Gerrolt van Burmania, heer van Camminghaburch, in het bezit van de het stemrecht dat op deze state rust. In 1700 staat Duco Gerrolt zelf als eigenaar vermeld in het floreenkohier. Gebruiker is dan Pijtter Broers. Of de state dan nog bestaat wordt er niet bij vermeld, maar waarschijnlijk was die toen reeds verdwenen.
In de 19e eeuw werd de boerderij bewoond door de destijds in West-Europa alom bekende veehandelaar Pieter Annes Boersma, ook wel Pieter Annes van Hempens genoemd. Hij verhandelde veel Fries rundvee naar Holland en exporteerde rundvee naar diverse landen. Naar Engeland zelfs zoveel dat hij in Londen een eigen makelaar had aangesteld. Maar ook trok hij ieder jaar “met eene onoverzienbare menigte” klaveren naar Drachten, waar hij ze verkocht aan Pruissische handelaren die ze naar Polen vervoerden. Boersma werd een rijk man door deze handel, hoewel hij de lagere school nooit had afgemaakt en niet kon lezen, schrijven of boekhouden.
In 1960 ontdekte de toenmalige eigenaar B. de Boer op het terrrein naast de boerderij een gedempt gat met een doorsnee van een meter. Het bleek een 4 meter diepe put te zijn en op de bodem werden acht puntgave kogelpotten uit de twaalfde eeuw gevonden. De potten zijn aan het Fries Museum geschonken."
"Van de state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {12A79CF5-65E9-4BBA-8999-647DD02369F1}
SHAPE_Length: 385.09223191418573
SHAPE_Area: 6579.99000018876
Polygon: [...]
id:
387
OBJECTID: 387
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2293
UNI_NAAM: Groot Hemrikseind
BUI_ID: 0
STI_ID: 293
STI_NAAM: Groot Hemrikseind
STI_PLAATS: Warga
BP_ID: 6656
BP_NAAM: Gr. Hemriksend (E.)
PNN_ID: 616
PNN_NAAM: Groot Hemrikseind
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding is van 1452: thoe Hemrickes-ende; gelegen dus "aan de rand van het dorpsgebied" van Warga. In de 15de eeuw was het woonplaats van de Aytta's uit Roordahuizum, die het erfden van hun verwanten Thoe Hemrikseind. In de 17de eeuw stond er een "adellijke hofstede"."
"De oudste eigenaar is Buche thoe Hemrikseind, die leefde rond 1400. Fercke Aytta vestigde zich na zijn huwelijk met diens dochter Syts Buchesdr thoe Hemrikseind op Groot Hemrikseind. Volgens Viglius' biografie liet hij de state door een stins en een gracht versterken."
"Hoewel Hemrikseind in de 17de eeuw niet meer door de eigenaars zelf werd bewoond werd het op de kaarten van 1698 en 1718 wel als adelyke hofstede binnen ruime singels afgebeeld. Met Groot Palma en Oud Roorda onderscheidde Groot Hemrikseind zich nog in de 19de eeuw door een brede gracht van de overige Wargaaster boerderijen."
PLAATS: Warga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6260F9AD-21DB-4C28-A821-25A0EBEB34A6}
SHAPE_Length: 731.6086950167036
SHAPE_Area: 22037.40250033144
Polygon: [...]
id:
388
OBJECTID: 388
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1293
UNI_NAAM: Tjepma
BUI_ID: 293
BUI_NAAM: TJEPMA
STI_ID: 292
STI_NAAM: Tjepma
STI_PLAATS: Roordahuizum
BP_ID: 6660
BP_NAAM: Tjepma - It Langstek / Het Langstok (Sch. en E.)
PNN_ID: 534
PNN_NAAM: Tjepma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1477
OPM_JAAR: Eind 18de, begin 19de eeuw verrees de huidige kop-hals-romp-boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam van de bewoners komt Tiebbama in 1477 voor. In 1601 heette het goed die state ende sate van Tjepma. In de 17de en 18de eeuw gold het huis als adellijke state. Het is hier opgenomen omdat de bewoner in 1477 grietman was."
"Een kleindochter van Jarich van Tyepma, Eustacia van Hemert, maakte in 1601 haar testament, waarin ze Tjepma omschreef als die state ende sate van Tjepma ... metten huysinghe ende boomgaert ende landen en bepaalde dat den seluen state, met den gevolgen van dien, blyuen verbonden ende subiect den familie daer van den seluen state is gecomen; de state zou dus niet verkocht of bezwaard mogen worden. Eustacia's zoon Eustachius van Quarebbe was in 1640 eigenaar van de state, die toen was verhuurd. In 1664 werd het goed onder de "edele staten" gerekend. Ook de kaart van 1718 laat de state binnen singels zien. Als synoniem van Tjepma wordt in 1718 en 1850 it Langstek al eer Tjepma genoemd. In een koopbrief van 1750 wordt naast de zathe, herenhuizinge en schuur ook een poort genoemd. In de 18de eeuw werd Tjepma een boerderij. Eind 18de, begin 19de eeuw verrees de huidige kop-hals-romp-boerderij. Tot op heden is het erf door een brede gracht omgeven."
PLAATS: Roordahuizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4CD39C2E-B4C2-4A51-A730-754257F75F19}
SHAPE_Length: 733.8938947180094
SHAPE_Area: 29290.775000015274
Polygon: [...]
id:
389
OBJECTID: 389
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1289
UNI_NAAM: MELLAMA
BUI_ID: 289
BUI_NAAM: MELLAMA
BP_ID: 6690
BP_NAAM: Gr. Mellema (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "MELLEMA (GROOT-) of Groot-Mellema, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Idaarderadeel, arr. en 3 u. Z. van Leeuwarden, kant. en 1 1/2 u. O. van Rauwerd, 1/2 u. N. O. van Grouw, waartoe zij behoorde.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerenwoning. De daartoe behoord hebbende gronden, beslaande eene oppervlakte van 42 bund. 24 v. r. 25 v. ell., worden thans in eigendom bezeten door den Heer Gerben Bruinsma, woonachtig te Warrega."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FB5AB2CE-ADFE-4894-AEB3-297D10FAB1AB}
SHAPE_Length: 700.7680958150323
SHAPE_Area: 15179.184740003235
Polygon: [...]
id:
390
OBJECTID: 390
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1219
UNI_NAAM: HAARSMA
BUI_ID: 219
BUI_NAAM: HAARSMA
BP_ID: 6720
BP_NAAM: Haarsma (Sch.)
SIF_ID: 114
SIF_NAAM: Haersma State (Oostermeer)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: <1645
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De familie Van Haersma verwierf in de gemeente Smallingerland grote bekendheid. De tak van de familie in Oostermeer ‘deed’ het minder goed. Niet alleen financieel maar zeker ook wat nageslacht betreft, boerden zij minder goed dan de Smallingerlandse tak van de familie.
Rond 1645 is de state eigendom van Meijert Eerckes van Haersma en zijn vrouw Sjoertie Piers Rinckema.
Dertig jaar later, rond 1675, wonen zoon Ericus Meijerts van Haersma en zijn vrouw Anna Clara Canter op Haersma State. Anna Clara erft Canter State te Driesum van haar vader, dus door dit huwelijk breidt Ericus zijn grondbezit behoorlijk uit. In 1698 is hij ondermeer eigenaar van de stemmen 4 en 5 te Dantumawoude. Hij is volmacht op de Landdag voor Dantumadeel, ouderling te Driesum en lid van de Synode te Heerenveen. In 1688 wordt hij burgemeester van Harlingen en is daar lid van de Admiraliteit. Zij wonen ’s zomers afwisselend op Canter State te Driesum en op Haersma State te Oostermeer. In de winter wonen ze veelal in Harlingen.
Na de dood van Ericus omstreeks 1720 gaat Anna Clara permanent op Canter State wonen en laat Haersma State aan haar dochter Aurelia, die getrouwd is met haar neef, ritmeester Johannes Petrus Poutsma. Deze laatste laat tussen 1708 en 1718 een nieuw "herenhuis" bouwen dat ook Haersma wordt gedoopt. Johannes sterft in 1723 en is in de nacht van 25 op 26 mei van dat jaar in de kerk van Oostermeer begraven. Dat was destijds mode onder de rijken. Hoe later in de nacht de begrafenis was, hoe hoger de status van de overledene.
Zijn weduwe blijft in Oostermeer wonen, maar verkoopt het prachtige nieuwe huis aan jonkheer Jetze Baerdt van Sminia. Deze koop wordt als volgt beschreven:
"De Heerenhuisinge met hovinge, singels, boomen en Plantagiën met de stecken en homeyen, het gestoelte in ’t choor van der kerk tot Oostermeer, doch buiten de graven in de kerk; een zathe lands bij Jan Beerents als meyer gebruikt (de slotplaats); zekere huisinge "het klein blauwhuis" bij Hoeke Haiis als meyer in gebruik, bestaande in een camp land voor het huis en twee fennen op de meerswal, alles tezamen voor 20.000 car. gulden".
Jetze Baerdt van Sminia overlijdt in 1771 en het huis wordt eigendom van zijn zoon Hobbe Baerdt van Sminia en in 1786 is het eigendom van A.J. (Arend Johannes?) van Sminia, secretaris van Gedeputeerde Staten van Friesland.
De "Tegenwoordige Staat van Friesland" vermeldt in boek 2 op pagina 295 in 1786 bij Oostermeer:
"Bij dit dorp ligt ook eene vermaakelijke plantagie en buitengoed, thans aan den Welgeb. Heere A.J. van Sminia, Secr. der Ed. Mogende Heeren Staaten van Friesland, toebehorende"."
(bron: Jan Leemburg; Archief St. Christophorileen tot Oldehove
Historisch Centrum Leeuwarden; Website van Tresoar; "Tegenwoordige Staat van Friesland"; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra; Genealogie van Gerrijt van Belcum, door J. Leemburg; Archief J. Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9BA51B18-1A10-4747-B3AA-C06A4C4CEC2E}
SHAPE_Length: 232.4711557608816
SHAPE_Area: 3172.497059331436
Polygon: [...]
id:
391
OBJECTID: 391
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2457
UNI_NAAM: Douma
BUI_ID: 0
STI_ID: 457
STI_NAAM: Douma
STI_PLAATS: Oldeboorn
BP_ID: 6795
BP_NAAM: Douma (Sch. en E.)
PNN_ID: 437
PNN_NAAM: Douma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De contouren van Boerderijplaatsen 6795 en 6796 zijn samengevoegd. 6795 staat te naam als Douma (zie Eekhoff en Schotanus). Op 6796 (naamloos) is de locatie uit Stinzen geprojecteerd. Schotanus geeft hier een wier aan.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In het midden van de 15de eeuw was Focke Eeskes te Oldeboorn betrokken bij vele veten in de Boorne-streek; ook was hij grietman van Opsterland. Zijn dochter Riem trouwde met Douwe Oenema alias Douwema (overleden 1488) uit Terkaple; zij vestigden zich waarschijnlijk op het goed van Focke Eeskes te Oldeboorn. Hun zoon was de bekende politicus en kroniekschrijver Jancko Douwama.
Douwe of Jancko Douwema zullen de stichters zijn geweest van de in 1543 voor het eerst genoemde prebende Kruis- of Doumaleen. Aan de machtsbasis van Focke Eeskes herinnerde in 1718 de (voor 1853 afgegraven) stinswier naast de state."
PLAATS: Oldeboorn
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {865D6151-ABE9-43E0-B02F-7EA043B78D4C}
SHAPE_Length: 644.2551109959744
SHAPE_Area: 10646.071050161236
Polygon: [...]
id:
392
OBJECTID: 392
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1308
UNI_NAAM: OENEMA
BUI_ID: 308
BUI_NAAM: OENEMA
BP_ID: 6996
BP_NAAM: Oenama (Sch.) / Oenema of Roordahuis (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1700
OPM_JAAR: Van der Aa: "Deze state, welke in den aanvang der vorige eeuw nog in zijn haven en singels lag."
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "OENEMA, voorm. state. prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Utingeradeel, arr., kant. en 3 u. N. W. van Heerenveen, N. van Terkaple.
Deze state, welke in den aanvang der vorige eeuw nog in zijn haven en singels lag, toebehoorende aan het adellijk geslacht van Albama, is later genoemd Roordahuis of het Roodhuis, ofschoon reeds van zijn vorig aanzien geheel beroofd en eindelijk geheel gesloopt."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {ADF514B1-B2BE-4A57-9EBA-CCC6292B4046}
SHAPE_Length: 969.1861665774293
SHAPE_Area: 18441.530000086575
Polygon: [...]
id:
393
OBJECTID: 393
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1310
UNI_NAAM: Abbema
BUI_ID: 310
BUI_NAAM: ABBEMA
STI_ID: 454
STI_NAAM: Abbema
STI_PLAATS: Akmarijp en Sint_Jansga
BP_ID: 7004
PNN_ID: 19
PNN_NAAM: Abbema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1664 aangegeven als "vernietigde edele state (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Abbema ontleende zijn naam aan de eigenaar in het midden van de 16de eeuw; in 1664 aangegeven als "vernietigde edele state". In 1511 en 1700 was Abbema met 100 pondemaat het grootste bedrijf van Akmarijp en Sint-Jansga. Ede Romckes, bierbrouwer en burgemeester van Sneek was toen de eigenaar. Hij is bekend omdat hij in 1520 met enkele anderen een bedevaart naar Jeruzalem maakte, waarvan een verslag bewaard is. In 1523 was Eede Romkis die in Sneeck vaeck borghemeyster hadde gheweest in de oorlog tussen de Geldersen en de Bourgondiërs in ballingschap gegaan. In 1598 behoorde het goed, inmiddels Abbema geheten, aan Sypcke van Abbema, een kleinzoon van Ede Romckes' kleindochter Rinck Jelmersdr. In 1700, 1832 en 1850 was Abbema een boerderij. Of er ooit een verdedigbaar of representatief huis heeft gestaan, is niet bekend."
PLAATS: Akmarijp en Sint_Jansga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {68D519D5-B2A8-4074-930A-7CABDA868094}
SHAPE_Length: 465.16478855876727
SHAPE_Area: 7594.304979985812
Polygon: [...]
id:
394
OBJECTID: 394
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1313
UNI_NAAM: UNIA
BUI_ID: 313
BUI_NAAM: UNIA
BP_ID: 7012
BP_NAAM: Unia (E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen en SIF.
Van der Aa: "UNIA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Utingeradeel, arr., kant. en 2 1/2 u. N. W. van Heerenveen, te Akmarijp."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9935BF68-34EF-4339-9FBA-16EABA082C05}
SHAPE_Length: 310.4122890893639
SHAPE_Area: 5786.139999941401
Polygon: [...]
id:
395
OBJECTID: 395
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1312
UNI_NAAM: Molla
BUI_ID: 312
BUI_NAAM: MOLLA
STI_ID: 455
STI_NAAM: Molla
STI_PLAATS: Akmarijp en Sint_Jansga
BP_ID: 7013
BP_NAAM: Molla (E.)
PNN_ID: 20
PNN_NAAM: Molla
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1664 aangegeven als "vernietigde edele state" Molla (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De in 1664 aangegeven "vernietigde edele state" Molla te Sint-Jansga dankte zijn naam hoogstwaarschijnlijk aan de zeldzame voornaam Molla in de familie Rypkema."
"Een kleinzoon van deze Molla bewoonde in 1511 een sate onder Akmarijp/Sint-Jansga, waarschijnlijk Molla state."
"Eekhoff identificeerde in 1850 Molla met floreennummer FC19. Deze localisatie is mogelijk indien we aannemen dat in de floreenadministratie ten gevolge van de extensivering van het grondgebruik in deze omgeving tussen 1700 en 1850 verschuivingen zijn opgetreden. Het kerkeweer (de pastorie) is FC16; ten zuiden daarvan zouden Bavema en Bangma oorspronkelijk de nummers FC17 en FC18 gehad kunnen hebben. Direct ten zuiden daar weer van lag dan Molla, FC19. Afbeeldingen zijn niet bekend; de kaart van 1664 lijkt de enige visuele weergave te zijn."
PLAATS: Akmarijp en Sint_Jansga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {24B7BDB7-2BA3-490B-838E-1A586FC03293}
SHAPE_Length: 437.656278555859
SHAPE_Area: 8854.335000013894
Polygon: [...]
id:
396
OBJECTID: 396
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1330
UNI_NAAM: Grovestins
BUI_ID: 330
BUI_NAAM: GROVESTINS GALAMA
STI_ID: 252
STI_NAAM: Grovestins
STI_PLAATS: Koudum
BP_ID: 7133
BP_NAAM: Grovestins nu v.d. Waijens (Sch.) / vr. Galamastins (E.)
SIF_ID: 108
SIF_NAAM: Grovestins (Koudum)
PNN_ID: 300
PNN_NAAM: Grovestins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Deze locatie betreft de Grovestins. De Galamastins was (volgens Noomen/Stinzen) ten zuidwesten van deze locatie gelegen (zie locatie 2251).
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Restanten van deze State bevinden zich in het 'doktershuis' (SIF).
JR_NOOMEN: <1660
JR_SIF: 1450-1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een derde state die door grietmannen werd bewoond, was Grovestins van Jarich van Grovestins, grietman van 1660 tot 1672. Dit huis was later eigendom van de grietmannen Jacobus van der Wayen (1688-1743) en A.J. de Beere (1779-1787)."
SIF: "De Grovestins komt voor het eerst in de tweede helft van de 15e eeuw voor."
"Er zijn door Jacobus Stellingwerf in 1722 en 1723 twee states getekend die te Koudum stonden. Het is niet precies duidelijk welke de Grovestins State is. Bij de ene tekening staat: 'huis van den ouden heer Frederik van Vierszen te Koudum' en bij de andere: 'het huis dat aan de heer Jacob van der Wajen, grietman van Hemelumer Oldevaert behoort'.
In 'De Tegenwoordige Staat van Friesland' staat vermeld: "Doch in 'Noorden der buurt', heeft men nog de State Grovestins, die in laater tyd merkelyk versierd is door den Grietman Van der Waaien, die niet alleen het huis fraai verbouwd, maar ook verscheiden schoone hovingen en plantagien by 't zelve beeft gevoegd...".
Aan de hand hiervan zouden we kunnen veronderstellen, dat 'het huis van de heer Jacob van der Wajen' de Grovestins State betreft.
In de tweedehelft van de vijftiende eeuw komen we een oude stins tegen, van de vermaarde vechtersbaas Igo Galama, die tijdens de partijschappen voortdurend op veldtocht was. Restanten van deze stins zouden zich bij dit huis bevonden kunnen hebben.
De state van Van der Waaijen is een rechthoekig bouwwerk van twee bouwlagen op een souterrain en met een schilddak met hoekschoorstenen. Aan weerszijden van de ingangspartij zijn er twee raamvakken. De deur heeft een geblokte omlijsting met bovenlicht en het bovenliggend venster heeft een barokke omlijsting. Daar weer boven is een grote dakkajuit uitgebouwd met een balustrade; wellicht werd de kajuit ook gebruikt als belvédêre. Aan de hand van de afbeelding uit 1723 vermoeden we dat deze state gebouwd is gedurende de laatste tientallen jaren van de zeventiende eeuw.
Van dit huis resteren in het zogenaamde doktershuis nog enkele gedeelten."
(Bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Koudum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FAF88C59-7BF8-4396-B409-DDB6CABB3D76}
SHAPE_Length: 428.4559467555293
SHAPE_Area: 11254.122914959304
Polygon: [...]
id:
397
OBJECTID: 397
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1193
UNI_NAAM: Wibalda
BUI_ID: 193
BUI_NAAM: WIBALDA
STI_ID: 126
STI_NAAM: Wibalda
STI_PLAATS: Metslawier
BP_ID: 7162
BP_NAAM: Wibalda (Sch. en E.)
PNN_ID: 393
PNN_NAAM: Wibalda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1422
OPM_JAAR: In 1511 een pachtboerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eerste vermelding van Wibalda te Metslawier is uit 1422. Toen behoorde Jucko of Yweke Wybalda tot de Schieringer hoofdelingen die met Focke Ukena vrede sloten. Omdat hij in de
oorkonde tussen hoofdelingen uit Oostrum, Metslawier, Foudgum en Bornwerderhuizen wordt genoemd, kwam hij zeker van de Metslawierster Wibalda-stins."
"In 1511 was Wibalda, 108 pondemaat groot, eigendom van Sippe Meckama, die het verpachtte. Toch had het huis nog een zeker prestige, want in 1504 en 1505 werd hij in de lijst van "edelingen" van het Saksische bestuur Sippe Wybalda genoemd. Nog in 1582 was Wibalda een pachtboerderij van de Meckema's. De ligging van de sathe Wibalda ten zuiden van het dop blijkt uit het floreencohier van 1700 en 1850."
PLAATS: Metslawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {95ACF01A-9E16-4B14-B093-0525DE12DA38}
SHAPE_Length: 311.40515804554394
SHAPE_Area: 5655.24749996854
Polygon: [...]
id:
398
OBJECTID: 398
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2123
UNI_NAAM: Het huis Bosman en sate De Velde
BUI_ID: 0
STI_ID: 123
STI_NAAM: Het huis Bosman en sate De Velde
STI_PLAATS: Metslawier
BP_ID: 7165
BP_NAAM: Bosman (Sch. en E.)
PNN_ID: 392
PNN_NAAM: sate de Velde en huis Bosman
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: 1674
OPM_JAAR: In 1850 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op land van de Velde (…) dat in 1698/1700 met Wibalda één gebruikseenheid vormde, liet hij (Cornelius van Bosman) aan de noordzijde van het dorp in 1674 het huis Bosman op een omgracht terrein met (in 1832) plaisierwater, tuin, gracht en singel bouwen, dat in 1850 weer werd afgebroken."
PLAATS: Metslawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DC0C2329-7769-43A5-97EA-889BA5FEF8D6}
SHAPE_Length: 669.0902393963538
SHAPE_Area: 24484.48490497317
Polygon: [...]
id:
399
OBJECTID: 399
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1194
UNI_NAAM: Eernsma
BUI_ID: 194
BUI_NAAM: EERNSMA
STI_ID: 122
STI_NAAM: Eernsma
STI_PLAATS: Jouswier
BP_ID: 7169
BP_NAAM: Kl. Eernsma (E.)
PNN_ID: 278
PNN_NAAM: Eernsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour aangepast op basis beschrijving Noomen en locatie Stinzen ("In 1850 lagen de boerderij en het hornleger vlakbij elkaar, met de naam Klein-Eernsma; volgens de kaarten van 1664, 1718 en 1850 lag de stins (Groot) Eernsma oorspronkelijk aan de weg"). Boerderijplaats gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1444
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam verschijnt Eernsma in 1444, als huisnaam Ernsma in de toenaam van de pachter in 1511 en Eernsmahuys in 1543. Evenals Mellema te Oostrum, Wibalda in Metslawier en Meckema te Kollum was Eernsma te Jouswier een 15de-eeuws hoofdelingenhuis dat aan de familie Remmersma te Dokkum vererfde; sommige leden van de Meckema-tak van de Remmersma's die eigenaar van Eernsma waren, werden nog in de 16de eeuw ook wel Eernsma genoemd. Ook het wapen Eernsma was nog bekend."
"In 1664 wordt Eernsma als "edele state" aangegeven, daarna steeds als gewone boerderij."
"In 1640 en 1700 was het Eernsma-land in totaal 128 pondemaat groot. Het werd als één bedrijf gebruikt, maar er lagen twee stemmen op: een op de sate (SC5) en een op het hornleger (SC6). In 1850 lagen de boerderij (FC5) en het hornleger (FC6) vlakbij elkaar, met de naam Klein-Eernsma; volgens de kaarten van 1664, 1718 en 1850 lag de stins (Groot) Eernsma oorspronkelijk aan de weg. In 1819 wordt vermeld dat de sate was beswaard met het onderhoud der til over het Muiserid, dat dichtbij Groot-Eernsma in de Zuider-Ee uitkwam."
PLAATS: Jouswier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DBE25EAD-EE70-4EEE-AC34-7A5D30040912}
SHAPE_Length: 1075.3350549189427
SHAPE_Area: 35967.60999993082
Polygon: [...]
id:
400
OBJECTID: 400
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1195
UNI_NAAM: Holdinga te Medhuizen
BUI_ID: 195
BUI_NAAM: HOLDINGA
STI_ID: 114
STI_NAAM: Holdinga te Medhuizen
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7170
BP_NAAM: Holdinga (Sch. en E.)
PNN_ID: 133
PNN_NAAM: Old-Holdinga te Medhuizen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1444
OPM_JAAR: In 1511 een pachtboerderij. In 1718 werd nog een stinswier aangegeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Waarschijnlijk was Holdingen (1511) of Old Holdingha (1640) te Ee een ouder huis van de Holdinga's dan Holdinga te Anjum. Gabbe Holdinga, die getrouwd was met Tiemck Meckema, uit de oudste familie Meckema uit Kollum, werd voor het eerst in 1444 genoemd."
"In 1511 was Old Holdinga eigendom van Bottes zoon Wilcke Holdinga. Het was toen al een pachtboerderij."
"Dat het bij Old Holdingha inderdaad om een oude stins gaat, zoals door de naam wordt gesuggereerd, blijkt uit de stinswier die in 1718 direct ten zuiden van de sate wordt aangegeven. Op de kadasterkaart van 1832 wordt het wierterrein als een door een brede gracht omgeven boomgaard afgebeeld."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1D645B49-82CD-4C9A-B953-42E92F442F00}
SHAPE_Length: 637.269589518898
SHAPE_Area: 14750.069410115319
Polygon: [...]
id:
401
OBJECTID: 401
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1198
UNI_NAAM: Mockema te Medhuizen in Ee
BUI_ID: 198
BUI_NAAM: MOCKEMA
STI_ID: 117
STI_NAAM: Mockema te Medhuizen in Ee
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7178
BP_NAAM: Mokkema (Sch. en E.)
PNN_ID: 131
PNN_NAAM: Mockema te Medhuizen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1501
OPM_JAAR: In 1501 belegerd en vernield, sinds 1700 boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Mockema's hadden aan het einde van de 15de eeuw stinzen te Aalsum en Ee; volgens de traditie kwamen ze oorspronkelijk uit Morra. Misschien was reeds Take Mockema omstreeks 1470 eigenaar van dit huis. In ieder geval was Takes zoon Popcke Mockema in 1501 eigenaar van Mockema te Ee. In dat jaar lieten Popke en zijn broer Gerbrant Mockema, die in ballingschap waren omdat ze tegenstanders van het Saksische bewind waren, het huis door twaalf soldaten bezetten. Dat huys was dick ende sterk, maar door gebruik van zwaar kanonvuur lukte het de landsheerlijke soldaten het huis in te nemen en vervolgens in brand te steken en te vernielen. In 1511 verpachtte Popka Mockama een sate bij Mockama huys en daarnaast veel ander land. In 1578 woonde Popkes achterneef Taecke Bottes Mockema in Ee. In 1700 werd de state met 't oud stins aan de pachters verkocht. Sinsdien was Mockema een boerderij. In 1718 wordt het als boerderij binnen singels aangegeven, rond 1850 gaf Eekhoff de plaats (op FC12) waar het huis had gestaan met een sterretje aan. Tegenwoordig heet de sate FC10, naast het stinsterrein, Mockema."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CE738198-D635-4410-9884-7DED76EE7975}
SHAPE_Length: 360.60732045896634
SHAPE_Area: 7317.518684064391
Polygon: [...]
id:
402
OBJECTID: 402
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1197
UNI_NAAM: WINIA
BUI_ID: 197
BUI_NAAM: WINIA
BP_ID: 7183
BP_NAAM: Winia (Sch. en E.)
PNN_ID: 279
PNN_NAAM: wier op het Hoog van Winia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 was Wynie eigendom van Tieth Meckema. De eigendomsgeschiedenis zal aanvankelijk parallel gelopen zijn met die van Eernsma. Aan het einde van de 16de eeuw, toen Pibo Meckema Eernsma kreeg en zijn broer Julius Meckema Winia, ging de vererving een andere kant op. In 1640 waren ondermeer de kinderen van wijlen Willem van Schwartzenberg eigenaars; de laatste had als moeder Siouck Meckema, een zuster van genoemde Julius Meckema. In 1664 werd Winia als "edele state" bij Klein-Medhuysen aangegeven."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {95002AC9-E823-4D09-8C70-6C2B0E24EB97}
SHAPE_Length: 258.0593636911533
SHAPE_Area: 4171.619999960922
Polygon: [...]
id:
403
OBJECTID: 403
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2121
UNI_NAAM: De wier op het Hoog van Winia
BUI_ID: 0
STI_ID: 121
STI_NAAM: De wier op het Hoog van Winia
STI_PLAATS: Jouswier
BP_ID: 7185
BP_NAAM: Het Hoog (E.)
PNN_ID: 279
PNN_NAAM: wier op het Hoog van Winia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats aangepast op basis locatie Stinzen en beschrijving Noomen (op kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaart van Schotanus van 1718 wordt ten oorden van Kleyn Medhuysen een wier aangegeven. Op de kaart van Eekhoff wordt de locatie het Hoog genoemd, op de Topografische kaart is sprake van Marhiem. Uit de floreenadministratie blijkt dat Marhiem/het Hoog op land van Winia-sate lag en zelfs het enige huis op deze sate was. In 1511 was Wynie eigendom van Tieth Meckema. De eigendomsgeschiedenis zal aanvankelijk parallel gelopen zijn met die van Eernsma. Aan het einde van de 16de eeuw, toen Pibo Meckema Eernsma kreeg en zijn broer Julius Meckema Winia, ging de vererving een andere kant op. In 1640 waren ondermeer de kinderen van wijlen Willem van Schwartzenberg eigenaars; de laatste had als moeder Siouck Meckema, een zuster van genoemde Julius Meckema. In 1664 werd Winia als "edele state" bij Klein-Medhuysen aangegeven."
PLAATS: Jouswier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4C19AA2E-959B-4524-9BDB-576570B01405}
SHAPE_Length: 384.3359004135302
SHAPE_Area: 6711.335493049768
Polygon: [...]
id:
404
OBJECTID: 404
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2119
UNI_NAAM: Ripema in de Tioegen
BUI_ID: 0
STI_ID: 119
STI_NAAM: Ripema in de Tioegen
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7190
BP_NAAM: De Tjoegen (E.)
PNN_ID: 135
PNN_NAAM: Ripema in de Tioegen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eigenerfde state Ripema in de Tioegen werd ook wel de Grote Tioegen genoemd. In 1491 sloot ook Jarick in da Tyoghum met andere inwoners van Ee zich aan bij het verbond met Groningen; of hij op Ripema of op een van de beide andere sates in Tyoegema hemryck (1543) woonde, is onbekend. In 1543 was sprake van Gercke Ryppama zaete in die Tyoeghen. In 1640 was Gerckes kleinzoon Lieuwe Rypema eigenaar en gebruiker. Hij trouwde in 1632 met Anna Elama tho Allersma. Aanvankelijk woonden ze op haar ouderlijk huis Allersmaborg in Ezinge; al in 1633 was Lieuwe Rypema vanwege de Elama's grietman van Ezinge. Later betrokken ze Rypema state, waar Lieuwe ook bijzitter te Ee was. Lieuwes nageslacht, waarvan een deel zich Elama van Rypema ging noemen, had zowel goederen, rechten en verwantschapsbetrekkingen in Friesland als in de Ommelanden.
Om Ripema state lag in 1677 een gracht met een poort: het goed wordt dan omschreven als sate "met de huisinge, hovinge, zingel, gragt, poort en homeije". In 1832 bestond blijkens de kadastrale minuut nog een deel van zuidkant van de gracht."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C01E20E3-81AB-4A8E-9DA3-C1D9AE2AD2B6}
SHAPE_Length: 432.82355420698445
SHAPE_Area: 8161.324970884228
Polygon: [...]
id:
405
OBJECTID: 405
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1199
UNI_NAAM: Humalda te Ee
BUI_ID: 199
BUI_NAAM: HUMALDA
STI_ID: 115
STI_NAAM: Humalda te Ee
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7194
BP_NAAM: (Gr.) Humalda (Sch. en E.)
PNN_ID: 128
PNN_NAAM: Humalda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1494
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1440 vocht Hessel Humalda samen met Botte Jarla en hun helpers op de mieden bij het klooster Sion. In een volgende generatie leefde Teet Humalda. Haar grafsteen uit 1494, met als wapen "Oud-Humalda" (een pelikaan die haar jongen voedt), ligt in de kerk van Ee. Uit latere kwartierwapens kan worden afgeleid dat Teet waarschijnlijk met Hessel Mockema, die zich Humalda ging noemen, was getrouwd. In 1488 vond bij Hessel Hummalda huys toe Ee een gevecht tussen Gabbe Jaerla en knechten van Sydts Botnia plaats. Hessel sloot zich in 1491 aan bij het verbond met Groningen.
Door het huwelijk van Hessels dochter Beyts met Syurd Aebingha van Blija vererfde Humalda-state te Ee aan de Aebingha's, die zich sindsdien Aebinga van Humalda noemden. Syurds kleindochter Geel Humalda woonde op Humalda toen ze in 1565 haar testament maakte. Ook in 1640 en 1700 was het huis nog in de familie. Het werd in 1579 door Sibrandus Leo als Molda en in 1622 op de kaart van Winsemius als edele state Humalda aangegeven. In 1640 en 1700 werd het in de stem- en floreenadministratie Aebingha-state genoemd. In 1718 was het met de naam Humalda nog een herenhuis binnen ruime singels, in 1832 lag op het erf nog slechts het huis van een "guardenier" (die zich naar de plaats Humalda noemde)."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {BF405F20-2682-423E-A360-1D0C8A08B5AA}
SHAPE_Length: 601.1634235999854
SHAPE_Area: 20571.940000008828
Polygon: [...]
id:
406
OBJECTID: 406
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2116
UNI_NAAM: Lioenya
BUI_ID: 0
STI_ID: 116
STI_NAAM: Lioenya
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7209
BP_NAAM: Lonia / Donia (Sch. en E.)
PNN_ID: 130
PNN_NAAM: Lioenya
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1491
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op 11 oct. 1491 was Haynkia Lyongya onder de inwoners van Ee die zich bij het verbond met de stad Groningen aansloten. Vanwege dit zelfstandige politiek optreden neem ik Lioenya op in deze inventarisatie.
In 1511 werd het goed bewoond door Jouke Lioenye die ook de belangrijkste eigenaar was. Het was toen 50 pm groot. In 1640 was Loenia sate (eigenaar de secr. Lambertus Beima) 67 pm en in 1700 81 pm groot."
"Het kaartbeeld van 1718 toont, vergeleken met de floreenadministratie van 1700/1850, dat Loenia waarschijnlijk uit twee sates ontstond. Het eigenlijke Loenia lag als een Eester enclave in Engwierum, ten oosten van Wierda (Engwierum FC14). Rond het erf lag in de 19de eeuw nog een singel. Ten W van Wierda behoorde nog een kavel onder FC40, met in 1718 een als "stemmende plaats" aangeduid huis."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {55479971-FEB1-4CA6-8B4D-C3AD82E7EED3}
SHAPE_Length: 688.8867983569213
SHAPE_Area: 25374.075000000186
Polygon: [...]
id:
407
OBJECTID: 407
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2120
UNI_NAAM: De stinswier bij Wierda op de Vellingen
BUI_ID: 0
STI_ID: 120
STI_NAAM: De stinswier bij Wierda op de Vellingen
STI_PLAATS: Engwierum
BP_ID: 7210
PNN_ID: 144
PNN_NAAM: stinswier bij Wierda op de Vellingen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze wier wordt door Herma van den Berg als "bij Wygara" onder Ee beschreven. Hij lag echter op land van Wierda onder Engwierum.
In 1511 pachtte Wilko Wyrden 80 pm van ondermeer Sybrich Jellinga en de erfgenamen van Focka Ropta. In 1543 en 1580 werd jaarlijks fl. 2 uit Wierda staede aan de pastoor betaald. In 1640 was Gerlandt Liauckema, weduwe van Aebinga, eigenaresse van Wyerda-sathe. De stinswier naast het huis wordt op de kaart van Schotanus van 1718 aangegeven."
PLAATS: Engwierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {67215F47-6E5D-40E6-9757-3303DA17CFA0}
SHAPE_Length: 625.3075941329154
SHAPE_Area: 11573.606069037129
Polygon: [...]
id:
408
OBJECTID: 408
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2112
UNI_NAAM: De stinswier op de Vellingen
BUI_ID: 0
STI_ID: 112
STI_NAAM: De stinswier op de Vellingen
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7211
PNN_ID: 144
PNN_NAAM: stinswier bij Wierda op de Vellingen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een stinswier. Wel overlap met een contour uit Boerderijplaatsen, maar geen inhoudelijke link. Noomen: "Met welke van de tussen 1640 en 1698 verdwenen sates dit deel van FC40 eventueel in verband gebracht kan worden, is onduidelijk". Gekoppeld aan Boerderijplaats (zoekgebied).
BUFFER: Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij Schotanus en duidelijker nog op de kaart van Vegelin wordt bij het westelijke deel van FC40 (zie bij Lyoenia hierboven) een stinswier aangegeven. Met welke van de tussen 1640 en 1698 verdwenen sates dit deel van FC40 eventueel in verband gebracht kan worden, is onduidelijk."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A11C7AF7-A5BE-4FF3-A62F-D7F654AF7FF6}
SHAPE_Length: 527.7948734401266
SHAPE_Area: 15590.850000136159
Polygon: [...]
id:
409
OBJECTID: 409
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1200
UNI_NAAM: Obbema te Oudterp
BUI_ID: 200
BUI_NAAM: OBBEMA
STI_ID: 118
STI_NAAM: Obbema te Oudterp
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7215
BP_NAAM: Obbema (Sch. en E.)
PNN_ID: 132
PNN_NAAM: Obbema te Oudterp
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Misschien woonden Eesk en Ulbeth Ubbema, die in 1436 aanspraak maakten op Siaerda-goed en -stins en eerder bij een vete betrokken waren, hier; ook de dichtbij gelegen Kolken en Tibma worden in de betreffende oorkonde genoemd.
In 1511 waren zowel Take Heemstra als zijn zoon Poppe Obbema in de omgeving van Oudterp gegoed. Take Obbema alias Heemstra was getrouwd met Auck Feyes Heemstra. Hij sloot zich in 1495 bij het verbond met Groningen aan; in 1505 werd hij genoemd onder de Friese "edelingen". In 1511 verpachtte hij 136 pondemaat to Older Torp. Tegelijk gebruikte zijn zoon Poppe Obbema 111 pondemaat onder Ee. Via Poppes kleindochter Tet Eminga, getrouwd met Lieuwe Wytsma van Birdaard, vererfde Obbema op de Wytsma's. Tet werd in Ee begraven in 1624. In 1622 werd Obbema bij Ee nog als adellijk huis aangegeven. Bij verkopen in 1652 en 1677 werd het als het stins, toorn, huysinge, schuyr, schip- en wagenhuys, watermolen, zingel, gracht, zingelopreed en tuyn, en als Obma state te Outterp met de adellijke stins omschreven. Na 1677 zijn er over het herenhuis geen gegevens meer."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B9343F79-C186-4E73-80EA-586FE471DB4D}
SHAPE_Length: 605.9379674258115
SHAPE_Area: 20751.58999998126
Polygon: [...]
id:
410
OBJECTID: 410
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1349
UNI_NAAM: DODINGA
BUI_ID: 349
BUI_NAAM: DODINGA
BP_ID: 7235
BP_NAAM: Dodinga (Sch.)
PNN_ID: 143
PNN_NAAM: Dodinga of Donia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: In Boerderijplaatsen grenzen twee contouren met de naam Dodinga aan elkaar (Eekhoff noord en Schotanus zuid). Voor de locatie zijn deze twee contouren gecombineerd.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1473
OPM_JAAR: Verwoest bij belegering in 1473. In de Nieuwe tijd een gewone boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Bennert Doenya huis toe Engwierum wordt het huis in 1473 genoemd; indirect misschien in de naam van de bewoner in 1422 als Dodinga. (…) In 1473 belegerden de rechters van Oostergo het huis van Bennert Doenya omdat Bennert "rebels" was tegen het recht, de landgemeente en de rechters. (…) Bennerts gevangenneming, waarbij ook het huis verwoest werd, wordt door Worp van Thabor uitgebreid beschreven."
"In 1511 was Botte Doynie eigenaar van 42 pondemaat die hij zelf gebruikte; verder trok hij renten uit twee huissteden. In de Nieuwe Tijd was Donia een gewone boerderij, hoewel de naam Donia/Dodinga wel bekend bleef; op de kaart van 1664 werd Dodinga zelfs nog als "edele state" aangegeven. Op grond van de ligging, direct ten westen van de kerk, gaat het mogelijk om een oude hoofdelingenpositie."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5F857113-2A22-4495-B3DF-2A8CFB3B029D}
SHAPE_Length: 645.4796771318454
SHAPE_Area: 18115.89999989718
Polygon: [...]
id:
411
OBJECTID: 411
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2318
UNI_NAAM: Idemahuis op Westerburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 318
STI_NAAM: Idemahuis op Westerburen
STI_PLAATS: Westergeest
BP_ID: 7293
BP_NAAM: Idema
PNN_ID: 636
PNN_NAAM: Idemahuis op Westerburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1467
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Evenals Allema in Oudwoude is Idema in Westergeest een interessant voorbeeld van een woonplaats van een familie die in de Middeleeuwen zich wat betreft haar status op de grens van hoofdelingen en eigenerfden bevond. In 1572 werd de heert toe Idemahuis vemeld. De oudste vermelding van de Idema's is uit 1467. Van het verdrag van Kollumerland met Groningen werden toen Jdema kinderen uitgezonderd, hetgeen erop wijst dat zij in een vete betrokken waren."
"Wel is duidelijk dat zij na 1500 niet meer tot de edelen werden gerekend."
"Tot minstens 1654 behoorde dit (…) goed aan nakomelingen in vrouwelijke lijn van de Idema's. In mannelijke lijn stamden de families Van Idema, Alma van Idema en Bouricius van Idema uit de oude Idema's. Zij behoorden deels tot het patriciaat en hadden geen rechten meer in Idema op Westerburen; de Alma van Idema's echter wel in Allema te Oudwoude. Van Idema is geen afbeelding als stins of herenhuis bewaard. Wel vertoont de oudste kadasterkaart van omstreeks 1823 een brede gracht om de boerderij ter plekke. Idema wordt niet op de kaarten van Winsemius (1622) en Schotanus (1664, 1718) aangegeven; wel door Eekhoff (1847)."
Op de kaart van Schotanus (1718) wordt Idema wel degelijk weergegeven (GM).
PLAATS: Westergeest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {229DA432-60B1-4EB3-93FB-8A5433A29ED8}
SHAPE_Length: 561.5706903137028
SHAPE_Area: 11612.534261679344
Polygon: [...]
id:
412
OBJECTID: 412
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2313
UNI_NAAM: Gauckema op Oudwoudmerzijl
BUI_ID: 0
STI_ID: 313
STI_NAAM: Gauckema op Oudwoudmerzijl
STI_PLAATS: Oudwoude
BP_ID: 7303
SIF_ID: 347
SIF_NAAM: Gauckma Stins
PNN_ID: 481
PNN_NAAM: Gauckema op Oudwoudmerzijl
NOO_NAAM: Galama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij de Wirden ten noorden van Wijgeest lag op Oudwouderzijl de sate Gauckema, zo vermeld in 1624, en later Galama zathe genoemd. Een stins wordt er niet genoemd. De state is interessant omdat hij het stamhuis was van een adellijke familie die aan het begin van de 16de eeuw met Remmersma's van Dokkum, Mellema's van Oostrum en Bootsma's van Kollum verzwagerd was. Eind 15de eeuw woonde Ritscke Gauckema er, wiens dochter Eets trouwde met Poppe Remmersma alias Mellema. In 1543 had inderdaad Poppe Mellema land by Oltwaltmer syel, terwijl in 1624 zijn achterkleindochter Aelcke Galama eigenaresse was. Aelckes dochter Sjouck van Hiddema trouwde met Epe Douma, die in 1640 als eigenaar wordt genoemd. In 1700 wordt de sate omschreven als zate ontrent Oudwoudmerzyl."
SIF: zie Noomen (bron: Jan Leemburg; mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885; P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009).
PLAATS: Oudwoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {3A8D72DC-AE41-40BA-8717-21C273DA26A9}
SHAPE_Length: 728.3647907475267
SHAPE_Area: 23887.57638245135
Polygon: [...]
id:
413
OBJECTID: 413
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2302
UNI_NAAM: Het slot of huis Ter Luine
BUI_ID: 0
STI_ID: 302
STI_NAAM: Het slot of huis Ter Luine
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 7306
SIF_ID: 324
SIF_NAAM: Slot Ter Luine
PNN_ID: 297
PNN_NAAM: Ter Lune
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het slot is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1399
JR_SIF: <1399
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hertog Albrecht van Beieren stichtte in 1399 buitendijks op't Slic daer't tslot staen soude een kasteel ter Luine, dat als steunpunt moest dienen bij de verovering van Oostergo. Hij liet het slot ook met grachten omgeven. Er werden per schip bouwmaterialen en een reeds bestaande schuur uit Dokkum heen gebracht. In het verdere krijgsverloop was Ter Luine een belangrijk strategisch punt. Enerzijds kon vanaf het huis het Dokkumer Diep worden gecontroleerd, anderzijds beheerste het de sluis waardoor een deel van Kollumerland via de Rijd (en de nu drooggevallen Dwars Rijd, Lune of Luine) ontwaterde. Ter Luine en Tochma liggen aan een drooggevallen meander van de Rijd."
"Uit de verhalen van Worp van Thabor over de vetevoering in de 15de eeuw komt Ter Luine niet als een aangename plaats naar voren. In 1416 werden door de Vetkoperse hoofdeling Keno ten Broek uit Ostfriesland veel Schieringers doodgeslagen; anderen werden berecht. Hun hoofden werden ter Lune op raederen geseth."
"Waar stond het huis Ter Luine? Volgens het floreencohier (FC155) lag 't huis ter Luine met 3 pondematen lants op een perceel ten noorden van het huis dat in 1847 door Eekhoff als Ter Luine werd aangegeven, de voorloper van het huidige (1995) Van der Schaafstate. Volgens Eekhoff lag het huis echter ten oosten van en daarmee op het land van deze boerderij (FC154). Volgens Andreae waren er rond dit perceel in zijn tijd (1885) nog grachten en vond men er nog grote hoeveelheden oude steen. Ligging van hertog Albrechts kasteel op FC155 zou het beste passen bij de stichting in 1399 "op het slijk", ligging op het perceel binnen FC154 beter bij de aldaar gevonden oude stenen en bij de nabijheid van de oude loop van de Rijd/Lune (in 1718 de Dwars Rijd genoemd). In de late Middeleeuwen was deze sate (FC154) eigendom van het klooster Trimunt in de Ommelanden. In 1650 werd het door de Staten van Stad en Lande aan Dirck van Fogelsangh verkocht."
"In het midden van de 15de eeuw blijkt het bezit van de Meckema's te zijn geweest."
SIF: geen aanvullende informatie (bron: “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {06067178-5B28-46AF-91DB-0C5AAE5EB134}
SHAPE_Length: 799.3914310165038
SHAPE_Area: 30947.90750014821
Polygon: [...]
id:
414
OBJECTID: 414
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1204
UNI_NAAM: FEITSMA
BUI_ID: 204
BUI_NAAM: FEITSMA
BP_ID: 7309
BP_NAAM: Feytsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 349
SIF_NAAM: Feytsma State (Kollum)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de state staat een boerderij (SIF).
JR_SIF: 1600
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Deze state is gebouwd in het begin van de 17e eeuw."
"Iets verder westelijk van Kollumerterp dan Groot Bama vermeldt mr. Andreae Feytsma Sate. De boerderij op die plaats droeg in 1883 deze naam nog en was omgeven door grachten en singels.
Na het overlijden van Scipio van Meckama in 1599 was Bocko, zoon van zijn voorganger Jelger van Feytsma, in 1600 tot grietman aangesteld. Bocko van Feytsma trouwde in dat zelfde jaar met Haring van Burmania. Blijkbaar was er voor het jonge paar geen representatieve woning in de buurt beschikbaar. In het huwelijkscontract van 29 juni 1600 ontving hij daarom van zijn ouders een “Sate Landts, geleegen bij Collumersyl, groot 70 pdm. met noch een Sate Landts mede aldaar bij de syl geleegen, groot omtrent 30 pdm.” In totaal 36,74 hectare, maar dat was niet alles, wan ter is verder vermeld dat “dese bovengescreven Landen niet gelegen, noch met bequame huisinge ende hoovinge versien sijn, omme bij de voorn. Jonge luiden selfs naa haarluyder qualiteit bewoont te worden. Soo hebben wij Jelger van Feytsmx ende J. Auck van Heerma den voorsz. onsen soon Bocco van Feytsma ende Haring van Burmania, in plaetse van huysinge mede belooved ende aengenomen in gereeden gelde op te tellen ende te betalen de summe van twee dusend gouden guldens eens, van acht ende twintich stuivers ’t stuc” . Ze kregen dus als huwelijkscadeau niet alleen twee boerderijen, maar ook nog eens naar 2009 omgerekend een slordige twee miljoen euro om voor zichzelf een optrekje te laten bouwen. Met dit geld werd inderdaad op de eerstgenoemde “sate” een representatief huis gebouwd, voorzien van grachten en singels, waaraan de naam Feytsma State werd gegeven.
Bocko stierf in 1627 en werd in de kerk van Kollum begraven. Zijn weduwe liet het goed door een meijer (bedrijfsleider) beheren.
Waarschijnlijk is de state kort na de dood van Bocko afgebroken, maar de poort is nog enkele jaren blijven staan. In 1649 kocht Menno Houwerda van Meckama, die met een dochter van Bocko getrouwd was, van zijn schoonzuster Machteld van Roorda, weduwe van Bocko’s zoon Ruurdt van Feytsma “de helft vant hoornleger, huysinge, schuyre, singell, grafft ende poort, sampt boomen en plantagie met 62 pdm. land, alles gelegen bij Collumersijl”. In 1690 verkocht Catharina van Burmania, kleindochter van Houwerda van Meckama, de hele zathe voor 2.145 Caroligulden aan Gosse Eetes, ontvanger van Kollumerland. Gosse was een kleinzoon van de vroegere meijer van de sate en bewoonde de boerderij al met zijn vrouw. Hun zoon Folckert Gosses nam de naam Feytsma aan en stierf in 1739 als procureur-postulant van het gerecht van Kollumerland."
"Op de plaats van de state staat een boerderij."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland”, Herma M. van den Berg).
Van der Aa: "FEITSMA, Feitzma of Feytsma, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Kollumer-en-Nieuw-Kruisland, arr. Leeuwarden, kant. Dockum, 1/2 u. N. van Kollum, waartoe het behoort, bij en even ten O. van de voorm. Kollumerzijl."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {3FCEDE73-4913-4C90-9D76-564BC485BF4F}
SHAPE_Length: 408.7378179731344
SHAPE_Area: 9109.50000001546
Polygon: [...]
id:
415
OBJECTID: 415
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2304
UNI_NAAM: Klein Bama of Bauwema
BUI_ID: 0
STI_ID: 304
STI_NAAM: Klein Bama of Bauwema
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 7310
BP_NAAM: Kleyn Bama (Sch.)
SIF_ID: 361
SIF_NAAM: Groot- en Klein-Bama State
PNN_ID: 290
PNN_NAAM: Klein Bama of Bauwema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: In Stinzen is maar één locatie Bama (Klein Bama of Bauwama) opgenomen, in Boerderijplaatsen komen zowel Klein als Groot Bama voor, zo ook in de beschrijving van Noomen. Waarschijnlijk is Klein Bama het oorspronkelijke Bauwama.
JR_NOOMEN: <1467
JR_SIF: <1467
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Direct ten westen van Kollumerterp lagen Groot en Klein Bama. Toen in 1467 Kollumerland en de stad Groningen besloten tot de bouw van kasteel of blokhuis in Kollum, keerden enkele hoofdelingen zich daar tegen: in Kollum Pybe Eernsma in Meckemaburen en Pybe Bawama. In 1516 werden de goederen van Anth Bauwema van Kollum verbeurdverklaard wegens zijn
verzet tegen het landsheerlijk gezag. In de jaren tussen 1531 en 1554 was zijn schoonzoon Sappe Bauwema grietenijvolmacht, kerkvoogd en dijkgraaf van Kollumerland.
Een tijdgenoot en verwant van Sappe was Adzert Bauwema. Hij trouwde met Gerland Foppinga. Hun zoon Ofcke van Bauwema had uit zijn huwelijk met Anna van Eminga een dochter Bjuck, geboren in 1579 "bij Kollum", die de beide sates Bama erfde. Met haar man Gerrit van Wytsma woonde ze op Obbema bij Ee. Bama was sindsdien geen adellijk huis meer. In 1628 wordt over afbraak van één der sates Bama op het Torp gesproken; behalve de stien ende metselerye aan het binnenhuis ofte stins, die aan Gerrit van Wytsma bleef behoren. In 1640 waren Gerrit van Wytsma en zijn vrouw eigenaars van beide sates. Zij stierven beiden in 1652 te Ee. In 1664 wordt Bama als adellijke state aangegeven; in 1718 Groot en Klein Bama als gewone boerderijen. Ten tijde van de invoering van het kadaster waren beide sates onbehuisd."
SIF: "Direct ten westen van Kollumerterp lagen Groot en Klein Bama.”
"Van beide states is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {418142E8-61F6-40CB-B501-37F17DCD9174}
SHAPE_Length: 388.1571397519042
SHAPE_Area: 9402.26781102873
Polygon: [...]
id:
416
OBJECTID: 416
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2307
UNI_NAAM: Sybema
BUI_ID: 0
STI_ID: 307
STI_NAAM: Sybema
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 7313
SIF_ID: 323
SIF_NAAM: Sybema State
PNN_ID: 294
PNN_NAAM: Sybema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis van grafische overlap.
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1476
JR_SIF: <1458
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij Kollumerterp, oudtijds waarschijnlijk Annynghedorpe, lagen in de 15de en 16de eeuw in de
Torpmakluft twee stinzen: Sybema en Bama. In 1476 ruilde Harke Sybama, woonachtig in Annynghedorpe, land met het klooster Gerkesklooster."
"In 1571, 1573 en 1578 werden delen van Sybema verkocht: eenmaal is sprake van de huizinge staande op Sybema heert op het Torp, uitgezonderd het stins, een andere keer van het stenhuys. In 1601 verkocht Saecke Sybema land op het Torp aan Jeldert en Tamme Rompts. Tamme gebruikte in 1616 Sybema landen; hij stierf in 1632 en werd op het kerkhof van Kollum begraven. Zijn zoon Rompt Tammes, die de naam Sybema aannam, was in 1640 samen met zijn nicht Rycktien Jelderts van Rosema eigenaar en woonde daar, op het Collumertorp in 1633 met zijn moeder. De stins zal in de eerste helft van de 17de eeuw verkocht zijn. In 1662 werd namens de kinderen van Jetscke Jelderts van Rosema land uit Sybemastate verkocht."
SIF: "Vermoedelijk werd een Sybema stins voor het eerst in 1458 bewoond."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A5018445-A518-4AB9-A1DC-FDF79BBD03B2}
SHAPE_Length: 585.6881838602808
SHAPE_Area: 16193.126736787834
Polygon: [...]
id:
417
OBJECTID: 417
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1153
UNI_NAAM: Eysinga
BUI_ID: 153
BUI_NAAM: EYSINGA
STI_ID: 441
STI_NAAM: Eysinga
STI_PLAATS: Oenkerk
BP_ID: 7355
BP_NAAM: Eysinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 82
SIF_NAAM: Eysinga State (Oenkerk)
PNN_ID: 433
PNN_NAAM: Eysinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden. Op de vroegere plaats staat nu een boerderijtje (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1412
OPM_JAAR: Gesloopt in 1782
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De hoofdeling Tzalingh Inttez (Eysinga) was in 1511 eigenaar van een sate te Oenkerk, die hij ook in gebruik, althans in eigen beheer had, hoewel hij in Rinsumageest woonde."
"In 1579 werd het adelshuis Eising te Oenkerk door Sibrandus Leo op zijn kaart aangegeven; in 1664 rekende Schotanus Eysinga tot de adellijke staten. In de jaren 1656 tot 1669 was Frans van Eysinga's schoonzoon Scipio (Sippe) Meckema van Aylva grietman van Tietjerksteradeel en bewoner van Eysinga; aan het eind van de 17de eeuw verkocht zijn zoon Douwe van Aylva de state aan de doctoren Holwerda en Strigelius. Het herenhuis en de tuinen werden door de twee eigenaars gescheiden; de landerijen en de boerderij, die na een brand nieuw opgetrokken werd, verhuurden ze. Bij een verhuur in 1709 door de toenmalige eigenaars Isabella Anna van Heemstra, weduwe van dr. Cornelis Strigelius, en dr. Johannes Holwerda werd de state omschreven als: een sate en landen te Oenkerk, Eysinga State genaamd, 134 pondematen groot, met boerehuizingen, 't hof buiten de gracht en singel, d'Enterie genaamd, met ook het recht vrij te mogen malen en bakken op de molen. In 1727 werd voor het Hof van Friesland een proces gevoerd waarin drie van de zes eigenaars de andere drie beschuldigden hun deel van de "adelijke huisinge" te laten vervallen: ze haden de loden goten verkocht, bomen laten kappen en nieuwe beplanting achterwege gelaten. De tekening van Stellingwerf uit 1723 laat een eenvoudig huis van één bouwlaag zien; aangebouwd is een huis van twee bouwlagen met een trapgevel. Een toegangshek geeft toegang over de gracht heen; een hek ontbreekt echter. Het huis werd in 1782 gesloopt. De kadastrale kaart van 1832 laat een boerderij met een tuin met twee percelen weiland binnen ruime grachten zien."
SIF: "Op de plaats van deze State stond eerst een stins, die al in 1412 wordt genoemd."
"Op de Eysingastins woonde in 1412 Gercke Eysinga, die (later) getrouwd was met Jeij Tjaerda, geboren op Tjaarda State te Rinsumageest. Gerke was zelf geboren op de Eysinga stins te Rinsumageest als zoon van Feye Eysinga en Etcke Bornhuistra. Hij trouwde dus met zijn ‘buurmeisje’. Van Gercke wordt vermeld, dat hij in 1452 Eysinga State liet bouwen.
Het is mogelijk dat hij daarvoor de stins liet afbreken, maar het ligt meer voor de hand, dat hij de stins liet uitbreiden tot een grotere woning met meer comfort. Hun enige kind, dochter Hack (geboren in 1445), trouwde met Aede Jonghama, zoon van Keimpe Jonghama van Raerd. Om de familienaam Eysinga te behouden, naam hij de naam van zijn vrouw/schoonvader aan en noemde zich voortaan Aede Eysinga. Kort na het huwelijk stierf hij echter kinderloos. Hack hertrouwde in Rinsumageest met Tzalingh Eyntez Bolta uit Ferwerd. Ook Tjalling nam de familienaam Eysinga aan. Zij kregen 4 kinderen: Aede, Eelck, Graets en Fije. Hack erfde de stins/state van haar vader, maar ging er pas in 1511 wonen.
De oudste zoon Aede werd de volgende eigenaar van Eysingastins. Hij trouwde met Tsied Ritskesdochter van Juckema. Zij kregen 4 zoons, Ritske, Frans, Jelte en Juw, die vooraan stonden in de strijd tegen Spanje. Jelte sneuvelde bij de belegering van Maastricht en zijn broers lieten een grafsteen voor hem maken.
Ritske erfde als oudste zoon de Eysinga State. Door hun strijd tegen Spanje moest hij echter samen met zijn broers voor de wraak van de Hertog van Alva het land uit vluchten. Ritske stierf in Oost-Friesland in 1578, net voor het in Friesland weer veilig werd om er een andere mening op na te houden dan die van de Spaanse Inquisitie. In datzelfde jaar keert zijn broer Frans van Eysinga, aan wie hij de state had nagelaten, dan ook terug naar Oenkerk.
De volgende eigenaar is Aede van Eysinga (geboren 1565) die getrouwd was met Fock van Eelsma. Aede had in Heidelberg gestudeerd, was later lid van de Staten Generaal en lid van de Admiraliteit van Dokkum. Hij stierf op 2 juni 1619 op Eysinga State.
Zoon Frans van Eysinga volgende hem op als eigenaar van de state in Oenkerk. Frans was van 1622 tot 1656 grietman van Tytsjerksteradiel. Hij was getrouwd met zijn nicht Hylck van Eysinga.
Na zijn dood in 1661 erft zijn dochter Lisck de State. Zij is getrouwd met Scipio (Sippe) Meckema van Aylva, die zijn schoonvader opvolgt als grietman van Tytsjerksteradiel. Van hen is de familiebank in de Hervormde kerk te Oudkerk. Die kerk was dichter bij huis dan die van Oenkerk, tot welke gemeente ze eigenlijk behoorden.
Hun zoon Douwe Ernst Meckema van Aylva is zowel eigenaar van Eysinga State, als van de tegenover liggende Stania State waar hij woonde, waardoor Eysinga State een tijd leeg heeft gestaan. Hij verhuisde omstreeks 1688 naar de Tammingaborg in Groningen.
Tenslotte vererft het huis in de 18e eeuw aan Willem Hendrik baron van Heemstra, die het huis verhuurt aan zijn nicht Wiltiana Isabelle van Heemstra en haar man Antony van Hettinga. Tenslotte wordt de state in 1759 gesloopt.
Van deze State is slecht één afbeelding bewaard gebleven. De afbeelding werd door Jacob Stellingwerf 36 jaar voor de afbraak vervaardigd (1723). In die tijd was de Eysinga State een rechthoekig gebouw, dat voorzien was van smalle ramen. Het huis had topgevels en was daartussen gedekt met een zadeldak. In het midden van de lange gevel bevond zich een uitgebouwde trapvormige gevel. In het verlengde van deze uitgebouwde gevel zien we nog een iets lagere L-vormige vleugel. In deze laatste vleugel, die twee bouwlagen hoog was, bevond zich de hoofdingang. Verder had deze vleugel een trapgevel en was voorzien van kruisvensters.
Aan de hand van deze afbeelding kunnen we vaststellen, dat het gebouw hoofdzakelijk uit de 16e en 17e eeuw stamde. Het was een eenvoudig gebouw, dat niet voorzien was van statusverhogende versieringen.
Het terrein waarop de State stond was omgracht. De State was alleen toegankelijk via een brug waarop een flink groot hek stond.
Op de plaats van de state werd na 1759 een grote boerderij gebouwd, waarop de douairière Van Hettinga - barones Van Heemstra in 1782 stierf. Deze boerderij werd al in het eerste kwart van de 19e eeuw afgebroken en er kwam een kleinere voor in de plaats.
Deze kleinere boerderij is in 1974 verbouwd tot woonboerderij, had als adres Rengersweg 79 en was bereikbaar via een vrij lange oprijlaan. Nu ligt het vlak aan de nieuwe weg van ‘Zwartewegsend’ naar Dokkum."
"Van de State is niets meer terug te vinden. Op de vroegere plaats staat nu een boerderijtje."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; De adel in de Trynwâlden, R. Visser, 1975; Jan van der Zwaag).
PLAATS: Oenkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {CCAC6401-E53A-43EA-8066-838436B1172C}
SHAPE_Length: 1114.2870918194467
SHAPE_Area: 27544.840000029693
Polygon: [...]
id:
418
OBJECTID: 418
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1157
UNI_NAAM: Camminga of Heemstra
BUI_ID: 157
BUI_NAAM: CAMMINGHA
STI_ID: 445
STI_NAAM: Camminga of Heemstra
STI_PLAATS: Oudkerk
BP_ID: 7358
BP_NAAM: Heemstra (Sch.) / Cammingha (E.)
SIF_ID: 50
SIF_NAAM: Cammingha State (Oudkerk)
PNN_ID: 476
PNN_NAAM: Camminga of Heemstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden.
De State stond op het land achter de nog bestaande boerderij van de familie Adema (SIF).
JR_NOOMEN: <1567
JR_SIF: 1563
OPM_JAAR: Begin 19e eeuw afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Camminga te Oudkerk wordt voor het eerst vermeld rond 1567. Het werd toen als een heel oud goed gezien." "In 1597 ruilde Gerrold van Feytsma land van Cammingha sate te Oudkerk tegen land van de sate Cleyn Tysma aldaar."
"In 1657 werd Camminga state omschreven als huysinge, hovinge, grachten, cingels, poorten, homeyen, bomen en plantagie, sampt de nieuwe en olde steen; erbij behoorde ook Haytsma sate te Oudkerk, 200 pondematen land en graven en gestoelte in de kerk. In 1718 beeldt Schotanus het door hem Heemstra genoemde Camminga af als adellijk huis tussen boomsingels achter de Klinze. In 1722 tekent Stellingwerf het als een klein classicistisch huis met twee schoorstenen op een omgracht terrein achter een hek. Elward en Karstkarel veronderstellen dat in het huis mogelijk een laatmiddeleeuwse onderkelderde zaalstins schuil ging. In de 18de eeuw stond Camminga herhaaldelijk te koop. In 1811 werden zware eiken verkocht. Het huis werd in het begin van de 19de eeuw afgebroken. Van 1856 tot 1917 stond op de plaats van Camminga-Heemstra het huis Sminia State als filiaal van de Klinze."
SIF: "Het huis werd in 1563 gebouwd."
"In de 16e eeuw komen we als eerste eigenaar Einte Bolta tegen, die zich ook wel Heemstra noemde. Hij wordt opgevolgd door Willem Heemstra. De State blijft niet steeds in bezit van deze familie, maar gaat door vererving en huwelijk over in achtereenvolgens de families Feitsma, Walta en Cammingha.
Sjuck van Cammingha, zoon van Pieter van Cammingha en Eelck van Aebinga laat in 1563 een representatief huis bouwen onder Oudkerk. Hij trouwde in dat jaar met Popck van Heemstra, dochter van Feye van Heemstra en Ebel van Hemmema van de in het nabije Oenkerk staande Heemstra State. Waarschijnlijk hebben de jonggehuwden een stuk land van pa gekregen om een huis op te bouwen. Popck overleed in 1574 en Sjuck hertrouwde met Riem van Galama; zijn derde huwelijk. Ondanks deze drie huwelijken sterft hij kinderloos in 1581.
Daarna wordt de state bewoond door Gerrolt Nicolaes van Heemstra en zijn vrouw Ath van Heemstra. Gerrolt was kapitein in het leger. Waarschijnlijk was hij degene die de naam van het huis laat veranderen in Heemstra State, zoals die o.a. op de kaart van Schotanus van 1718 voorkomt.
Hun dochter Tzietke van Heemstra erft het buitengoed in de 18e eeuw en gaat er wonen met haar man Feye Haring van Harinxma thoe Heeg. Feye Haring stamt uit de militaire tak van de familie Harinxma. Als in 1779 Feye Haring sterft, wordt de State niet meer bewoond. Zijn vrouw Tzietke sterft op 82-jarige leeftijd in 1787.
Na haar dood werd het "Buitengoed Cammingha-state" onder Oudkerk met het gestoelte in de kerk te koop aangeboden. Die verkoop verliep niet zo vlot, want van 1787 tot 1795 stond het huis leeg. In 1795 werd het dan eindelijk verkocht en enige tijd later afgebroken.
De state stond op de hoek van de Kaas Douwesweg en de Bosweg, net binnen het dorpsgebied van Oudkerk, gem. Tytsjerksteradiel, op de grens met Roodkerk dat in Dantumadeel ligt. Het onderschrift op de tekening van Stellingwerf bevat dan ook twee fouten. Ten eerste woonde de vermelde eigenaar "Antonij van Hettinga" op het nabijgelegen Eysinga State en ten tweede stond het huis niet in Dantumadeel.
Op deze tekening zien we dat we hier te maken hadden met een zaalstins uit het einde van de vijftiende of het begin van de zestiende eeuw.
De State stond op een omgracht terrein, waarbij alleen de achterzijde in het water stond. Het huis was vermoedelijk onderkelderd en slechts één bouwlaag hoog. Verder was de State voorzien van een schildkap, waarop op de hoeken schoorstenen waren aangebracht. In het midden van de brede voorgevel zien we een poortvormige ingang, die vermoedelijk uit het midden van de zeventiende eeuw dateert. Aan weerskanten van de ingang bevonden zich 3 smalle ramen."
"Van de State is niets meer terug te vinden.
De State stond op het land achter de nog bestaande boerderij van de familie Adema."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Jan van der Zwaag).
PLAATS: Oudkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C53E5CE6-AECC-4F50-9B9C-AF9C8000DC20}
SHAPE_Length: 420.40802804918115
SHAPE_Area: 10863.32318980385
Polygon: [...]
id:
419
OBJECTID: 419
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1158
UNI_NAAM: Heemstra huis, de Klinze, Aysma of Sminia
BUI_ID: 158
BUI_NAAM: DE KLINZE
STI_ID: 446
STI_NAAM: Heemstra huis, de Klinze, Aysma of Sminia
STI_PLAATS: Oudkerk
BP_ID: 7362
BP_NAAM: Aysma nu Sminia (Sch.) / De Klinze (E.)
SIF_ID: 178
SIF_NAAM: De Klinze
PNN_ID: 477
PNN_NAAM: Heemstra huis, de Klinze, Aysma of Sminia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De Klinze is nu een hotel-restaurant, waar men eventueel ook kan trouwen (SIF).
JR_NOOMEN: <1493
JR_SIF: <1567
OPM_JAAR: Afgebroken in 1670, Aysmastate gebouwd (SIF, Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van de Klinze is geen stins-achtig gebouw bekend. Toch verdient dit goed hier vermelding. De eigendomsgeschiedenis reikt namelijk terug tot een 15de-eeuws hoofdelingenhuis. Feye Heemstra woonde in 1493 als hoofdeling al te Oudkerk."
"In 1640 waren leden van de families Aernsma, Walta en Van Loo eigenaars van de Klinze, stemmende sate SC11; in 1645 woonden Sybrandt van Walta en Franscke van Doyem er. In 1667 worden jonker Hessel van Aysma en Hester van Loo als eigenaars en bewoners van de Clinse. Hij was verwant met de Walta's en Aernsma's, zij was een dochter van Albert van Loo, medeëigenaar in 1640. Rond 1670 lieten zij een nieuw huis op de Klinze bouwen; bij een tichelaar in Berlikum kochten ze steen tot opbouwinge van onze huysinge ende schuire tot Oltkerck. Naar hen werd de Klinze ook wel Aysma genoemd. In 1681 waren ze door schulden gedwongen de state aan Hobbe Baerdt van Sminia, raadsheer in het Hof van Friesland, te verkopen. Tot 1966 bleef het goed eigendom van de familie Van Sminia.'
SIF: "De oudste vermelding dateert van 1567."
"In 1567 bewoonden Johannes van Heemstra en zijn vrouw Jantien Hendriksdr. het huis "oppe Clincke" te Oudkerk, ook wel "de Klinze" genoemd."
"Tussen 1680 en 1687 werd het oude "oppe Clincke" afgebroken en op dezelfde plaats verrees Aysma State in opdracht van Hessel van Aysma."
"In 1687 verkocht hij de state aan Jhr. Hobbe Baerdt van Sminia (geboren 1655). (…) Vermoedelijk heeft jonker Hobbe de state omgedoopt tot "De Klinze" naar het eerdere "oppe Clincke"."
"Een tekening van Stellingwerf uit 1723 geeft het pand nog in zijn 17e-eeuwse toestand weer: Het pand bestaat dan uit twee woonlagen en wordt gedekt door een hoog dak. De middenpartij, die drie vensters breed is, is van een extra verdieping voorzien en wordt afgedekt door een fronton. Boven het dak steekt een toren uit, die vermoedelijk aan de achterzijde van het huis is aangebouwd. De vensters zijn nog van kruiskozijnen voorzien, terwijl een van de kamers behangen was met goudleer.
Een prent uit 1856 Iaat zien dat er intussen vele moderniseringen hebben plaatsgevonden. Zo is er een rijke laat 18e-eeuwse kroonlijst aangebracht, en zijn de vensters van kleine ruitjes voorzien, behoudens de vensters van de linker kamer op de begane grond. Deze zijn van de z.g. empirevensters voorzien terwijl ook de entree een 19e-eeuws karakter heeft gekregen. Opmerkelijk is deze asymmetrie, wellicht omdat het pand niet van de weg af is te zien.
Omstreeks 1877 werd de Klinze verbouwd en vergroot. Ook in 1898 heeft er een verbouwing plaatsgevonden. In deze periode kreeg het pand een totaal 19e eeuws karakter: de muren werden gepleisterd, de vensters werden van grote ruiten voorzien, het dak werd verlaagd, het fronton op de verhoogde middenpartij werd vervangen door een lijst.
Bij een verbouwing in 1966 heeft men getracht iets van de 18e-eeuwse architectuur te herstellen. Het verlaagde dak werd gehandhaafd, de extra verdieping op de middenpartij verdween. Direct op de kroonlijst werd een fronton geplaatst. De vensters werden van quasi 18e-eeuwse indeling voorzien. Ook inwendig is weinig meer van het oorspronkelijke gebouw herkenbaar.
De tuin is in 1822 aangelegd, waarschijnlijk naar ontwerp van de tuinarchitect Lucas Pieter Roodbaard, in landschapsstijl. Vooral de ligging aan het eind van de majestueuze oprijlaan geflankeerd door bomen geeft het pand een statig karakter."
"De Klinze is nu een hotel-restaurant, waar men eventueel ook kan trouwen."
(bron: "Aardrijkskundig Woordenboek" van Van der Aa; R.J. Wielinga, Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; Jan van der Zwaag; "De Klinze te Oudkerk" van M.J. van Heemstra; Atlas van Friesland van Schotanus (1718); "Lân, folk en pleats" door H. de Haan, serie artikelen in Fries Landbouwblad; Diverse artikelen Leeuwarder Courant; Aantekeningen uit archief J. Leemburg).
PLAATS: Oudkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DE2EEB25-B71C-4E6B-A2BF-F1644552B2AB}
SHAPE_Length: 2407.7567688919894
SHAPE_Area: 81607.05250064167
Polygon: [...]
id:
420
OBJECTID: 420
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1160
UNI_NAAM: Sjoerda
BUI_ID: 160
BUI_NAAM: SJOERDA
STI_ID: 437
STI_NAAM: Sjoerda
STI_PLAATS: Giekerk
BP_ID: 7372
BP_NAAM: Sjoerda State (E.)
SIF_ID: 260
SIF_NAAM: Sjoerda State
PNN_ID: 179
PNN_NAAM: Sjoerda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1475
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: Rond 1850 gesloopt, daarna boerderij (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1475 woonde Eerert Sioerda te Giekerk. Zijn land lag daar niet ver van de weg naar Wyns. (…) Hij was een aanzienlijk man, want hij had een eigen zegel en in 1481 trad hij samen met de pastoor van Tietjerk op als vertegenwoordiger van het Tietjerkster vierendeel bij een verdrag met de stad Leeuwarden.
In 1511 was Lywe Syorde onder Giekerk eigenaar van de sate waaraan hij zijn naam Syorde ontleende. Eind 16de en begin 17de eeuw behoorden de Sjoerda's te Giekerk tot de rijke eigenerfden.
Sytske Sjoerda (…) was in 1640 eigenaresse van zes sates te Giekerk, waaronder Sjoerda. Hun dochter Idtie van Andringa trouwde met Hartesius Jepema, van 1645 tot 1666 raadsheer in het Hof van Friesland. Zij erfden Sjoerda state en werden in Giekerk in 1677 en 1666 begraven. Schotanus beeldde in 1664 Sjoerda als "vernietigde edele state" af. Op het kadastrale minuutplan van 1832 valt het goed nog op door de ruime grachten."
SIF: "De oudste vermelding van het huis dateert uit 1511."
"Wanneer dit huis gebouwd werd is niet bekend, maar de bouw moet al voor 1511 plaats gevonden hebben, want in dat jaar was Lieuwe Sjoerda eigenaar van de state. Na hem hebben waarschijnlijk zijn zoon Sicke Lieuwes Sjoerda en zijn kleinzoon Benne Sickes Sjoerda de state in eigendom gehad. Benne Sickes was getrouwd met Jent Rintses Ytsma.
In 1640 was de state van Sytske Bennes Sjoerda. Zij was getrouwd met Jhr. mr. Tinco van Andringha, grietman van Utingeradeel. Zelf woonden ze in Akkrum en ze verhuurden de state aan Ate Copsma.
In 1660 wordt Ina van Andringha vermeld, getrouwd met dr. Hartesius Jepema, raadsheer aan het Hof van Friesland. Hartesius overlijdt in 1666 en Ina volgt hem nog geen jaar later op 31 januari 1667.
Wie dan de state in eigendom krijgt is niet bekend, maar in 1698 is dr. Suffridus (Sjoerd) Eelcoma eigenaar van de state.
In 1748 vinden we Arnoldus Gerardus Ernthuys vermeld op dit buitengoed en twintig jaar later T. Sijlstra. In 1798 is het eigendom van Clara Maria Sijlstra, dochter van de vorige eigenaar. Zij was getrouwd met de architect Abraham Anastasius Bruinsma.
Sjoerda state wordt bij verschillende gelegenheden als volgt vermeld: "een Slot met deszelfs lange laan van stamboomen en grooten Boerenplaats van wel 140 pondematen lands, aan de weg van Giekerk naar Oenkerk" en "Buitenverblijf met bos, weiland, plaisierlaan, huis en erf, tuin, boomgaard, water tot vermaak en een plaisierbos met boerderij".
Het slot was "uit het water opgehaald" en een lange laan liep vandaar naar Giekerk en kwam uit op de tegenwoordige Rinia van Nautawei waar nu perceel nummer 80 staat. In het begin van de vorige eeuw moeten er nog twee zuilen met leeuwen aan de ingang van de laan hebben gestaan.
Volgens de "Stads en Dorpskroniek van Friesland" van dr. G.A. Wumkes werden in juli 1795 op Sjoerda State 75 eiken verkocht en op 16 maart 1802 een partij essenstammen. Op 30 december 1850 werd de "buitenplaats Sjoerda-state te Giekerk met 80 bunder greide, bouw en bosgrond" verkocht. De weduwe P.S. Westra was toen de (laatste) bewoner van de state.
Waarschijnlijk is Sjoerda State kort na deze verkoop gesloopt. Nu herinnert niets meer aan zijn eerdere aanwezigheid. Geen contouren van grachten, singels of muurresten. Niets. Alleen in de achtergevel van de boerderij van de heer J. Luinstra aan de Nieuwe Straatweg zat in de vorige eeuw nog een steen met het opschrift "G.J. Eelcoma, 26 Mei 1682".
Mogelijk was dit een kind van dr. Suffridus Eelcoma die de eerste steen mocht leggen van de nieuwe boerderij.
Na de afbraak werd op deze plaats een boerderij gebouwd, die na een brand vervangen werd door de huidige woonboerderij. "
"Op de plaats van deze State bevindt zich nu een boerderij."
(bron: Jan van der Zwaag en Jan Leemburg; "Stads- en Dorpskroniek van Friesland" van dr. G.A. Wumkes).
PLAATS: Giekerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {80F20ACF-7A36-442F-AB4E-8C15FC0A8636}
SHAPE_Length: 1675.0219542711168
SHAPE_Area: 43948.16000005525
Polygon: [...]
id:
421
OBJECTID: 421
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1159
UNI_NAAM: POELZIGT
BUI_ID: 159
BUI_NAAM: POELZIGT
BP_ID: 7393
BP_NAAM: Poelzigt (E.)
SIF_ID: 225
SIF_NAAM: Poelzicht
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis is bewoond (SIF).
JR_SIF: <1700
OPM_JAAR: State afgebroken in 1883 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd voor 1700 gebouwd."
"Over het ontstaan en de eerste eigenaren van deze state is niets bekend. In 1700 komen we het landhuis voor deze eerste keer tegen en het is dan eigendom van de erven Rhala. In 1708 komen we het huis weer tgen in de archieven. Dr. Petrus Johannes (van) Poutsma Advocaat voor het Hof van Friesland, commies financiën van de prov. Friesland en van 1705 tot zijn dood in 1713 rentmeester van het St. Anthony Gasthuis te Leeuwarden, woont er dan. Hij was gehuwd met Saepcke Meyerts van Haersma, afkomstig van Oostermeer. Petrus was ook eigenaar van Poutsma State in Oostdongeradeel, maar dit was veel te ver van zijn werk in Leeuwarden om er ook werkelijk te kunnen wonen. In 1713 erft zijn zoon Johannes Petrus Poutsma, ritmeester, Poelzicht. Hij was getrouwd met Ida Recalf. De moeder van deze Ida was Anna Cornelia Rhala, waardoor Poelzicht toch weer tijdelijk in die familie kwam. Overigens bleven ze in Oostermeer wonen en werd Poelzicht verhuurd aan mr. Schulting, die "Raed-Ordinaris in het Hof van Friesland" was.
In 1738 wordt Dr. Franciscus Frisius eigenaar van Poelzicht. Waarschijnlijk heeft hij het goed ‘genaast’ als naastleger. Hij was nl. sinds 1722 ook eigenaar van het "buitengoed" Buitenrust, een huis gelegen ten westen van Poelzicht. 'Naasten' of het "recht van niaer" zoals het in Friesland genoemd werd, was het recht van een familielid of aangrenzende grondeigenaar om bij verkoop van onroerend goed de verkoop aan een vreemde tegen te houden. Hij moest dan wel het goed kopen voor de door die ‘vreemde’ geboden prijs.
Hieruit komen de Friese termen "earne it near op lizze" (iets tegehouden) en "immen eat ûntnaderje" (iemand iets afpakken). Dr. Franciscus Frisius was Oudste Advocaat voor het Hof van Friesland en Gecommitteerde ten Landsdage (een soort Lid van Gedputeerde Staten, maar met veel meer macht en status dan tegenwoordig).
In 1744 is mr. Cornelis Franciscus Frisius, zoon van dr. Franciscus, de nieuwe eigenaar. Ook hij was, tot zijn dood in 1772, "Advocaat in Den Hove van Frieslandt".
Rond 1772 werd C.F. van Meijers eigenaar van zowel Poelzicht als Buitenrust. Waarschijnlijk woonde hij zelf op Poelzicht, want in 1780 bood hij Buiterust te huur aan.
In 1830 werd mr. Cornelis Franciscus Rinia van Nauta (1800-1872), kantonrechter te Bergum en advocaat voor het Hof van Friesland, eigenaar van Poelzicht en Buitenrust. Hij was getrouwd met Willemina Hendrika barones van Heemstra (1803-1881) uit Oenkerk. Hun 12 kinderen werden allemaal in Giekerk geboren, de meesten waarschijnlijk op Poelzicht.
In 1883, twee jaar na de dood van hun moeder, lieten de gezusters Rinia van Nauta het oude huis afbreken.
Eén van de zussen, Petronella Anthonia Johanna Rinia van Nauta, blijft nog tot 1899 eigenaar van de grond, maar dan besluit ze deze te verkopen aan Hendrikus Posthumus, kandidaat-notaris te Oudkerk, die meteen het bouwen van een woonhuis in "Het Buiten Poelzicht" aanbesteedde. Het huis moest op 30 april 1900 klaar zijn en kwam iets dichter naar de weg te staan dan het oude huis. Het huis werd ‘modern’ gebouwd, want bij de afbraak in november 1978 bleek dat dit huis redelijk goed geïsoleerd was: namelijk met turf!
In 1920 werd Poelzicht (en de notarispraktijk) verkocht aan Sytse Terpstra, notaris, afkomstig van Bergum. Het buitengoed had toen een oppervlakte van 4.93.15 hectare. Op 24 maart 1947 volgt W.J. Nijenhuis hem op als notaris en eigenaar van Poelzicht. Het buitengoed was toen echter ‘gekrompen‘ tot 2.23.20 hectare.
In 1978 wordt het nieuwe Poelzicht verkocht aan Jelle Bijlsma, eigenaar/directeur van het gelijknamige loonbedrijf te Giekerk. Opnieuw wordt het huis afgebroken, om plaats te maken voor een derde huis Poelzicht: een geheel nieuw 20e eeuwse villa! De tuin werd opnieuw aangelegd en de tot smalle slootjes verworden vijvers weer uitgraven, nu iets groter dan dat ze voorheen waren.
Enkele jaren later werd het verkocht aan Hans Wiegel, Commissaris der Koningin in Friesland. Voordat het huis als dienstwoning gebruikt kon worden, werd er op last van de landelijke overheid een ‘koninginnekamer’ aan het huis toegevoegd om de koningin eventueel passend onderdak te kunnen bieden."
"Het huis is bewoond."
(bron: Aantekeningen van J. Leemburg).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2DA73325-2DBD-4754-BA0D-7BB635859911}
SHAPE_Length: 720.5005264942769
SHAPE_Area: 31664.105000033676
Polygon: [...]
id:
422
OBJECTID: 422
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1156
UNI_NAAM: Heemstra
BUI_ID: 156
BUI_NAAM: HEEMSTRA
STI_ID: 442
STI_NAAM: Heemstra
STI_PLAATS: Oenkerk
BP_ID: 7407
BP_NAAM: Heemstra (Sch. en E.)
SIF_ID: 127
SIF_NAAM: Heemstra State
PNN_ID: 434
PNN_NAAM: Heemstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State bevindt zich nu een bejaardentehuis. Alleen het tuinhuis en het park zijn nog overblijfselen van het adellijke landgoed (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: 1500
OPM_JAAR: In 1972 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Take Heemstra alias Obbema, wiens schoonvader Feye Heemstra in 1491 in Oudkerk woonde, bezat in 1511 in Oenkerk verschillende goederen, waarschijnlijk afkomstig uit Heemstra-bezit. Een deel van dit goed gebruikte hij zelf. Samen met de pastoor oefende hij bovendien visrecht uit: gezamenlijk hadden ze een teenghia. De eigendomsgeschiedenis van Heemstra in Oenkerk is uitermate overzichtelijk: tot het einde van de 19de eeuw vererfde de state steeds binnen de familie.
Stellingwerf tekende de stins in 1721 als een eenvoudig gebouw van twee bouwlagen met een trapgevel, waarschijnlijk uit de late 16de eeuw. Er waren smalle vensters met luiken en glas-in-lood ramen. Aan beide kanten van het gebouw was haaks een vleugel van één bouwlaag aangebouwd. Een eenvoudig hek op een brug gaf toegang tot het omggrachte terrein."
SIF: "De State wordt voor het eerst aan het begin van de 16e eeuw genoemd."
"Aan het begin van de 16e eeuw worden als eigenaars en bewoners van de State Feye en Taecke Obbema genoemd, die ook wel onder de naam Heemstra vermeld worden. Vanaf die tijd is de State bijna 400 jaar in bezit gebleven van deze familie.
In de tweede helft van de 19e eeuw werd het te duur om het landgoed te kunnen onderhouden en ging de familie elders wonen. De belangrijkste oorzaak hiervan was het teruglopen van de inkomsten uit de landerijen. Rond 1878 ontstond er zelfs een landbouwcrisis en werd de State te huur aangeboden. Weer later besloot de familie de State te verkopen en kwam deze in bezit van Theo van Welderen baron Rengers.
Deze baron woonde oorspronkelijk op Stania State en verhuisde in 1895 naar de Heemstra State, terwijl zijn zus Clara op Stania State ging wonen.
Na 1932 werd Heemstra State in gebruik genomen als rusthuis. Het einde van de State kwam, toen in 1972 besloten werd om te State af te breken en er een nieuw bejaardentehuis voor in de plaats gezet. Dit nieuwe bejaardentehuis werd toen Nieuw Heemstra State genoemd.
Het uit 1972 daterende gebouw werd in 2002 al weer afgebroken en vervangen door de nieuwe Van Welderen State.
Van de State is een tekening bewaard gebleven uit 1721 van de hand van Jacob Stellingwerf. Op deze afbeelding zien we een vrij eenvoudig huis. Het omgrachte terrein waar de State op stond was alleen toegankelijk via een eenvoudige brug met hek. Het huis bestond uit een hoofdgebouw van twee bouwlagen en twee haaks hierop gebouwde vleugels van één bouwlaag met tuitgevels.
Alle gevels bezitten smalle vensters of kruisvensters met luiken beneden en glas-in-lood ramen boven. Als we naar de bouwstijl van het huis kijken, dan kunnen we aannemen dat de State rond 1600 gebouwd is.
Er is nog een tweede tekening bewaard gebleven uit 1856. Deze afbeelding is van een onbekende kunstenaar en we zien hierop een volledig ander Heemstra State.
Het is nu een eenvoudig buiten met een bijna vierkante plattegrond; de vleugels zijn voorzien van schilddaken en op de hoeken zijn schoorstenen aangebracht. De ingang bevindt zich midden in de voorgevel; de gevel is hier uitgebouwd en voorzien van een kroonlijst. Links en rechts van de dubbele deuren zijn twee zesruitsvensters aangebracht.
Verder zien we op deze afbeelding dat er aan de noordzijde van de State een dienstgebouwtje met zadeldak is gebouwd, terwijl aan de andere zijde zich een laag hok bevindt. Het bijschrift bij de tekening meldt, dat de State toen bewoond werd door freule L.C. van Heemstra."
"Op de plaats van de State bevindt zich nu een bejaardentehuis.
Alleen het tuinhuis en het park zijn nog overblijfselen van het adellijke landgoed."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Aantekeningen van J. van der Zwaag).
PLAATS: Oenkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F1F46847-A90C-49C1-BAA2-D0012465C7B1}
SHAPE_Length: 1225.5350304067301
SHAPE_Area: 55792.90500068169
Polygon: [...]
id:
423
OBJECTID: 423
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1154
UNI_NAAM: Stania
BUI_ID: 154
BUI_NAAM: STANIA
STI_ID: 443
STI_NAAM: Stania
STI_PLAATS: Oenkerk
BP_ID: 7412
BP_NAAM: Stania (Sch. en E.)
SIF_ID: 270
SIF_NAAM: Stania State (Oenkerk)
PNN_ID: 435
PNN_NAAM: Stania
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: In het huis is nu een theeschenkerij en brasserie ingericht (SIF).
JR_NOOMEN: <1533
JR_SIF: 1520-1533
OPM_JAAR: In 1664 "vernietigde state", nieuwbouw in 1738 en 1843 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jeppe Stania had behalve de oude stins van zijn familie in Reitsum ook in Oenkerk een huis. Mogelijk had hij dat verkregen door zijn tweede huwelijk, met Margaretha Takesdr Heemstra. De
Heemstra's bezaten immers in de Trynwouden veel goederen. Misschien mag hij met de Ieppe worden geïdentificeerd die in 1511 self een klein stuk land in Oenkerk gebruikte. Jeppe overleed in 1533 en werd in de kerk van Oenkerk begraven. Over het uiterlijk van het oude Staniahuis is niets bekend. In 1664 werd Stania door Schotanus als "vernietigde edele state" aangegeven; in 1718 wordt een herenhuis tussen boomsingels afgebeeld. In 1738 werd een nieuw gebouw met een nieuw ontworpen tuin aangelegd, terwijl ook in 1843 nieuwbouw plaats had."
SIF: "De state is waarschijnlijk in de 16e eeuw ontstaan. Het huidige pand dateert uit 1843."
"Rond 1520 trouwde Jeppe Stania, afkomstig van Reitsum in Ferwerderadeel, met Margaretha Taeckedr. van Heemstra. Daardoor verwierf hij een flinke lap grond bij Oenkerk, waar hij een fraai slot liet bouwen en dat hij 'Stania State' noemde. Jeppe overleed in 1533 en Margaretha volgde hem in 1546. Ze hadden drie dochters, waarvan twee met rijke edelen getrouwd waren en één, Popck, priorin was van het klooster Bethlehem onder Oudkerk.
In 1546 kwam de state vrijwel zeker in handen van Margaretha’s familie: de Van Heemstra’s, wiens landerijen grensden aan die van Stania State. De Van Heemstra’s hielden het landgoed bijna twee eeuwen in bezit, maar zorgden er niet goed voor. In de 16e eeuw werd de state omringd door een gracht, (waarvan nog een gedeelte aanwezig is en het beloop nog aan de achterkant te volgen is). Op de kaart van Tietjerksteradeel uit "Frieslandt tusschen ’t Flie ende de Lauwers" uit 1664 wordt Stania State als een "vernietigde Edele State" aangemerkt.
Toen omstreeks 1730 Jhr. Hans Hendrik van Haersma eigenaar werd, was er van de state niet veel bruikbaars meer over. Hans was getrouwd met Catharina van Scheltinga, maar na haar dood in 1741 trouwde hij met Dodonia van Wyckel. Hij was eerst officier in het leger, in 1733 secretaris van de Algemene Rekenkamer en in 1744 werd hij grietman van Oostdongeradeel.
In 1738 liet hij de restanten van het huis tot de grond toe afbreken en een nieuwe villa bouwen volgens de eisen van de tijd en die van zijn stand als jonkheer, grietman en (groot)grondbezitter. Het was een gebouw van twee verdiepingen onder een zadeldak. De tuin werd aangelegd door J.H. Knoop, de hof-hovenier van prinses Maria Louise van Hessen Kassel, die bij de Friezen beter bekend is als "Marijke Meu" (tante Marijke). Hans Hendrik overleed in 1759.
De "Tegenwoordige Staat van Friesland" van omstreeks 1785 vermeldt: 'Stania ligt een weinig ten Noorden (van de Heemstra State), en is in laater tijd geheel weggebroken; doch van nieuws af opgebouwd, door wijlen de Heere Hans Hendrik van Haersma, in leven Grietman van Oostdongeradeel, die hier ook eene Schoone plantagie heeft aangelegd."
In 1759 wordt Jan de With eigenaar van Stania State. Jan was van oorsprong een Deen genaamd Jens Nielsen True. Hij was Commandeur in de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), welke functie hem bepaald geen windeieren legde. Later was hij officier bij de Admiraliteit van Friesland, maar toen had hij zijn schaapjes al lang op het droge. Hij trouwde op 19 april 1750 met Wikje Michiels Minnema, weduwe van Hendrik Canter Visscher. Jan noemde de state "Hofwegen" naar een schip dat hij voor de VOC als gezagvoerder had bevaren. Hij overleed op 12 september 1781 en Wikje op 25 maart 1786.
Eerst is hun ene zoon Cornelis Michaël de With eigenaar van de state, maar als hij in 1792 ongehuwd en kinderloos sterft, wordt hij opgevolgd door zijn jongere broer Michaël de With. Hij trouwde met Ypkjen Rintske Boelardus van Boelens en kregen één zoon: Jan Frederik, die echter jong stierf. Michaël besluit de state in 1803 te verkopen en vestigt zich in Augustinusga.
De nieuwe eigenaar wordt mr. Jacob Nanning du Tour, die de state voor 46.500 Caroliguldens koopt. Hij heeft geen geluk met het huis, want in 1813 breekt er brand uit, die het huis voor een deel in de as legde. Toch is het huis vrij snel weer opgeknapt, door hem of de nieuwe eigenaresse, douarrière R. van Burmania-barones thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg, die het huis bewoonde van 1815 tot 1843.
In 1843 koopt Theodorus Marius Theresius Looxma, gehuwd met Berendina Johanna Willinge, Stania State en bijbehorende landerijen. Looxma was eigenaar van een grote olieslagerij in Sneek en werd steenrijk in de Napoleontische tijd. Vóór hij in Oenkerk kwam wonen, liet hij het oude huis grotendeels afbreken en het huidige huis bouwen. Daarbij werden enkele muren, fundamenten en onderdelen van het oude huis zoals schouwen, betimmeringen e.d. opnieuw gebruikt. De formele tuinen van Knoop werden door Lucas Pieters Roodbaard omgevormd tot een (Engelse) landschapstuin, waarbij hij echter een aantal oude bomen spaarde en die inpaste in zijn ontwerp. Roodbaard ontwierp o.a. ook de tuinen van De Klinze te Oudkerk, Ropta State te Wijnaldum en de Prinsentuin te Leeuwarden. Looxma bezat ook een herenhuis te Ferwerd, waar zijn vrouw het behang van één van de kamers had laten beschilderen met Chinezen, negers en wilde dieren. Dit behang werd naar een kamer op Stania State overgebracht, waarna die kamer in de volksmond de namen "Ferwerder kamer" en "Beestenkamer" kreeg.
In 1843 had het huis de naam Stania State inmiddels weer terug, maar het is niet bekend wie de oude naam weer heeft ingevoerd.
In 1885 was hun dochter Catharina Theresia Looxma eigenaresse van het landgoed. Zij was gehuwd met Wilco Julius van Welderen baron Rengers, zoon van Willem Carel Gerard van Welderen Rengers en Jacoba van Andringa de Kempenaer. Wilco en Catharina trouwden op 26 oktober 1864 en erfden de state in 1885. Wilco, geboren op 14-11-1835 te Leeuwarden en overleden op 21-02-1916, was in 1885 burgemeester van Leeuwarden. ’s Winters woonden ze in een herenhuis aan de Nieuwestad te Leeuwarden en ’s zomers op de state. Zij kregen 9 kinderen: Willem Bernhard Reinier, Theodorus Marius Theresius, Quirina Jacoba, Berendina Johanna, Tjallinga Aurelia Wilhelmina, Age Johan, Johan Edzart, Daniël en Clara Carolina Anna Augusta.
Rond 1916 bleef Clara C.A.A. van Welderen barones Rengers na de dood van haar ouders op Stania State wonen. Zij was ongehuwd, evenals haar broer Theo, die in 1895 Heemstra State had gekocht. Clara vestigde zich in 1934 in Wassenaar, waarheen Theo al 4 jaar eerder vertrokken was in verband met zijn werk als adviseur van Koningin Wilhelmina. In 1944 woonde zij aan de Noordersingel in Leeuwarden als evacué. Na de oorlog woonde zij in het tehuis voor voorname ouden van dagen ‘Spaaren Hout’ te Haarlem. Op 1 maart 1962 overleed zij op 74-jarige leeftijd.
In 1934 kocht het St. Anthony Gasthuis te Leeuwarden de state, maar verkocht het huis al vrij kort daarna aan een Schot van Nederlandse afkomst, een zeker Van Loon. Deze Van Loon verhuurde de state aan een stichting, die er een cultureel centrum van maakte, waarbij de state dienst deed als jeugdherberg, conferentieoord, theeschenkerij en uithof van het Fries Museum te Leeuwarden.
Rond 1970 werd Stania State aangekocht door de gemeente Tietjerksteradeel. Die liet de state in eerste instantie haar bestaande functies behouden. Vanaf die tijd werden tuin en bos opengesteld voor het publiek en door de prachtige aanleg een geliefd wandelgebied voor mensen uit Leeuwarden en omgeving. Later heeft de gemeente de State toch weer verkocht, want deze is nu eigendom van het Buro Vijn."
"In het huis is nu een theeschenkerij en brasserie ingericht."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; Nieuwe Dockumer Courant, 15 maart 1978; Tresoar (Ryksargyf fan Fryslân); Jan Willem Pereboom; Jan van der Zwaag).
PLAATS: Oenkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7E0CED12-4F66-4B95-AA45-5D7EC8C6884D}
SHAPE_Length: 1527.0632033572635
SHAPE_Area: 104154.82776497971
Polygon: [...]
id:
424
OBJECTID: 424
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1265
UNI_NAAM: Jongema
BUI_ID: 265
BUI_NAAM: JONGEMA
STI_ID: 424
STI_NAAM: Jongema
STI_PLAATS: Rauwerd
BP_ID: 7420
BP_NAAM: Jongama (Sch. en E.)
SIF_ID: 167
SIF_NAAM: Jongema State
PNN_ID: 511
PNN_NAAM: Jongema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het poortgebouw is gerestaureerd en behoort bij het 'Raerder bosk', dat een grondige onderhoudsbeurt nodig heeft (SIF).
JR_NOOMEN: <1481
JR_SIF: <1515
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Kempo Jongema zou aan het einde van de 14de eeuw Ansck te Geins in Wommels tot vrouw hebben gehad. De stins te Geins onder Wommels kwam daardoor aan de Jongema's. Hun zoon Edo Jongema, gestorven in 1439, zou gehuwd zijn geweest met Fokel van Bozum. Daardoor kwamen omvangrijke goederen in Bozum aan de Jongema's. Hun zoon Hessel Edes vestigde zich in Bozum, hun andere zoon, Kempo Edes, in Rauwerd."
"Aeda maakte in 1481 zijn testament, waarin hij Jonghama staeta naliet aan zijn broer Ede Jongema; ook dat styns op Jonghama state werd daarbij genoemd. Andere broers kregen Geynsera gued. In 1531 maakte Eda Jonghama zijn testament. Hij liet alla dae landen ende renten, hues ende hoeff, hlesten ende onlesten ... als't in Raerdera gae leyt en die hij toen gebruikte, na aan zijn zoon Ada. Deze liet in 1532 op zijn beurt Jongghama staten, huis, hoff ende hoerenliegher met de landen en de steden in de buren na. De Burefenne liet hij de kerk en priesters na, maar de erffgenamen tho Jongghama huis zullen het recht te verhuren behouden, waarmee zij konden controleren wie het land gebruikte. Ada liet geen kinderen na. Van Jongema zijn afbeeldingen uit de 18de eeuw bewaard; het was toen een eenvoudig modern herenhuis. Tegenwoordig is het poortgebouw uit 1603 nog bewaard."
SIF: "Het is niet precies bekend wanneer het huis gebouwd is, in 1515 werd het verwoest."
"Uit de Tegenwoordige Staat van Friesland, 1787: 'Jongema state is alleen nog in weezen, wordende thans bewoond door den Heeren van Eisinga, grietman van deze Deele. Op Jongema huis woonde bij Saxische tijden Ede Jongema, een goed Patriot, die eenige aantekeningen over de Friesche zaken, in de Friesche taal, heeft nagelaten. In 1515 werd dit huis door de Zwarte Hoop verbrand, gelijk ook daarna de gehele buurt'.
Mogelijk werd in de 16e eeuw het nu nog aanwezige poortgebouw uit secundaire kloostermoppen (uit de afbraak afkomstig) opgetrokken. Het is echter niet ondenkbaar, dat de gehele poort in 1603 werd gebouwd, waarbij de topgevels van kleinere, 17e-eeuwse, steen werd opgetrokken. De topgevel aan de achterzijde is van gibbengaten voorzien. In de voorgevel bevindt zich een wapensteen van Eisinga en van Heringa.
Een foto van omstreeks 1900 geeft een 19e eeuws aandoend gebouw achter de poort weer. Het gehele terrein is nog dubbel omgracht. Er bevindt zich veel stinsenflora. Het geheel is eigendom van 'It Fryske Gea'."
"Het poortgebouw is gerestaureerd en behoort bij het 'Raerder bosk', dat een grondige onderhoudsbeurt nodig heeft."
(bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Rauwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4457DEAD-B5A0-407A-9F2B-25BBC8656E38}
SHAPE_Length: 553.2897195883963
SHAPE_Area: 19397.253935347497
Polygon: [...]
id:
425
OBJECTID: 425
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1266
UNI_NAAM: Heringa
BUI_ID: 266
BUI_NAAM: HERINGA
STI_ID: 423
STI_NAAM: Heringa
STI_PLAATS: Rauwerd
BP_ID: 7426
BP_NAAM: Heringa (Sch. en E.)
PNN_ID: 510
PNN_NAAM: Heringa
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1473
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Blijkens mededelingen van Sibrandus Leo localiseerde men in de 16de eeuw hier (bij de Krinser arm) de woonplaats van een adellijke familie die een abt van Lidlum voortbracht. Vanaf de 14de eeuw zijn er oorkonden die over de Heringa's van Rauwerd spreken; de Van Hoxwiers uit Mantgum blijken een zijtak van deze familie te zijn. Yd Heringa of Aylva, weduwe van Eelcke Heringa en hertrouwd met Sasker Jelmera, bedacht in 1473 de kerk van Rauwerd met een fundatie, te betalen uit Krenzera gode. Ook de Heringa-prebende (Herenghe leen) en Heringhe ald gued noemde ze in haar testament. Haar belangrijkste erfgenaam was haar zoon Haye, die ondermeer stenzen, huusen, stoe ende statten kreeg. Haye maakte zelf in 1486 zijn testament. Hij was toen olderman van Leeuwarden. Naar zijn vrouw noemde hij zich Haye Kammingha. Heringha stins ende staetha liet hij met de bijbehorende landerijen en met Heringhe auld gued na aan zijn zoon Peter Cammingha. Deze liet op zijn beurt Heringhe staten to Raerd met dy hornleger mey't heem ende dy steen deryr leyt in 1521 na aan zijn zoon Sicke, onder voorwaarde dat de state niet "in vreemde handen" zou mogen vererven.
Vlak ten noorden van en op land van Heringa lag in 1718 nog een stinswier."
PLAATS: Rauwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FF42CF99-10B3-4D23-B3EB-A9A93CBDEC59}
SHAPE_Length: 332.68136367597737
SHAPE_Area: 5831.344999933168
Polygon: [...]
id:
426
OBJECTID: 426
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1301
UNI_NAAM: Stinswier bij Inhemren
BUI_ID: 301
BUI_NAAM: INHIMMEREN
STI_ID: 427
STI_NAAM: Stinswier bij Inhemren
STI_PLAATS: Rauwert
BP_ID: 7431
BP_NAAM: Inhimmeren (Sch. en E.)
PNN_ID: 514
PNN_NAAM: stinswier bij Inhemren
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij Inhemren, vlak ten zuiden van het dorp, wordt in 1718 en in 1850 een stinswier aangegeven. Dat hier een stinswier heeft gestaan komt overeen met de vermelding door Jancko Douwama aan het begin van de 16de eeuw dat hier een schoen huis was, ende oock wal genoech starck; een van de zusters van oude Onne van der Cappelle, de stamvader van de Oenema's was daar ingetrouwd. Het huis zou door Albrecht van Beieren rond 1400 zijn ingenomen. Upcke van Burmania vermeldt in zijn grote genealogische handschrift dat in het begin van de 15de eeuw Hapke in Hem trouwde met Epe NN; hun dochter Iouk zou Inhemren door haar huwelijk met Ulke Douma aan de Douwema's hebben gebracht. Hun zoon Sicke noemde zich zowel Douma als Inhem(st)ra."
PLAATS: Rauwert
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {5DC3F3BA-42A6-4A78-BD00-DD07A97347D1}
SHAPE_Length: 447.66306833582587
SHAPE_Area: 8967.76999995403
Polygon: [...]
id:
427
OBJECTID: 427
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2425
UNI_NAAM: Fetza
BUI_ID: 0
STI_ID: 425
STI_NAAM: Fetza
STI_PLAATS: Rauwert
BP_ID: 7435
PNN_ID: 512
PNN_NAAM: Klein Fetza
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1401
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het castrum Fetza werd al in 1401 genoemd. In 1543 wordt cleyn Fetze guedt en in 1580 een kleen sate genaempt Lutke Fetse genoemd. In 1401 maakte Clothus Bentha te Rauwerd zijn testament. Hij had drie erfgenamen: Sicco Ydszarda te Poppingawier, Tzalengh Fethza te Rauwerd en diens broer Poptat die in Terzool woonde. Hij beschikte over vier goederen: de stinzen Bentha en Fetza, een huis in Monekagha en het eveneens niet te localiseren Feddingahus. Poptat Fethza uit Terzool zou de stins Bentha, huis, erf en zes pondemaat krijgen, benevens het gebruiksrecht van het bijbehorende land, dat hij van zijn mede-erfgenamen mag pachten. Het goed zal met drie eeuwige memoriën in de kerk van Rauwerd, waaronder die voor Clothus, belast zijn. Zijn vrouw Anseke zou zo lang zij leefde "de stins Fetza, met huis, erf en alle landerijen, zoals bouwland, weiland en grasland" mogen gebruiken. Zij moest er wel zelf wonen en twee eeuwige memoriën in Rauwerd bekostigen. Na haar dood zou de patroonheilige van Rauwerd het erf van Dodo Eenoog en een daarbij gelegen erf bij de dijk krijgen; het lijkt er dus op dat deze erven bij Fetza behoorden.
Misschien vormt dit laatste legaat een schakel met de volgende vermelding van Fetza. In 1543 en 1580 blijkt een derdedeel van de sate Klein Fetza namelijk aan de kerk van Rauwerd te behoren. De enige sate die in Rauwerd in 1640 voor een derdedeel eigendom is van de kerk, is FC21. De rest was toen eigendom van de "olde heer" jonker Piter van Eisinga. Waarschijnlijk is dat dus Lutke Fetza. Mogelijk gaat het derdedeel in deze sate deels terug op Clothus' legaat uit Fetza aan de kerk; de ligging van een "erf bij de dijk" zou daar goed bij passen. Hoe dit ook zij, de stins Fetza heeft waarschijnlijk op FC21 (Lutke Fetza) of misschien ter plaatse van FC22 (de huidige boerderij Stilvliet; Groot Fetza?) gestaan. Op het land van FC21 ligt een wier, die op de huidige Topografische Kaart nog goed is te zien. Als we deze als de rest van een stinswier mogen beschouwen, zou dat er voor pleiten dat de stins Fetza op Klein Fetza heeft gelegen."
PLAATS: Rauwert
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {2D12C595-E3F4-4D23-9132-F2AC79359DA4}
SHAPE_Length: 551.8727737290709
SHAPE_Area: 6995.672379998975
Polygon: [...]
id:
428
OBJECTID: 428
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1191
UNI_NAAM: HOOGHUIS
BUI_ID: 191
BUI_NAAM: HOOGHUIS
BP_ID: 7477
BP_NAAM: Hoge Huys (Sch. en E.)
SIF_ID: 151
SIF_NAAM: Het Hooghuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1640
OPM_JAAR: Het buiten is in 1771 gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd voor 1640 gebouwd."
"Het Hooghuis werd waarschijnlijk als jachthuis gesticht door stadhouder Hendrik Casimir I van Nassau-Dietz. Daarna bewoonde Menno van Coehoorn, die een bekende vestingbouwer was, het huis samen met zijn ouders, maar in 1686 werd het weer in gebruik genomen door stadhouder Hendrik Casimir II. Door de tuinarchitect Jacob Roman (1640-1716) werd de tuin veranderd in een tuin in Franse stijl. Hendrik Casimir's weduwe, Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau, verkocht het buiten in 1706 aan Frans Menno van Eminga.
Vijftien jaar later, in 1721, wordt het huis gekocht dooe Hector Willem van Glinstra. Hij was grietman van Tietjerksteradeel en maakte van het huis een lusthof. Vervolgens komt het Hooghuis door erfenis in de tweede helft van de achttiende eeuw in het bezit van Hobbe Baerdt van Sminia, die het huis in l771 laat afbreken.
Tegen het einde van de 17e eeuw wordt er een inventaris opgesteld van het huis. In de beschrijving wordt o.a. gesproken over: "een behangsel van bruine chamoi met groene en witte banden en twee arm- en tien leunstoelen van notehout in de grote zaal en in de zijkamer groen goudleerbehang en een klein ledikantje van sits, groene franje van zijde en gedoubleerd met groene armozijn". Verder "een spiegel met een lijst van schildpad, een notenschrijftafel bekleed met groen fluweel en natuurlijk een overvloed aan servies- en kopergoed".
Vermeldenswaardig is verder dat in het Stadhouderlijk Hof de familie Van Nassau-Dietz een houten model van het Hooghuis hadden staan!
Uit het midden van de negentiende eeuw is een litho bewaard gebleven, die gebaseerd meot zijn op een oudere afbeelding, omdat het buiten al in 1771 gesloopt is. Het Hooghuis doet niet zo hoog aan, als de naam zou doen vermoeden. Het buiten bestaat uit drie achter elkaar gelegen dwarsgeplaatste vleugels, waarvan het voorste een schildkap heeft en de andere zadeldaken tussen topgevels.
De voorste vleugel met een representatief karakter bestond uit een bel-etage op een souterrain en waren de vensters voorzien van kruiskozijnen met luiken. Deze stamden waarschijnlijk nog uit de eerste helft van de zeventiende eeuw.
De ingang van het huis kon bereikt worden via een trap, maar voor een stadhouderlijk buiten ziet het er eenvoudig uit. Het ongeveer een halve eeuw later gebouwde Oranjewoud straalde een hele andere allure uit. Het contrast is stellig kenmerkend voor de gezagspositie die de Nassau's geleidelijk verwierven."
"Van het huis is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F4B649CB-2DCF-48F5-A8E7-B8A73C4CCB4A}
SHAPE_Length: 647.8678247851857
SHAPE_Area: 23583.214999974556
Polygon: [...]
id:
429
OBJECTID: 429
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1188
UNI_NAAM: HILLAMA
BUI_ID: 188
BUI_NAAM: HILLAMA
BP_ID: 7513
BP_NAAM: Hillama (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF. Van der Aa: (lemma Burgum) "(…) Destijds woonde zijn vader op de oude buitenplaats het Hooghuis, waarvan het huis thans afgebroken is, even als de state Hillema, die mede vroeger hier gevonden werd."
"HILLAMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Tietjerksteradeel."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D7726A04-776B-451C-8FEF-3BA338574486}
SHAPE_Length: 765.394745332914
SHAPE_Area: 29806.429999983942
Polygon: [...]
id:
430
OBJECTID: 430
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2420
UNI_NAAM: Heslinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 420
STI_NAAM: Heslinga
STI_PLAATS: Poppingawier
BP_ID: 7532
PNN_ID: 507
PNN_NAAM: Heslinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1482
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam Heslinge en gelijktijdig als veldnaam Heslumma meden komt de naam in Poppingawier vanaf 1446 voor; de stins Hesselinga huys vanaf 1482; Hesslema guedt in 1543; in de 17de eeuw Heslinga staten."
"In 1640 was Heslinga verhuurd, van een stins was toen waarschijnlijk al geen sprake meer. Ook op de kaart van 1718 staat het als gewone boerderij afgebeeld."
PLAATS: Poppingawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {AEECB0CA-7EA3-4276-99B2-1C4024759EE2}
SHAPE_Length: 256.03897298028915
SHAPE_Area: 3922.7349999479575
Polygon: [...]
id:
431
OBJECTID: 431
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1268
UNI_NAAM: HARSTA
BUI_ID: 268
BUI_NAAM: HARSTA
BP_ID: 7543
BP_NAAM: Harsta (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "HARSTA, ook wel onder de namen van Haksta, Haxta, Haagsta, Haakstra, Hartsma of Harsma voorkomende, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Rauwerderhem, arr. en 3 u. Z. W. van Leeuwarden, kant. en 1 u. Z. ten W. van Rauwerd, waartoe zij vroeger behoorde, en waar zij nog alle hare verpligtingen heeft.
Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene groote boerenhoeve, welke, met de invoering van het kadaster, gebragt is onder Deerzum, waarvan zij 10 min. O. gelegen is. Deze hoeve wordt, met de daartoe behoorende gronden, beslaande eene oppervlakte van 37 bund. 34 v. r. 40 v. ell., thans in eigendom bezeten door den Heer Mr. Gerardus Asuerus Avenhorn van Nauta, Grietman van hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde, woonachtig te Koudum.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4A1B25C1-235F-4918-8933-C0C3C6E11BF0}
SHAPE_Length: 715.5369850737579
SHAPE_Area: 27434.859209996426
Polygon: [...]
id:
432
OBJECTID: 432
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2430
UNI_NAAM: Itsma sate of Albada
BUI_ID: 0
STI_ID: 430
STI_NAAM: Itsma sate of Albada
STI_PLAATS: Terzool
BP_ID: 7559
BP_NAAM: Albada (Sch. en E.)
PNN_ID: 590
PNN_NAAM: Itsma sate of Albada
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij deze sate werd in 1605 een stinswier genoemd. De naam van de sate is in 1543 Yttyama en Ytzma; naar eigenaars in het midden van de 17de eeuw heette hij in 1718 Albada.
In 1543 wordt het goed herhaaldelijk als localisatie en oriëntatiepunt genoemd; naast Yttyamagoed wordt dan ook Yttyamaterp genoemd. Op Yttyama lagen toen twee memorielasten voor eerdere bewoners: Ayl en Fraeths Ytyama. Adellijke bewoning is in de 16de eeuw niet bekend. In de Middeleeuwen lag hier waarschijnlijk wel een stins. In 1605 worden Jelle Greolts Hobbema en zijn vrouw Christina van Albada namelijk genoemd met bezit en renten uit Itsma in Terzool, waarbij ook van den ghehele stens wier liggende in Itsma saate sprake is. Hun kinderen zijn in 1640 eigenaar van de states SC13 (De Borg) en SC14 (Itsma); door vererving en verkoop komen delen van Itsma in 1646, 1647 en 1652 aan Antje Jelles Hobbema en Sicke Aesges van Albada te Speers. Via hun dochter Christina van Albada, gehuwd met Anthonius van Hettinga vererfde het goed op jonker Jelle Gerrolt Hobbema van Hettinga, die Ytsma in 1687 verkocht aan Aefke van Buttinga wed. van Wyckel, en Henricus van Wyckel, secretaris van Gedeputeerde Staten.
Op de kaart van 1718 staat het goed - waarschijnlijk naar de twee Christina's van Albada - als Albada aangegeven. De in 1605 genoemde stinswier staat niet op de kaart van 1718 aangegeven. Waarschijnlijk was de stins strategisch gelegen, immers niet ver van de Oude Sneeker Vaart. Men vergelijke ook het aangrenzende huis De Borg van de Harinxma's."
PLAATS: Terzool
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DB2A35B7-E4B5-4BFA-97BD-62DF7DA7E7D0}
SHAPE_Length: 351.01332183853975
SHAPE_Area: 4395.2481050028655
Polygon: [...]
id:
433
OBJECTID: 433
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1314
UNI_NAAM: ANDRINGA
BUI_ID: 314
BUI_NAAM: ANDRINGA
BP_ID: 7654
BP_NAAM: Andringa (Sch. en E.)
SIF_ID: 17
SIF_NAAM: Andringa State (Oldeboorn)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1894 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De oudste vermelding dateert uit de 15e eeuw."
"Deze State is het stamhuis van de familie Andringa. In de vijftiende eeuw komen we Thiart Jorrits Andringa tegen, die grietman van Utingeradeel is. Een funktie die ze niet generatie op generatie vervulden, omdat de familie Andringa niet geliefd was bij de regering in Brussel. Gedurende de 16e eeuw bekleedden ze helemaal geen hoge funkties; de oorzaak hiervan lag daarin, dat ze anti-Habsburg gezind waren. Pas na de Hervorming keerden ze weer terug als grietman.
Na het uitsterven van de familie Andringa, gaat de State over in handen van de familie Lycklama a Nijeholt. Veel leden uit deze familie komen we tegen als grietman. In 1882 wordt de State verkocht aan de Hervormde Kerk, die het huis gaat gebruiken als pastorie. Twaalf jaar later voldoet de State niet meer en wordt grotendeels afgebroken. Er voor in de plaats komt een villa.
In "De Tegenwoordige Staat van Friesland" uit 1788 wordt gemeld: "Ten Zuidwesten der kerk vindt men Andringastate, jaaren aan een bewoond door Grietslieden uit dat geslacht, en uit hetzelve overgegaan aan den tegenwoordigen Grietman Lyklama van Nieholt, die hier, voor 15 of 20 jaaren, een nieuw en pragtig huis heeft gebouwd".
De State moet volgens de "Tegenwoordige Staat" verbouwd zijn rond 1770. Van dit huis kennen we een fraaie schets van J. Gardenier Visser, die ongeveer in hetzelfde jaar als de uitgave van de Tegenwoordige Staat vervaardigd werd.
We zien hierop een statig gebouw, dat met de brede gevel naar de hoofdstraat was gericht. Het terrein was afgescheiden van de hoofdstraat door een ijzeren hek tussen natuurstenen pilaren. Het gebouw is in zijn geheel onderkelderd met een flink souterrain met daarboven in de rechtervleugel een zeer hoge bel-etage. Deze bel-etage was waarschijnlijk zo hoog door een representatieve zaal, die zich daarachter bevond.
Via een trapbordes kon men de ingang met versieringen in Lodewijk XV-stijl bereiken, die zich in de middenpartij bevond. Deze middenpartij was drie ramen breed en was bekroond met een fronton met snijwerk en wapens, een motief dat weer beter bij de Lodewijk XVI-stijl past. Zowel de linker- als de rechter vleugel zijn twee ramen breed, terwijl zich in de linkervleugel boven de hoofdverdieping nog een gedrukte, half in de kap gebouwde verdieping, een mezzanine, bevindt. Op de hoeken van het dak staan grote schoorstenen.
Enkele jaren voor de afbraak zijn er nog foto's gemaakt van de State. We zien hierop dat de State wel verbouwd is, maar niet wezenlijk veranderd. De belangrijkste wijzigingen zijn de twee vensters van de mezzazine, die dichtgemaakt zijn en de schuiframen met kleine roeden, die vervangen zijn door acht- en vierruits empire-vensters. Tot slot laat de foto van de achterkant zien, dat de State ook een fraaie tuinaanleg kende."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8E50AA4B-6E54-4B22-894A-406AE1A778B7}
SHAPE_Length: 1352.8414853557333
SHAPE_Area: 67082.338764803
Polygon: [...]
id:
434
OBJECTID: 434
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2136
UNI_NAAM: Tadema op Tilburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 136
STI_NAAM: Tadema op Tilburen
STI_PLAATS: Oostrum
BP_ID: 7741
BP_NAAM: Tadema (E.)
PNN_ID: 457
PNN_NAAM: Tadema op Tilburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Tegenwoordig rest nog een brede gracht rond het erf (Noomen).
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In de jaren 1780 of '90 is een stins afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tadema werd in de 16de eeuw bewoond door een familie die in vrouwelijke lijn van de adellijke eigenaars, de Heemstra's, afstamde. (…) Berichten uit later tijd maken het waarschijnlijk dat Tadema een stins is geweest."
"De naam Tadema komt, indirect, voor het eerst voor in 1511, in de naam van de bewoner. In 1543 is sprake van de zaete toe Oestrum over die Tille. Later, bijvoorbeeld in 1679, duikt de naam Tadema weer op; in 1850 heet een nabijgelegen afgesplitste sate naar de oude eigenaars Heemstra."
In een koopcontract uit 1679 blijkt dat Tadema een voornaam uiterlijk moet hebben gehad. Daarin is sprake van ... seekere state ende sate landts, Tadema genaemt, gelegen tot Oostrum ... met de huysinge daerop staende, schuyre, poort, singel ende grachten, bomen ende plantagie ... groot nae naem ende faem ses en sestig pondematen ... met de gerechtigheyt van twee stemmen. Verder is bekend dat in de jaren 1780 of '90 een "zeer hogen stins op kelders", die voor het voorhuis stond, is weggebroken. Tegenwoordig rest nog een brede gracht rond het erf."
PLAATS: Oostrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B8CBEE4C-086B-4310-B8B7-B84AB76D7BAC}
SHAPE_Length: 312.3225993183729
SHAPE_Area: 5787.03606120977
Polygon: [...]
id:
435
OBJECTID: 435
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2135
UNI_NAAM: Rintjema
BUI_ID: 0
STI_ID: 135
STI_NAAM: Rintjema
STI_PLAATS: Oostrum
BP_ID: 7744
BP_NAAM: Rintjama (E.)
PNN_ID: 456
PNN_NAAM: Rintjema
NOO_NAAM: Ryntiama huys
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1498
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1498 veroverden de Saksisch-gezinde hoofdelingen Schelte Tjaerda van Rinsumageest en Take Heemstra een huys toe Aestrum dat Jaerla toe hoorde, ende hiete Ryntiama huys. In 1511 waren Amke Jaerla en de kinderen van zijn broer Botte eigenaars van dit Jaerle guet. In 1640 was juffer Perck van Roorda, weduwe Emingha de eigenaresse. Haar man, Pybo van Eminga was een kleinzoon van Minne Eminga en Eelck Jaerla, een dochter van Amke Jarle. Rintjema had nog in 1832 een indrukwekkende gracht; het erf was een achtste segment van de Oostrumer dorpsterp. Al het land tot aan het Dokkumerdiep behoorde bij Rintjema."
PLAATS: Oostrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {59FAD932-DBA3-495F-9EE1-8B7D6ED6EEB0}
SHAPE_Length: 379.04669856130164
SHAPE_Area: 9071.057499965485
Polygon: [...]
id:
436
OBJECTID: 436
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1146
UNI_NAAM: Starkenborgh met wier
BUI_ID: 146
BUI_NAAM: STARKENBURG
STI_ID: 95
STI_NAAM: Starkenborgh met wier
STI_PLAATS: Sibrandahuis
BP_ID: 7778
BP_NAAM: Sterkenburg (E.)
SIF_ID: 273
SIF_NAAM: Sterkenburg
PNN_ID: 556
PNN_NAAM: Starkenborgh met wier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats 7778 uitgebreid op basis beschrijving Noomen en locatie Stinzen (kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de state is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1400
JR_SIF: <1452
OPM_JAAR: In 1664 nog als adellijk huis aangegeven, in 1718 rest alleen de wier (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Starkenborgh was in de 14de eeuw de stins van een afzonderlijke familie Van Starkenborgh. Opvallend is de nabijheid van de stins en de kerk, die allicht een stichting van deze familie was. De familie onderhield goede betrekkingen met het nabije klooster Klaarkamp: Boldewinus van Starkenborg trad daar in en maakte vervolgens in Utrecht een kerkelijke carrière. Aan het eind van de 14de eeuw moet Starkenborg aan de Tjaerda's in het naburige Rinsumageest gekomen zijn. Syds Tjaerda kon in het midden van de 15de eeuw daardoor Tjaerda aan zijn zoon Worp nalaten, Starkenborgh aan zijn zoon Bartold, terwijl de derde zoon, Sippe introuwde op Heemstra in Morra. Bartold komt in de tweede helft van de 15de eeuw in verschillende politieke stukken voor; zijn stins werd in 1468 door een Hollandse spion genoemd als één van de twee sloten van Reynsmageest."
"In 1664 werd Starkenborgh nog als adellijk huis aangegeven, in 1718 restte alleen de wier."
SIF: "Syds Tjaerda van de Tjaerdastins te Rinsumageest had twee zoons, Worp en Barthold (Bartele). Deze laatste kreeg of kocht in 1452 deze stins en voegde de naam Sterkenburg aan zijn familienaam toe. Voortaan noemde hij zich Barthold Tjaerda van Sterkenburg.
Al snel vestigt deze tak van de familie Tjaerda zich in de Groninger Ommelanden. Zij verkregen daar de borg Wehe dicht bij Leens. Daar hebben de nakomelingen van Barthold eeuwenlang gewoond. De naam Sterkenburg werd ‘vergroningst’ tot Starckenborgh.
Wanneer de state verdwenen is? De "Tegenwoordige staat van Friesland" meldt rond 1785 slechts: "Van ’t oude huis Sterkenburg is thans maar alleen de Wier overig".
In de 50er jaren van de 20e eeuw stond op deze plek nog een boerderij die eigendom was van het Douwe Egberts concern en bewoond werd door D. de Groot."
"Van de state is niets meer terug te vinden."
PLAATS: Sibrandahuis
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {1CC4D06B-E2DF-4EC7-8184-193F3E86B0AE}
SHAPE_Length: 673.4849176439952
SHAPE_Area: 25058.590202484767
Polygon: [...]
id:
437
OBJECTID: 437
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2081
UNI_NAAM: Halbada
BUI_ID: 0
STI_ID: 81
STI_NAAM: Halbada
STI_PLAATS: Driesum
BP_ID: 7798
PNN_ID: 108
PNN_NAAM: Halbada-state
OPM_NAAM: Contour van Boerderijplaats 7798 vanwege grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1404
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Halbada en Wobbema, twee goederen die nog in de 16de eeuw bij elkaar hoorden, waren oorspronkelijk één geheel. In de 15de eeuw was het de zetel van een familie die ook in Dokkum een huis had. De goederen zelf worden vanaf 1506 genoemd: Halbada statha (1506), Wobba gued en Halbaeden (1511), Halbaede sate, Wobme weyde en Wobbema (1540), Halbede huys en Wobbema staede en fenne (1543) en tot Helbada op't west van Drysumterp en in de Weyde (SC1640)."
"De oudst bekende bewoner zou volgens de 18de-eeuwse historicus E.M. van Burmania (1700-1789)898 Feya Halbada zijn geweest. Deze was een van de getuigen die in 1404 een oorkonde bezegelden over Bauwerda stins in Holwerd."
"In 1506 kwam hij met zijn halfbroer Wybren Sydsz Roorda tot een boedelscheiding; ook dae statha … hietende Halbada statha werd daarbij genoemd. In 1511 waren Wobbema en verschillende andere states eigendom van Syds. Toen en ook in 1540 trokken de Tiaerda's van Rinsumageest er een rente uit. In zijn testament uit 1540 beschrijft Syds Tiaerda dat Wobbema of Wobmeweyde ooit van Halbada was afgesplitst: welcke twe goeden voertyts een sate is gewest ende doe ter tyt genoemt worde "Halbaede" ende van ... sommigen Wobme, ende daeraf so wortet een goed genoemt "in Wobme weyde"."
"In 1505 en 1511 woonden de Wobbema's mogelijk nog in Driesum. Beide staten werden in de loop van de 16de eeuw pachtgoederen. Van een stins is dan ook geen sprake meer. De boerderijen liggen naast elkaar op de vruchtbare kleistrook langs de Ee, het oudst bewoonde deel van Driesum."
PLAATS: Driesum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {035F6BA9-8F0A-4E0C-A0C7-DAD80951EE57}
SHAPE_Length: 576.1731267164407
SHAPE_Area: 14930.669999937265
Polygon: [...]
id:
438
OBJECTID: 438
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2300
UNI_NAAM: Foyinga state of heerd
BUI_ID: 0
STI_ID: 300
STI_NAAM: Foyinga state of heerd
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 7827
SIF_ID: 348
SIF_NAAM: Foyinga State
PNN_ID: 288
PNN_NAAM: Foyinga state of heerd
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour boerderijplaats op basis van grafische overlap (aangepast aan Top10NL).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de Stins/State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1464
JR_SIF: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Foyinga state of -heerd bij Kollumerpomp is hier vermeld omdat Wygher Foyngha in 1464 samen met Pyba Eernsma op Meckema, met Buwa Meckema, eigenaar van Ter Luine, en met de abt van Gerkesklooster besloot desnoods geweld te gebruiken bij het verkrijgen van het hun toekomende grondbezit. Hij was dus een man die zelfstandig dreigde geweld te zullen gebruiken ter handhaving van zijn rechten. Een andere Wiger Foyinga was in 1531 subprior van Gerkesklooster en in 1552 pastoor van Burum. De erfgenamen en kleinkinderen van Jancke Foyinga werden in 1529 genoemd onder de belanghebbenden bij de bedijking van Nieuw Kruisland."
SIF: "Waarschijnlijk al in de 14e eeuw."
"In 1847 werd de zathe verkocht waarbij de grietenij het terrein waar de state heeft gestaan aankocht en op een gedeelte daarvan een school heeft gesticht."
"Van de Stins/State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {ADA5D94C-65E6-49ED-81B8-BFDD45A0A9A0}
SHAPE_Length: 424.3158063093765
SHAPE_Area: 10735.399999796598
Polygon: [...]
id:
439
OBJECTID: 439
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1187
UNI_NAAM: Botte Jarla stins of Grovestins op Gaastmaburen
BUI_ID: 187
BUI_NAAM: GROVESTINS
STI_ID: 438
STI_NAAM: Botte Jarla stins of Grovestins op Gaastmaburen
STI_PLAATS: Hardegarijp
BP_ID: 7878
BP_NAAM: Groustins (Sch. en E.)
SIF_ID: 107
SIF_NAAM: Grovestins (Hardegarijp)
PNN_ID: 213
PNN_NAAM: Botte Jarla stins of Grovestins op Gaastmaburen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1400
JR_SIF: 1398
OPM_JAAR: Afgebrand in 1829 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eerste van de staten van Gaastmaburen was de Groustins, zoals hij in 1622 op de kaart van Winsemius als edele state is aangegeven.
Gezien de uit 1838 daterende beschrijving van het gebouw stamde het waarschijnlijk uit de 14de eeuw.
"In 1676 verkocht Oene van Grovestins, grietman van Hennaarderadeel, een oomzegger van Botto, de stins aan Willem van Viersen, raadsheer in het Hof van Friesland. Het werd toen omschreven als seeckere heerlycke adellycke state ende sathe landts, meer dan 200 pondematen groot en aangeslagen voor 9 floreen, met het heerlycke stins (!) en een voortreffelycke swanejaght volgens de caerte daeraff synde. (…) In 1698 was majoor Hector van Glinstra eigenaar, in 1728 Johannes van Glinstra. De grootte van de bijbehorende sate die in 1700 en 1728 aan de bijzitter Heerco Rinsonides was verhuurd, was toen in totaal 126 pondemaat. In 1718 werd de Grovestins als adellijk huis binnen boomsingels afgebeeld. Als de oude stins onder Bergum, bewoont by den byzitter Harke Renses werd het gebouw in 1722 afgebeeld door Stellingwerf. De stins brandde op 31 october 1829 af. Een beschrijving uit 1838 geeft een goed beeld van de stins, die overeenkomt met de tekening van 1722. Het blijkt een ideaal-typische woontoren van drie verdiepingen boven een kelder te zijn geweest. In de benedenste twee verdiepingen was een haard. De verschillende verdiepingen waren door trappen verbonden, maar van een trappenhuis was geen sprake. Het geheel was uit kloostermoppen opgetrokken en lag binnen de gracht die op de kadastrale minuut nog is afgebeeld. Na 1829 zijn de ruines nog enige tijd aanwezig geweest. Later stond hier een boerderij."
SIF: "De stins dateert uit de 14e eeuw, waarschijnlijk 1398."
"Zoals alle stinsen, was de Grovestins een torenachtig bouwwerk van grote bakstenen. Het gebouw stamde uit de veertiende eeuw en erg leek op de Schierstins te Veenwouden.
Waarschijnlijk heeft de stins van oorsprong een andere naam gehad, maar welke naam dat geweest zou kunnen zijn, is onbekend. Misschien hebben de Hoitsma's of Jaerla's er gewoond. De familie Van Grovestins was tot 1676 eigenaar van de stins. In dat jaar verkoopt Gene van Grovestins de stins met de boerderij en het land aan raadsheer Willem van Vierssen.
Door vererving komt de stins nog in bezit van de familie Glinstra, maar uiteindelijk brandt de stins door blikseminslag af in 1829 en wordt enkele jaren later afgebroken.
In 'De Tegenwoordige Staat van Friesland' uit 1876 staat "weleer [stond] in de buurschap Gaastmaburen de state Groustins, waarvan nu alleen de stins nog in wezen is".
Op een tekening van Jacob Stellingwerf uit 1722 zien we echter alleen een torenstins, en geen gebouw dat een State geweest zou kunnen zijn. Het was een eenvoudig torenachtig bouwwerk met een zadeldak tussen tuitgevels. De raamopeningen waren onregelmatig in de muren geplaatst en op de begane grond zat een omlijste deurpartij.
Een betrouwbare getuige noteerde een aantal jaren na de sloop zijn herinneringen aan de torenstins. Het gebouw zou in 1398 tot stand zijn gekomen, getuige een jaarsteen die hij in het gebouw had opgemerkt. De hoogte bedroeg zo'n 15 tot 18 meter en op de rechthoekige plattegrond had de toren een buitenwerkse oppervlakte van 8 bij bijna 6 1/2 meter. De muren waren beneden ruim 1,20 meter dik; helemaal boven was de muurdikte afgenomen tot ongeveer 30 cm. Aan de noordzijde zat een zware, met ijzer beslagen deur. Achter die deur voerden twee trappen naar een portaal, waarachter de overwelfde kelder zat.
Hierboven zaten drie vertrekken boven elkaar, alle van binnen afgewerkt met groene, gele en rode estrikken. Het onderste vertrek had een tegelvloer, het tweede een houten, maar dat had wel weer een stenen overwelving, net als bij de Schierstins. Elk van de vertrekken werd verlicht door ramen die onregelmatig geplaatst waren."
"Van de stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Hardegarijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {4599D49C-241D-46C1-B91A-D91FD063490F}
SHAPE_Length: 1176.684652253517
SHAPE_Area: 16441.384999729842
Polygon: [...]
id:
440
OBJECTID: 440
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2294
UNI_NAAM: Palma of Palmera
BUI_ID: 0
STI_ID: 294
STI_NAAM: Palma of Palmera
STI_PLAATS: Warga
BP_ID: 7954
BP_NAAM: Groot Palma (Sch. en E.)
PNN_ID: 617
PNN_NAAM: Palma of Palmera
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1529
OPM_JAAR: In de late 19de eeuw verrees hier een fraaie kop-hals-rompboerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van Palma is Palmere gued in 1529. Palma behoorde lange tijd aan de zelfde families als Roorda, waaraan het grenst. Van tijd tot tijd had het ook adellijke bewoning. Opvallend is de brede gracht rond de state."
"In 1529 noemde Douwe Jousma in zijn testament een rente uit Palmere gued. Antoenis Galama en Douwes dochter Kunier Jousma waren in 1543 eigenaars van Palmer guedt. Evenals Roorda was ook Palmera geen oud Jousma-bezit. In de 15de eeuw had het waarschijnlijk aan de familie Wiarda uit Goutum behoord. In 1543 was het namelijk nog belast met memorielasten voor Tzalingh Wyaerda en Aeyl."
"In 1640 waren Groot en Klein Palma (SC3 en SC4) eigendom van ondermeer Eliana Thonisdr van Hettinga, een kleindochter van Tiete Epez Hettinga en dus een betachterkleindochter van Douwe Jousma. Groot Palma werd door de jufferen van Hittinga zelf bewoond en werd in 1664 dan ook als edele state aangegeven. Ook in 1728 had het nog een "heerlijke" bewoning: de heer B. Nysten bewoonde de state toen zelf. De grachten rond Groot Palma zijn op de kadasterkaart van 1830 goed te zien en zijn nu nog gedeeltelijk aanwezig. In de late 19de eeuw verrees hier een fraaie kop-hals-rompboerderij. Uit de terp zijn in de loop der jaren tientallen grote kloostermoppen tevoorschijn gekomen."
PLAATS: Warga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C7C50335-4F48-4837-B4A5-B01254C5AB28}
SHAPE_Length: 396.87035001949096
SHAPE_Area: 8321.98367722376
Polygon: [...]
id:
441
OBJECTID: 441
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1288
UNI_NAAM: Roorda of Popma
BUI_ID: 288
BUI_NAAM: ROORDA
STI_ID: 295
STI_NAAM: Roorda of Popma
STI_PLAATS: Warga
BP_ID: 7955
BP_NAAM: Kl. Palma (Sch.) / Oud Roorda (E.)
SIF_ID: 9
SIF_NAAM: Ald Slot
PNN_ID: 618
PNN_NAAM: Roorda of Popma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De boerderij is nu een museum, met o.a. stijlkamers uit de 18e en 19e eeuw (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1423
OPM_JAAR: In 1787 gesloopt en vervangen door een boerderij (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van Roorda is van 1516. Het heet dan Roerda state; Roerda gued in 1529. Het was in de late 15de, 16de en 17de eeuw een adellijke woonplaats. Op de oude plaats staat tegenwoordig nog een voornaam 18de-eeuws huis. De naam Roorda was in Warga al ouder dan de eerste vermelding van Roorda goed in 1516. In 1452 bemiddelde Tzumma Ryoerda in een geschil in Warga; of hij er ook woonde, wordt niet vermeld."
"In 1543 bewoonde een Hessel Roerda Roerda guedt, dat toen eigendom was van zijn vrouw Thiet Janckes Douwema, weduwe van Oenne Jousma. (…) Verder was er in Warga een Auldt of Lutke Roorda guedt, waarvan een Ydts Ydtsz eigenaar was (SC2). In de 17de eeuw werd de aanduiding "Oud Roorda" niet meer gebezigd voor Klein Roorda (SC2), maar juist voor Roorda (SC1). In 1619 was Oud Roorda in Warga eigendom van Tyete Popma en zijn tweede vrouw Anna van Feytsma. Zij maakten in dat jaar hun testament; Oldt Roorda staten in Warregae, groot nu synde ontrent tachtich pondematen met het huys, hoybergh ofte schuyere, hoven, poorte, plantagie, swanejacht en de huyssteden in Warregae op den Lutkebuyren zouden komen aan hun zoon Hessel, die in 1640 inderdaad eigenaar en bewoner van Oud Roorda was. Roorda werd
in 1622 door Winsemius als adellijk huis Popma en in 1664 door Schotanus als edele state Roorda aangegeven. De Popma's stichtten in 1664 in Warga een gasthuis, dat ook later nog als Popmagasthuis bekend stond. Nog in de 18de eeuw waren Oud Roorda en het Popmagasthuis eigendom van nazaten van de Popma's; Oud Roorda werd toen verpacht. In de 18de eeuw verrees het tegenwoordige voorname herenhuis. Twee tekeningen van Stellingwerf geven afbeeldingen van het slot Popma en het Popmagasthuis uit 1722. In 1787 werd de huidige boerderij met een herenhuis ervoor opgetrokken, met gebruikmaking van oude elementen."
SIF: "De oudste gegevens omtrent het gebouw, oorspronkelijk Ald Roarda genoemd, dateren uit 1423. Het Roardagoed bestond toen uit een aantal boerderijen, vele kavels losse landerijen en de state, bewoond door Siurd Roarda.
Omstreeks 1500 gaat het landgoed over op het adellijke geslacht van de Bootsma's. In 1589 kwam het in eigendom van Dr. Tiede van Popma thoe Ylst, bij testamentaire schikking. Volgens dit testament was het slot door een gracht omgeven en was toegankelijk door een poortgebouw 'met Liuen' (leeuwen). In de tuin bevond zich een vijver. Een in het Fries museum bewaard gebleven tekening van Jacobus Stellingwerf uit 1724 geeft het slot nog in deze toestand weer. Het bevatte o.a. negen woonkamers, twee meidekamers, tien slaapkamers, een braad- en woonkeuken, twee waskeukens, drie grote kelders, twee hooischuren met stallen en een ijshok, om het ijs uit de vijver te bewaren voor de zomer.
In 1787 werd het slot door Reynoldus Popma-de Schiffart gesloopt en de huidige Herenboerderij gebouwd: een woonhuis met erachter een schuur.
Het woonhuis bevat ter weerszijde van de hal een kamer. De rechter kamer bezit nog een rijk gebeeldhouwde schouw. Het middengedeelte van de voorgevel is van een vlaamse topgevel voorzien, welke waarschijnlijk een klokvormige beëindiging gehad heeft.
Mogelijk zijn enkele funderingen van het oude slot gehandhaafd. Opmerkelijk is dat in 1787 nog schuiframen met een kleine ruitverdeling, gescheiden door een kalf is toegepast. Het is niet ondenkbaar dat enkele onderdelen van het afgebroken pand zijn herbruikt.
In 1843 moest het pand wegens schulden worden verkocht. Toen is de schuur achter het gebouw gesloopt. In deze eeuw zijn de vensters van de linker kamer van de z.g. empire-vensters voorzien. De bekroning van de vlaamse gevel is in het begin van deze eeuw verdwenen. De grachten zijn na de Tweede Wereldoorlog gedempt."
"De boerderij is nu een museum, met o.a. stijlkamers uit de 18e en 19e eeuw."
(bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Warga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6B37A2CD-63E3-4FC0-87A2-B2C5038644FC}
SHAPE_Length: 481.1945565841939
SHAPE_Area: 13225.604999699332
Polygon: [...]
id:
442
OBJECTID: 442
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2279
UNI_NAAM: Groot Haringa
BUI_ID: 0
STI_ID: 279
STI_NAAM: Groot Haringa
STI_PLAATS: Aegum
BP_ID: 7976
BP_NAAM: Gr. Haringa (E.)
PNN_ID: 9
PNN_NAAM: Groot Haringa
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De state werd als Harrengha gued in 1450 voor het eerst genoemd. Hij was het stamgoed van een familie die enige tijd de Hottingazijl bij klooster Aalsum beheerde. Nadien is de eigendomsgeschiedenis lange tijd onzeker."
"Als voorlopige conclusie mag misschien gelden dat zo rond de jaren 1520 de Camstra's en Tijetie Hottijez een kleine ruilverkaveling in Aegum hebben doorgevoerd, waarbij ondermeer Klein Haringa van Groot Haringa werd afgesplitst en er bepaalde lasten kunnen zijn verlegd. Verder onderzoek naar de eigendomsverhoudingen in Aegum is derhalve gewenst. Niettemin is wel duidelijk geworden dat Groot Haringa na 1511 door de eigenaars werd verpacht. Het was toen een "gewone" boerderij, een stins wordt niet genoemd. Het goed onderscheidde zich in 1832 van de andere Aegumer sates door de brede gracht rond het erf."
PLAATS: Aegum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {BE30C193-4A73-4DEB-9364-3A42F4EA532B}
SHAPE_Length: 448.18649262832116
SHAPE_Area: 12304.775000030733
Polygon: [...]
id:
443
OBJECTID: 443
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1137
UNI_NAAM: Canter state te Driesumer
BUI_ID: 137
BUI_NAAM: CANTER
STI_ID: 80
STI_NAAM: Canter state te Driesumer
STI_PLAATS: Driesum
BP_ID: 7983
BP_NAAM: Ganter / Kanter State (Sch. en E.)
SIF_ID: 55
SIF_NAAM: Canter State
PNN_ID: 106
PNN_NAAM: Canter state te Driesumer
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: In 1855 voor afbraak verkocht (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een ander huis dat na de Middeleeuwen pas van belang werd, was Canter state. Een sate To Terp werd in 1511 verpacht door Claes Tymens te Dokkum. Hij bewoonde in 1511 een duur huis in Dokkum en werd in 1513 tot de heerschappen gerekend. Hij was getrouwd met Reinsck Canter, dochter van de Leeuwarder burgemeester Jacob Canter en Lieuwck Gerritsdr van Belckum. Zijn dochter Anna, gehuwd met Jacob Adams, burgemeester van Leeuwarden in 1538, 1541 en 1550, werd de stammoeder van een nieuwe familie Canter. Verschillende Canters en latere eigenaars woonden op de state op Driesumerterp, die tot een herenhuis werd uitgebouwd. Een verdedigbare stins of hoofdelingenhuis is Canter state nooit geweest."
SIF: "In het "Register van den Aanbreng" uit 1511, het oudst bekende register waarin de eigendom van landerijen en huizen in Friesland is opgetekend, staat vermeld dat Canter State stond "op de terp bij Driesum". Het huis is dan eigendom van Klaas Timens, lakenkoopman en (mede) door zijn huwelijk met Renscke Jacobs Canter, grootgrondbezitter.
"In 1640 zijn de kinderen/erfgenamen van Jacob Canter eigenaren en wordt de state bewoond door Frans Jacobs Canter. Frans heeft de aandelen van zijn broers en zusters blijkbaar successievelijk opgekocht, want bij zijn dood in 1663 erven alléén zijn kinderen met elkaar de Canter State."
"Hoewel de state in 1782 bewoond wordt door hun (achter)neef Mr. Adrianus Canter Visscher, blijft Johannes van Knijff eigenaar tot zijn dood in 1839. Johannes zat goed in de slappe was, want in 1817 laat hij het oude huis volledig restaureren en uitbreiden voor een bedrag van maar liefst 40.000 gulden! Daar kon je destijds nog een paar grote boerderijen voor kopen.
Van 1839-1855 is hun zoon Petrus Jacobus van Knijff eigenaar en bewoont de state met zijn vrouw Sietske de Cock. Hun 10 kinderen werden waarschijnlijk allemaal op de state geboren, in ieder geval in de gemeente Dantumadeel.
In 1847 biedt Petrus de Canter State te koop aan. Hij krijgt een bod van 5.481 gulden, maar gaat daar niet op in. In 1855 wordt het huis voor afbraak verkocht voor een bedrag van 3.000 gulden."
PLAATS: Driesum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {EC57F6DF-DF7A-4EB1-9331-461175EF03B9}
SHAPE_Length: 905.0771144174404
SHAPE_Area: 17702.90999978367
Polygon: [...]
id:
444
OBJECTID: 444
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1155
UNI_NAAM: Unia
BUI_ID: 155
BUI_NAAM: UNIA
STI_ID: 444
STI_NAAM: Unia
STI_PLAATS: Oenkerk
BP_ID: 8004
BP_NAAM: Unia (E.)
SIF_ID: 295
SIF_NAAM: Unia State (Oenkerk)
PNN_ID: 436
PNN_NAAM: Unia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis is particulier bewoond (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1650
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Even ten noordoosten van de kerk van Oenkerk lag Unia state. Onder de edelen van Tietjerksteradeel werd in 1505 Tako Sytgema genoemd, die ook in 1491 al eens werd vermeld. In
genealogie van de verschillende families Sytthiema (uit Warns, Arum, Poppingawier en Hallum) kon hij tot nu toe niet ingepast worden. Zijn weeskinderen waren in 1511 eigenaars van Oennya gued te Oenkerk, terwijl ook een Lod Wnnye land gebruikte, dat deels zijn eigendom en deels van de kerk was. In 1580 werd uit Wynie sate jaarlijks een rente van 35 stuivers aan de pastorie en evenveel aan de prebende betaald. In 1640 was de grietman Frans van Eysinga en in 1698 en 1700 Petrus Poutsma eigenaar.
Op de Franse kadastrale minuutplans staat Uniae saete aangegeven. Uit de 19de eeuw is een tekening van "de vernieuwde Unia-zathe te Oenkerk van den heer S.P. baron van Heemstra" bewaard: een modern landhuis met een rieten dak en betimmering in chalet-stijl."
SIF: "Sommige historici beweren dat de naam Oenkerk, of Oeniatzercke zoals men het in de Middeleeuwen schreef, van dit geslacht is afgeleid. Dat zou betekenen dat de familie Unia al in de vroege middeleeuwen uitgestrekte bezittingen had in en rond dit dorp en dus vrij zeker ook een bijpassende stins.
De eerste vermelding van de State komen we tegen in de tweede helft van de zeventiende eeuw, als Jhr. Douwe Carel van Unia (spreek uit Oenia), gehuwd met Luts Sippedr. van Aylva (spreek uit als Aaloea), eigenaar van het goed is. Hij was een zoon van Julius Mockema van Unia en Ida van Aylva te Jelsum. Van 1669 tot 1686 was Douwe grietman van Tietjerksteradeel.
Als Douwe Carel in 1686 sterft, erft zijn zoon Jhr. Julius van Unia, die getrouwd is met Helena Maria van Aylva, de Unia State. Hij was luitenant-kolonel in het leger en woonde met Helena in hoofzaak op Holdinga State te Anjum, waar hij op 10 januari 1731 overleed.
Vervolgens komen we bijna 100 jaar later de State weer tegen in de archieven en dan blijkt rond 1820 de state bewoond te zijn door een zekere weduwe Swalue, een telg uit een rijke Leeuwarder familie waaruit veel advocaten, predikanten, burgemeesters enz. zijn voortgekomen.
Tussen 1820 en 1840 is de genees-, heel- en vroedmeester L. van Weeteringen, die te Noordwolde woont, eigenaar geworden van Unia State. In het laatst genoemde jaar besluit hij de State te verkopen aan mevrouw E.A.S. barones thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg, douarrière van Jhr. Rienck van Burmania, voor de prijs van 2.200 gulden. Dit is de zelfde barones die vanaf 1815 op Stania State heeft gewoond. Waarschijnlijk wilde zij wat kleiner gaan wonen. Mogelijk heeft ze Unia State eerst laten opknappen, want pas drie jaar later verkoopt ze het naastgelegen Stania State aan Theodorus Looxma.
Op 14 augustus 1852 koopt Simeon Petrus baron van Heemstra, Kamerheer des Konings en gehuwd met Sophia Adriana Fabricius de state met alles wat daarbij hoort. Hij is de laatste adellijke eigenaar, want in 1860 wordt de State gekocht door Dr. S.H. Kijlstra, die arts is. Hij koopt het huis voor 4.500 gulden. Dat lijkt voor ons een klein bedrag, maar omgerekend naar de huidige tijd zou dat ruim 2 miljoen euro zijn. Vanaf 1860 wordt in Unia State een huisartsen praktijk gestart.
In 1910 neemt een zoon van Kijlstra, zelf ook arts, de praktijk en het huis van zijn vader over.
In 1930 koopt de heer J.H. Buis (arts) de state en praktijk van dokter Kijlstra jr; gevolgd in 1943 door J.P.S. Wijthoff. Weer later woont E.P.P. Wijthoff (sinds 1975), zoon van J.P.S. Wijthoff en ook arts, op Unia State.
In 1990 wordt de State weer particulier bewoond door de aankoop van de State door de heer F. van der Bij, die stedenbouwkundige is. Na 14 jaar verkoopt hij de State aan de familie Hagoort, die State in 2005 substantieel heeft gerenoveerd.
Nu woont er in het huis een arts/cardiologe, die verbonden is aan het ziekenhuis Sionsberg in Dokkum."
"Het huis is particulier bewoond."
(bron: Aantekeningen van J. Leemburg; Jan van der Zwaag).
PLAATS: Oenkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {ABD12483-47C5-43C5-9E7E-FE3500FAD666}
SHAPE_Length: 203.93018277262445
SHAPE_Area: 2218.8291951014785
Polygon: [...]
id:
445
OBJECTID: 445
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2440
UNI_NAAM: Galeslot of Roorda state
BUI_ID: 0
STI_ID: 440
STI_NAAM: Galeslot of Roorda state
STI_PLAATS: Hardegarijp
BP_ID: 8034
BP_NAAM: Gaal Slot (Sch. en E.)
PNN_ID: 214
PNN_NAAM: Galeslot of Roorda state
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1478
OPM_JAAR: In de 18e eeuw boerderij geworden (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1478 verkocht Folka Wytiaz toe Gelaslaet land onder Tietjerk. In 1543 blijkt de ligging ten westen van het pastorieland: Gheellesloet grenst dan aan de pastoerslanden. Een oude stins wordt bij Galesloot niet vermeld; de naam is aan de sloot ontleend die de scheiding tussen het verkavelingsblok van Hardegarijp en dat van Rijperkerk vormt. Misschien mag de wier aan de Oudeweg als een voorganger van het huis Galeslot worden gezien. In de 16de eeuw werd hier een herenhuis gesticht, dat vermoedelijk eigendom was van de ambtenarenfamilie Rataller. Als deze hypothese van D.J. van der Meer juist is, zou Galesloot een soortgelijke achtergrond hebben als het naburige Toutenburg in Zwartewegsend onder Rijperkerk. Jeroen van Rataller was in 1531 en 1543 grietman van Tietjeksteradeel, Johan van Rataller van 1549 tot 1584.1867 Een dochter van de laatste trouwde met de opvolger van haar vader, Wolphert van Lezaen; ze liggen in Hardegarijp begraven. Hun dochter Ida van Lezaen, gehuwd met Johan Roorda, liet de kostelycke zate ende landen, bestaende in een huisinge, schuyre, hovinge, bomen ende plantagie Gaeleslot genoemd, met een gestoelte in de kerk en een vogelkooi als prelegaat na. Haar man Johan van Roorda wordt in 1640 als eigenaar opgegeven. In 1664 werd Gaelslot als belangrijke eigenerfde state vermeld; op de kaart van 1718 zijn de singels en de vogelkooi goed te onderscheiden.
Stellingwerf tekende het huis in 1723 met de naam Roorda state. In de 18de eeuw werd Galeslot een boerderij; de gracht bestaat tegenwoordig nog. In 1728 was Gielt Claassen Reitsma eigenaar, in 1832 Gerrit Gjalts Reitsma."
PLAATS: Hardegarijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {39DF7C13-84FA-4C52-95EB-F20C2F5FC025}
SHAPE_Length: 576.8820824998332
SHAPE_Area: 16720.994445049913
Polygon: [...]
id:
446
OBJECTID: 446
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1186
UNI_NAAM: BENNEMA
BUI_ID: 186
BUI_NAAM: BENNEMA
BP_ID: 8044
BP_NAAM: Bennema nu Fortuyn (Sch. en E.)
SIF_ID: 27
SIF_NAAM: Bennema State (Hardegarijp)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: 1661
OPM_ALGEMEEN: SIF: "De State werd niet lang na 1661 gebouwd."
"In 1661 trouwt een Jelmer(us) Bennema, zoon van de burgemeester van Harlingen, met zijn achternicht Elbertje Pouwelsdr Fortuyn. Hij stamde uit een familie van rijke bierbrouwers en kooplui. Zijn overgrootvader Pytter Jeltes was eigenaar van de Bennemaheerd te Noordhorn in Groningen. Dit landhuis werd gesticht door de familie Ben(n)inga, en door vererving komt het in bezit van Jelle Jaspersz, die zich daarom Bennema gaat noemen. Jelle sterft in ca 1640 en zijn zoon enige zoon Jelmerus erft Bennemaheerd.
Jelmerus en Elbertje krijgen een dochtertje Sophia, dat echter jong sterft en na 4 jaar huwelijk sterft ook Elbertje (1665). Ondanks het feit dat hij geld genoeg had om zijn hele leven te rentenieren, is hem geen lang leven beschoren, want hij sterft in 1668.
Jelmer en Elbertje hadden een testament opgesteld en beide landhuizen vererven op een broer van Elbertje: Gerardus Fortuyn. Gerardus had naast deze bezittingen ook al veel geërfd van zijn eigen ouders. Hij is dan ook rentenier en is o.a. dijkgedeputeerde van het Nij Bilt en ouderling en kerkvoogd van Hardegarijp.
Hij deed echter zijn naam geen eer aan en maakte vele schulden. In de periode 1664 tot 1675 zijn gemaakte schulden met een totaal bedrag van 60000 gulden bekend. In die tijd verdiende een dominee 600 gulden en kon je voor 400 gulden een aardig huis kopen.
Na 1675 gaat hij over te de verkoop van zijn bezittingen, om zijn schulden te kunnen aflossen. Alleen Bennema State verkoopt hij niet, maar laat deze juist verfraaien. Zo laat hij o.a. een fraaie binnenpoort maken, die als enige overgebleven is van de Bennema State en zich in het Fries Museum bevindt. Ook liet hij een herenbank aanbrengen in de Hervormde kerk van Hardegarijp, die echter bij de laatste restauratie verwijderd is.
Gerardus Fortuyn sterft in 1713, hij is dan weduwnaar, en de State vererft op zijn zoon Jelmer Gellius Fortuyn, die advocaat was in Leeuwarden. Hij heeft geen belang bij de State en verkoopt het huis nog hetzelfde jaar aan Jurjen Isacks Groenewolt. In de koopakte staat de volgende beschrijving: "sekere heerlijke en plaijsante zathe en landen, zamt huysinge, schuyre, hovinge, bomen en plantagie".
Uit de koopakte maak ik op dat de boerderij (zathe) blijkbaar belangrijker was dan de "huysinge". In 1718 is waarschijnlijk een zoon van Jurjen, Isaäck Groenewolt, eigenaar van de State, die het huis in 1725 verkoopt.
De nieuwe eigenaar wordt kolonel Willem Livius van Vierssen, die naast Bennema State, ook nog van 2 boerderijen eigenaar is. Hij overlijdt op 72-jarige leeftijd in 1752 en wordt begraven in de Hervormde Kerk van Hardegarijp. Zijn erfgenamen verkopen de State aan Boelardus Augustinus van Boelens, die bekend werd als Fries dichter.
In 1752 luidt de omschrijving van het huis: "heerlijke huysinge, bestaande in een rojaal voorhuys, groot zaal, met een sijkamer, twee behangen agterkamers, drie bovenkamers, twee dito kleindere, een keuken met een bedstee en botlerij; een galerij met een tinkast, een bierkelder met een afgeschutte wijnkelder, kleer- en turffsolder". Verder wordt er gesproken over een "secreet", een schuur en een paardenstal, waar plaats is voor 5 paarden en een wagenhuis.
Boelardus woonde lange tijd samen met Anna Mellinga, en ze kregen 5 kinderen. Pas later, in 1771 trouwden ze en werden de kinderen alsnog gedoopt. Op 9 november 1777 sterft hij en wordt begraven in de Herv. Kerk. Alle kinderen gingen in Leeuwarden wonen en de State werd in de periode 1777 tot 1792. Na verdeling van de erfenis erft Hillegonda van Boelens de State. Vanaf die tijd woont de familie af en toe in het huis, ook na het overlijden van haar man Epeus Wielinga Hubers. Hun niet getrouwde dochter Catharina woont wel op Bennema State en overlijdt er op 3 december 1841 en de State vererft dan op haar enige broer Dr. Ulrich Herman Wielinga Huber.
Ulrich was getrouwd met jonkvrouwe Anskjen Doys Vegilin van Claerbergen en woonde op Martena State te Cornjum. Ulrich overleed in 1871, maar had geen kinderen. De State vererft op een verre neef: Epeus Huber, die rechtenstudent in Leiden was. Naast de State erft Epeus ook een half miljoen gulden. In het testament wordt de hoop uitgesproken dat hij in de State gaat wonen. Dat heeft hij ook gedaan, tot 1876. Dan besluit hij de State te verkopen.
Bij deze Openbare verkoping wordt een zeer uitvoerige beschrijving van de State gegeven. Albert Jans Gleistra wordt de nieuwe eigenaar voor f. 42892,- Hij is rentenier, maar lang heeft hij niet op de State kunnen wonen, want hij sterft al in 1878 overleden. Hij heeft geen kinderen en naaste familie. Opnieuw komt de State in de verkoop en wordt dan gekocht door Eeltje Mulder en Hendrik Fokkes van der Heide.
Zij zijn speculanten en proberen de State nog weer datzelfde jaar te verkopen, maar dat mislukt. In 1880 wordt er toch een koper gevonden, Frederik de Boer, die een huisartsenpraktijk in de State begint. gedurende 15 jaar is hij huisarts in Hardegarijp en wordt daarna als eigenaar en huisarts opgevolgd door Hendrik Anema. Na 3 jaar vertrekt hij al weer en de volgende huisarts wordt Pieter Gerlofs Bontekoe. Tot 1936 blijft de heer Bontekoe huisarts en na zijn pensionering blijft hij op Bennema wonen tot zijn dood in 1953. Zijn weduwe Janke Koning verhuisd en de State wordt verkocht aan de diaconie van de Gereformeerde Kerk te Oenkerk. Er worden plannen gemaakt om achter de State een zorgcentrum te bouwen, dat een harmonisch geheel met de State moet vormen. In 1958 vindt de opening plaats.
In 1970 blijkt het onderhoud van de State te veel geld te kosten en men besluit de State af te breken."
"Op de plaats van de State bevindt zich nu een zorgcentrum."
(bron: 3 artikeltje over de State van de hand van de heer G. Leistra).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {ACF116F5-F86B-4E1B-BE6F-C9EF05377D9C}
SHAPE_Length: 784.9082578112927
SHAPE_Area: 32144.475394804314
Polygon: [...]
id:
447
OBJECTID: 447
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2447
UNI_NAAM: Toutenburg
BUI_ID: 0
STI_ID: 447
STI_NAAM: Toutenburg
STI_PLAATS: Ryperkerk
BP_ID: 8051
BP_NAAM: Toutenburg (Sch. en E.)
SIF_ID: 290
SIF_NAAM: Toutenburg
PNN_ID: 519
PNN_NAAM: Toutenburg
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op het terrein staan 20 woningen, die al sinds 1894 in gebruik zijn als bejaardenwoningen (SIF).
JR_NOOMEN: 1525
JR_SIF: 1525
OPM_JAAR: Rond 1850 gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Onder Rijperkerk werd rond 1525 door stadhouder Georg Schenk van Toutenburg het buitenhuis Toutenburg gesticht. Enkele jaren later, in 1529, liet hij vanuit Leeuwarden de Zwarteweg erheen aanleggen. Toen deze weg het verkeer vergemakkelijkte, werd Tietjerksteradeel een aantrekkelijke omgeving voor meer hoge ambtenaren die daar een buitenhuis stichtten. In de volgende eeuwen werden in de omgeving vele andere buitenplaatsen gesticht."
SIF: "George Schenk van Toutenburg was een zoon van de Duitse edelman Johann Schenk von Toutenburg en zijn vrouw Ludomitia von Schleinitz. Hij was overste in het leger van Keizer Karel V en werd in 1521 tot stadhouder van Friesland benoemd. Hij trouwde eerst met jonkvrouw Anna de Vos van Steenwijk en na haar dood met Johanna gravin van Egmond. George stichtte omstreeks 1525 de buitenplaats Toutenburg tussen de dorpen Rijperkerk en Tietjerk.
Om gemakkelijk en snel te kunnen reizen tussen zijn landhuis en Leeuwarden, de zetel van zijn regering, liet hij tussen 1528 en 1531 een weg aanleggen, de ‘Zwarte Weg’ genoemd. Daardoor wordt dit kruispunt nog steeds "Zwartewegsend" genoemd.
Bij zijn dood in 1540 laat George het slot Toutenburg na aan zijn zoon Carel Schenk van Toutenburg. In een missieve van 1564 met betrekking tot de tolheffing op de Zwarteweg, wordt melding gemaakt van het feit dat de bewoner van "Hove Toutenburg", joncker Carel Schenk en diens huisgenoten en dienstbaren, van die tolheffing worden vrijgesteld.
Van wat er de volgende eeuw met Toutenburg gebeurde is weinig of niets bekend.
In 1640 is het slot eigendom van een heer Marssum, "één der Burgemeesteren" van Leeuwarden, die het huis verhuurde aan de weduwe Trijn Jacobs.
In 1698 wordt Reiner Gijsbert Fontein als eigenaar vermeld. Waarschijnlijk liet hij op het landgoed Toutenburg aan het begin van de 18e eeuw een tweede huis laten bouwen, Vijversburg genaamd. Uit 1721 en 1722 dateren twee tekeningen, de ene met "Vijversburg" en de andere met "’t slot Toutenburg".
In 1748 is het landgoed eigendom van jonkvrouw Jaycke van Wyckel, weduwe Kuffelaar en tien jaar later, in 1758, Blijkt Eelco van Haersma de eigenaar te zijn. Nog eens tien jaar later, in 1768, is eigenaar mr. H. van Steeken, "Old Raad-Ordinaris in den Hove van Friesland".
In 1820 woont hier jonkvrouw Titia van Sminia uit de Bergumer tak van deze familie. Tien jaar later verkopen de erven Van Sminia het buiten aan Salomon Nathan Leeuwenstein, die het overdroeg aan de douairière Van Sytzama.
In 1842 wordt de State verkocht voor de sloop voor 6300 gulden. Toch is het huis niet direct afgebroken, want in 1850 wordt de bouwvallige state door dr. Nicolaas Ypeij aangekocht voor elf duizend gulden. Door deze familie wordt vrij spoedig daarna opdracht gegeven de state af te breken. Deze familie was eigenaar van het naastgelegen Vijversburg.
De zoon van Nicolaas Ypey, Age Looxma Ypey was een kunstliefhebber en verzamelaar. Hij bracht grote collecties munten en porselein bijeen, die hij later samen met een legaat van 50.000 gulden aan het Fries Museum naliet. Age was ongeneeslijk ziek en toen zijn moeder in 1890 op 84-jarige leeftijd stierf, trof hij testamentaire beschikkingen, waaraan o.a. de ‘Stichting op Toutenburg’ te danken is. Op de plaats waar Toutenburg heeft gestaan werd een gasthuis gebouwd naar een ontwerp van de Leeuwarder architect H.H. Kramer, dat de oude naam "Toutenburg" nog steeds draagt. Age overleed op 8 augustus 1892 in de ouderdom van 59 jaar."
"Op het terrein staan 20 woningen, die al sinds 1894 in gebruik zijn als bejaardenwoningen."
(bron: Aantekeningen van J. Leemburg; Aantekeningen van J. van der Zwaag).
PLAATS: Ryperkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {500CE580-70C1-469D-97EC-1DAA543170ED}
SHAPE_Length: 543.3732226412674
SHAPE_Area: 15920.491814852052
Polygon: [...]
id:
448
OBJECTID: 448
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1166
UNI_NAAM: VIJVERSBURG
BUI_ID: 166
BUI_NAAM: VIJVERSBURG
BP_ID: 8053
BP_NAAM: Vijversburg (E.)
SIF_ID: 299
SIF_NAAM: Vijversburg
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op het terrein staan 20 woningen, die al sinds 1894 in gebruik zijn als bejaardenwoningen (SIF).
JR_SIF: 1700
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis werd eind 17e of begin 18e eeuw gebouwd."
"Op het landgoed Toutenburg waarop de buitenplaats Toutenburg stond werd aan het eind van de 17e of begin 18e eeuw een tweede huis gebouwd, dat Vijversburg werd genoemd. Uit 1721 en 1722 dateren twee tekeningen, de ene met Vijversburg en de andere met "’t slot Toutenburg".
Meer licht op de geschiedenis van het huis krijgen we pas als het op 1 november 1799 door Age Binses Looxma gekocht wordt voor 3.000 goudguldens.
In 1828 trouwt zijn dochter Baudina met de medicus en filantroop dr. Nicolaas Ypey. Dit echtpaar kwam na het overlijden van haar vader in 1843 op Vijversburg wonen. In 1844 lieten zij het oude huis ingrijpend verbouwen. Een gevelsteen in de gevel van het huis herinnert hier aan. Op deze gevelsteen staat de volgende tekst: 'Op den 24 July 1844 is aan de verbouwing van dit Huis de eerste steen gelegd door Age Looxma Ypey, oud 10 jaar'.
Waarschijnlijk gaf dr. Nicolaas Ypey tegelijkertijd tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard opdracht de tuin te herscheppen naar de mode van die tijd. In het Fries Museum is nog een ontwepschets van Roodbaard waarop een deel van de voortuin is afgebeeld. Op die ontwerpschets zijn met heel dunne lijntjes nog een rechthoekige vijver en een rechte gracht aangegeven. Zonder twijfel een aanduiding van de oude situatie, waaruit we kunnen afleiden dat Vijversburg tot die tijd een formele tuin had. Het godinnebeeld in de voortuin is 18e eeuws en is waarschijnlijk een overblijfsel van de oude formele tuin.
Om de werkgelegenheid in de omgeving op te krikken liet hij o.a. de Bergumer heide ontginnen. Ook liet hij de poelen rond Vijversburg droogleggen en er boerderijen bouwen als werkverschaffingsproject.
Deze dr. Nicolaas Ypey koopt vervolgens in 1855 de buitenplaats Toutenburg, om dat huis af te laten breken.
Hun zoon Age Looxma Ypey was een kunstliefhebber en verzamelaar. Hij bracht grote collecties munten en porselein bijeen, die hij later samen met een legaat van 50.000 gulden aan het Fries Museum naliet. Age was ongeneeslijk ziek en toen zijn moeder in 1890 op 84-jarige leeftijd stierf, trof hij testamentaire beschikkingen, waaran o.a. de ‘Stichting op Toutenburg’ te danken is. Op de plaats waar Toutenburg heeft gestaan werd een gasthuis gebouwd naar een ontwerp van de Leeuwarder architect H.H. Kramer, dat de oude naam Toutenburg nog steeds draagt. Age overleed op 8 augustus 1892 in de ouderdom van 59 jaar.
In 1892 komt Vijversburg aan de Stichting op Toutenburg, die het 2 jaar later laat verbouwen.
In het begin van de 20e eeuw werd het huis (gedeeltelijk) bewoond door de beheerder van het landgoed, de heer Teunissen.
Rond 1964 kwam Hector Baerdt van Sminia (zie ook De Klinze te Oudkerk), getrouwd met Taetske Hempenius, op Vijversburg wonen. Hector was regent van de Stichting Op Toutenburg. Hij was tevens voorzitter van het Fries Paarden Stamboek en een vermaard paardenkenner.
In laatste decennia van de 20e eeuw werd Vijversburg verhuurd als vakantieverblijf aan de International Police Association. De theekoepel wordt veel gebruikt door beeldend kunstenaars.
Het is een eenvoudig gepleisterd buitenhuis in een prachtig park aangelegd in landschapsstijl. Oorspronkelijk zullen de gevels van empire-vensters voorzien geweest zijn. Deze zijn wellicht in 1894 door de huidige T-ramen vervangen.
Het park bezit grotten, een orangerie, een faisanterie en een kluizenaarswoning."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9F0A7864-AF5F-461A-8B7B-663A3A635D94}
SHAPE_Length: 1123.6619797033204
SHAPE_Area: 68820.87193756207
Polygon: [...]
id:
449
OBJECTID: 449
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2428
UNI_NAAM: Birdama of Wygara
BUI_ID: 0
STI_ID: 428
STI_NAAM: Birdama of Wygara
STI_PLAATS: Terzool
BP_ID: 8250
PNN_ID: 586
PNN_NAAM: Birdama of Wygara
OPM_NAAM: Contour Boerderijplaatsen op basis van grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van Birdama is geen verdedigbaar huis of stins bekend. De naam Birdama wordt eenmalig in 1543 genoemd. Het werd reeds voor 1511 het belangrijkste goed van de Wigara's en hun erfgenamen in Terzool, een tweede "stamhuis". In 1584 en 1639 wordt het, als opvolger van de oude stins, hoewel op een andere plaats gelegen, daarom Wygara saete ende staeten genoemd."
"Birdama-of-Wigara was in 1511 eigendom van de hoofdtak van de Wigara's, het werd door hen bewoond, en ook de memorielasten van de familie waren, nadat het oude Wigara aan de Donia's was gekomen, van Wigara naar Birdama verlegd."
"In de tweede helft van de 17de eeuw werd door de Wigara's en hun nakomelingen Van Coehoorn en Van Scheltinga het grondbezit in Terzool sterk uitgebreid: in 1584 bestond dat alleen nog uit Birdama-Wigara state, in 1640 uit vijf, in 1700/1708 uit elf, en in 1728 uit 14 boerderijen. De verdeling van de landerijen - inmiddels de helft van het dorpsgebied - tussen de verschillende erfgenamen van Menno van Coehoorn in 1704 leidde tot een ruilverkaveling binnen dit bezit, die zo ingrijpend was dat het floreencohier van 1708 van Terzool opnieuw werd opgezet."
PLAATS: Terzool
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {AB783664-33C9-4C39-B9B0-2C5C1F46F9C6}
SHAPE_Length: 414.63930467609964
SHAPE_Area: 11137.094999969677
Polygon: [...]
id:
450
OBJECTID: 450
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1267
UNI_NAAM: Albada of Douma
BUI_ID: 267
BUI_NAAM: ALBADA
STI_ID: 419
STI_NAAM: Albada of Douma
STI_PLAATS: Poppingawier
BP_ID: 8257
BP_NAAM: Albada (Sch.) / Albada of Douma (E.)
SIF_ID: 8
SIF_NAAM: Albadastins
PNN_ID: 506
PNN_NAAM: Albada of Douma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de 16de eeuw werd dit huis gewoond door leden van de familie Albada, maar eerst in 1602 werd het Albada zaat, en in 1641 en 1642 Albada state genoemd. In de genealogische traditie
wordt het omstreeks dezelfde tijd Douma stins ende staten genoemd. Op de kaart van Eekhoff van 1849 staat het als Albada of Douma aangegeven.
Volgens de genealogische handschriften zou Douma stins eind 15de eeuw reeds door Hette Bottez Heslinga en diens vrouw Syttje Sytthiema bewoond zijn; tevens suggereert een van de handschriften dat het huis van de Sytthiema's kwam. Deze informatie is echter weinig betrouwbaar. De eerste eigenaar-bewoner die we met zekerheid kennen was Lieuwe Hettez (Heslinga) in 1511. Waarom hij zich Albada noemde is onzeker; zeker is wel dat zijn nageslacht pretendeerde af te stammen van de Albada's van Goënga. Hij werd in 1504 en 1513 tot de geprivilegieerde heerschappen gerekend, was grietman van Rauwerderhem en stierf in 1543. Zijn zoon Hette, 1545 heerschap en 1543-1578 grietman van Rauwerderhem, volgde hem op als bewoner. Hij vermaakte het goed in zijn testament van 1580 aan zijn zoon Lieuwe: huys, hoff met den heele fenne by 't huys om ende riedtlandt ... die ick nu selfs bruycke ende altyt gebruyckt hebbe.2072 In 1640 waren de jonkers Hector en Pybe van Albada, respectievelijk een oomzegger en een broer van Lieuwe, eigenaars. Zij woonden er niet meer; het goed werd verpacht. De weduwe van Hector liet in 1641 de helft van de state en sate Albada, groot 46 pm, verkopen. Pybe liet in 1642 een gerechte vierde part van Albada state ... met syn gerechtinge van husinge, hoovinge, swaneiacht na aan zijn zoon Oene van Albada. In 1700 behoorde de state voor de helft nog aan de Albada's. Na 1600 werd Albada verpacht. Het werd als edele state Albada op de Schotanus-kaarten van 1664 en 1718 aangegeven. In 1722 tekende Stellingwerf de enigzins vervallen stins. Het was een zaalstins boven een kelder, oprijzend uit de gracht. Een houten bruggetje leidt naar de deur. Er is een verdieping en daarboven een zadeldak met gevels met pinakels en schoorstenen. Boven de meeste ramen en boven de deur was een rondboog. Dwars op het hoofdgebouw stond een even hoog gebouw, eveneens met een in een schoorsteen uitlopende topgevel."
SIF: geen aanvullende informatie.
PLAATS: Poppingawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {12523B5C-6367-4B08-A72D-226818EE4B8F}
SHAPE_Length: 392.3015780402355
SHAPE_Area: 6401.9850000345705
Polygon: [...]
id:
451
OBJECTID: 451
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2421
UNI_NAAM: Idzarda
BUI_ID: 0
STI_ID: 421
STI_NAAM: Idzarda
STI_PLAATS: Poppingawier
BP_ID: 8261
PNN_ID: 508
PNN_NAAM: Idzarda
OPM_NAAM: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1401
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Ydszarda te Poppingawier al in 1401 voor, als toponiem Idzaerde guedt in 1543. Vanwege de status van de waarschijnlijke bewoner in 1401 en de rechten van de Albada's in dit goed in de 16de eeuw moet het hier enige aandacht krijgen.
Sicco Ydszarda was in 1401 een van de drie erfgenamen van Clothus Bentha van de Bentha-stins onder Rauwerd. Omdat Clothus tenminste vier sates bezat, waarvan twee met een stins, gaat het hier hoogstwaarschijnlijk om een adellijke verwantschapskring. Vervolgens wordt Idzarda opnieuw vermeld in 1511 en 1543. Evenals het naburige Sytthiema was het toen half eigendom van een Dekema en half van Heslinga. Ook hier ligt de veronderstelling voor de hand dat dit teruggaat op een gemeenschappelijke Sytthiema/Albadaafstamming van beiden. In 1640 was juffer Syds van Heerma eigenares.
De identificatie van Idzarda met sate FC19 blijkt uit de hoogte van het floreenbedrag in 1511 en 1700 en uit de ligging aen Hersbuersterawech, dus aan de weg naar Harstaburen. Een stins is van Idzarda niet bekend; in 1511, 1543, 1640 en 1700 werd het verpacht."
PLAATS: Poppingawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9B44AEED-4623-4CFE-B138-5A3CFFE3E7D7}
SHAPE_Length: 458.21968238832926
SHAPE_Area: 9540.990000116677
Polygon: [...]
id:
452
OBJECTID: 452
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2417
UNI_NAAM: Stinswier te Abbenwier
BUI_ID: 0
STI_ID: 417
STI_NAAM: Stinswier te Abbenwier
STI_PLAATS: Irnsum
BP_ID: 8284
PNN_ID: 263
PNN_NAAM: stinswier te Abbenwier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour uit Boerderijplaats op basis grafische overlap (vóór aanpassing ten opzichte van Top10NL).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1640
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Abbingawier telde in 1640 drie boerderijen. Bij twee ervan lag een stinswier: bij FC6 en FC10. Na de verwoesting van zijn stins te Westhem in 1443 vestigde Hessel Albada zich te Irnsum. Zijn waarschijnlijke zoon Doitse Albada maakte in 1466 zijn testament. Hij liet toen twee goederen te Abbingawier na: dat groete guedt toe Abbinghawier en dat gued daer Ids op woent. Bovendien lag ook zijn Idsingha gued te Irnsum. Hoogstwaarschijnlijk mogen de stinswieren wel met de machtsposities van de Albada's in verband worden gebracht. In de Donia-oorlog vochten de Albada's dikwijls met de Douwema's die eveneens een stins te Irnsum hadden. Ook Doitses zonen en zijn kleindochter Jel Reniksdr - gehuwd met Hessel Kempez Jongema - bezaten goederen te Irnsum; zijn achterkleinzoon Kempo Jongema verkocht Idsinga voor 1531.
PLAATS: Irnsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0638A1BB-1FE1-4663-8471-7A46358D80E7}
SHAPE_Length: 584.28343429294
SHAPE_Area: 15351.43612009395
Polygon: [...]
id:
453
OBJECTID: 453
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2418
UNI_NAAM: Stinswier te Abbenwier
BUI_ID: 0
STI_ID: 418
STI_NAAM: Stinswier te Abbenwier
STI_PLAATS: Irnsum
BP_ID: 8266
PNN_ID: 264
PNN_NAAM: stinswier te Abbenwier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour uit Boerderijplaats op basis grafische overlap (vóór aanpassing ten opzichte van Top10NL).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1640
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Abbingawier telde in 1640 drie boerderijen. Bij twee ervan lag een stinswier: bij FC6 en FC10. Na de verwoesting van zijn stins te Westhem in 1443 vestigde Hessel Albada zich te Irnsum. Zijn waarschijnlijke zoon Doitse Albada maakte in 1466 zijn testament. Hij liet toen twee goederen te Abbingawier na: dat groete guedt toe Abbinghawier en dat gued daer Ids op woent. Bovendien lag ook zijn Idsingha gued te Irnsum. Hoogstwaarschijnlijk mogen de stinswieren wel met de machtsposities van de Albada's in verband worden gebracht. In de Donia-oorlog vochten de Albada's dikwijls met de Douwema's die eveneens een stins te Irnsum hadden. Ook Doitses zonen en zijn kleindochter Jel Reniksdr - gehuwd met Hessel Kempez Jongema - bezaten goederen te Irnsum; zijn achterkleinzoon Kempo Jongema verkocht Idsinga voor 1531.
PLAATS: Irnsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4D46B420-6C6E-48E7-A920-5E7BED784A3C}
SHAPE_Length: 510.94029250107155
SHAPE_Area: 10110.0691050177
Polygon: [...]
id:
454
OBJECTID: 454
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1319
UNI_NAAM: CRACK
BUI_ID: 319
BUI_NAAM: CRACK
BP_ID: 8450
BP_NAAM: Krak (Sch.) / Arrond.regtbank (E.)
SIF_ID: 56
SIF_NAAM: Crack State
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het gebouw is nu in gebruik als gemeentehuis (SIF).
JR_SIF: 1600
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het eerste huis dateert van ongeveer 1600."
"Omstreeks 1600 bouwde Hypolitus Roelofs Crack, grietman van Aengwirden, een huis op de plaats van de tegenwoordige Crack State. Van dat pand zijn geen afbeeldingen bekend.
Johannes Crack sloopte het huis in 1647 en liet een nieuw huis bouwen naar ontwerp van Willem de Keyser, een zoon van de beroemde Amsterdamse architect Hendrick de Keyser. Het 'Bestek ende conditien voor mijn Heer Johannes Krack, Grietman vent Heerenveen om te maken een Huys' is bewaard gebleven.
De voorgevel laat duidelijk de Amsterdamse invloed zien. In deze periode werden vele gevels van pilasters voorzien en boven de kruiskozijnen werden frontons aangebracht, zoals vooral te zien is bij de vele panden die gebouwd zijn door de bouwmeesters Jacob van Campen en Philip Vingboons. Crackstate is vooral goed vergelijkbaar met het pand aan het Waterlooplein, waarin de academie van bouwkunst is gevestigd, dat waarschijnlijk eveneens door Willem de Keyser is gebouwd. Het dak van het voorhuis werd bedekt met leien, de twee daken van het achterhuis met geglazuurde pannen. Het voorhuis bevatte twee kamers gescheiden door een ruime hal en in het achterhuis bevond zich een zaal. De plafonds bestonden uit moer- en kinderbinten.
In de tweede helft van de 18e eeuw werden de kruiskozijnen vervangen door schuiframen met kleine ruitjes, zoals weergegeven op een prent van J. Bulthuis uit ca 1790. De leien werden toen vervangen door pannen.
Aan het eind van de 18e eeuw werd de zaal in de Louis XVI-stijl verbouwd, die thans nog geheel intact is en in 1976 is gerestaureerd. In 1833 ging het pand over in Rijks-eigendom en werd het als rechtbank en huis van arrest ingericht. In de loop van deze eeuw werd de voorgevel van een pleisterlaag voorzien, en de 18e eeuwse ramen vervangen door de empire vensters, die thans nog aanwezig zijn. In 1891 werd achter het pand een afzonderlijke gevangenis gebouwd.
In 1923 werd de rechtbank opgeheven, de kantonrechter bleef er echter zitting houden. In 1949 ging het in gemeente eigendom over en werd het als gemeentehuis geschikt gemaakt. De gevangenis achter het gebouw werd in 1976 vervangen door de nieuwe uitbreiding van het gemeentehuis.
De bepleistering van de voorgevel werd in 1952 verwijderd. Het toegangshek uit 1819 is afkomstig uit Hoorn."
"Het gebouw is nu in gebruik als gemeentehuis."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979)
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {73ED8F87-575F-46F0-B751-4E2A7C7A4F79}
SHAPE_Length: 514.3680010795522
SHAPE_Area: 13141.171270898209
Polygon: [...]
id:
455
OBJECTID: 455
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1139
UNI_NAAM: Ophuystra
BUI_ID: 139
BUI_NAAM: OPHUYSTRA
STI_ID: 83
STI_NAAM: Ophuystra
STI_PLAATS: Driesum
BP_ID: 8560
PNN_ID: 110
PNN_NAAM: Ophuystra
NOO_NAAM: Rinia of Rynia
OPM_NAAM: Contour van Boerderijplaats 8560 vanwege grafische overlap.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaatsen op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1540
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van enig belang in de 17de eeuw werd Ophuystra. In 1540 was het eigendom van de Tiaerda's van Rinsumageest, die het verpachtten. Voor 1609 verwierven de Rinia's het; sindsdien heette het ook wel Rynia sathe (1640). Een gevelsteen met de wapens van Hayo van Rinia en Beatrix van Lieuckema (van Makkum) uit 1624 bleef bewaard. Op de kerkklok komt het wapen Rinia eveneens voor. Op de kaarten van Schotanus werd het huis als adellijke state aangegeven: in 1664 als Ophuystra, in 1718 zonder naam."
PLAATS: Driesum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {88330AC8-D22F-4608-B73A-3DEA68B213F6}
SHAPE_Length: 436.85884897811485
SHAPE_Area: 11328.895049812123
Polygon: [...]
id:
456
OBJECTID: 456
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1138
UNI_NAAM: Rinsma state of Bungha
BUI_ID: 138
BUI_NAAM: BUWINGA
STI_ID: 84
STI_NAAM: Rinsma state of Bungha
STI_PLAATS: Driesum
BP_ID: 8577
BP_NAAM: Rinsma State (E.)
SIF_ID: 332
SIF_NAAM: Rinsma State (Driesum)
PNN_ID: 111
PNN_NAAM: Rinsma state of Bungha
OPM_NAAM: Riensma gued, Buwinga (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De state is in gebruik geweest als gemeentehuis (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1747
OPM_JAAR: In 1745 afgebroken en vervangen, in 1843 nieuwe huis ingrijpend verbouwd (Noomen). In 1944 door brandbommen verwoest en herbouwd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tot 1617 behoorde het in 1511 voor het eerst als Riensma gued en Bwinghe staede genoemde Rinsma of Bungha in Driesum aan de Dantumawoudster familie Bonga, tot 1745 aan haar nakomelingen in vrouwelijke lijn."
"Met haar man jonker Jacob van Ruffelaer woonde ze in 1614 op Rinsma oftwel tot Bungha in Driesum. Ook op de kerkklok van 1617 worden ze met hun wapens genoemd. Jacob van Ruffelaer heeft waarschijnlijk het huis laten verbouwen en een tuin laten aanleggen. Tot 1745 bleef het huis door vererving of verkoop binnen de familie in handen van nazaten (Ruffelaer, Aysma) van de Bonga's. Na de verkoop in 1745 werd het huis afgebroken en vervangen door een ander huis dat op zijn beurt in 1843 werd afgebroken. Het huis uit de begin van de 17de eeuw, met een trapgevel en torenachtige schoorstenen, werd in 1723 door Stellingwerf afgebeeld. In Jacob van Rufelaerts testament van 1652 worden huizingen, schuur, hoven, plantage, bomen, priëlen, en een enterij bij de hamei genoemd; en verder een koetsbedstede op de zaal. In een koopbrief van 1707 wordt het huis omschreven als adelycke huysinge Rinsma genaemt, staende en gelegen binnen oft tot Driesum, versien met verscheidene kamers, twee gewelfde kelders, schuyr, paerdestall, met drie hovingen en een kruydttuyn alle omset met hagen. Verder werden daarbij het stemrecht, de zwanenjacht, gracht, singel, inrit, plantage, zathe en landen groot 85 pondemaat, het meyershuis en de enterij, beplant met veel bomen, genoemd."
SIF: "Het oudste huis stamt van voor 1747."
"Te Driesum bevindt zich nog het bos en park van de v.m. Rinsma State. In 1511 wordt het vermeld als "Riensma gued" en op een kaart van 1664 als "Buwinga" met het tekentje voor 'edele state'. In 1511 was eigenaar Taco Buwinga (Buingha), getrouwd met Idtzen van Aylva, die te Dantumawoude op Buwinga State woonde. De gebruiker van "Riensma gued" was zijn zoon Peter Buwinga."
"Uit 1707 dateert de volgende beschrijving van Rinsma State: "Seeckere adelyke Huysinge 'Rinsma' genaamd, staande en gelegen te Drysum, voorsien met verscheidene kamers, twee gewelfden kelders, schuyr, paardestal met 3 hovingen en een kruydtuin, alle omset met hagen, geregtigt met een Stem, voorts Cingel, boomen en plantagien, beneffens de Zathe en landen groot naar naam en faam 85 pondematen, daaraan gelegen met een hof, alwaer het meijershuis op staat, bij Doede gabes als meyer gebruykt, sullende in de coop de Enterie beplant met veele Boomen, inde coop der huysinge versmelten.""
"Op 28 december 1745 kocht de 'Hoogh Welgeboren Heer' Fecco Dominicus baron van Sytzama de "heerlijke wel geproportioneerde en logeabele Heerenhuysinge off deftige buitenplaats cum annexis staande en gelegen in den dorpe Driesum, 'Rinsma State' genaamt, begeregtigt met een grote swane Jagt op alle Driesumer Brakken, alsmede een dubbele bank in de kerk, mitsgaders de geheele regel grafsteeden lopende dwars door de kerk van de Suydermuur tot aan de Noordermuur" van de broers Van Aysma.In 1747 liet Fecco Dominicus het oude huis afbreken en op de zelfde plaats een nieuw huis bouwen. Een steen met opschrift werd toen in de muur geplaatst. Ook werd de tuinaanleg vernieuwd en werden de grachten verlegd." "In 1843 liet zoon Douwe Jan Vincent, luitenant bij de cavalerie, het pand drastisch verbouwen en de naastgelegen boerderij afbreken." "In 1941 werd het pand ingericht als tehuis voor ouden van dagen. In 1944 werd het door brandbommen verwoest. In 1948 werd het huis herbouwd, een vage afspiegeling van het oudere pand. Vanaf 1971 is het huis als gemeentehuis in gebruik geweest.
In 1998 werd Rinsma State verkocht aan het Soester echtpaar Jan en Corrie Smeeing. (…) In het park is veel stinsenflora te vinden en dertien hectare van het vijftien hectare grote landgoed blijft toegankelijk voor het publiek."
"De state is in gebruik geweest als gemeentehuis."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979; Rinsma State, familiehuis gemeentehuis door W. Loonstra, 1975; Leeuwarder Courant 25-02-1998; Aantekeningen van J. Leemburg).
PLAATS: Driesum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {51325BFB-345A-4E36-8A1E-613D9215C1C2}
SHAPE_Length: 1638.732803174441
SHAPE_Area: 59355.23000042279
Polygon: [...]
id:
457
OBJECTID: 457
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1211
UNI_NAAM: EYSINGA
BUI_ID: 211
BUI_NAAM: EYSINGA
BP_ID: 8629
BP_NAAM: Eyssinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 352
SIF_NAAM: Eysinga State (Burum)
OPM_NAAM: Het Hoog (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het is niet bekend wanneer de state is gebouwd."
"Dit huis komt meestal voor onder de naam ‘t Hoog, welke naam aan huizen met bewoners met rechterlijke macht gegeven placht te worden. Het huis zou eigendom zijn geweest van het Gerkesklooster.
Aan de tegenwoordige van Eysingaweg, de weg naar Warfstermolen, voorbij de korenmolen lag Eijsinga State, dat door de schoolmeester in 1857 nog genoemd wordt. Dit huis komt voornamelijk voor onder de naam ‘t Hoogh, welke naam aan huizen met bewoners met rechterlijke macht gegeven placht te worden. Het huis is eigendom geweest van het Gerkesklooster. In 1639 werden zathe en landen als voormalig kloostergoed door de provincie Friesland verkocht aan Sjouck Fogelsangh, echtgenote van Jacob Pibes Doma die ook Eysma State in bezit hebben gehad.
In het Recesboek Weeskinderen komt in 1664 voor Jan Reiners Eisinge. Maar of hij met Eijsinga State te maken had, is niet duidelijk. Mogelijk als pachter, want volgens mr. Andreae kwam het goed na Sjouck van Fogelsangh bij vererving in bezit van de familie Fruitier (zie ook Abbema State en Oostenburg te Kollum). Pas in 1853 werden de zathe en landen de Roode Schuur en de Fogelsanghsbank in de kerk te Burum als behorende bij de zathe Het Hoog publiek verkocht.
Bij deze state behoorde in de 18e eeuw geen land dan direct rond het hornleger."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009; mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885; Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland).
Van der Aa: "EYSINGA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Kollumerland-en-Nieuw-Kruisland, arr. en 7 u. O. van Leeuwarden, kant. en 4 u. O. ten Z. van Dockum, 5 min. N. O. van Burum, waartoe zij behoorde. Thans is het eene anzienlijke landhoeve."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2C1846CA-0FC7-4C25-A727-5B94A58E9A7F}
SHAPE_Length: 645.1627233619578
SHAPE_Area: 23554.451545267086
Polygon: [...]
id:
458
OBJECTID: 458
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2297
UNI_NAAM: Eysema heerd of state
BUI_ID: 0
STI_ID: 297
STI_NAAM: Eysema heerd of state
STI_PLAATS: Burum
SIF_ID: 351
SIF_NAAM: Eysma State (Burum)
PNN_ID: 88
PNN_NAAM: Eysema heerd of state
OPM_NAAM: Eysema heert en mogelijk eerder Yelsemawarff (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap, beschrijving Noomen en kaart 1832.
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1492
JR_SIF: <1492
OPM_JAAR: In 1661 nog een stins aanwezig (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1586 woonde Ant Eysma op Eysmastate toe Burum. Het pad naar de state heette in 1492 Eysemawech, in 1627 reedt van Eysmasaete of vuytwech nae Eysmaheert en nog later 't kerckepad van Eysma hornleger."
"Bij de verschillende overdrachten bleek dat op Eysma state in 1661 nog een stins stond. Deze werd in 1616 genoemd, toen sprake was van de gerechtigheit aen't Steenhuys en van de bij de state horende graven in de kerk. In 1620 worden genoemd Eysma state en zaete met huys, stins ende schuyren en 65 pondematen land en de graven in de kerk; in 1641 de stins, suaneiacht en legersteden in de kerk; in 1661 d'oud stins met de legersteden of grafkelder. Uit de beschrijving van 1616 bleek verder dat de boerderij 14 vakken lang was, waarbij de schuur en de melkkamer 12 vakken hadden en het woonhuis van de pachtboer 2 vakken. Dit woonhuis was zonder eigen muur tegen de muur van de stins, die in eigendom en gebruik bij de landheer was, aangebouwd. In 1718 lag op het terrein een gewone boerderij, in 1832 een klein huisje, omringd door tuingrond."
SIF: "Over de plaats waar deze stins heeft gestaan heerst enige verwarring en tevens worden de namen Eysma en Eysinga regelmatig op één hoop gegooid. Volgens sommige schrijvers mr. Andreae stond er dicht bij het dorp een state die als ’t Hoogh werd betiteld en door de kaartenmakers Schotanus en Eekhoff als Eysinga State werd aangegeven. Eysmastins/-state heeft echter verder oostelijk gestaan, dicht bij de Lauwers."
"Het pad naar de state heette in 1492 Eysemawech, in 1627 reedt van Eysmasaete of vuytwech nae Eysmaheert en nog later 't kerckepad van Eysma hornleger."
"Bij de verschillende overdrachten bleek dat op Eysma state in 1661 nog een stins stond. Deze werd in 1616 genoemd, toen sprake was van de gerechtigheit aen't Steenhuys en van de bij de state horende graven in de kerk. In 1620 worden genoemd Eysma state en zaete met huys, stins ende schuyren en 65 pondematen land en de graven in de kerk; in 1641 de stins, suaneiacht en legersteden in de kerk; in 1661 d'oud stins met de legersteden of grafkelder. Uit de beschrijving van 1616 bleek verder dat de boerderij 14 vakken lang was, waarbij de schuur en de melkkamer 12 vakken hadden en het woonhuis van de pachtboer 2 vakken. Dit woonhuis was zonder eigen muur tegen de muur van de stins, die in eigendom en gebruik bij de landheer was, aangebouwd. In 1718 lag op het terrein een gewone boerderij, in 1832 een klein huisje, omringd door tuingrond."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009; mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885; Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland).
PLAATS: Burum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {14615D33-F583-40B3-A7E1-DA70D5406900}
SHAPE_Length: 709.0430633029035
SHAPE_Area: 27544.352499774974
Polygon: [...]
id:
459
OBJECTID: 459
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2350
UNI_NAAM: Popkemahuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 350
STI_NAAM: Popkemahuis
STI_PLAATS: Leeuwarden
BP_ID: 8693
PNN_ID: 325
PNN_NAAM: Popkemahuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Popkemahuis lag op het Nieuwland bij Bilgaard. De oudst bekende eigenaar is Gerke, die in het midden van de 15de eeuw leefde. Zijn zoon heer Fedde was pastoor van de Sint-Vituskerk van Oldehove."
"Aan het eind van de 15de eeuw hadden de Cammingha's een klein deel van Popkemahuis. Doed Dokema alias Cammingha beschikte in haar testament van 1499 ondermeer over een rente in Popkama goed, die heer Fedde mogelijk zou inlossen. Van Doeds kleinzoon Haye Cammingha kocht heer Fedde land gelegen in prediis meis in Popkema huyss voor 1523 terug."
"In zijn testament van 1523 maakte heer Fedde deze twee halfzusters tot zijn erfgenamen. Zij waren in 1540 dan ook eigenaars van de twee goederen toe Popkamahuys onder Bilgaard, die in 1511 nog eigendom van heer Fedde waren geweest."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {E68151D3-31F4-4DF1-893A-FCCDE3A1421E}
SHAPE_Length: 838.6725259800864
SHAPE_Area: 35216.64000002466
Polygon: [...]
id:
460
OBJECTID: 460
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1295
UNI_NAAM: JUWSMA
BUI_ID: 295
BUI_NAAM: JUWSMA
BP_ID: 8724
BP_NAAM: Juwsma (Sch. en E.)
SIF_ID: 175
SIF_NAAM: Juwsma State (Wirdum)
PNN_ID: 660
PNN_NAAM: Jousma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu nog de Eysinga-begraafplaats (SIF).
JR_NOOMEN: <1400
JR_SIF: <1515
OPM_JAAR: Op de plaats van de voormalige state werd vanaf 1828 een begraafplaats ingericht (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jousma is het stamhuis van de gelijknamige familie, die tot het begin van de 15de eeuw is terug te volgen. Een zijtak van de familie vestigde zich aan het einde van de 15de eeuw te Warga. In 1517 werd de stins verbeurd verklaard en aan de stad Leeuwarden gegeven. In de Nieuwe Tijd waren de Eysinga's eigenaar, die er in de 19de eeuw ook een begraafplaats inrichtten. Het kadastrale minuutplan van 1832 vertoont de typische tweeledige plattegrond van een omgrachte boerderij naast een eveneens omgrachte stins-pol."
SIF: "Deze State werd voor 1515 gebouwd."
"Ongeveer anderhalve kilometer ten noorden van Wirdum ligt midden in de weilanden, omgeven door bomen en een uitgedroogde gracht, de vervallen maar nog steeds indrukwekkende Eysinga-begraafplaats. Tot in het laatst van de achttiende eeuw stond hier Juwsma State. De gracht die nu om de begraafplaats ligt, is een overblijfsel van de oude slotgracht. De oppervlakte van het terrein lijkt niet groot, maar Jousmastate was een flink gebouw met meer dan tien kamers en met zes kelders.
In de laatste helft van de 15e eeuw woonde hier Oene Juwsma, in 1482 grietman van Leeuwarderadeel, die zich in de strijd van de landadel tegen Leeuwarden niet onbetuigd liet.
In 1515 woonde er de in de “Tegenwoordige Staat” vermelde Juw Juwsma, waarschijnlijk een zoon van Oene.
In de 17e eeuw werd de state verkocht aan de familie Eysinga. Van 1665 tot 1673 woonde hier de grietman Frans van Eysinga, die ook wel “van Juckema” achter zijn naam plakte.
Toen in 1828 het begraven in de kerk om hygiënische redenen definitief verboden werd, kon de familie geen gebruik meer maken van haar grafkelder in de kerk van Wirdum. Er moest snel een ander oplossing gevonden worden toen in dat zelfde jaar jonker Frans Julius Johan van Eysinga, onder andere oud-grietman van Doniawerstal, overleed. De Wirdumer kroniekschrijver D.W. Hellema schrijft dat de “Hoog wel geb. Heer Frans Julius Johan van Eijsinga” na “vele jaren de aanzienlijkste ambten en commissiën te hebben bekleed, tevens lid van de Ridderschap der Provincie Friesland” op 9 augustus 1828 “zonder eenige staatsie (...) in een daartoe op het allerspoedigste bereid graf gezet, op de ledige grond van het voormalig kasteel”. Deze begrafenis vond al om 6 uur ’s ochtends plaats en werd bijgewoond door slechts drie familieleden. Het houten bruggetje dat gediend had voor de toegang, werd na de teraardebestelling weer verwijderd. Deze eerste begrafenis vond plaats vanuit Leeuwarden en ging via de Wirdumervaart. Dergelijke begrafenissen over water kwamen hier later nog wel vaker voor.
In 1835 werd voor de vierde teraardebestelling een enorme ringmuur uit de gracht opgetrokken tot anderhalve meter boven de grond. De gracht was hiertoe drooggelegd. Op de plek waar zich nog steeds de toegang bevindt, werd in 1872 een vaste burg gebouwd met ervoor een groot smeedijzeren hek. Het hek is verdwenen, de brug is door een dam vervangen.
Tot 1907 was de begraafplaats over de weg alleen te bereiken langs de zogenaamde Ald-Swichumerdyk. In dat jaar werd voor de op één na laatste begrafenis een nieuwe beklinkerde weg aangelegd naar de Werpsterdyk, ter lengte van ongeveer anderhalve kilometer. Sinds 1986 is de plek alleen te bereiken via de Loodyk, een ruilverkavelingsweg. Waren de graven tot 1907 zeer sober, nu werd er een grafkelder gebouwd en verschenen er voor het eerst familiewapens op de zerken.
De laatste begrafenis heeft plaatsgehad in 1938. Na die tijd is het terrein spoedig verwaarloosd geraakt. In de oude kasteeltuin ten zuiden van de gracht kan men tot in onze tijd in het voorjaar stinsenplanten aantreffen."
"Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu nog de Eysinga-begraafplaats."
(bron: Website Historisch Centrum Leeuwarden: Dorpen in Leeuwarderadeel; aangevuld door Jan Leemburg "Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland"; “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma (1984)).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D4A66209-79CD-4358-94B3-AF23589B2224}
SHAPE_Length: 737.0709129862224
SHAPE_Area: 34495.699944875014
Polygon: [...]
id:
461
OBJECTID: 461
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1181
UNI_NAAM: Unia
BUI_ID: 181
BUI_NAAM: UNIA
STI_ID: 372
STI_NAAM: Unia
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8729
BP_NAAM: Unia (Sch. en E.)
SIF_ID: 297
SIF_NAAM: Unia State (Wirdum)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plek van de state staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: 1400
JR_SIF: <1300
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Unia was het stamhuis van de familie Unia die vanaf het begin van de 15de eeuw is te volgen. In de late 15de eeuw waren de Unia's veel betrokken bij de partijtwisten. Naast het huis te Wirdum hadden ze toen ook stinzen in Leeuwarden (Uniabuurt) en Beers (Nyehuis). Vanaf 1511 wordt de prebende of dye cappelanye van Unya vermeld, waarvan de bewoners van Unia state de collatie hadden. In 1823 was van de stins al niets meer te zien dan de grachten."
SIF: "De oorspronkelijke stins werd mogelijk reeds vóór 1300 gebouwd."
"In 1787 werd Wirdum als volgt beschreven in de "Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland": "Wirdum (of Wierdsheim), het eerste en aanzienlykste dorp der geheele Grietenye. Onder dit dorp lagen van ouds zeer veel Adelyke Staaten, als Unia, Kamstra, Juwsma, Kamminga, Oenema en andere.
Omstreeks anderhalve kilometer ten noordnoordwesten van Wirdum en op een steenworp afstand van Jousma State en Barrahuis stond Unia State. De “Tegenwoordige Staat” schrijft: “Het Slot van Unia, ’t welk de eerste stem te Wirdum heeft, was reeds door dat geslagt gesticht in de veertiende eeuw, en strekte tot eene veilige wykplaats voor Auke Keimpes Unia, toe hy in 1498, verzeld met veele huislieden uit Idaarderadeel, Rauwerd en Wirdum, de Leeuwarders, die uit de Wouden naar huis keerden, wilde aantasten, doch door hen geslagen werd. Thans is het oude Stins of Kasteelstooren weggebroken, en aldaar een fraai nieuw huis gebouwd, door een huisman met naame Eelko van Offringa.” Auke Kempes Unia werd op 3 augustus 1499 grietman van Idaarderadeel en bleef dat tot 1502.
De floreen- en stemkohieren van Wirdum vermelden echter Jousma State als eerste stem. In het stemkohier van 1698 wordt bij stem nummer 54 vermeld “Unia state en stins, Grietie Rienx, weduwe wijlen Gellius Dominici, usufructuaria, papist”. De gebruiker van boerderij en landerijen is dan Willem Pijters.
Na de bovengenoemde nederlaag tegen de Leeuwarders, waarbij het grootste deel van de Wirdumer vechterbazen op Uniastins het vege lijf redden, ging Auke Unia zijn stins onmiddellijk extra versterken en nam 40 vechtersbazen in dienst om het huis te verdedigen. Niet voor niets, want korte tijd later, op 30 juni van datzelfde jaar trok een strijdmacht van 900 man uit Leeuwarden op naar het zuiden om te plunderen. De helft van dat legertje belegerde de Wirdumer stinsen Unia en Oenema om de terugtocht te dekken en de andere helft trok verder de provincie in. Die tweede groep werd echter verslagen bij een gevecht op het kerkhof van Rauwerd en daarna was ook de belegering van de stinsen gauw bekeken. Auke Unia sloeg terug. Eerst plunderde hij het klooster te Bergum en overmeesterde de stins van Botte Minneszoon. Ondertussen belegerde hij de stad Leeuwarden, maar de Leeuwarders deden voortdurend uitvallen waardoor Auke de stad niet binnen kon komen. Hij verhinderde echter wèl dat de Groningers de Leeuwarders kwamen helpen. Hij versloeg de Groningers terwijl die nog onderweg waren en joeg ze terug naar huis.
Daarna bleef het een tijdlang rustig, maar in 1515 laaide de strijd weer op nadat de Leeuwarders enkele huizen te Wirdum in brand hadden gestoken. Na enkele inleidende schermutselingen kwamen de Leeuwarders met zo’n 1.500 Saksische soldaten naar Wirdum. Ze vielen Uniastins aan, overmeesterden de ringmuur en sloegen in de kelders 54 mannen dood. Uniastins werd leeggeplunderd maar bleef staan. De nabijgelegen Juwsmastins werd na geplunderd te zijn wèl in brand gestoken."
"Op de plek van de state staat nu een boerderij."
(bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984; “Kadastrale- en Prekadastrale Atlas fan Fryslân” door J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002).
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {13480A51-F6C9-4609-96F9-51211F6EB987}
SHAPE_Length: 693.9740931444026
SHAPE_Area: 22153.060239979102
Polygon: [...]
id:
462
OBJECTID: 462
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1296
UNI_NAAM: Camstra
BUI_ID: 296
BUI_NAAM: CAMSTRA
STI_ID: 366
STI_NAAM: Camstra
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8735
BP_NAAM: Kamstra (sch. en E.)
SIF_ID: 53
SIF_NAAM: Camstra State II (Wirdum)
PNN_ID: 658
PNN_NAAM: Camstra
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State staat nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1451
JR_SIF: >1461
OPM_JAAR: In 1821 is de poort omgewaaid, de state was toen al verdwenen (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familienaam van de Wirdumer Camstra's komt in 1369 reeds als de Campis voor; in 1440 als Kampstera voor; de stens to Camstera, het castrum de Camstra oftwel Kampstra statten respectievelijk in 1451, 1456 en 1486."
"In 1486 verdeelden Renicks zonen Peter en Feyko de nalatenschap van hun ouders. Peter kreeg daarbij Fetza state te Jelsum, Feyko kreeg Kampstra statten mitta landen ende gueden. Zij zouden ieder volkomen vrij zijn ermee te handelen, zoals elke frya Fresa of guede eedlingen in dae land."
"Veel van de Camstragoederen onder Wirdum, waaronder de state, vererfden op Feyckes zoon Homme Camstra, gestorven tussen 1543 en 1548. Zijn dochter Anna trouwde voor 1548 met Gerrolt Feytsma op Oenema in Wirdum. Camstra state vererfde vervolgens binnen de familie van Camstra langs de lijn Foppe Hommez (geb. 1530), Homme (gest. 1579), Tjallingh (1576-1614), Homme (gest. 1652) en zijn broer Goffe (gest. 1663), Tjallingh Hommes (gest.1663) en zijn neef Tjallingh Goffes (gest. 1693). De zonen van deze neven, naar hun vaders vernoemd, waren in 1698 eigenaars: Tjallingh Homme van Camstra, als grietman gereformeerd gezind, en de kapitein Tjallingh Goffe van Camstra, die "papist" was.
In 1823 beschrijft Doeke Wygers Hellema de "cingel", de "wel met water gevulde" grachten en de stenen poort die in 1821 bij een storm omwaaide. De state was toen reeds lang verdwenen; op de plaats lag "eene aanzienlijke boerehuizinge en schure"."
SIF: "Deze State is waarschijnlijk ontstaan na 1461."
"In 1461 sneuvelt Rienck Camstra, die eigenaar is van de Camstra Stins. Omdat hij meerdere zonen heeft, erft de oudste zoon de Stins, terwijl een andere zoon, Feijcke, in 1506 op Camstra State II woont. Waarschijnlijk heeft hij de State laten bouwen.
Feijcke is net als zijn vader grietman en een Schieringer, een vechtjas net als zijn kleinzoon, de watergeus Foppe. Feijcke, is getrouwd met Syts Foppes Sjaarda. Hij sterft in 1517.
Homme Camstra, een zoon van Feijcke erft de State, terwijl een andere broer, mogelijk door het kinderloos sterven van hun oom, in bezit komt van de Eerste Camstra State. Homme woont tussen 1530 en 1550 op Camstra State. Homme is de vader van de watergeus Foppe Camstra, die hier waarschijnlijk in 1530 geboren is en ca 1570 sterft.
We zien het huis op afb. 1. Het onderschrift bij deze afbeelding luidt: "'t slot Kamstra te Wirdum behoort tot den hooghgeboren heere Kamstra 1723". Later kwam het in bezit van de familie Van Sytzama.
Dit slot van Camstra is nu bekend onder de naam Personia. De State Camstra is nu verdwenen, maar de grachten en singels zijn er nog. Er staat nu een boerderij."
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {788159AB-66A0-4C0D-9C65-88ADC0415126}
SHAPE_Length: 547.7151220798587
SHAPE_Area: 16264.227564975785
Polygon: [...]
id:
463
OBJECTID: 463
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1299
UNI_NAAM: Oenema of Feitsma
BUI_ID: 299
BUI_NAAM: CAMMINGHA
STI_ID: 371
STI_NAAM: Oenema of Feitsma
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8738
BP_NAAM: Camminga of Oud Oenema (E.)
SIF_ID: 212
SIF_NAAM: Oud-Oenema State (Wirdum)
PNN_ID: 662
PNN_NAAM: Oenema of Feitsma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_NOOMEN: <1640
JR_SIF: <1436
OPM_JAAR: In 1756 gedeeltelijk afgebroken, in 1848 het restant van het herenhuis, in 1844 is de bijbehorende boerderij afgebrand (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten westen van Wirdum lagen naast elkaar twee staten Oenema. Ter onderscheiding worden ze aangeduid met de toevoegingen "Oud", "Groot" of "Klein". De verschillende bronnen en ook de literatuur wijken evenwel van elkaar af in de localisatie van Groot en Klein Oenema; hetzelfde geldt voor de gelijkstelling van "Oud" met "Groot" dan wel "Klein". In het voetspoor van Josias Rispens en het stemcohier van 1640 onderscheid ik deze goederen naar de bewoners rond 1640 als "Oenema of Feitsma" en "Oenema of Cammingha", en laat ik de toevoegingen "Oud",
"Groot" en "Klein" verder onbesproken."
"Als familienaam komt Onnama of Oenema in Wirdum in 1436, 1460 en 1463 voor. Als naam voor de twee stinzen respectievelijk Oenama staeten (Cammingha) in 1533 en Clein Oenema state
(Feitsma) in 1640. De buurschap waarin beide stinzen lagen heette Marwird of Marwirderaburen, in 1314 Merwethe."
"Oenema tot Wirdum, bewoont by Feitsma, zoals het huis van Tieth en Jelger Feitsma in het midden van de 17de eeuw werd aangeduid, was waarschijnlijk het zuidwestelijke huis Oenema."
"In 1664 werd Oenema-Feitsma als edele state Marwird door Schotanus aangegeven. In de 17de eeuw werd door Josias Rispens in zijn genealogisch handschrift aan deze state het oude wapen Oenema toegeschreven. Op het erf werd in de 20ste eeuw een gevelsteen met het wapen Feitsma gevonden. In de 18de eeuw werd de state voor het eerst verkocht: eenmaal tussen 1700 en 1718, in 1726 en in 1756. In 1726 werd het omschreven als een heerlijke en oud adelijke state, geleegen onder Wirdum aan de gemeene rijdweg, met de aanzienlijke grote huisinge, bestaande in verscheijden zalen, kamers, soo onder als boven, kelders, keukens, agterhuisinge, schuire, paarde- en koestallen, mitsgaders grote hovinge, deftig geprepareert en met kostelijke vrugtbomen beplant en net verdeelt. Voorts met gracht, zingel, homeijen, boomen en plantage en een moestuin over de weg, gerechtigt met een stem en een gestoelte in de kerk tot Wirdum. Bij verschillende verkopen kwam het huis in de late 18de en 19de eeuw herhaaldelijk in dezelfde handen als het aangrenzende Oenema-Cammingha; als eigenaars zijn bekend: Van Cammingha, Van Asbeck, Van Middachten en (tot 1908) Helmig. Van Oenema-Feitsma maakte J. Stellingwerf in 1724 een tekening. In 1756 werd een gedeelte van het huis afgebroken; in 1848 het laatste deel van het herenhuis. In 1844 brandde de bijbehorende boerderij af. De huidige boerderij stamt uit 1848."
SIF: "De State wordt voor het eerst in 1436 genoemd."
"De geschiedenis van de State is boeiend, doch ingewikkeld. Er zijn namelijk twee states (of stinsen) geweest. In 1436 woonde op Groot-Oenema er ene Wytze Oenema met zijn vrouw His Sjaerdema. Zij hadden vier kinderen, namelijk Feijcke, Oene, Wick en Tieth. Ongetwijfeld is de naam van het slot afkomstig van deze familie."
"In 1700 werd de State bewoond door kolonel Koenraet van Unckel, nazaat van de Cammingha’s. In 1726 werd het goed gekocht door jonker Ulbo Aylva van Burmania, grietman van Leeuwareradeel. (…) In 1755 kocht buurman Wytze Watze van Cammingha de state en alles wat er bij hoorde, maar liet in 1756 een deel van het huis afbreken. Ook toen al was bouwmateriaal schaars en duur. In die tijd gebeurde het wel vaker dat een landheer een vleugel of een verdieping van zijn huis liet afbreken om van het materiaal b.v. een nieuwe boerderij te laten bouwen. In het resterende deel van het huis liet hij een van zijn kinderen wonen. Sinds 1818 woonde er een kleindochter in het huis. Zelf was ze een Van Asbeck en getrouwd met Reint Wilhelmus baron van Middachten. Zij woonden afwisselend te Vollenhove en op Oenema State en hebben veel gedaan voor de RK parochie van Wijtgaard.
Op 15 november 1844 brak er brand uit op Oenemastate. De verwoeste opstallen waren dubbel verzekerd, bij de toenmalige verzekeringmaatschappij O.B.A.S. en Woudsend, en dat betekende "niet verzekerd". Jarenlang heeft het terrein een troosteloze aanblik gegeven, omdat de verzekeringmaatschappijen in een juridisch gevecht waren verwikkeld.
Pas in 1848 is de statige huizinge gesloopt. Op dezelfde plaats verrees een nieuwe stelpboerderij, die in 1908 is aangekocht door Sjerp IJsselstein. De familie IJsselstein heeft de boerderij tot 1982 bewoond. Er werd toen al jaren geen boerenbedrijf meer uitgeoefend. Daarna is het gebouw verkocht aan de familie Jakobs, die het exterieur heeft laten restaureren. De huidige Oenemastate, haar oude, nog zichtbare en opnieuw beplante singels en grachten, en de prachtige tuinen zijn restanten van een glorieus verleden."
"Op de plaats van de vroegere State bevindt zich nu een boerderij."
(bron: Website Historisch Centrum Leeuwarden: Dorpen in Leeuwarderadeel; "Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland"; ”Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A7B8F8FC-10BB-4CD2-A39C-0DE1DBE23115}
SHAPE_Length: 786.7060025691782
SHAPE_Area: 23454.909960064255
Polygon: [...]
id:
464
OBJECTID: 464
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1298
UNI_NAAM: Oenema of Cammingha
BUI_ID: 298
BUI_NAAM: OENEMA
STI_ID: 370
STI_NAAM: Oenema of Cammingha
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8738
BP_NAAM: Camminga of Oud Oenema (E.)
SIF_ID: 211
SIF_NAAM: Groot-Oenema State (Wirdum)
PNN_ID: 661
PNN_NAAM: Oenema of Cammingha
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_SIF: <1436
OPM_JAAR: Het slot werd in gedeelten, in 1821 en in 1920, afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De andere dochter van Wytze Oenema was Wick Oenema. Zij trouwde eerst met Hessel Abbema van Abbema state in Huizum. Na zijn dood hertrouwde zij in 1454 met Watze Abbes, bijgenaamd Dekema (naar de eerste man van zijn moeder). Naar Oenema state, dat Wick in het huwelijk inbracht, werd Watse Abbes ook Watse Oenema genoemd."
"Wytse van Cammingha liet Oenama staeten in zijn testament van 1533 na aan zijn zoon Watse. Diens weduwe Frouck Haerda werd in de personele impositie van 1578 in Marwirderburen aangeslagen als edelvrouw, namelijk voor 12 caroligulden. Tot 1821 behoorde Oenama-Cammingha aan leden van de katholiek gebleven familie Cammingha. Op de state was ook een huiskapel. In het midden van de 17de eeuw werd door Josias Rispens in zijn genealogisch handschrift aan deze state Onnama tot Wirdum nu bewoont by Camminga als wapen toegeschreven: "een Friese halve adelaar, en in goud twee gewende groene veren (of bladeren), boven elkaar". Blijkens een grafsteen uit de Galileërkerk in Leeuwarden, was dit het wapen van Watse Abbes Dekema alias Oenema."
"Het slot werd in gedeelten, in 1821 en in 1920, afgebroken. Het rees uit de gracht op. Inderdaad vertoont de kadastrale minuut het hornleger binnen een ruime gracht en daarbinnen de stins op een pol binnen een eigen gracht. Hellema beschrijft dat de poort uit 1643 eveneens in 1821 werd afgebroken. Een tekening uit het begin van de 20ste eeuw laat de boederij van Oenema-Feitsma en in de verte het silhoet van Oenema-Cammingha zien."
SIF: "Het slot wordt voor het eerst in 1436 genoemd."
"De geschiedenis van Oenemastate is boeiend, maar ingewikkeld. Er zijn namelijk twee states (of stinsen) geweest. Groot Oenema werd ook wel Camminghastate genoemd. Deze state, het slot met de daarbij behorende gebouwen, stond het noordelijkst en lag aan de oude Middelzeedijk, thans de Brédyk. Vroeger markeerde een poort de toegangsweg, waarvoor een ophaalbrug lag. Het slot was omgeven door een brede grachtensingel.
Het is een groot slot geweest met twee vleugels, een menigte grote kamers en een huiskapel. In 1436, het slot is dan vermoedelijk al zeer oud, woonde er ene Wytze Oenema met zijn vrouw His Sjaerdema. Zij hadden vier kinderen, namelijk Feijcke, Oene, Wick en Tieth. Ongetwijfeld is de naam van het slot afkomstig van deze familie.
Oene Oenema verloor het leven in 1463 nabij Irnsum in de zogenaamde Donia-oorlog, één van de veldslagen in de strijd tussen de Schieringers en Vetkopers. Oene’s zus Wick trouwde met Watzes Abbes Dekema. Hun nazaten, die de naam Cammingha hadden aangenomen, hebben steeds op de state gewoond. De tweede zuster, Tieth, huwde Jelger Feytsma thoe Jelgersma. Dit echtpaar en hun kinderen bewoonden de zuidelijke state, die we als Oud- of Klein-Oenema State kennen.
In 1560 is de state eigendom van Watze van Cammingha. De beroemde generaal Wytze Watze van Cammingha woonde in 1584 op de State. Hij was de man van de 12 W’s: “wie wil weten waar Wytze Watze woont, Wytze Watze woont west Wirdum”. Hij stierf in 1612.
In 1653 ontving zijn zoon Watze Wytze de apostolische vicaris Zacharias Metz op Cammingha State, want de Cammingha’s waren en bleven Rooms Katholiek. Het zijn in hoofdzaak de Cammingha’s geweest die ervoor hebben gezorgd dat de RK parochie van Wijtgaard na de Reformatie is blijven bestaan. In 1755 werd deze familie, met steeds een Wytze Watze of Watze Wytze aan het hoofd, ook eigenaar van Oud- of Klein-Oenema State.
Een dochter van de in 1764 overleden laatste Watze Wytze van Cammingha schonk twee zilveren armkandelaars aan de kerk van Wijtgaard. Die worden nu in het Fries Museum bewaard. Dan is het einde van de state eigenlijk al in zicht. In april 1793 houdt Adriaan Speijart de Woerde uit pure armoede boelgoed op Cammingha State, waarbij hij onder andere 6 originele schilderijen van Margaretha de Heer verkocht. Toch heeft het huis de periode overleefd van de Franse overheersing, waarin veel oude stinzen, states en buitens zijn gesloopt wegens gebrek aan geld òf gebrek aan bouwmaterialen(!). In 1821 kocht timmerman Rondema van Sneek voor ca. ƒ 4.000 de oostelijke vleugel van het huis met de “aanzienlijke stalling” en de grote schuur op afbraak. Ook de poort werd toen afgebroken. Het resterende bezit was na 1821 in handen van Tjalling Minne van Asbeck en zijn vrouw Susanna Barbara van Cammingha, de schoonouders van Reinier baron van Middachten. Het gespaarde deel van het huis werd na 1821 bewoond door R. de Boer.
In 1909 ging opnieuw een deel van het huis tegen de vlakte en het restant van het eens zo roemrijke slot van de Oenema’s en de Cammingha’s is in 1920/’21 gesloopt, de grachten zijn toen gedempt en het land behoorde vanaf dat moment bij de Oud-Oenema State.
De uitbouw van de kerk te Wirdum is de begraafkapel van de Oenema’s en de Cammingha’s geweest. Ook zal het familiealtaar hier hebben gestaan."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {8312E3C2-A745-4488-829D-B877D8E16DB0}
SHAPE_Length: 593.1062691605957
SHAPE_Area: 21601.45210519396
Polygon: [...]
id:
465
OBJECTID: 465
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1297
UNI_NAAM: Camstra of Bootsma te Marwird
BUI_ID: 297
BUI_NAAM: CAMSTRA/BOOTSMA
STI_ID: 367
STI_NAAM: Camstra of Bootsma te Marwird
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8743
BP_NAAM: Bootsma (Sch.) / Camstra (E.)
SIF_ID: 52
SIF_NAAM: Camstra State I (Wirdum)
PNN_ID: 659
PNN_NAAM: Camstra of Bootsma te Marwird
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1547
JR_SIF: <1453
OPM_JAAR: In 1823 waren het huis en de poort al afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit huis werd tenminste vanaf het begin van de 16de eeuw bewoond door een neventak van de Camstra's van Wirdum. Het huis te Wyrdom op Kamstra saeten wordt voor het eerst in 1547 vermeld; als Camstra staten in 1575. Naar latere eigenaars wordt het ook wel Bootsma genoemd."
"De state stond afwisselend bekend als Camstra en Bootsma: in 1664 als de edele state Kamstra, in 1698 als Camstra state, in 1718 als Bootsma, en in 1823 en 1850 weer als Camstra. De state en ook de medevoogdij van het weeshuis in Westernijkerk bleven door vererving en verkoop binnen de familie tot 1849 binnen dezelfde verwantschapskring: van de families Van Bootsma, Van Wyckel, Van Jeltinga en Van Sytzama. In 1669 werd bij testament vastgelegd dat het goed nooit verkocht of verdeeld zou mogen worden. Tot 1764 werd het door de eigenaars zelf bewoond. In 1849 - de fideicommissaire bepalingen waren inmiddels niet meer bindend - werd Camstra, incluis het aandeel in de Tjallinga-voogdij, buiten de familie verkocht. In 1823 wordt Camstra omschreven als een eenvoudige huizinge met schuur. Het herenhuis en de poort waren afgebroken. Alleen het grote hornleger, de wijde grachten en het geboomte op de singel getuigden toen nog van de oude glorie."
SIF: "SIF: "De Camstra Stins stond er al voor 1453."
"Van oorsprong stond er op de plaats van deze State een Camstra Stins. Rienck (Renick) Camstra, de overgrootvader van de watergeus Foppe Camstra, woonde op deze stins. Rienck is in 1453 grietman van Leeuwarderadeel. De grietenij (gemeente) Leeuwarderadeel ligt rond de stad Leeuwarden. Er waren vaak twisten tussen de stad Leeuwarden en de grietenij Leeuwarderadeel. De strijd verscherpt tijdens de rivaliteit tussen de Schieringers en de Vetkopers.
Rienck Camstra stond aan de kant van de Schieringers. Hij sneuvelde in 1461 in een gevecht tegen Vetkopers bij het dorp Akmarijp. Rienk Camstra zou als eerste persoon de gevolgen van het gebruik van buskruit hebben ondervonden. Hij was de eerste Friese edelman ("headeling" in het Fries) die is gedood door een kogel, afgeschoten met buskruit.
Rienck heeft drie zonen. De oudste erft de Camstra Stins, die in 1492 door de Vetkopers wordt platgebrand. Waarschijnlijk had deze oudste zoon van Rienck geen kinderen, want na hem is het huis in bezit van een zoon (weer Rienck geheten) van zijn broer Feijcke. Feijcke liet (mogelijk) de Tweede Camstra State bouwen.
Na de verwoesting van de stins, laat Wietse Camstra, een neef van Foppe, een huis bouwen in 1549 op de oude plaats van de stins. Op de tekening (afb. 1) zien we geen stins afgebeeld, maar een herenhuis. Wietse stierf kinderloos en het huis kwam in bezit van Hessel Bootsma, bijgenaamd Hessel de Blinde, die tot dan toe op de State Twixel onder Roordahuizum had gewoond. De naam van het huis werd toen Bootsma.
Later kwam de state in handen van de familie Van Sytzama, waarschijnlijk via Anna Epedr. van Bootsma, de overgrootmoeder van onderstaande Fecco van Sytzama. Jonkvrouw Margaretha van Dambitz, geboren op en eigenaresse van Het Roodhuis te Minnertsga, die met haar inmiddels overleden man Jhr. Fecco van Sytzama op Camstra State woonde, sloot in oktober 1721 een zogenoemde ‘wandelkoop’ met Arent van Haersolte die op Klein Hermana te Minnertsga woonde. Daarbij ruilde zij Het Roodhuis dat dicht bij de kerk in Minnertsga stond tegen zes pondemaat van zijn landerijen onder Sexbierum. Op dat stukje land zal vast en zeker een stem gerust hebben en misschien zelfs twee, anders zou de waarde lang niet opgewogen hebben tegen een groot woonhuis in een ruime hof en verdere aan- en toebehoren. Beide bezittingen werden gelijkgesteld in waarde, namelijk 1.200 goudguldens.
Margaretha van Dambitz bleef tot haar dood in 1741 op Camstra State wonen, waarna het huis naar haar jongste zoon Watze Andries van Sytzama ging. Watze was luitenant in het regement te voet van Willem Hendrik erfprins van Saksen Eisenach. Later werd hij majoor in het regiment van de generaal-luitenant Graf von Lippe Schaumburg. Hij stierf op Camstra/Bootsma State in 1764.
In 1821 stortte de oude poort van Camstra State in tijdens een storm. Rond 1980 was het terrein nog een verhoogd stuk land. Maar alles is nu vlak. In de protestantse kerk van Wirdum is een prachtige grafzerk aanwezig van deze Wietse Camstra. De Camstra’s hadden in deze kerk een grafkelder."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jaep Dykstra; Site over de Watergeuzen van M. Tettero; Archief Jan Leemburg; ”Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2FD9CCC1-1D53-47FC-A36C-7138546A4BFA}
SHAPE_Length: 570.6436263617468
SHAPE_Area: 15424.814999956301
Polygon: [...]
id:
466
OBJECTID: 466
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1290
UNI_NAAM: Friesma
BUI_ID: 290
BUI_NAAM: FRIESMA
STI_ID: 288
STI_NAAM: Friesma
STI_PLAATS: Idaard
BP_ID: 8774
BP_NAAM: Friesma state (Sch. en E.)
SIF_ID: 97
SIF_NAAM: Friesma State (Idaard)
PNN_ID: 260
PNN_NAAM: Friesma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Het terrein is achter de lintbebouwing ten noorden van de dorpskern nauwelijks meer te herkennen (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: 1625
OPM_JAAR: In 1881 gesloopt (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van Friesma is geen middeleeuwse stins bekend. Het goed nam in de 17de eeuw de functie van Roorda te Grouw als stamhuis van de Idaarderadeelster grietmansfamilie Roorda over; de familie stierf daarna snel uit. De oudst vermelde eigenaar-bewoner is Hette Gerritsz in 1511 en 1543. (…) Vóór 1640 en opnieuw in 1649 - in dat jaar ongeveer 60 pondematen - wisten Abraham en zijn neef Carel Roorda uit Grouw het goed te kopen. Het hele goed was 95 pondematen groot. Uit de omschrijving Friesma state ende sate, met de geheele huisinge, hoijbergh, watermeulen en alle widere gerechticheit daerinne versmolten blijkt duidelijk dat het in 1649 om een gewone boerderij ging. Waarschijnlijk bezaten de Roorda's ook in 1622 al rechten op Friesma, want in dat jaar werd het als edele state Roorda op de kaart aangegeven. Carel Roorda, grietman van Idaarderadeel, gaf rond 1649 Groot Roorda in Grouw als woonplaats op en vestigde zich op Friesma. Hij liet op de sate het classicistische landhuis bouwen, dat in 1881 werd afgebroken."
SIF: "De State is vermoedelijk kort na 1625 ontstaan."
"Van oorsprong bevond zich bij Idaard het landgoed Friesemazathe. Dit landgoed was in de loop van de eeuwen erg versnipperd geraakt. Rond 1625 woont in de Groot Roorda State bij Grouw Carel van Roorda, die grietman van Idaarderadeel is. Deze Carel verenigt de versnipperde percelen van de Friesemazathe weer tot één geheel en laat waarschijnlijk de zathe (boerderij) verbouwen tot state en gaat er wonen.
Als hij in 1670 sterft, vererft de State op zijn zus Sophia, die getrouwd is met Joannes van Velsen. Hiermee komt de State in de familie Van Velsen. De familie Van Velsen sterft al snel uit en dan komt het huis in bezit van de Scheltinga's.
In 1728 komen we als eigenaar Cornelis van Scheltinga tegen. (…)
Als in 1881 Cornelis Bergsma sterft, laten de erven Bergsma de state afbreken (…). Van de State is een afbeelding bewaard gebleven uit 1721 van Jacob Stellingwerf. Tevens hebben we nog de beschikking over een aantal foto's die vlak voor de sloop gemaakt zijn. Als we de afbeelding vergelijken met de foto's dan valt op, dat de State in de loop der eeuwen nauwelijks veranderd is.
Het gebouw bestond slecht uit één bouwlaag met een schildkap en op de hoeken achtzijdige schoorstenen.Het gebouw was 5 ramen breed en was voorzien van toscaanse pilasters. In het midden bevond zich de hoofdingang, met er boven een kuifstuk met alliantiewapens. Dit kuifstuk is later verdwenen, om hogere deuren te kunnen plaatsen.
Boven de toegangspartij was een grote kajuit uitgebouwd met pilasters en een doorbroken tympanon ter bekroning. Deze bekroning is vermoedelijk in het midden van de achttiende eeuw vervangen door een zandstenen geveltop in Lodewijk XV-stijl, waarin de alliantiewapens verwerkt waren.
Verder zien we op de afbeelding uit 1721, dat zich rechts van de ingang een uitgebouwde kamer bevond, waar een boerenschuur op aansloot. Haaks hierop zien we nog een lagere vleugel, die mogelijk het koetshuis met stalling was.
Tussen 1721 en 1881 veranderde alleen de geveltop, en werden de kruisvensters vervangen door schuifvensters met kleine ruitjes. De boerenschuur dateert van rond 1625 of daarvoor, terwijl het koetshuis van nieuwere datum is geweest. Tenslotte valt op de afbeelding op, dat de State onderkelderd was."
"Het terrein is achter de lintbebouwing ten noorden van de dorpskern nauwelijks meer te herkennen."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Leeuwarder Courant, 1844).
PLAATS: Idaard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7BF0C91E-86EC-4F60-A2FB-8DC418214D0F}
SHAPE_Length: 675.5166541534313
SHAPE_Area: 29180.041645244175
Polygon: [...]
id:
467
OBJECTID: 467
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1144
UNI_NAAM: Melkema
BUI_ID: 144
BUI_NAAM: MELKEMA
STI_ID: 87
STI_NAAM: Melkema
STI_PLAATS: Rinsumageest
BP_ID: 8814
BP_NAAM: Melkema (Sch. en E.)
SIF_ID: 197
SIF_NAAM: Melkema State
PNN_ID: 523
PNN_NAAM: Melkema
OPM_NAAM: Melcama State, Molcama State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van deze state is niets terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1439
JR_SIF: <1532
OPM_JAAR: In 1754 op afbraak verkocht (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Melkama gud en stynze wordt Melkema voor het eerst in 1439 genoemd. Vanaf dat jaar tot in de jaren '80 van de 15de eeuw was het een "nevenhuis" van Juwsma: het diende als woonplaats voor broers of kinderen van het "familiehoofd" dat op Juwsma woonde. In 1439 schonk Thieppka Sceltama Melkama gud met stynze, huzinga unde da stadda aan Juw Bottema; de bijbehorende landerijen en rechten - waaronder veengronden in Veenwouden en visrechten bij Aeckera therp ten noorden van Akkerwoude - kocht Juw van hem."
"In 1581 woonde Ulbe Tiaerdtsz Aylva, gehuwd met Saepck Winia, op Melckema. Van hen stamde de tak "op Melkema" van de familie Aylva. Hun zoon Tiaerd Aylva was in 1601 grietman van Dantumadeel."
"In 1439 werd expliciet een stins op Melkema genoemd. Op de tekening van Stellingwerf is een sober 17de-eeuws gebouw te zien, waarin mogelijk oudere gebouwen zijn opgenomen. Het gebouw kreeg deze vorm waarschijnlijk tijdens de grietmannen Aylva. Het huis staat op een eiland; twee uitgemetselde hoektorens op de hoeken van een lager bijgebouw en een ommuurde binnenplaats zijn mogelijk de resten van een omwalling met hoekbastions. Tot de brug geeft een poort toegang; een eerdere poort op het zuyt van Melckenhuys was in 1647 afgebroken."
SIF: "De oorspronkelijke bewoners zullen Melcama geheten hebben, maar over deze familie is weinig bekend. Het geslacht was in mannelijke lijn al vóór 1600 uitgestorven. In de 16e, 17e en 18e eeuw was de state eigendom van een tak van de uitgebreide familie Van Aylva.
In 1532 woonde hier Tjaerd Ulbo van Aylva. Zijn zoon Tjaerd van Aylva was in 1582 tijdelijk grietman en in 1601 werd hij het definitief. Zijn (klein)zoon, ook een Tjaerd van Aylva, bekleedde dat ambt van 1656 tot 1666 waarna hij raadsheer in het Hof van Friesland werd. Hij liet de state helemaal verbouwen, vergroten en verfraaien. Deze tweede Tjaerd is in 1679 op Melkama State overleden.
Zijn zoon, alweer een Tjaerd, volgde zijn vader in 1666 op als grietman van Dantumadeel en bleef dat tot 1713. Hij woonde met zijn vrouw Helena Maria thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg. Zij stierven kinderloos en in 1723 werd de state bewoond door een mevrouw Van Unia, dochter van generaal Schratenbach. Daarna gaat het huis diverse keren in andere handen over tot het in 1754 "op afbraak" werd verkocht. Deze verkoop gebeurde in gedeelten: "Cosijnen, Engelsche schoorsteen, Schoorsteenmantel, Goudleeren behangsel, blauwe en bonte vloeren, staande en liggende plaaten, het muurwerk, hout, ijzer en lood. En na zulks zal alles te zamen getrokken in één perceel worden opgeroepen". De poort bracht 67 goudguldens op en de state slechts 1727.
Het kasteelterrein en in ieder geval een deel van de landerijen werden bij het naastgelegen Eysinga State gevoegd.
Volgens de "Tegenwoordige staat van Friesland" was Melkama "...insgelijks met eene uit het water opgehaalde huizinge versierd...", maar "... dit gebouw is reeds voor veele jaaren weggebroken, zijnde de hoving en plantagien in die eerstgenoemde State Eysinga versmolten"."
"Van deze state is niets terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Aantekeningen uit archief J. Leemburg; "Tegenwoordige staat van Friesland", uit ca 1857; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (ca. 1957)).
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {33DD6965-AE85-47E7-A3A9-47999B3B706C}
SHAPE_Length: 392.75953268517355
SHAPE_Area: 6553.885000089333
Polygon: [...]
id:
468
OBJECTID: 468
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1143
UNI_NAAM: Eysinga
BUI_ID: 143
BUI_NAAM: EYSINGA
STI_ID: 85
STI_NAAM: Eysinga
STI_PLAATS: Rinsumageest
BP_ID: 8815
BP_NAAM: Eysinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 83
SIF_NAAM: Eysinga State (Rinsumageest)
PNN_ID: 521
PNN_NAAM: Eysinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1422
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Het oude huis werd in 1623 afgebroken, een nieuw gebouwd (Noomen). In 1805 afgebroken, het koetshuis is afgebroken in 1909 (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Eysinga-huis in Rinsumageest was een belangrijke stins. Bij de beschrijving van de veten rond 1474 wordt het herhaaldelijk genoemd; wèl was Tjaerda-huis sterker dan Eysinga. Over het uiterlijk van de middeleeuwse stins is nagenoeg niets bekend. Het oude huis werd rond 1623 afgebroken. Er verrees een geheel nieuw omgracht huis, dat door een houten brug met een fors poortgebouw was verbonden. Bij de afbraak van dit huis in 1805 bleek wel dat van het middeleeuwse huis nog twee gewelfde kelders en zware muren restten."
"Samen met zijn Rinsumageester medehoofdelingen (op Juwsma, Tjaerda en Melkema) ondertekende Feye Eysinga in 1422 als Schieringer het Grote Verbond."
"Naast andere huizen van de Holdinga's werd het in 1594 als huysinge staende op (de) staten ofte eedelhoffstee tot Eysingha fideicommissair bezwaard."
SIF: "Het bouwjaar van de stins is niet bekend, maar dat moet in de 14e eeuw geweest zijn en kan zelfs in de 13e eeuw zijn geweest."
"Rond 1400 woonde hier Feye Eysinga, "Hoveling Up der Gaest", getrouwd met Etcke Bornhuistra. In oude charters komt de naam ook als Asinga en Essingha voor."
"Wumkes meldt in zijn "Stads- en dorpskroniek van Friesland":
30 september 1768: Verkoop van 500 eiken op Eysinga-State te Rinsumageest.
3 juli 1769: Verkoop van 500 eiken in het bosch van grietman Schwartzenberg te Rinsumageest.
19 oktober 1787: Veiling van 200 à 300 beukenstammen op Eysinga State onder Rinsumageest.
Na de dood van Wilco volgt op 13 oktober 1788 een "Boelgoed van meubelen, porselein, koper, tin, jacht- en vischgerei, 4 kanonnen ten huize van wijlen grietman Schwartzenberg te Rinsumageest" en op 17 september 1789 "Verkoop der buitenplaats van grietman Schwartzenberg te Rinsumageest".
De "Tegenwoordige Staat" (boek II, blz. 243) beschrijft het huis rond 1785 als volgt: "Rinsumageest... ...versierd door veele schoone huizen, vooral door de oude Adelyke State Eysinga, voorzien met een zeer schoon huis, dat uit het water opgetrokken, met eene zware graft omringd, en op twee zwaare gewelfde kelders gebouwd is. Buiten de graft, aan den Noordkant van dit huis, is een groot plein, en aan het einde daarvan een paardestal. In ’t Oosten ligt een ruime tuin, die met een tweede graft omtrokken is, en weder in ’t ronde een fraaie buiten cingel heeft".
In 1789 werd de grote state verkocht aan J.P. Andrae van Haren, een zoon van Onno Zwier van Haren, die er in 1793 nog een koetshuis, een stal en een koetsierswoning bij liet bouwen. In 1798 had jonker Van Haren echter al genoeg van het huis. De tijd was dan ook niet gunstig voor de adel en zeker niet voor oranjegezinden. Eysinga State werd verkocht aan de timmerman Oberman, die het verkocht aan Johannes Jacobus Loensma, die het echter weer terugverkocht aan Oberman, die het weer verkocht enz., enz. Enkele jaren lang ging het trotse huis van hand tot hand, in zijn geheel of in gedeelten. Ook de dominee/koopman Cahais heeft een deel van de tuinen en hoven gekocht. In maart 1805 biedt hij uit de hand te koop aan "het Engelsch plantsoen van Eisinga-State". Wie het huis in die jaren allemaal in eigendom hebben gehad weet ik niet, maar in ieder geval werd er geen cent meer aan onderhoud uitgegeven en in 1805 is alles afgebroken. Het nog maar 12 jaar oude koetshuis, stal en koetsierswoning bleven staan en werden in 1820 als armhuis ingericht. Dit armhuis heette “Pleinhuizen”. In 1909 is ook dit laatste restant van Eysinga State afgebroken.
In de 50-er jaren van de 20e eeuw waren alleen de grachten van Eysinga State nog te zien."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; Jan Leemburg; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra; Archief van Jan Leemburg).
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {04D5926B-6EA2-4E22-955C-85E2B7B673DE}
SHAPE_Length: 555.9037270526721
SHAPE_Area: 17963.699999955486
Polygon: [...]
id:
469
OBJECTID: 469
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1145
UNI_NAAM: Tiaerda
BUI_ID: 145
BUI_NAAM: TJAARDA
STI_ID: 88
STI_NAAM: Tiaerda
STI_PLAATS: Rinsumageest
BP_ID: 8822
BP_NAAM: Tjaarda (Sch. en E.)
SIF_ID: 286
SIF_NAAM: Tjaarda State (Rinsumageest)
PNN_ID: 524
PNN_NAAM: Tiaerda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1223
JR_SIF: <1450
OPM_JAAR: In 1834 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Wat ouderdom, aanzien en de allure van haar huis betreft behoorde de familie Tjaerda tot de belangrijkste in Friesland."
"Al vroeg wordt Rinsumageest als de woonplaats van aanzienlijken genoemd. In de tweede helft van de 11de eeuw woonde hier Ulbrand, die schout was; zijn verwanten werden als "edelen" (nobiles) aangeduid. Vanwege de ligging van Tjaerda-huis en Juwsma-huis in Rinsumageest dicht tegen een in oorsprong grafelijk domein aan, ligt de veronderstelling voor de hand dat de Tjaerda's rechtsopvolgers van deze grafelijke ambtenaar waren. Honderdvijftig jaar later, in 1223, wordt in de kroniek van Wittewierum in de omgeving van Dokkum een castellum Thitardi genoemd. Tegen de achtergrond van de naamsvorming bij de oudste stinzen uit persoonsnamen zou daarmee de "Tjaerda-stins" bedoeld kunnen zijn. Honderdtwintig jaar, in 1341, later woonde in Rinsumageest een aanzienlijke leek Thitard met ondermeer de zonen Hessel, naar wie de Juwsma's genoemd kunnen zijn (zie bij Juwsma), en Sidachus, van wie de Tjaerda's zouden kunnen afstammen. De eerste geheel zekere bewoner van Tjaerda-huis was Sydze Thiarda upter Gaest, op zijn zegel Sydachus genoemd. In 1421 bezegelde hij rechten op veen van het klooster Klaarkamp, in 1422 bezegelde hij samen met Juwsma's en Eysinga uit Rinsumageest het verdrag van de Friese hoofdelingen met Focko Ukena, en tot 1444 komt hij herhaaldelijk als grietman van Dantumadeel, mederechter en hoofdeling voor."
"Vanwege zijn keuze voor de hertog van Saksen namen de Geldersen in 1515 zijn huis in en staken het in brand, nadat ze all wt braken, dat hoer diende ende voerden't binnen Dokkum."
"(…) maakte hij in zijn testament van 1540 Tjaerda state tot het centrum van een omvangrijk fideicommis. Behalve Tziaerda huis ofte slot, schuyre, langhuys met eer, feer, heerlicheit, swannejacht, gewalt (…)."
"De stinzen Tjaerda en Juwsma waren ook militair van belang. Beide komen herhaaldelijk in een context van geweld voor. (…) Tjaerda werd door Sydts Tjaerda aan het begin van de 16de eeuw opnieuw opgebouwd. Als kernvertrekken, waarin zijn weduwe zou mogen blijven wonen, noemde hij in zijn testament dye grote camer dat stins, dye coecken, onse slaapkamer, dye camer by het brouhuys met dye uuthganck tot der brugge. De verschillende bewaarde tekeningen tonen een samengesteld gebouw, met bestanddelen uit uiteenlopende tijd, op een eiland met stenen muren en hoekpaviljoens. In het centrale gebouw naast een hoge spietoren vermoedt men een middeleeuwse woontoren, dat stins, waarin later ramen en een deur zijn uitgebroken."
SIF: "De oudste vermelding van een stins dateert uit de eerste helft van de 15e eeuw."
"In 1242 wordt te Rinsumageest een zekere Botte d’ Gast vermeld. Die naam kan naar modern Nederlands vertaald worden als Bote van de Gaast oftewel Bote uit Rinsumageest. Mogelijk bewoonde deze Botte al een (voorloper van de) Tjaerdastins.
In de eerste helft van de 15e eeuw komen we als eigenaar van de Stins Sydachus of Syds Thiarda tegen. In 1423 was hij grietman van Dantumadeel en vervulde daarnaast ook nog allerlei andere functies. Na zijn dood werd de Stins geërfd door zijn zoon Werp. Een jongere broer, Barthold, verkreeg in 1452 de stins Sterkenburg te Sybrandahuis. Diens afstammelingen noemden zich later Tjaerda/Tjarda van Starkenborgh en vestigden zich zich in de Groninger Ommelanden."
"In 1834 valt het doek ook voor deze prachtige state met 2 zalen en 20 kamers.
Het rechthoekige gebouw, dat uit de slotgracht was opgetrokken, was alleen aan de voorzijde niet bebouwd en had daar een stevige muur met steunberen. Het huis bestond uit een aantal onregelmatige bouwdelen.
In 1545 wordt in het testament van Syds Tjaarda het huis als volgt omschreven: 'Tziaerda huis offte slot, schuijre, langhuijs, met eer, feer, heerlicheit, swannejacht, gewalt.' Van hem en zijn vrouw Moedt van Sytiema is een epitaaf bewaard gebleven, dat zich in de oostmuur van de kerk bevindt.
Op de hoeken van de State stonden twee paviljoens waarvan de ene op een zomerhuisje lijkt, net als de hoekpaviljoens die Groot Terhorne heeft bezeten. De andere was tot een toren met een zadeldak uitgebouwd. Deze vierkante toren was tegen het einde van de 18e eeuw verdwenen, wat we kunnen zien op een afbeelding van Gardenier Visscher. Achter deze hoektoren was een hoge vleugel gebouwd van twee bouwlagen, waarin zich de toegang bevond.
Haaks op de hoge vleugel stond een soortgelijke vleugel, die tegen een smal en hoger bouwdeel aangebouwd was. Van dit laatste bouwdeel wordt verondersteld, dat dit de oorspronkelijke middeleeuwse stins is. Vermoedelijk is daar weer een traptoren tegenaan gebouwd geweest. Ook was er nog een oostelijke vleugel, waar een hoge spietoren tegenaan stond. Deze toren was ter hoogte van de twee onderste bouwlagen rond en daarboven achtzijdig in afwisselend rode en gele steenlagen. De toren werd bekroond door een lantaarnspits met ui-vorm.
Toen Tjaardastate in 1834 op afbraak verkocht werd, luidde de omschrijving: 'een royale heerenhuizinge, geheel uit het water opgetrokken, voorzien van twintig meest ruime vertrekken, waaronder twee zalen, voorts keuken, verwulfde kelders en diverse zolders, een zeer ruim voorhuis en breden gang, beide met wit marmeren steenen gevloerd. Daar hoorden dan nog bij toren en klok, poort, zomerhuis, schuur, stallingen en koetshuis.'
Kort voor de afbraak is door Sjoerd Bonga een aantal tekeningen gemaakt. Hierop kunnen we zien dat de hoekpaviljoens veranderd waren in vleugelgebouwen van twee bouwlagen en dat de tussenvleugel een bepleistering had gekregen. De vorm van ramen en gootlijsten doet vermoeden dat deze wijzigingen rond 1820 hebben plaatsgevonden, in de tijd van de laatste bewoners De Rotte van Asbeck.
Met de afbraak van de Tjaarda State verdween het laatste adellijke woonhuis van Rinsumageest."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (ca. 1957); archief van J. Leemburg).
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {F2ACBB2C-C4D0-493B-8D74-F80C7BAF8F1A}
SHAPE_Length: 958.0746461396961
SHAPE_Area: 50313.988661531934
Polygon: [...]
id:
470
OBJECTID: 470
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2448
UNI_NAAM: Boekma
BUI_ID: 0
STI_ID: 448
STI_NAAM: Boekma
STI_PLAATS: Tietjerk
BP_ID: 8841
BP_NAAM: Boekma (Sch. en E.)
PNN_ID: 593
PNN_NAAM: Boekma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Schotanus gaf in 1718 Boekma binnen brede grachten aan. Deze zijn ook op de kadastrale minuutplans van 1832 nog goed zichtbaar. Waarschijnlijk woonde in 1511 hier Syds Buwckama. In 1700 was burgemeester Gerard Radijs eigenaar."
PLAATS: Tietjerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B9A8700B-C56D-4930-B4A9-75FA713B1E07}
SHAPE_Length: 482.7471311211536
SHAPE_Area: 12145.985000033452
Polygon: [...]
id:
471
OBJECTID: 471
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1291
UNI_NAAM: Roorda en Mingia
BUI_ID: 291
BUI_NAAM: ROORDA
STI_ID: 286
STI_NAAM: Roorda en Mingia
STI_PLAATS: Grou
BP_ID: 8976
BP_NAAM: Roorda (Sch. en E.)
PNN_ID: 190
PNN_NAAM: Roorda en Mingia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contouren Boerderijplaats 8976 en 8977 samengevoegd (Minia en Roorda (Schotanus en Eekhoff)), zie beschrijving Noomen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1502
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt Rowarda in 1436 voor het eerst voor in relatie tot dit goed. Als toponiem komt Meynnye gued ... daer Popko Roerdtsz (Roorda) op woent in 1543 voor; in 1640 wordt de state als de drieëenheid Groot Roorda, Clein Roorda, Minia omschreven."
"Abraham was grietman van Idaarderadeel van 1626 tot 1635. Hij overleed in 1649. Hij was eigenaar en bewoner van Groot Roorda, dat in 1640 met het aangrenzende Clein Roorda en Mingia één geheel - maar gerechtigd tot drie stemmen - vormde."
"Gezien de drie stemmen op Groot Roorda-Clein Roorda-Minia zal Roorda oorspronkelijk uit drie afzonderlijke sates hebben bestaan. In 1543 was de vermenging van de landerijen vermoedelijk reeds begonnen, omdat Popcke Ruurts toen op Minia woonde. Vanwege de positie van de familie in de 15de eeuw heeft op Roorda hoogstwaarschijnlijk een stins gestaan. In 1698 en 1728 werd Roorda in Grouw niet meer door de eigenaars bewoond, maar aan een meijer verpacht; de Roorda's waren inmiddels in mannelijke lijn uitgestorven. Als edele state en adelyke hofstede Groot Roorda wordt het echter nog wel op de kaarten van 1664 en 1718 aangegeven, en ook in 1786 werd Roorda State nog van ouds eene schoone huizing en hoving genoemd."
PLAATS: Grou
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {44DEBB9C-0261-4D16-A68E-E51E517C73A3}
SHAPE_Length: 682.8397136210847
SHAPE_Area: 16574.293365107962
Polygon: [...]
id:
472
OBJECTID: 472
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2290
UNI_NAAM: Helvardera
BUI_ID: 0
STI_ID: 290
STI_NAAM: Helvardera
STI_PLAATS: Roordahuizum
BP_ID: 8989
PNN_ID: 532
PNN_NAAM: Helvardera
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Volgens de traditie vererfde Helvardera in de 15de eeuw op de bewoners van het naburige goed Aytta. Door het huwelijk van Siouck Aytta met Jarich Jelckema vererfde het in de 15de eeuw aan de Jelckema's, die er ook enige tijd woonden. Vanwege hun betrokkenheid bij veten is het niet onwaarschijnlijk dat Helvardera versterkt was. Later vererfde het goed op Abbema's en Douma's te Huizum en uiteindelijk kwam het aan Sids Botnia.Viglius wist dit goed evenals ander oud familiegoed terug te kopen."
PLAATS: Roordahuizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {072720D4-66AA-4ACC-8D76-F29DBC8A527E}
SHAPE_Length: 351.6277352514405
SHAPE_Area: 6836.769060010762
Polygon: [...]
id:
473
OBJECTID: 473
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1324
UNI_NAAM: DEKEMA
BUI_ID: 324
BUI_NAAM: DEKEMA
BP_ID: 9019
BP_NAAM: Decama (Sch. en E.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_ANDERS: <1700
OPM_JAAR: Zie beschrijving Van der Aa.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "DEKAMA-STATE, voorm. landhuis, aan de Jonkermanssloot, bewesten het Friesche d. Kortezwaag, in de griet. Opsterland, welligt vroeger bewoond door den Ridder Pieter van Dekama, die in 1551 een der compagnons was, ter vergraving der Heeren-veenen in Schoterland, en in de zeventiende eeuw door Sixtus van Dekama."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C44499CC-8499-4340-8964-FB61260DD1D7}
SHAPE_Length: 549.7413431586191
SHAPE_Area: 14821.718324980624
Polygon: [...]
id:
474
OBJECTID: 474
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2426
UNI_NAAM: Stinswier bij Flansum
BUI_ID: 0
STI_ID: 426
STI_NAAM: Stinswier bij Flansum
STI_PLAATS: Rauwert
BP_ID: 9071
PNN_ID: 513
PNN_NAAM: stinswier bij Flansum
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij Flansum wordt in 1718 nog een stinswier aangegeven. Inderdaad wordt ook hier in de 15de eeuw een adelshuis genoemd. Een andere zuster van Onne Oenema (zie hierboven) zou hier aan het begin van de 15de eeuw zijn ingetrouwd. Later behoorde het huis te Flansum aan de Albada's."
PLAATS: Rauwert
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0A17F8F4-A33E-4CDB-9E44-CA85B02CDF38}
SHAPE_Length: 405.83105709381095
SHAPE_Area: 4984.74000006862
Polygon: [...]
id:
475
OBJECTID: 475
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1305
UNI_NAAM: Ludringa of Douwema
BUI_ID: 305
BUI_NAAM: DOUMA
STI_ID: 453
STI_NAAM: Ludringa of Douwema
STI_PLAATS: Akkrum
BP_ID: 9088
BP_NAAM: Douma (Sch. en E.)
PNN_ID: 17
PNN_NAAM: Ludringa of Douwema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Na het verschuiven van de contour uit Boerderijplaatsen (aanpassen aan Top10NL) ligt de locatie uit Stinzzen buiten de contour.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1478
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegenover Irnsum, waar de Douwema's in de Donia-oorlog rond 1460 steunpunten hadden, ligt Ludringa. In 1478 gaf Jorrert Andringa aan (oude) Jancko Douwama en diens zoon Douwe zijn aandeel in Liweringa. Later staat deze stins ook als Douwema bekend. De geschiedenis van dit goed moet nader worden onderzocht."
PLAATS: Akkrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {E9925C26-4FF9-4722-BA31-750026CF4FF8}
SHAPE_Length: 536.8471279250443
SHAPE_Area: 9335.192750010752
Polygon: [...]
id:
476
OBJECTID: 476
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2285
UNI_NAAM: Kempama
BUI_ID: 0
STI_ID: 285
STI_NAAM: Kempama
STI_PLAATS: Grou
BP_ID: 9090
PNN_ID: 16
PNN_NAAM: Kempama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1438
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dat Uthsma een oude machtspositie is, blijkt uit een oorkonde van 1438, waarin Bocko Wtsma, dan wonend te Friens, verklaart dat hij met Eko Kempama Kempama syl liet timmeren."
"Keimpemazijl is identiek met de Molenzijl, waardoor een deel van het water van het Nauwdeel en de Haniasloot langs het Zuidereind door de Leppadijk in de Boorne werd afgevoerd."
"Eko Kempama zal naast de zijl hebben gewoond: de sate direct ten zuiden van de Keimpema- of Molenzijl heette in 1471 Kempama gued (Akkrum FC44). Het was toen eigendom van het klooster Aalsum. Dat betaalde er een rente uit aan de commanderij te Nes; deze rente werd in 1471 kwijtgescholden."
PLAATS: Grou
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C393826F-55DA-4FC9-A622-EE333C859658}
SHAPE_Length: 307.42040993689375
SHAPE_Area: 4507.0449998890235
Polygon: [...]
id:
477
OBJECTID: 477
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2449
UNI_NAAM: Rypkema en Roorda
BUI_ID: 0
STI_ID: 449
STI_NAAM: Rypkema en Roorda
STI_PLAATS: Aalsum
BP_ID: 9092
PNN_ID: 18
PNN_NAAM: Rypkema en Roorda
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1427
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Rypkema in Utingeradeel en haar machtsbasis te Aalsum is interessant omdat zij ons door een toevallige gunstige bronnenoverlevering een voorbeeld geeft van een geslacht van kleine hoofdelingen op de grens van Utingeradeel en Idaarderadeel. De oudste vermelding van de Rypkema's is van 1427. Toen deed Sywrd Riipkama, parochiaan te Aalsum, afstand van aanspraken op goederen te Birstum."
"Het "stamhuis" van de familie lijkt in de 15de eeuw te Aalsum gelegen te hebben. Daar woonde de stamvader Sywrd Riipkama in 1427. In 1455, 1470 en 1491 hadden de Rypkema's daar belangen in Hottingagoed bij Hottingazijl, een strategische plaats! En in 1455 ruilden ze land op de terp te Aalsum en in Gerbrandisma goed aldaar. Tenslotte was in 1471 een kleindochter van Sywrd met haar man woenachtich toe Roerda by Aelsim. Aan het eind van de 15de eeuw lijken de Rypkema's "gewone boeren" te zijn geworden. De concurrentie met grotere hoofdelingen in de streek, zoals de Oenema's, Douwama's en Wiarda's hebben ze niet volgehouden. De goederen te Birstum en Hottinga te Aalsum kwamen uiteindelijk aan het klooster Aalsum; Roorda state te Aalsum aan de Jacobijnen van Leeuwarden, waarna het na de Reformatie aan het Sint-Antonygasthuis kwam."
PLAATS: Aalsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {59767CFA-F1F7-4AB4-B7C0-277395722D51}
SHAPE_Length: 922.8263019068986
SHAPE_Area: 11578.490000125617
Polygon: [...]
id:
478
OBJECTID: 478
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2452
UNI_NAAM: Jelckema te Meskewier
BUI_ID: 0
STI_ID: 452
STI_NAAM: Jelckema te Meskewier
STI_PLAATS: Akkrum
BP_ID: 9106
PNN_ID: 15
PNN_NAAM: Jelckema te Meskewier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap (na aanpassing aan Top10NL valt de locatie van Stinzen juist buiten de contour).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Over de Schieringer hoofdelingen Jelckema, afwisselend Wybe en Jarich geheten, en over de talrijke veten en militaire acties waarbij zij betrokken waren, is uit de kronieken van Thabor en uit de oudfriese oorkonden veel bekend. Naast hun stins te Meskewier lag nog in 1718 een stinswier. De eigendomsgeschiedenis van dit goed moet nader worden onderzocht."
PLAATS: Akkrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {10D9F685-17A1-4D79-9F07-D567625AB41F}
SHAPE_Length: 275.83496213387406
SHAPE_Area: 3876.3250000005587
Polygon: [...]
id:
479
OBJECTID: 479
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1220
UNI_NAAM: Waltinga
BUI_ID: 220
BUI_NAAM: WALTINGA
STI_ID: 509
STI_NAAM: Waltinga
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1802
BP_NAAM: Waltinga (Sch. en E.)
PNN_ID: 505
PNN_NAAM: Waltinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Het oorspronkelijke vlak is vergroot met een perceel uit de kaart van 1832 ivm locatie uit "Stinzen". Boerderijplaats gecombineerd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1504
OPM_JAAR: In 1664 werd Waltinga, met Hania en Pibema, nog als adellijke state te Pingjum aangegeven. In 1832 lag om het erf en de boomgaard nog een brede gracht (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hobbe Buwesz op Waltinga was één van de "eerbaarsten" van Pingjum, die in 1504 samen met Douwe Hiddema en Douwe Abbez op Hania het dijkrecht van Pingjum opstelden. In 1511 gebruikte hij eigen land onder Pingjum. Hobbe kreeg in 1516 van het centraal gezag de geconfisqueerde goederen van jonge Sybrant te Schraard toegezegd als vergoeding van syn fangenschip. In 1519 kreeg hij als balling financiële steun van de Bourgondiers. In 1527 kreeg hij een boete opgelegd omdat hij iemand een steekwond in de arm had toegebracht. In 1532 werd het huwelijkscontract opgesteld tussen Hobbes zoon Andries Waltinga en Trynke Glins. Andries' moeder Rieme Hobbe Wattinga-weduwe, een dochter van Doecke Rinia en Lisck Sickema, gaf het jonge paar bij die gelegenheid Wattinga gued thoe Pingum mei eer ende feer, waar ze toen woonden, met al het timmert en huisraad. Ze beloofde bovendien vervreemde en belaste delen van het goed weer vrij te maken. In 1531 procedeerden Andries Hobbez Wantnye en zijn moeder met het klooster Tjummarum over de door jonge Lisck, een zuster van Andries' moeder, in het klooster ingebrachte land.Andries van Waltinga vestigde zich op het in 1541 door hem aangekochte huis Sickema te Herbayum (waarop zijn grootmoeder Lisck Sickema was geboren, en waarin bovendien zijn vrouw van haar moeder gekregen rechten bezat). Gedurende enkele generaties bleef dit huis het belangrijkste Waltinga-huis. Wel woonde in 1578 ook in Pingjum nog een Waltinga: Liuue Walthya, aangeslagen als edelman. Terwijl op Sickema in Herbayum nog wèl Waltinga's woonden, was Waltinga in Pingjum in 1640 buiten de familie geraakt. Eigenaars waren toen dr. Beilanus, Michiel Potter en Frans Gosses Heringa; zij verpachtten het goed. In 1664 werd Waltinga, met Hania en Pibema, nog als adellijke state te Pingjum aangegeven. In 1832 lag om het erf en de boomgaard nog een brede gracht."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {08A4A17B-A6BA-461E-9B22-0DA99A214EE9}
SHAPE_Length: 540.1810028453092
SHAPE_Area: 9714.704590010717
Polygon: [...]
id:
480
OBJECTID: 480
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1251
UNI_NAAM: Unia-of-Nyehuys
BUI_ID: 251
BUI_NAAM: UNIA
STI_ID: 8
STI_NAAM: Unia-of-Nyehuys
STI_PLAATS: Beers
SIF_ID: 294
SIF_NAAM: Unia State (Beers)
PNN_ID: 45
PNN_NAAM: Unia of Nyehuys
OPM_NAAM: Andere benamingen: Nyenhuis, Groot Nieuwhuister State (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Geen contour in "Boerderijplaatsen". Contour ingetekend op basis kaart 1832.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De poort is bewaard gebleven, evenals de gracht (Noomen/ SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1515 in vlammen opgegaan, en herbouwd. In 1756 gesloopt om plaats te maken voor een boerderij. Deze is in 1879 afgebroken.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De state Nyehuis werd in het begin van de 16de eeuw bewoond door een zijtak van de Unia's uit Wirdum. Het huis wordt meestal geen stins, maar state genoemd. De poort is bewaard gebleven, evenals de gracht."
SIF: "Deze state wordt voor het eerst tegen het einde van de 15e eeuw genoemd." "Beers was in de middeleeuwen een klein dorpje en sindsdien zijn er weinig inwoners bij gekomen. Wel stond daar de Uniastins waar in 1443 Keimpe Unia de scepter zwaaide. Deze Keimpe was een van de meest vooraanstaande edelen en een van de aanvoerders van de Schieringer partij. De stins bood regelmatig onderdak aan Schieringer vechtjassen, wat natuurlijk niet naar de zin was van de Vetkopers in het nabije Leeuwarden. Die probeerden dan ook de stins in te nemen, maar hoe vaak ze het ook probeerden en hoe hard ze ook hun best deden, het lukte hen niet de stins en zijn bewoners klein te krijgen.
In 1498 was Worp Keimpes Unia eigenaar. Hij is grietman van Leeuwarderadeel en één der hoofden van de Schieringers, die wellicht de state bewoonde. Wat de Leeuwarders eerder niet gelukt was, kreeg de "Zwarte Hoop" in 1515 wel voor elkaar en net als de rest van het dorp ging de stins in vlammen op. Maar de Uniastins wordt weer herbouwd.
In 1616 komt het geheel in het bezit van Tjaerd Tyara. Door hem werd waarschijnlijk de stins uitgebreid tot een fraaie state met poortgebouwd, die we afgebeeld zien op een prent van J. Stellingwerf uit 1723.
In het jaar 1700 kreeg het huis de naam 'Nieuw Huistra-State' of 'Nyenhuis'. In 1756 liet Hobbe van Aylva, generaal en gouverneur van Maastricht, het gebouw, op de poort na, slopen om er een statige boerderij voor in de plaats te zetten. Deze boerderij werd vrijwel zeker gebouwd van het afbraakmateriaal van de state; dat gebeurde in die tijd wel vaker. Boven de deur van de boerderij werd een oude wapensteen met de familiewapens van Tyara en Buygers uit 1616 opnieuw geplaatst. Op de schoorstenen werden de oude windwijzers van de state geplaatst met de wapens van Tyara en Meynsma. In 1786 was de boerderij eigendom van jonker H.W. van Aylva, grietman van Het Bildt en was deze in gebruik bij Meinte Sjoerds Meinsma, mederechter van Baarderadeel.
Als de boerderij op 28 juni 1879 op afbraak verkocht wordt, is de poort het enige dat overblijft. Het uit kleine baksteen opgebouwde poort bezit twee sierlijke topgevels voorzien van gibbengaten. Op een gevelsteen de afgehakte wapens van Tyara en Buygers. In de zijgevels bevinden zich nog schietgaten. Voor de restauratie in 1960 bevonden zich op beide topgevels een windwijzer met de wapens van Tyara. Een hiervan is op de nok van het dak herplaatst. Het gehele terrein met de gedempte grachten is nog herkenbaar."
PLAATS: Beers
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C5BD7450-8B20-4E55-9824-3CA43852C86F}
SHAPE_Length: 471.7716251939638
SHAPE_Area: 13835.278005085107
Polygon: [...]
id:
481
OBJECTID: 481
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1086
UNI_NAAM: Oedsinga of Hottinga
BUI_ID: 86
BUI_NAAM: OSINGA
STI_ID: 394
STI_NAAM: Oedsinga of Hottinga
STI_PLAATS: Dronrijp
SIF_ID: 220
SIF_NAAM: Osinga State (Dronrijp)
PNN_ID: 122
PNN_NAAM: Oedsinga of Hottinga
OPM_NAAM: Benaming: Osinga, Oedsinga of Hottinga (Stinzen).
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour op basis opmerkingen Noomen en SIF en ligging locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: 19e Eeuwse rentenierswoning (SIF).
JR_NOOMEN: 1400
OPM_JAAR: E.M. van Burmania weet echter al rond 1750 dat van Osinga State ‘sinds mensenheugenis’ niets anders meer over is dan “een Hof, met een Gragt omringt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan het begin van de 15de eeuw was Oedsinga of Osinga het huis van de familie Oedsinga."
"In 1529 behoorde Osinga of Oedsma state en de daarbij behorende zwanenjacht aan Juws zoon Sicke Hottinga."
"In de loop van de 16de eeuw raakte Oedsinga in verval. Op de kaart in de Robles-atlas uit 1572 is Osinga ten oosten van de kerk afgebeeld als een uit twee gebouwen bestaand complex in een omgrachte boomgaard. In 1622 werd Osinga nog als adellijke state afgebeeld, in 1640 werd het stemrecht geregistreerd, in 1664 werd het onder de "vernietigde edele staten" gerekend. In 1700 en 1718 behoorde er behalve het (floreenvrije) omgrachte terrein ten zuidoosten van de kerk, waarop ooit de state had gestaan, zelfs geen land meer bij. In 1718 werd het terrein als Osinga aangeduid, later ook als het Groot Hof."
SIF: "Over het ontstaan en de verdwijning van deze state zwijgen de historici allemaal als het graf."
"In 1476 is er te Dronrijp sprake van ene Sicke Allartz Oedzinga die waarschijnlijk op Osinga State woonde. De “Tegenwoordige Staat van Friesland” meldt omstreeks 1785: “Ozinga ligt in de buurt, doch is, na ’t afbreeken der huizinge, thans alleen een groote hovinge”. E.M. van Burmania weet echter al rond 1750 dat van Osinga State ‘sinds mensenheugenis’ niets anders meer over is dan “een Hof, met een Gragt omringt”. Die is er nog steeds en later is er op het terrein een ruime rentenierswoning gebouwd. Aan de bouwstijl te zien is dat zo halverwege de 19e eeuw gebeurd.
Aan de beide foto’s is te zien dat hier tussen 1982 en 2008 op enkel details na niets veranderd is. Het statige huis en de omringende tuin worden zichtbaar voortreffelijk onderhouden."
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {47940FB2-CC10-45CB-8122-F9C157CB1627}
SHAPE_Length: 427.9157495641245
SHAPE_Area: 10644.208532451295
Polygon: [...]
id:
482
OBJECTID: 482
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1044
UNI_NAAM: Martena
BUI_ID: 44
BUI_NAAM: MARTENA
STI_ID: 186
STI_NAAM: Martena
STI_PLAATS: Franeker
SIF_ID: 191
SIF_NAAM: Martenahuis (Franeker)
PNN_ID: 165
PNN_NAAM: Martena
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Martena(huis) wordt in Stinzen en Noomen aan de Voorstraat gesitueerd. De punt uit Buitenplaatsen staat een stuk zuidelijker. Is dit hetzelfde Martena(huis)?
Nieuwe contour aangemaakt op basis kaart 1832 (eigendom Albertus Deketh).
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Museum Martena (SIF)
JR_NOOMEN: <1517
JR_SIF: 1498
OPM_JAAR: Rond 1700 drastisch verbouwd. In 1972 gerestaureerd en in gebruik genomen als gemeentehuis. Sinds 2006 museum (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een van de aanzienlijkste adelshuizen binnen Franeker was het Martenahuis, gebouwd door Hessel Martena, die zelf met een meisje Hottinga - een van de Sjaerda-erfgenamen - was getrouwd. In 1517 maakte hij in zijn testament ondermeer beschikkingen over myn huiss met schuren ende hoevenn in Franicker. Ik verwijs voor een verdere beschrijving naar het onlangs verschenen boek (Gerrits en Mulder-Radetzky, Hessel van Martena (2009)."
SIF: "Het huis is in 1498 ontstaan."
"Hessel van Martena, een uit Cornjum afkomstig edelman, liet in 1498 op deze plaats een huis bouwen."
"Het huidige pand heeft echter een 17e-eeuws aanzien door ingrijpende verbouwingen in die periode en de ‘reconstructie’ in de 20e eeuw.
Het is een onderkelderd gebouw, bestaande uit twee loodrecht op elkaar staande vleugels. De muren zijn in afbraak kloostermoppen uitgevoerd, afwisselend in een laag rode en een laag gele steen. De vensters bestonden uit natuurstenen kruiskozijnen gevuld met glas in lood. De vroegere hoofdingang bevond zich in de traptoren aan de tegenwoordige achterkant in de hoek van de beide vleugels. Deze ingang en het plein ervoor waren bereikbaar via een stevig poortgebouw met bovenwoning aan de oostkant van het huis. Op een plattegrond van Franeker uit 1616 is die situatie nog herkenbaar. Aan de Voorstraat bevond zich over de gehele lengte een grote zaal. De inwendige constructie werd opgebouwd uit moer- en kinderbinten, stijlen met gothische sleutelstukken en korbeels. De kelderverdieping is overwelfd op pijlers."
"In 1694 kwam het pand door openbare verkoping in eigendom van Suffridius Westerhuis. Hij heeft rond 1700 het pand drastisch verbouwd, waarbij aan de Voorstraat een hoofdingang werd gemaakt. Op de hoofdverdieping werd een hal gemaakt met in het verlengde een gang. Rechts van de hal ontstond een kamer, welke de oorspronkelijke breedte van de zaal behield. De moer- en kinderbinten werden door een casetten-plafond met beschilderde vakken aan het oog onttrokken. De wanden werden later van beschilderde doeken voorzien. De linker kamer, twee vensters breed, werd minder versmald. Het balkenplafond bleef in het zicht. Achter deze kamer werd een keuken geprojecteerd. In het plafond is de plaats van de vroegere muur van de zaal nog afleesbaar. Wellicht zullen de vensters bij deze verbouwing van schuiframen met een kleine roedeverdeling voorzien zijn.
In 1826 erft mr. Albartus Deketh het huis. Hij is een zoon van mr. Petrus Deketh en Gezina barbera Telting en daarmee een kleinzoon van de vorige eigenaresse. Acht jaar later besluit hij het huis te verkopen, omdat hij er zelf niet woont. Hij verkoopt Martenahuis aan zijn achterneef mr. Albartus Telting, die het geheel koopt voor f. 5.000. Het huis werd toen bewoond door dhr Walraven Willem Noodt, de kelders door Sjoerd Faber en Koenraad Ysbrandi.
Ook in de 19e eeuw werden de nodige moderniseringen uitgevoerd, waarbij o.a. de vensters van z.g. empire-ramen werden voorzien. In 1895 werd het pand aangekocht door de gemeente Franekeradeel en in 1971 en 1972 werd het pand gerestaureerd en geschikt gemaakt als gemeentehuis. Inmiddels is het geen gemeentehuis meer, maar sinds 2006 is er "Museum Martena" in gevestigd.
Bij deze restauratie zijn weer natuurstenen kruiskozijnen aangebracht in de oorspronkelijke vorm, hoewel de ingangspartij uit 1700 bleef gehandhaafd. Het bordes werd tevens aan de linkerzijde van een trap voorzien.
Bij het aanschouwen van een foto uit 1970 kunnen we opmerken dat het handhaven van de empire-vensters zeer aanvaardbaar geweest zou zijn, zelfs zeer wenselijk. In de rechter kamer zijn de binnenluiken behorend bij de empire-vensters gehandhaafd. De tuin achter het huis werd in 1694 ontworpen naar de stijl van de Franse tuinarchitect Lenótre. Het werd een lustoord met parterres en spiegelhagen en orangerie. In 1830 werd de tuin in de landschapsstijl veranderd. In de tuin bevindt zich veel stinsenflora."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {DACB6B35-9382-4766-BB9B-B784D55445B6}
SHAPE_Length: 363.586551944586
SHAPE_Area: 5042.069999975637
Polygon: [...]
id:
483
OBJECTID: 483
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2492
UNI_NAAM: Juwingahuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 492
STI_NAAM: Juwingahuis
STI_PLAATS: Bolsward
SIF_ID: 166
SIF_NAAM: Jongemahuis
PNN_ID: 61
PNN_NAAM: Juwingahuis
OPM_NAAM: Benaming: Jongamahuis, Jonghamahuis, Hooghuis (van der Aa, SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Uit van der Aa blijkt het terrein van het (in 1839 afgebroken) Juwingahuis in bezit te zijn van Oeberius. De bezittingen van Oeberius ter plaatse zijn met behulp van de kadastrale kaart van 1832 ingetekend.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1400
JR_SIF: <1513
OPM_JAAR: In 1513 verwoest (en weer opgebouwd). In 1839 is het huis gesloopt (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In en rond Bolsward vallen al in de 14de eeuw vele aanzienlijke families te noemen: ondermeer te Syns, Saard, Pellens, Tjerkwerd en Nijland. De stadshoofdelingen waren aan het einde van de 14de eeuw de Juwinga's. Zij verzwagerden zich in de vroege 15de eeuw met de Walta's uit Tjerkwerd en de Hottinga's van Nijland. Walta, Hottinga en Juwinga werden daarmee feitelijk één familie. Tot in de vroege 16de eeuw bleven de Juwinga's de stadshoofdelingen van Bolsward. Zij hadden in de stad een indrukwekkende stins Juwingahuis met een ommuurde hof ernaast. De positie van de Juwinga's en hun bezit van huissteden binnen de stad vraagt om nader onderzoek."
Van der Aa:
"JONGEMA-HUIS, Jonghama-huis of Jongama-huis, oudtijds Juwinga en later het Hooghuis genaamd, voorm. adell. h., prov. Friesland, in de st. Bolsward, aan het einde van de Kerkstraat.
Het was eene bezitting van het oude geslacht Jongema, hetwelk het voorregt had van altoos eenen Olderman der stad en Gilden in de Regering te hebben, hetwelk zijn aanzien en invloed in het bestuur der zaken grootelijks vermeerderde, waarom het ook in de processie voor alle anderen ging. Het laatste mannelijk lid van dit geslacht van Godschalck Jongema, die in het jaar 1545, wegens de stad Bolsward, als Olderman in bezending gebruikt werd, tot het doen van nadrukkelijke vertoogen aan den Keizer tegen het verkrachten van ‘s Lands voorregten en het opleggen van ongewone lasten. Na die tijd schijnt het voorregt van Oldermanschap, waarschijnlijk door huwelijk, overgegaan te zijn op het geslacht Herema’s.
Jongema-Huis is, in het jaar 1839, door den toenmaligen eigenaar afgebroken, en de gronden van 19 v. r. 70 v. ell., en in eigendom toebehoorende aan den Heer Sicke Braunius Oeberius, Seceratris van de stad Bolsward."
SIF: "In 1513 wordt het Jongemahuis verwoest in de strijd tussen Gelderse en Saksische troepen. De dochter van Goslick, Sijts van Jongema, trouwt later met Johan van Herema, de zoon van Tjerck van Walta, waaruit blijkt dat de vijandschap van de vaders niet overging op de kinderen. Johan van Herema werd ook grietman van Wonseradeel en de familie heeft het bovengenoemde huis bewoond.
In "De Tegenwoordige Staat van Friesland" uit 1788 staat vermeld: "Onder de gebouwen der stad munt inzonderheid uit het huis van Jongerma, oudtijds Juwinga en thans het Hooghuis genaamd, staande aan 't einde van de Kerkstraat".
Het is niet bekend in hoeverre het Jongemahuis in 1513 verwoest werd, maar aan de hand van enkele bewaard gebleven tekeningen uit het einde van de achttiende eeuw, kunnen we vaststellen, dat het huis daarna hersteld is. De voorgevel heeft namelijk een bouwstijl, die kenmerkend is voor eind vijftiende eeuw. Jammer genoeg kunnen we aan de hand van die tekeningen geen volledig beeld krijgen van hoe het Jongemahuis er uit gezien heeft. Naast het hoofdgebouw, dat terecht de naam Hooghuis kreeg, zullen nog enkele bijgebouwen gestaan hebben.
Er is een kleurtekening bewaard gebleven van Sjoerd Bonga uit de 19e eeuw, die hij waarschijnlijk kort voor de afbraak gemaakt zal hebben. We zien hierop, dat de oostelijke zuidzijde van het gebouw voorzien is van kruiskozijnen en halve (klooster)kozijnen. Aan de rechterzijde stond een uitbouw over de gehele hoogte van het gebouw, maar met een lagere aankapping en een trapgeveltje. Meestal is zo'n oud en hoog gedeelte het restant van een traptoren, maar gezien de indeling van de vensters, is daar in dit geval geen sprake van.
Het hoofdgebouw was een zaalstins met een rechthoekige plattegrond en bestond uit een souterrain met een poortachtige ingang. Het had twee volledige verdiepingen met een zolder en werd gedekt door een zadeldak en had een geveltop met grote trappen. Het gebouw was drie ramen breed, waarbij de middelste een schijnvenster was. Het huis werd in 1839 gesloopt."
PLAATS: Bolsward
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {C8B75DD9-4005-4A4D-A5C5-7A4981B73672}
SHAPE_Length: 221.72304560816903
SHAPE_Area: 1984.3949999445304
Polygon: [...]
id:
484
OBJECTID: 484
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2499
UNI_NAAM: Lieuwkema
BUI_ID: 0
STI_ID: 499
STI_NAAM: Lieuwkema
STI_PLAATS: Makkum
PNN_ID: 363
PNN_NAAM: Lieuwkema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Lieuwkema-state was een aanzienlijk huis van eigenerfden. De Lieuwkema's trouwden ondermeer met Hoppers, Buwalda's en Van Terwisscha's. Ze pretendeerden afstamming van de grote hoofdelingen Liauckema van Sexbierum."
In het archief van het Friesch Scheepvaartmuseum is een foto van Lieuwkemastate uit 1943.
PLAATS: Makkum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {8E92BE1E-FE7E-43E0-89BE-D3B26C59B946}
SHAPE_Length: 216.32943502128572
SHAPE_Area: 2713.2500001376493
Polygon: [...]
id:
485
OBJECTID: 485
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2051
UNI_NAAM: Epinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 51
STI_NAAM: Epinga
STI_PLAATS: Pietersbierum
PNN_ID: 491
PNN_NAAM: Epinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatiecontour aangemaakt op basis van beschrijving Noomen: "Desondanks kan Epinga nauwkeurig gelocaliseerd worden door de beschrijvingen van 1506 en 1543. Het lag ten zuiden van de Hoarnestreek, ten oosten van Mernstera (FC11) en ten westen van de Jaagakker met de Hogesteed (FC12). De huisplaats is bij de recente ruilverkaveling intact gebleven."
Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_BEBOUWING: De huisplaats is bij de recente ruilverkaveling intact gebleven (Noomen).
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: Tussen 1525 en 1546 pachtgoed geworden (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit huis, in de 15de eeuw woonplaats van de adellijke familie Epinga, werd tussen 1525 en 1546 pachtgoed en verdween als zelfstandig bedrijf geheel tussen 1558 en 1640. De oudste vermelding van het goed is Epinghe in 1506." "Desondanks kan Epinga nauwkeurig gelocaliseerd worden door de beschrijvingen van 1506 en 1543. Het lag ten zuiden van de Hoarnestreek, ten oosten van Mernstera (FC11) en ten westen van de Jaagakker met de Hogesteed (FC12). De huisplaats is bij de recente ruilverkaveling intact gebleven."
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {F699274F-1794-44F0-B3B0-1E417D8BACD9}
SHAPE_Length: 353.10009494659585
SHAPE_Area: 7115.9384260732095
Polygon: [...]
id:
486
OBJECTID: 486
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2061
UNI_NAAM: Goslingaland, Feyckemasate, Hege Wier
BUI_ID: 0
STI_ID: 61
STI_NAAM: Goslingaland, Feyckemasate, Hege Wier
STI_PLAATS: Sexbierum
PNN_ID: 548
PNN_NAAM: Hege Wier op Goslingeland
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Vlak ingetekend op basis beschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1546
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed is opgenomen vanwege de stinswier die nog steeds op het land ervan ligt. Er zijn archeologische verkenningen verricht, waarbij een gracht rond de wier en een boerderij op een voorterrein werden vastgesteld. De namen Goslinge land en Feyckema saete worden voor het eerst in 1546 vermeld; de gangbare aanduiding tegenwoordig is de Hege Wier." "Rond de wier zijn een oppervlakte-weerstandsmeting, magnetisch onderzoek en booronderzoek uitgevoerd. Daaruit kwam het volgende beeld naar voren. De huidige zuidelijke en westelijke sloot van het wierperceel zijn restanten van een gracht. Ten noorden en oosten was de stins eveneens door een gracht omgeven, op ongeveer 12 meter van de huidige wiervoet. Ten noordwesten van de wier lag een waarschijnlijk eveneens omgracht voorterrein. Daarop werd baksteenpuin en op de diepere niveau's - 30 tot 50 à 70 centimeter onder het maaiveld - houtskool en verbrande en gebakken klei aangetroffen. Er tekende zich duidelijk een langwerpige, rechthoekige structuur af, die als een door brand verwoeste boerderij of schuur mag worden opgevat; waarschijnlijk dus de resten van Goslinga. Ten oosten van de stins en het voorterrein werd bij veldkartering vol- en laat-middeleeuws aardewerk, waaronder Pingsdorf-scherven en kogelpot-fragmenten, aangetroffen."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {1FDFA44D-D087-4220-B750-7E238546B7E0}
SHAPE_Length: 700.5014703227896
SHAPE_Area: 23596.34004079413
Polygon: [...]
id:
487
OBJECTID: 487
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2399
UNI_NAAM: De Werringa
BUI_ID: 0
STI_ID: 399
STI_NAAM: De Werringa
STI_PLAATS: Marssum
PNN_ID: 378
PNN_NAAM: Werringa
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis beschrijving Noomen: "Op de plaats van de wier lag in 1832 de boomgaard." Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten westen van het kerkeland de Buirefenne (FC33) was in 1718 ten noorden van het dorp naast een boerderij nog de plaats bekend van een inmiddels geslechte wier. Als naam wordt daarbij aangegeven de Werringa. In 1640 was juffer Van Espelbach eigenares van de bijbehorende boerderij, in 1700 was Tjalling Camstra van Rinsumageest eigenaar. Op de plaats van de wier lag in 1832 de boomgaard."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {3FCF6D91-2916-415C-BACE-CAAC0F50984F}
SHAPE_Length: 183.29501226118893
SHAPE_Area: 2272.9145900117605
Polygon: [...]
id:
488
OBJECTID: 488
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2381
UNI_NAAM: Oedsma of Juckema
BUI_ID: 0
STI_ID: 381
STI_NAAM: Oedsma of Juckema
STI_PLAATS: Boxum
SIF_ID: 208
SIF_NAAM: Oedsma State (Boksum)
PNN_ID: 66
PNN_NAAM: Oedsma of Juckema
OPM_NAAM: Benaming: Juckema State, Groot-Oedsma (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis beschrijving SIF.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1420
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: In 1481 verwoest, na 1505 herbouwd. In 1670 is het huis afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Oedsma's zouden aan klooster Lidlum een uithof te Boxum hebben geschonken. Oedsma komt in 1420 voor onder de Schieringer hoofdelingen. Deze familie en stins moeten nader worden beschreven."
SIF: "De oorspronkelijke stins werd waarschijnlijk al ver vóór 1400 gebouwd."
"In de noordwestelijke hoek van de Hegedyk en de Tiltsjedyk liggen nog twee lage terpjes. Hier zou volgens de atlas van Eekhoff de Oedsma State hebben gestaan. K.J. van den Akker schrijft in zijn boek “Van de mond der oude Middelzee” rond 1940 dat Eekhoff zich heeft vergist met zijn aanname dat Oedsma en Scheltema dezelfde state zou zijn geweest. Oedsma State zou identiek zijn aan Juckema State dat op het noordelijke deel van de dorpsterp stond. Gezien de bewonersgeschiedenis van Oedsma State volgen we Van den Akker."
"1481: Leeuwarders “hebben Werp Lyuus huys toe Buxum gecregen ende gedistraheert”. Worp was tot dat moment de hoofdeling van het dorp."
"Hij liet zich ook 400 goudguldens door de stad uitbetalen voor de vernieling van Oedsma State. Rond 1505 was hij Grietman van Ferwerderadeel. Van dat geld heeft hij Oedsma State mogelijk herbouwd." "Rond 1640 woont hier nog een Walta Juckema." "In 1670 is eigenaresse “Vrouwe Lucia van Walta, wed. van de Heere van Sommelsdijk”. Het huis is dan afgebroken en het terrein van 5 pondemaat wordt in verschillende stukjes verhuurd. In het stemkohier van 1698 is bij stem 1 te Boxum de naam “Juckema-state” vermeld, dan eigendom van Assuerus van Grovestins. Daarbij staat tevens de aantekening “zijnde de huysinge afgebrooken”.
In zijn eigen exemplaar van zijn “Geographisch Woordenboek” heeft Van Burmania aangetekend: ”De overblijfselen v. de gragt, die weleer Juckema-State omvangen heeft, vind me bezijden ’t kerkhof. Het slot is in de 17e eeuw afgebroken. 1757 was ’t hoornleger een stuk greide”. Een eeuw later ligt het er nog net zo volgens meester Radelaar (1857). De droge grachten zijn nog aanwezig en de bodem zat mudvol stenen."
"Van de State is niets terug te vinden."
PLAATS: Boxum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {23193BDC-E286-4F3A-AD72-DD691368CE70}
SHAPE_Length: 751.9989824723242
SHAPE_Area: 31878.535000006446
Polygon: [...]
id:
489
OBJECTID: 489
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2187
UNI_NAAM: Ockinga huis, Hoxwier
BUI_ID: 0
STI_ID: 187
STI_NAAM: Ockinga huis, Hoxwier
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 166
PNN_NAAM: Ockinga huis of Hoxwier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1536
OPM_JAAR: Afgebroken in 1887 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Appelatief wordt het in 1536 als het huis van mr. Hette van Hoxwier aangeduid. Op de kaart van Bast (1598) heet het Ockingha huys. In 1536 woonde in het huis mr. Hette of Hector van Hoxwier. Omdat hij met Ath, dochter van Gerrolt Herema en Luts Sjaerdema was getrouwd, kan het huis als een van de huizen van de erven Sjaerdema worden gezien. (…) Ernaast lag het abtshuis van Klaarkamp. (…) In 1598 werd het
Ockingahuis door de Franeker burgemeester Juckema bewoond. (…). Ockingahuis was een groot diep huis van twee verdiepingen boven kelders, aan de straat bekroond met een trapgevel. Ten oosten stond ernaast, iets inspringend een traptoren met een plat dak met een balustrade en een klein spitsje. In deze toren was de hoofdingang; een sierlijk gemetselde wenteltrap leidde naar boven. Om plaats te maken voor het nieuwe weeshuis werd het geheel in 1887 afgebroken.Het uiterlijk van Ockingahuis is bekend uit de Franeker stadsplattegronden van de 16de en 17de eeuw. Bovendien zijn er een foto van uiterlijk voor de afbraak, een tekening van het interieur van de traptoren en een beschrijving door Mulder, vijf jaar na de afbraak."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {EDEDA4A2-E15A-4376-83C3-23DD0DA89E13}
SHAPE_Length: 189.81941061298122
SHAPE_Area: 1318.519999960549
Polygon: [...]
id:
490
OBJECTID: 490
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2183
UNI_NAAM: Hottinga huis, Oistheim
BUI_ID: 0
STI_ID: 183
STI_NAAM: Hottinga huis, Oistheim
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 162
PNN_NAAM: Hottinga huis of Oistheim
NOO_NAAM: Hans van Oistheim-, Offenhuysens- of Hottinga-huys, Oistheimhuis
OPM_NAAM: Benaming: Hans van Oistheim-, Offenhuysens- of Hottinga-huys, Oistheimhuis (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1536
OPM_JAAR: Het terrein van het huis is sinds 1891 opgenomen in dat van het psychiatrisch ziekenhuis (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het Hans van Oistheim-, Offenhuysens- of Hottinga-huys aan de Voorstraat ZZ Appelatief komen de aanduidingen Oistheim huys in 1536 en Offenhuysens huys in 1598 voor; later heet het Hottinga huys. De aanduidingen naar de families Offingahuysen en Hottinga worden door Hallema in verband gebracht met het echtpaar Dominicus (Douwe) van Hottinga en Habel van Offenhuysen, dat er rond 1600 woonde; in 1664 was secr. Fogelsang de eigenaar.
Door het huizenregister van 1536 kennen we als eerdere bewoner Hans van Oistheim. (…) Het uiterlijk van Hottingahuis is voornamelijk van de kaart van Pieter Bast (1598) en van latere kaarten bekend. Het bestond uit een hoog dwarshuis met (in 1598) een daktorentje in het midden, twee verdiepingen hoog, met drie of vier ramen boven en drie of vier ramen beneden; de ingang midden in de gevel. Het geleek zo op het Martena- en het Dekemahuis. Het terrein van het huis is sinds 1891 opgenomen in dat van het psychiatrisch ziekenhuis."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {A44DB621-DEFF-4580-8599-23D52F8799C9}
SHAPE_Length: 168.92411627272054
SHAPE_Area: 1090.9700000017137
Polygon: [...]
id:
491
OBJECTID: 491
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2181
UNI_NAAM: Groot Botnia
BUI_ID: 0
STI_ID: 181
STI_NAAM: Groot Botnia
STI_PLAATS: Franeker
SIF_ID: 33
SIF_NAAM: Groot-Botnia
PNN_ID: 160
PNN_NAAM: Groot Botnia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de locatie staat De Korenbeurs (Noomen/SIF).
JR_NOOMEN: <1538
JR_SIF: 1450-1500
OPM_JAAR: Het huis werd voor het grootste deel in 1810 afgebroken en pas in de loop van de 19e eeuw is de gehandhaafde noordmuur hergebruikt bij de bouw van de Korenbeurs (Noomen/SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1538 was Juw Botnia, ridder en raadsheer van de keizer, de eigenaar."
"Het huis werd in 1810 grotendeels afgebroken, een deel van de noordmuur werd bij de bouw van hotel De Koornbeurs hergebruikt.
Groot-Botniahuis was een even prestigieus gebouw als het nog bestaande Martenahuis, dat uit dezelfde tijd dateerde. Bouwkundig had het daarmee ook verschillende overeenkomsten. Het hoofdgebouw was een zaalstins, dwars op de straat, zes traveeën breed. Het had twee bouwlagen met een hoge kap tussen opgaande gevels met pinakels. De muren waren van afwisselende lagen gele en rode baksteen. Links van de deur - die anders dan (vroeger) bij het Martena- en bij het Ockingahuis in de lange gevel en niet in de traptoren was aangebracht - waren laatgotische spitsboogvensters. Tussen beide verdiepingen liep een rondboogfries. Links van de deur was de grote zaal met drie vensters, met een haard die uitkwam op een ronde schoorsteen op het dak. Rechts van de deur waren in beide verdiepingen twee spitsboogvensters, die naast de deur en die daarboven half zo smal als de overige. Boven de deur was een blinde muur, die op sommige afbeeldingen met een groot wapen Botnia was versierd. Haaks op het hoofdgebouw lag aan de achterzijde een zijgebouw. In de oksel van beide gebouwen stond achter het huis een traptoren, in 1664 nog met een uivormige spits, in de late 18de eeuw zonder spits. Achter het huis liep de hof tot dicht onder de noordelijke stadswallen door. De verschillende kaarten (Robles, 1572; Bast, 1598; Geelkerken, 1616; Blaeu, 1645; Schotanus, 1664) geven een goede indruk van het geheel. Verder is er een tekening van C. Pronk en een tekening uit de verzameling W.B. van der Kooi."
SIF: "Deze stins stond op de plaats van de huidige Korenbeurs in Franeker."
"Het huis werd waarschijnlijk in de tweede helft van de 15e eeuw gebouwd."
"Groot-Botnia was een zaalstins in hooggotische stijl en vertoonde totaal geen verdedigbare funktie. Het was waarschijnlijk gebouwd om gezag en rijkdom uit te stralen. Het huis was dan ook een in vele opzichten opmerkelijke stadsstate.
Groot-Botnia was zes ramen breed en had twee bouwlagen met een hoge kap tussen tuitgevels. Zowel in de brede voorgevel als in de zijgevel waren grote spitsboogvensters aangebracht, die we nu alleen nog tegenkomen in de gotische kerkelijke architectuur. Tussen de bouwlagen was een fraaie rondboogfries uitgemetseld en het muurwerk bestond uit afwisselende banden van rode en gele steen, iets wat bij meer zaalstinsen in de steden voorkwam.
Op de benedenverdieping bevond zich links de grote zaal van drie vensters breed en deze ruimte werd verwarmd door een open haard. Dit weten we door het feit dat zich hierboven op het dak een ronde schoorsteen bevond. Rechts van het midden was de ingang en daarnaast een kleiner vertrek. Jammer genoeg weten we niet hoe de indeling op de bovenverdiping was.
Boven het dak rijst een toren op, waarschijnlijk een traptoren, die een bekroning had van een ingesnoerde spits met ui-vorm. We zien dit op de stadsplattegrond van Pieter Bast uit het begin van de zeventiende eeuw. Op een afbeelding van ca 150 jaar later, van de tekenaar Cornelis Pronk, is die spits verdwenen.
Groot Botnia is het mooiste gebouw van Friesland in hooggotische stijl en werd waarschijnlijk in de tweede helft van de 15e eeuw gebouwd. Het was de eerste zaalstins binnen Franeker en daar kwam pas tegen het einde van die eeuw een einde aan, toen het Martenahuis werd gebouwd.
Het huis werd voor het grootste deel in 1810 afgebroken en pas in de loop van de 19e eeuw is de gehandhaafde noordmuur hergebruikt bij de bouw van de Korenbeurs."
(bronnen: Tekst: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {7E3047EB-4102-4E5A-B1DB-65E6F75347FD}
SHAPE_Length: 169.73859503837025
SHAPE_Area: 937.7802068199228
Polygon: [...]
id:
492
OBJECTID: 492
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2188
UNI_NAAM: Oud Botnia, ter plaatse van het stadhuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 188
STI_NAAM: Oud Botnia, ter plaatse van het stadhuis
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 167
PNN_NAAM: Oud Botnia
NOO_NAAM: Juus olde huuys
OPM_NAAM: Benaming: Juus olde huuys (Noomen).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1536
OPM_JAAR: In 1561 afgebroken ten behoeve van een nieuw raadhuis.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit huis, dat ik gemakshalve Oud-Botnia noem, wordt in 1536 als her Julius huys en in 1538 als her Juus olde huuys aangeduid, dit in tegenstelling tot het er tegenover gelegen heer Juus ny huuys, oftwel Groot-Botniahuis. Heer Juw of Julius was Juw van Botnia, ridder. Bij de verkoop van dit huis in 1550 aan de stad, die het als stadhuis in gebruik nam en er in 1598 het huidige stadhuis liet bouwen, werd vermeld dat het op grond van Feicke van Botnia stond."
"Bij de verkoop van 1550 werd het Oud-Botniahuis als volgt omschreven: een hoeckhuys dair eenen Jacob Woutersz goudtsmidt inne woont mitten schuyr ende 't browhuys ende den gehelen ledige plaetz op 't zuyd van voorz. huys sampt de put myt 't radt ende ketten sulcx als dair toe behoort, ... op Fecke van Botnya landt, wij Hero ende juffrow Anna selfs op 't zuyd, de voorz. Brolbrugge op 't noordt. In 1561 werd door de stad nog een aangrenzend pand bijgekocht. Door de afbraak ten bate van het nieuwe raadhuis, is het niet bekend hoe het Oud-Botniahuis er uit heeft gezien. De kaart van Braun en Hogenberg van 1580 geeft weinig aanknopingspunten; het huis lijkt een dwarshuis, met de lange zijde naar het oosten. De Robleskaart van rond 1572 is duidelijker. Inderdaad is het huis een dwarshuis met topgevels, gericht op het oosten. De dakbedekking lijkt van stro, maar die interpretatie lijkt weinig waarschijnlijk. Op de noordzijde van het dak stond een klein torentje met een hoge spits."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {2607B8A8-2F47-4F19-8BF5-25EF439B5BDA}
SHAPE_Length: 92.9048086504277
SHAPE_Area: 385.8560927614284
Polygon: [...]
id:
493
OBJECTID: 493
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2191
UNI_NAAM: Siaerda II, bij de kerk, Cammingha huis
BUI_ID: 0
STI_ID: 191
STI_NAAM: Siaerda II, bij de kerk, Cammingha huis
STI_PLAATS: Franeker
SIF_ID: 43
SIF_NAAM: Camminghahuis
PNN_ID: 170
PNN_NAAM: Siaerda bij de kerk
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Bestaand
JR_NOOMEN: <1510
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Zie voor de (ver)bouwgeschiedenis de opmerkingen uit Noomen. Het nog bestaande gebouwencomplex werd in 1969/1970 onderzocht en gerestaureerd (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stins in't west van Sinte Martens kerck wordt met toebehoor expliciet op 28 januari 1510 voor het eerst genoemd. Het wordt dan omschreven als dat stens gedekt met pannen ende dat hws gedeckt met blaw leyen staende in't west van Sinte Martens kerck binnen Fraenker met horen toebehoeren, als't vorschreven Edwar Zyerde ... ende Lutzie ... nwtertyt bruckende zyn, ende die steden dar hws ende stens vorschreven up staet met sampt all die hwssteden van dit stins ende hws int nordt streckende tot Frerick Jansz' hws upt Kowdal. Naar een latere eigenaar heette het in 1552 't huys daer Minne van Cammingha bewoont, in 1576 't huys byder kercke, in 1643 nadat het de functie van logement had verkregen inne Fergulde Falck oppe Merckt en in 1646 Camminghahuis, waar de Volk uithangt. Het huis was, totdat in 1446 het Sjaerdemaslot op Kalahey werd gesticht, het belangrijkste Sjaerdemahuis binnen de stad Franeker." "Na de bouw van het Sjaerdemaslot fungeerde Sjaerdema bij de kerk als filiaal van het slot, waar verwanten van het "familiehoofd" konden wonen." "Het nog bestaande gebouwencomplex werd in 1969/1970 onderzocht en gerestaureerd. De in de oudste vermelding genoemde tweedeling in een stins en een huis werd daardoor bevestigd. Ten oosten van het huidige complex blijkt een eenvoudige rechthoekige stins te hebben gestaan, waarschijnlijk daterend uit de tweede helft van de 14de eeuw. De westmuur van deze stins, 1,20 meter (vier kloostermoppen) dik, is als oostmuur van het nog bestaande gebouw bewaard gebleven.
Op een onbekend tijdstip is deze stins opgenomen in een noord-zuid georiënteerd diep huis, aan de straatzijde (zuiden) afgesloten door een trapgevel. Achterop het erf stond ten westen naast dit diepe huis een uivormig bekroonde traptoren. Inmiddels zijn dit diepe huis en toren, die slechts door kaarten van 1598 tot 1664 bekend zijn, afgebroken, op de westelijke muur - hergebruikt als oostelijke muur van het huidige gebouw - na. In de tweede helft van de 15de eeuw werd ten westen, los van de stins een zaalbouw van (inwendig) 7,70 bij 17,70 meter gebouwd. In het begin van de 16de eeuw werden beide gebouwen vervolgens met elkaar verbonden door een gebouw met (inwendig) de maten 7,40 bij 4,25 meter. Het heeft aan straatzijde dezelfde afwisseling van rode en gele baksteen als de gelijktijdig gebouwde huizen Martena en Klein-Botnia.De hof van Sjaerdema-bij-de-kerk liep in het noorden oorspronkelijk door tot aan de gracht; later verrezen daar huizen, uit de huissteden waarvan nog in de 16de eeuw grondrente aan de erven Siaerdema werd betaald; in het oosten werd de hof door een ringmuur van het kerkhof gescheiden. Nog in 1761 was ook van de Valksringmuur sprake. Tot de Sjaerdemahof gaf, tussen het diepe huis en het kerkhof, vanaf de straat een ronde poort in een muur bekroond door kantelen toegang."
SIF: "De oudste vermelding van een stins dateert uit de 14e eeuw."
"Het ontstaan van het huis is begonnen met de bouw van een stins aan het eind van de l4e eeuw. Deze stins was opgebouwd uit kloostermoppen. Er was een hooggelegen verdieping die slechts bereikbaar was d.m.v. een wegneembare ladder. Verder bevonden zich in de muren ter hoogte van de zolderbalklaag gietsleuven, waardoor kokende olie of pek op belegeraars gegoten kon worden zonder dat men over de borstwering heen hoefde te reiken en de kans liep door een pijl geraakt te worden. Dergelijke gietsleuven waren in de Friese stinsen een zeldzaamheid, die slechts van één of twee andere stinsen bekend zijn.
De oudst bekende bewoner was Sicke Siaerda, die eigenaar van de stins was tot zijn dood in 1422. Zijn dochter Edwer Sjaerda, die getrouwd is met Douwe Sjaerdema (gedoopt als Douwe Aylva) erft dan het huis. Als Edwer na 1510 is overleden, vinden we in 1527 Lutke (Luts) van Sjaerdema, dochter van Douwe en Edwer, met haar man Gerrolt van Herema als eigenaar van de stins en in 1552 Luts van Herema, een dochter van Gerrolt en Lutke, die getrouwd is met Minne van Cammingha.
In 1571 erft zoon Gerrolt van Cammingha het huis dat dan al zo’n 25 jaar Camminghahuis wordt genoemd. In 1600 woont hier Jkvr. Atcke van Ockinga, weduwe van Gerrolt van Cammingha.
Ten westen van de stins werd in de l5e eeuw wellicht door de Sjaerdema's een woonhuis gebouwd. De inwendige constructie bestond uit moer- en kinderbinten, stijlen met korbeien en gothische sleutelstukken. De vensters waren van tralies voorzien. Het huis werd gebouwd aan het oostelijke eind van wat Nicolaas Geelkerk in 1616 'Die Hoochstraet' noemt, de huidige Voorstraat. Daarin liep voorheen de Heerengracht. Vrijwel zeker waren de stins en het er later bij gebouwde huis er eerder dan de gracht, want net voor de westgevel van (toen nog) Sjaerda-huis maakte deze gracht een bijna haakse bocht naar het noorden om voorbij het grondgebied dat oorspronkelijk bij dit huis hoorde weer naar het oosten af te buigen.
In het begin van de 16e eeuw werd de ruimte tussen beide gebouwen volgebouwd. Dit gedeelte werd eveneens in (afbraak) kloostermoppen uitgevoerd, echter nu afwisselend in een laag rode en twee lagen gele steen. Samen met een in noord-zuid richting aangebouwd woonhuis kreeg het de voor die tijd typische winkelhaakvorm, met in de binnenhoek van de winkelhaak de gebruikelijke traptoren.
In 1631 is het pand in handen van Ruurd van Juckema en zijn vrouw Edwer Gerroltsdr. van Cammingha. Of het huis dan reeds een ‘horecabestemming’ heeft is niet bekend, maar in 1643 is het in ieder geval een logement en in 1646 wordt het huis vermeld als "Camminghahuis, waar de Valk uithangt".
In 1648 is Gerrolt van Juckema eigenaar, die o.a. ook eigenaar was van Camstra State te Firdgum en in 1670 Duco Martena van Burmania, die grietman is van Wymbritseradeel en inmiddels op Epema State te Ysbrechtum woont en ook eigenaar is van Camstra State te Firdgum. Als exploitant van het logement wordt in 1676 Hessel Claessen genoemd.
In de loop van de 17e eeuw is de stins gesloopt, later gevolgd door het ‘noord-zuid’ huis. Een gedeelte van de westelijke muur, inmiddels buitenmuur van de tussenbouw, werd bij die afbraak echter gehandhaafd, waardoor de binnenzijde van de stinsmuur de buitenzijde van het huidige gebouw werd. De hierboven genoemde gietsleuven zijn thans nog zichtbaar, evenals een kanteling.
Na de afbraak van de stins in het midden van de 17e eeuw werd het huis als herberg gebruikt. Deze situatie bleef zo tot 1969. In deze periode werd het vele malen verbouwd, zelfs zodanig, dat er in 1962 geen aanleiding bestond het pand op de lijst van de beschermde monumenten te plaatsen. Gelukkig werd in 1969 de historische waarde onderkend en is men overgegaan tot restauratie, die echter op bijna gehele nieuwbouw neerkomt. Een algehele reconstructie van de oorspronkelijke toestand kon worden bereikt, dankzij de aanwezigheid van vrijwel alle gegevens."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {97E4C1CC-FFE2-4A80-8263-4F9DBC11FD4B}
SHAPE_Length: 138.57932047332372
SHAPE_Area: 1119.399300835273
Polygon: [...]
id:
494
OBJECTID: 494
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2184
UNI_NAAM: Klein Botnia
BUI_ID: 0
STI_ID: 184
STI_NAAM: Klein Botnia
STI_PLAATS: Franeker
SIF_ID: 34
SIF_NAAM: Klein-Botnia
PNN_ID: 163
PNN_NAAM: Klein Botnia
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Nog aanwezig, in gebruik bij de Hervormde Gemeente (SIF).
JR_NOOMEN: <1538
JR_SIF: <1530
OPM_JAAR: In 1853 werd het huis bestemd tot Diaconie-weeshuis (Noomen/SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1538 wordt in het rotcedel op deze plaats het huis van Vrouw her Tzalincx (namelijk: Frouck Hottinga, weduwe van heer Tialingh Botnia) aangegeven; op de kaart van 1598 van Pieter Bast heet het dan ook heer Tyallingh van Bottnya ridder etc. huys. Naar een latere eigenaar werd het in 1735 incidenteel Gerroltsmahuis genoemd. Tegenwoordig wordt het meestal Klein-Botniahuis genoemd. "Aan het einde van de 18de eeuw werd het na een schenking bestemd tot Diakonie-weeshuis. Het nog bestaande Klein-Botnia heeft, zoals verschillende andere Franeker stinzen, muren van afwisselend rode en gele baksteen. Het huis is, zoals de anderen, eveneens een groot dwarshuis. Een traptoren en een haakse zijvleugel ontbraken hier echter. Bij de verkoop in 1661 werd het omschreven als seeckere groote leydecte dwars huisinge, schuire, plaats en hovinge, bomen ende plantagie … aen de Stadts plaats."
SIF: "Het huis werd voor 1530 gebouwd."
"Omstreeks 1530-1540 werd een reeds bestaand gebouw waarschijnlijk door Jarich (van) Botnia, grietman van Franekeradeel, drastisch verbouwd. Dit bestaande gebouw was opgebouwd uit kloostermoppen, twee lagen rode en één laag gele. De vensters bestonden uit kloosterkozijnen.
In de gevel aan de Breedeplaats is dit nog duidelijk herkenbaar. Zelfs zou men nog een ouder gedeelte kunnen herkennen, namelijk ter plaatse van de kelderraampjes rechts in de gevel. Dit gedeelte is opgebouwd uit secundair verwerkte kloostermoppen in een willekeurig verband. Zeer duidelijk is dat de verbouwing van 1540 met een verhoging van ruim een meter gepaard ging. Dit gedeelte is opgebouwd uit rode rooswinkels afgewisseld met een laag gele moppen. Ook de toppen van de zijgevels dateren uit deze periode en zijn versierd met nissen en een opklimmend boog-fries.
Het gehele houtskelet en de kap werden vernieuwd. In het linkerdeel werden een begane grond en een verdieping aangebracht, terwijl rechts boven de overwelfde kelder een zaal werd aangebracht. De twee zandstenen kruiskozijnen kwamen voor twee kloosterkozijnen in de plaats. Tijdens de restauratie in 1975 bleek dat deze kozijnen opgebouwd waren uit onderdelen van vier kloosterkozijnen. Het dak was met leien bedekt.
'Er stond een schuur bij en de grote hovinge strekte zich uit tot aan het Zuiderbolwerk' (L. Mulder).
Het huis is door de eeuwen heen vaak van eigenaar verwisseld en heeft derhalve vele veranderingen ondergaan, zowel in- als uitwendig. De meeste kruiskozijnen zijn vervangen door de 18e-eeuwse en 19e-eeuwse schuiframen. De twee hierboven beschreven kruiskozijnen zijn behouden gebleven.
Wellicht in de 18e eeuw werden de leien vervangen door blauw geglazuurde pannen en werd een rijke kroonlijst aangebracht. Bij de restauratie in 1975 zijn de leien weer aangebracht en is de kroonlijst verwijderd en vervangen door een eenvoudige goot op een geprofileerde bakstenen lijst. Oorspronkelijk zal geen goot aanwezig geweest zijn. De houten vensters zijn gehandhaafd. De omstreeks 1900 door de architect van de Kloot Meyburg aangebrachte stoep met ingang aan de noordelijke zijgevel is verwijderd.
In 1853 werd het huis bestemd tot Diaconie-weeshuis. Een steen boven de deur getuigt hier nog van. Nu is het in gebruik door de hervormde gemeente."
(bronnen: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {25B1F21D-73E7-43DE-9F15-A047FBE0C9E3}
SHAPE_Length: 80.56491128481854
SHAPE_Area: 353.3449999851361
Polygon: [...]
id:
495
OBJECTID: 495
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2180
UNI_NAAM: Egmondshuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 180
STI_NAAM: Egmondshuis
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 158
PNN_NAAM: Egmondshuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1598
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De naam Egmondshuis komt voor in processtukken van 1645 en 1659 en op de kaart van Blaeu van 1645."
"Het Egmondshuis kennen we slechts van de verschillende stadsplattegronden van na 1598. Zij laten een eenvoudig groot diep huis zien op de hoek van de Dijkstraat en de Lijnbaanstraat. In de voorgevel waren spreuken en symbolen met betrekking tot gerechtigheid en jurisdictie aangebracht. Haaks op het huis stond aan de straat een lager dwarshuis en een toegangspoort tot het achterterrein. Dat bestond (in 1598, 1645, 1616 en 1664) uit een erf met een put met een zwengel. Daarachter was een door een laag hek afgescheiden boomgaard (1598, 1616), waardoor later de Nieuwe Gracht werd gegraven, waaraan weer nieuwe woonhuizen verrezen (1645, 1664).
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {749BC921-32F2-4229-98D7-D63056B7E44F}
SHAPE_Length: 159.32541130347616
SHAPE_Area: 1211.1899999957905
Polygon: [...]
id:
496
OBJECTID: 496
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2178
UNI_NAAM: Dekema
BUI_ID: 0
STI_ID: 178
STI_NAAM: Dekema
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 156
PNN_NAAM: Dekema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis locatie Stinzen en kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1525
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1525 nam Cathryn Hottinga, weduwe van Juw Dekema, een fideicommissaire bepaling op in haar testament betreffende dat huus toe Franeker dat in eerste instantie aan haar zoon meester Jarich Dekema zou toevallen. In een volgend testament, uit 1528, noemde ze dat huys daer ick nu ter tydt bewoon staende opt suyd van de kerck ende plaets der stadt van Franeker met dat hof, schuer ende huisraed opnieuw."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9323CFDC-8C34-4805-A7DC-EEA13A8BF5F6}
SHAPE_Length: 60.679425428646766
SHAPE_Area: 211.0850000178069
Polygon: [...]
id:
497
OBJECTID: 497
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1327
UNI_NAAM: Het huis en de state van Hoppers
BUI_ID: 327
BUI_NAAM: HOPPERS
STI_ID: 250
STI_NAAM: Het huis en de state van Hoppers
STI_PLAATS: Hemelem
BP_ID: 2525
PNN_ID: 225
PNN_NAAM: Hoppers huis en state
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats 2525 aangepast nav ligging locatie Stinzen en Buitenplaatsen. Boerderijplaats gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1537
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het grondbezit van de Staverse familie Hopper - landen, suaenen, terpen, steeden leggende tot Hemelum - werd in 1537 genoemd. In 1575 kreeg dat huys ende state van Hoppers van koning Philips II een bijzonder statuut."
PLAATS: Hemelem
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A9CADC3C-606A-40A0-B21A-031FE23E9C8B}
SHAPE_Length: 312.78957329216655
SHAPE_Area: 4651.562549977042
Polygon: [...]
id:
498
OBJECTID: 498
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1333
UNI_NAAM: Old Galama
BUI_ID: 333
BUI_NAAM: GALAMA
STI_ID: 253
STI_NAAM: Old Galama
STI_PLAATS: Oudega
PNN_ID: 462
PNN_NAAM: Old Galama
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis locatie Stinzen en informatie uit Noomen. Ingetekend op kaart 1832.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Te Oudega bouwde Ige Galesz Galama aan het eind van de 15de eeuw een sterke stins."
"Vanaf zijn huis in Oudega beroofde hij over de Fluessen langsvarende Sneker - en dus Schieringer- kooplieden.
In 1487 traden de Schieringers tegen de Galama's op. Eerst beschoten ze Galama-huis te Koudum en namen het in. Daarna beschoten ze met Sneecker grote bosse, het stadskanon van Sneek dus, Yge Gaelis huys, dat in Oldegae stonde. Ende was seer sterck: want (als men seit) soe waeren die mueren vyftien grote stenen dick. Yge zelf was niet thuis; het huis werd beheerd door zijn zoon Otto Yge Gaelisz. Na een lange belegering, waarbij het kanon veel muurwerk stuk schoot, moest Otto Ygez het huis opgeven. Hijzelf werd gevangen genomen en op Hettinga in de Hommerts gevangen gezet. Het huis werd geheel afgebroken."
"In 1622 wordt in Oudega een stins vermeld, ende zyn de reliquien daer af noch te sien, in voortyden Old Galama ghenaemt, toebehoerende die van Hiddama. Met "die van Hiddama" worden Goslick Hiddema en zijn zusters bedoeld, wier moeder Aelcke van Galama een achterkleindochter van Otto Yge Gaelisz was. Inderdaad was in 1640 de ontvanger Goslyck van Hiddema eigenaar van de naast elkaar gelegen huysstede en plaets, met de stemmen SC16 en SC17; het goed werd toen verhuurd. (De pastorie was SC19). Op de kaarten van Schotanus (1718) en Eekhoff (1851) werd Galama vlak ten oosten van de kerk aangegeven. Het was toen een gewone boerderij."
PLAATS: Oudega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D9A8BAA0-29AA-49A3-BC52-3E771E1E2BAA}
SHAPE_Length: 253.30691155484038
SHAPE_Area: 3840.3200000607594
Polygon: [...]
id:
499
OBJECTID: 499
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1338
UNI_NAAM: HARINXMA
BUI_ID: 338
BUI_NAAM: HARINXMA
SIF_ID: 123
SIF_NAAM: Harinxmastins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis beschrijving SIF en Top10NL.
OPM_BEBOUWING: Van de Stins is niets meer terug te vinden (SIF)
JR_SIF: <1300
OPM_JAAR: In 1560 is de stins al verdwenen (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het gebouw werd mogelijk in de 13e eeuw gebouwd."
"De stad Sloten ontstond langs de handelsweg van Bentheim naar Stavoren in de dertiende eeuw. Waar deze weg gekruist werd door een andere belangrijke weg, was een versterkt huis gebouwd, dat deze kruising beheerste. Dit huis werd waarschijnlijk door de Harinxma's of een voorvader van hen gebouwd.
In de vijftiende eeuw wordt de Stins in ieder geval bewoond door afstammelingen van Haring Donia (circa 1400), die zich Haringsma en later Harinxma noemden.
In het midden van de vijftiende eeuw woonde Watze Bockes Haringsma in het huis. Een afstammeling van hem, Homme Harinxma, die getrouwd was met Doedt van Mockema, is waarschijnlijk de laatste bewoner geweest. Zij wonen namelijk later in de Sjuxmastate te Waaxens. De afstammelingen van Homme en Doedt gingen zich Van Harinxma thoe Slooten noemen.
Omstreeks 1560 wordt de eerste kaart van de kleine stad Sloten gemaakt, maar het versterkte huis is dan al verdwenen. De Stins moet in elk geval een hoog of breed stenen bouwwerk geweest zijn.
Wellicht heeft het huis dienst gedaan als tolhuis: als controlepunt voor het betalen van de passagegelden. Het is echter ook mogelijk dat er bij het kruispunt van weg en gracht, bij de brug, een afzonderlijk tolhuis heeft gestaan.
Tijdens verschillende belegeringen van Sloten, wat regelmatig voorkwam omdat Sloten een strategische nederzetting was, had de stins voldoende bescherming geboden. Maar bij een beleg in 1523 werd het gedeeltelijk gesloopt en in 1531 op last van Karel V geheel ontmanteld. Om de plek waar de Van Harinxmastins gestaan had kwam een grote dwinger (bastion) als onderdeel van de vesting Sloten. Deze werd toen Harinxmaschans genoemd."
"Van de Stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992)
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {F2FF1971-907A-4F58-B8D4-A51444797F25}
SHAPE_Length: 114.99425293640765
SHAPE_Area: 913.9655685074936
Polygon: [...]
id:
500
OBJECTID: 500
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2101
UNI_NAAM: Wolsma stins, 'Groet steenhuys'
BUI_ID: 0
STI_ID: 101
STI_NAAM: Wolsma stins, 'Groet steenhuys'
STI_PLAATS: Ouwsterhaule
BP_ID: 3460
PNN_ID: 484
PNN_NAAM: Wolsma stins of groot steenhuys
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Boerderijplaatsen 3459 en 3460 samengevoegd voor nieuwe contour (ivm grafische overlap).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1480
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Wol, de naamgever van de familie Wolsma, werd in 1480 in de omgeving van Ouwsterhaule genoemd; de familie Wolsma en haar groet steenhuys of stens worden in de 16de eeuw vermeld."
"In zijn brief van rond 1570 vertelde mr. Minne Broersma dat zijn moeder een achterkleindochter was van Folkert Wolsz of Wolsma en dat het steenhuis van deze familie te Ouwsterhaule een belangrijke versterking was: een seer groet steenhuys op haer saeten ende landen, van welcken stens ick anno '53 den muyren noch hebbe gesien, ende heeft 't zelve met yseren doeren geweest, staende toe middel in't ae, ... ende is 't zelve stens het machtichste, hoochste ende starckste geacht geweest in den geheele Sevenwolden, soe dat men van oldts secht op 't zelve stens gebrocht ende bewaert toe syn Saenwaldma bosse. Het kanon van de "woudlieden" of "Woudfriezen" die we in de Thaborse kronieken van de 15de eeuw zo vaak aan de vetevoering zien deelnemen, werd, althans volgens Broersma, hier dus bewaard.
In de zestiende eeuw bestond dus nog een herinnering aan de inmiddels verdwenen Wolsma stins. De familie werd in de 16de eeuw en later niet meer tot de adel gerekend, hoewel zij niet was uitgestorven. Zo verkocht Poppe Folkerts Wolsma in 1621 land tussen de oude dijk en de veenscheiding in Ouwsterhaule en was Poppe in 1640 daar eigenaar en gebruiker van twee naast elkaar gelegen stemmende sates (SC17 en SC18). Zoals vaak in de Wouden lag ook dit hoofdelingenhuis vlakbij de kerk."
PLAATS: Ouwsterhaule
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6323D73C-9709-4620-963B-4B660A6CC731}
SHAPE_Length: 445.8417407282705
SHAPE_Area: 6769.9024998728555
Polygon: [...]
id:
501
OBJECTID: 501
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2100
UNI_NAAM: Sickinga staete
BUI_ID: 0
STI_ID: 100
STI_NAAM: Sickinga staete
STI_PLAATS: Ouwsterhaule
BP_ID: 3461
PNN_ID: 483
PNN_NAAM: Sickinga staete
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1490
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een ander adellijk huis in Ouwsterhaule was Sickinga state. Een stins wordt hier niet expliciet genoemd. De oudst bekende bewoner daarvan was Abbe Idskes van Sickinga. Hij werd geboren voor 1490 en was dorpsrechter van Ouwsterhaule."
"Rond 1570 wist dr. Minne Broersma dat de zonen van Abbe en Oegh zijn verre verwanten (aftersusterlinghen) waren, mogelijk via de Ockema's en Rouckema's. Hij vermeldde dat Sickinga staeten drie ofte vier saeten van de stins van de Wolsma's af lag. In 1640 was jonker Gerrit van Sickinga eigenaar van Sickinga state in Ouwsterhaule en gelijktijdig van Sickinga op't Wold in Oudeschoot. Bovendien pretendeerden de Sickinga's in die tijd het zwanenrecht over het grondgebied van de dorpen Goengaryp, Broek en Ouwsterhaule."
PLAATS: Ouwsterhaule
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {BCA6D6F7-6CAE-4B82-8E07-888D8BD8AFA0}
SHAPE_Length: 565.96762607137
SHAPE_Area: 16410.958456296335
Polygon: [...]
id:
502
OBJECTID: 502
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2547
UNI_NAAM: De stinswier op Butta Hiddesz sate
BUI_ID: 0
STI_ID: 547
STI_NAAM: De stinswier op Butta Hiddesz sate
STI_PLAATS: Westhem
PNN_ID: 642
PNN_NAAM: stinswier op Butta Hiddesz sate
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis beschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1443
OPM_JAAR: Stins verwoest in 1443 (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De meest waarschijnlijke locatie voor de stins van Hessel Albada ligt binnen de sate die in 1511 door Butta Hiddez werd bewoond. Hij huurde hem van Here Lollez Ockinga, wiens moeder volgens de traditie een Albada was."
"De sate van Butta Hiddez van 1511 was blijkens de begrenzing (de kerkhofswal ten oosten, de Hemdijk ten zuiden) en het floreenbedrag (16 floreen) de sate FC2.In 1718 lag op het land van deze sate, niet dicht bij het meer noordelijk gelegen huis, maar direct aan de Hemdijk een stinswier. Omdat de kroniekberichten spreken van het geheel afbreken van Hessels stins en omdat er later geen sprake meer was van deze stins, is het goed mogelijk dat de stinswier inderdaad de ruïnes bevatte van Hessels huis. Na de verwoesting van de stins in 1443 zou de boederij dan op Baucks (veronderstelde) erfgenamen Ockinga zijn vererfd. Vanaf 1511 wordt de sate steeds als "gewone" boerderij vermeld. Rond 1850 geeft Eekhoff de stinswier nog aan."
PLAATS: Westhem
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {BF0AC542-8744-451C-AEF0-A93E016EC0CC}
SHAPE_Length: 961.1520320413874
SHAPE_Area: 44998.758424893545
Polygon: [...]
id:
503
OBJECTID: 503
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1344
UNI_NAAM: VAN HAREN
BUI_ID: 344
BUI_NAAM: VAN HAREN
SIF_ID: 183
SIF_NAAM: Lindenoord
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour gemaakt op basis beschrijving Van der Aa en kaart 1832. Voor het vlak zijn de bezittingen van vredesrechter Johannes van der Veen geselecteerd (inclusief "plaisiertuin", exclusief "plaisierbosch").
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis krijgt een nieuwe bestemming. Volgens een kranteartikel uit mei 2003, zal ongeveer aan het einde van 2004 in het huis de Oudheidkamer, de Vereniging Historie en de VVV in het pand een nieuw onderkomen hebben gevonden (SIF).
JR_NOOMEN: <1700
JR_ANDERS: <1777
OPM_JAAR: Volgens Van der Aa is het landhuis in 1777 verwoest, en daarna weer opgebouwd.
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Het huis bestond in elk geval in de 17e eeuw."
"In het laatst van de 17e eeuw kwam het al eerder gebouwde pand in het bezit van Ernst van Haren (1623-1701). Door overerving bleef het huis gedurende de gehele 18e eeuw in het bezit van zijn geslacht. Hij was de eerste grietman van West-Stellingwerf.
Een prent van Stellingwerf uit 1723 geeft het pand in de 17e eeuwse toestand weer. In 1728 wordt het pand afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw, dat in 1733 gereed is.
In 1742 wordt de verbannen staatsman uit Holland, grietman Onno Zwier van Haren, eigenaar. Hij maakte gedichten en toneelspelen en legde ten oosten van het pand een openluchttheater aan.
In 1776 werd het pand grotendeels door brand verwoest. In 1780 werd het huidige pand met twee lagere bijgebouwen in de z.g. Louis XVI-stijl opgetrokken. In 1855 kwam het pand in het bezit van mr. S. G. Manger Cats. Hij heeft gedurende de daaropvolgende jaren veel aan het gebouw 'gemoderniseerd'. Zo zullen wellicht de huidige empire-vensters toen aangebracht zijn. Tijdens de restauratie in 1977 werd achter een betimmering in het rechter bijgebouw het jaartal 1856 aangetroffen. Bovendien bleek dat zich in dit gedeelte van het bijgebouw een 18e-eeuwse keuken heeft bevonden.
In 1908 wordt het pand publiek verkocht. In dat jaar worden de stallen aan de linker zijde geheel en het rechter bijgebouw gedeeltelijk gesloopt.
Sinds 1939 is de gemeente eigenaar. Inwendig bezit het pand nog een stucplafond in de zaal in de Louis XVI-stijl. In het souterrain bevindt zich nog de 18e-eeuwse keuken, die tijdelijk als fietsenstalling in gebruik is geweest."
"Het huis krijgt een nieuwe bestemming. Volgens een kranteartikel uit mei 2003, zal ongeveer aan het einde van 2004 in het huis de Oudheidkamer, de Vereniging Historie en de VVV in het pand een nieuw onderkomen hebben gevonden."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
Van der Aa: "HAREN (VAN), landh., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Stellingwerf-Westeinde, arr. en 2 1/2 u. Z. ten O. van Heerenveen, kant. en 1 u. W. ten Z. van Oldeberkoop, in het d. Wolvega.
Dit landh. Met de voortreffelijk aangelegde hovingen en verder daartoe behoorende gronden, wordt thans in eigendom bezeten door den Heer J. van der Veen.
Het is bewoond geweest door den beroemden Dichter Onno Zwier van Haren, die er zijne Geuzen, en eene menigte andere gedichten geschreven heeft. Hij zag dit landh., met eene schat van aantekeeningen en eene kostbare boekerij, in het jaar 1777, waarschijnlijk door eene zekere staatspartij, uit kwaadwilligheid, door de vlammen verteeren, waarna het later weder is opgebouwd."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {2B37F3E8-5409-40D0-8198-3FF755211172}
SHAPE_Length: 1213.5140528628826
SHAPE_Area: 72193.81000025418
Polygon: [...]
id:
504
OBJECTID: 504
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1326
UNI_NAAM: LYCKLAMA
BUI_ID: 326
BUI_NAAM: LYCKLAMA
BP_ID: 8604
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis beschrijving Van der Aa en kaart 1832 (plaisiertuin met huis en erf, Van Hijlckama).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_SIF: 1824
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: (lemma Oldeberkoop) "Aan de oostzijde van dit dorp is in 1842 nog een nieuw landhuis voor de toenmalige grietman Jhr. Lycklama à Nijeholt gebouwd. Voorheen stond in Oldeberkoop ten zuidoosten van de kerkbuurt een fraai gebouw, Lycklama-stins genaamd."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {176398B0-A83B-4949-B550-9A245F0D9C6B}
SHAPE_Length: 472.9094243777419
SHAPE_Area: 9360.157190137617
Polygon: [...]
id:
505
OBJECTID: 505
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2439
UNI_NAAM: De wier aan de Oude Weg (SuwΓldsterdyk)
BUI_ID: 0
STI_ID: 439
STI_NAAM: De wier aan de Oude Weg (SuwΓldsterdyk)
STI_PLAATS: Hardegarijp
PNN_ID: 215
PNN_NAAM: wier aan de Oude Weg (Suwâldsterdyk)
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen, locatie Stinzen en kaart 1832 (eigenaar Ate Reitsma). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze wier tussen Hardegarijp en Tietjerk wordt in 1718 op de kaart van Schotanus en Halma aangegeven. Door het ontbreken van het perceel in de floreencohieren van 1850 zijn geen eigenaars uit de prekadastrale periode bekend. In 1832 was Ate Gjalts Reitsma, landbouwer in Hardegarijp, de eigenaar."
PLAATS: Hardegarijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {7A6339A3-0AC1-4977-B1FA-49504C75747A}
SHAPE_Length: 1318.7852968801983
SHAPE_Area: 48416.25728316795
Polygon: [...]
id:
506
OBJECTID: 506
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1140
UNI_NAAM: Onnema of De Wier
BUI_ID: 140
BUI_NAAM: OENEMA
STI_ID: 79
STI_NAAM: Onnema of De Wier
STI_PLAATS: Dantumawoude
SIF_ID: 209
SIF_NAAM: Oenema State (Damwoude)
PNN_ID: 95
PNN_NAAM: Onnema of De Wier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour aangemaakt op basis beschrijving Noomen en locatie Stinzen (op kaart 1832). Op de kaarten van 1930 en van 1970 is westelijker wel een boerderij met de naam "Oenema" weergegeven, maar de Boerderijplaats op deze locatie bevestigd deze naam niet. Die kan dus uit latere tijd stammen. Noomen en Stinzen wordt hier derhalve gevolgd. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1423
JR_SIF: <1423
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van Onnema is domus et domistadium Onnama in 1423. De ligging van Onnema weerspiegelt de ontginning van de Dokkumer Wouden; meer zuidelijk gelegen goederen zijn er waarschijnlijk vanaf gesplitst.
In 1423 maakte Ducko Onnama, commensalis van de abt van Klaarkamp en vroeger woonachtig in Dantumawoude, zijn testament. De zusters Betteka en Wapeka Ewyngha erfden het huis en hornleger (domus et domistadium Onnama); waarschijnlijk waren ze naaste familie van Ducko."
"In 1511 was Onnama huus eigendom van Werp Ytsma, afkomstig uit Wierum, die zich naar zijn eerste vrouw, Saepck Donia van Dantumawoude, Werp Donia noemde. Hij was hertrouwd met Frau Juwsma, de dochter van de al genoemde Gatse Juwsma. Werps zoon Dowa Donye was eigenaar van het cleyn gued to Oenama huus. Beide goederen lagen toen ledich en huerloes, werden dus niet verpacht en lagen misschien woest."
"Onnema ligt ten noorden van het dorp en houdt daarmee de herinnering vast aan een oudere bewoningsas."
"Na 1511 was Onnema steeds een gewone boerderij. De plaats van Onnema werd in 1718 door Schotanus met de naam Oenama aangegeven. Deze oude huisplaats was in 1832 niet meer bebouwd, maar tekende zich in de verkaveling duidelijk af. Eekhoff gaf er in 1850 ook een heuveltje aan, volgens Teunissen de Wier geheten. In 1967 werd er een put gevonden met een houten onderbouw en een bovenbouw van veenzoden, waarin scherven van bolpotten en schalen, mogelijk uit de 13de eeuw. Voorts lag in 1718 westelijker op Onnemaland aan de Damwoudster Trekvaart in 1718 een stinswier."
SIF: "De oudste vermelding van de State dateert uit 1423."
"Het gebied rond Dantumawoude is waarschijnlijk ontgonnen vanaf de tegenwoordige Achterweg-Kooiweg, waardoor Oenema het oudste adellijke huis zal zijn.
In het testament van Duco Onnema uit 1423, die als 'commensaal' in Klaarkamp testeert en sterft, wordt Onnemahuis als een eenheid telkens vermeld. Het vererft als Domus en Domusstadium aan de gezusters Ewingha. De kleinkinderen van Duco erven een deel van het Onnemahuis, dat teruggegeven moet worden aan het Onnemahuis wanneer zij zonder nakomelingen zouden overlijden. Hetzelfde geld voor het deel dat zijn vrouw als levenslang vruchtgebruik krijgt: dat deel moet na haar dood teruggegeven worden aan het Onnemahuis.
Het lijkt een vroege fideicommisaire bepaling. Na de legaten aan de kerkelijke functionarissen en instellingen wordt aan hen die Onnemahuis bezitten en bewonen grond toegekend en vijf akkers 'buppa da huise in der huis were' gelegen.
Op de plaats waar Schotanus Oenema State aangeeft is in 1967 een put gevonden met een houten onderbouw en een bovenbouw van veenzoden, waarin scherven van bolpotten en schalen, mogelijk uit de 13e eeuw gevonden zijn.
Waar Oenema State gestaan heeft lijkt op een terp, maar het is echter een hooggelegen terrein.
In 1472 werd een rente uit 'Onnemagued' 'Lidzende twisken Dockum ende Dantemwald' door Gaytia Iwesma en zijn vrouw toegewezen aan Juw Harinxma. In 1511 is Onnema Huus van Worp Donia, die eigenlijk een Idskema was (zie Donia State). Het is 64 pondemaat groot en is met een 'cleijn gued tot Onnema Huus' slechts met anderhalve floreen belast. In 1511 zijn Groot en Klein Oenema beide onbewoond. Van het kleine huis was Douwe Donia eigenaar."
"Van de State is niets meer terug te vinden".
(bron: Herma M. van den Berg, De Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Noordelijk Oostergo, Dantumadeel, 1984, 254 blz.)
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A9D60D24-A47C-48D6-8D15-1B7A244D626D}
SHAPE_Length: 313.89860427089667
SHAPE_Area: 5604.310249815285
Polygon: [...]
id:
507
OBJECTID: 507
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2316
UNI_NAAM: Cedelshof op Zwagerveen
BUI_ID: 0
STI_ID: 316
STI_NAAM: Cedelshof op Zwagerveen
STI_PLAATS: Westergeest
PNN_ID: 634
PNN_NAAM: Cedelshof op Zwagerveen
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis Noomen (In 1832 was het terrein onbehuisd en in gebruik als boomgaard), op kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van een echte "moated site" op Zwagerveen, door Eekhoff in 1847 Cedelshof genoemd (ten westen van FC25), is de achtergrond onbekend. In 1832 was het terrein onbehuisd en in gebruik als boomgaard."
PLAATS: Westergeest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {23EBADDE-9298-4E59-9F2C-9E7DDD799FB7}
SHAPE_Length: 230.3539739213983
SHAPE_Area: 3620.8145950708913
Polygon: [...]
id:
508
OBJECTID: 508
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2312
UNI_NAAM: Buwama steenhuys of Buma
BUI_ID: 0
STI_ID: 312
STI_NAAM: Buwama steenhuys of Buma
STI_PLAATS: Oudwoude
SIF_ID: 355
SIF_NAAM: Buma Stins (Oudwoude)
PNN_ID: 480
PNN_NAAM: Buwama steenhuys of Buma
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis beschrijving Noomen en kaart 1832 (kadastrale perceel Westergeest C148-150).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1485
JR_SIF: <1485
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tussen Eysma en Allema geeft Schotanus in 1718 als verdwenen huis Buma aan op het kadastrale perceel Westergeest C148-150. Buwama steenhuys te Oudwoude wordt in 1485 vermeld als westelijke belending van 3 pondemaat in Oudwoude die samen met 1 mad weiland op de Lange Hameren door Ymke Reinkema aan het convent van Veenklooster werden geschonken. Volgens Andreae behoorde het steenhuis aan de Westergeester familie Van Buma en mag het met seekere hornleger en hieminge (SC16) worden geidentificeerd, die in 1640 aan Hessel van Sminia, rechtsopvolger van deze Buma's, behoorden. De naam Buma-hiem was in 1885 nog bekend."
SIF: "De stins stond onder Oudwoude, gem. Kollumerland, ten oosten van de weg in Wijgeest, ten noorden van de Zwarteweg tussen Eysma en Allema."
"Van de stins is niets meer terug te vinden."
(bron: J. Leemburg; P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009; mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885).
PLAATS: Oudwoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {0E16CC5C-B64F-4499-AE51-0EDA2B42AB5D}
SHAPE_Length: 271.19155858026687
SHAPE_Area: 4661.925623802783
Polygon: [...]
id:
509
OBJECTID: 509
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1210
UNI_NAAM: VAARTZIGT
BUI_ID: 210
BUI_NAAM: VAARTZIGT
SIF_ID: 315
SIF_NAAM: Vaartzicht
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De contour is ingetekend op basis van de kaart van 1832. Hierop is een gebouw met grachten te zien. Ten noorden van de locatie wordt op de kaart van 1930 de plaats "Klein Vaartzigt" aangegeven (Boerderijplaats 5719).
OPM_BEBOUWING: Waar het buiten heeft gestaan is nu weiland (SIF).
JR_SIF: 1785
OPM_JAAR: In 1877 op afbraak verkocht (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Dit buiten is gebouwd rond 1785."
"Een brede oprijlaan verleende van de weg af toegang naar het huis, dat boven de kelders slechts één verdieping had en aan beide zijden een aangebouwde vleugel had.
Het landgoed werd aan het eind van de 18e eeuw gesticht door Lucia Catharina van Scheltinga, weduwe van Hector Livius van Heemstra die in 1783 was overleden en het hem toebehorende Fogelsangh State te Veenklooster aan zijn dochter Cecilia Johanna had nagelaten. Lucia bewoonde Vaartzicht tot aan haar dood in 1818, waarna Catharina Louise Antoinette Anna baronesse du Tour van Bellinchave, de weduwe van Martinus van Scheltinga het erfde en er met haar twee dochters woonde. Beide dochters trouwden op Vaartzicht: Cecilia Johanna met Louis Gaspard Adrien graaf van Limburg Stirum en Constantia Wilhelmina met Hans Willem baron van Aylva van Pallandt, heer van Waardenburg en Neerijnen. Cecilia en Louis bleven na hun huwelijk bij moeder op Vaartzicht wonen, want hun 7 kinderen werden in dit huis geboren. Na het overlijden van Catharina du Tour van Bellichave op 27 november 1837 bleven zij nog enige tijd het huis bewonen tot zij zich in 1840 op Nijenburgh vestigden.
Daarna werd het huis bewoond (gehuurd) door mr. J.J. Bolman en later door mr. B. Hopperus Buma. In de laatste jaren vóór de afbraak werd het huis door Otto Ernst Gelder graaf van Limburg Stirum gebruikt als zomerverblijf.
Toen het huis in handen kwam van "Baron van Pallandt", zijn voornamen worden er niet bij vermeld, maar hij zal ongetwijfeld bovengenoemde Hans Willem of diens zoon geweest zijn, heeft die het in de zomer van 1877 op afbraak verkocht."
"Waar het buiten heeft gestaan is nu weiland."
(bron: Jan Leemburg; mr. A.J. Andreae, Kollumerland, 1885; Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland).
Van der Aa: "VAARTZIGT, landg., prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Kollumerland-en-Nieuw-Kruisland, arr. en 5 u. O. N. O. van Leeuwarden, kant. en 2 1/2 u. Z. O. van Dockum, niet ver van Kollum; waartoe het behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {CF285F00-1AE8-4A9A-9D18-71BA8E184226}
SHAPE_Length: 1281.6319036476784
SHAPE_Area: 77720.79380966823
Polygon: [...]
id:
510
OBJECTID: 510
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2303
UNI_NAAM: Jellema steenhuys
BUI_ID: 0
STI_ID: 303
STI_NAAM: Jellema steenhuys
STI_PLAATS: Kollum
SIF_ID: 345
SIF_NAAM: Jellema Steenhuys
PNN_ID: 289
PNN_NAAM: Jellema steenhuys
OPM_NAAM: Jellemahuysinge, Oostenburg (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis beschrijving Noomen (" Een latere eigenaar, de grietman Eyso de Wendt, bouwde op het terrein na 1773 de buitenplaats Oostenburg") en de kaart van 1832 (bezittingen Erven Eco de Wendt).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de Stins/State is niets meer terug te vinden. Het is niet bekend of van de buitenplaats nog iets terug te vinden is (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: Voor 1700 werd het steenhuis afgebroken. Op het terrein werd buitenplaats Oostenburg gebouwd. Hiervan werden de bijgebouwen in 1836 op afbraak verkocht, terwijl het huis werd omgebouwd tot armenhuis. (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Jellema werd in 1511 als Jellema steenhuys vermeld. Het werd toen door Gerloff Jellema en Wytthye syn wyff bewoond. Zij waren de stamouders van de eigenerfde familie Jellema en de daaruit in vrouwelijke lijn stammende familie Poppius à Jellema. Binnen deze families vererfde het huis (en werden aandelen erin onderling verkocht) tot 1653, toen het buiten de familie werd verkocht. Het steenhuis stond op't Hoge hiem in't zuydt van Colmerbuyren. Naar het dorp liep een laan die werd afgesloten door de nog in 1634 vermelde Jellemapoorte. In de 17de eeuw werden ook de Jellema steeg, Jellema kleine fenne, Jellemacamp, de Tillecamp gelegen bij Jellemaheerdt en de Jellemalanden genoemd. Voor 1700 werd het steenhuis afgebroken. Een latere eigenaar, de grietman Eyso de Wendt, bouwde op het terrein na 1773 de buitenplaats Oostenburg. Behalve uit het in 1511 genoemde steenhuis en de ligging dichtbij het dorp, blijkt het belang van Jellema ook uit de pretentie dat de prebende van het Heilig Sacrament in de kerk van Kollum was gesticht bij 't geslagte van Jellema ende eenige van Bootsma ende Faesma."
SIF: "De stins wordt in 1511 vermeld, maar is van (veel) oudere oorsprong."
Met betrekking tot Oostenburg: "In 1773 kocht Eyso de Wendt van Jacobus Fruitier en Aricia Bieruma (…) het voormalige Jellemastate. (…) Meteen na de aankoop liet hij de oude gebouwen slopen en stichtte hij er het buiten Oostenburg. (…)
In 1836 werd “de Heerenhuizinge, de steenen berg en het zomerhuis aan de Dockumer trekvaart” volgens mr. Andreae afgebroken en door Leonardus en de andere erfgenamen voor afbraak verkocht. (…) De grietenij zou de grond waarop het huis had gestaan hebben aangekocht en op de fundamenten van het herenhuis een armhuis hebben laten bouwen. Bij vergelijking van de tekening van vóór de “afbraak” met de foto van maart 1982 dringt zich echter het vermoeden op dat in 1836 wel de stenen berg, het zomerhuis aan de vaart en de aanbouwen van het huis wellicht zijn gesloopt, maar dat het grote huis zelf niet afgebroken is maar verbouwd tot armhuis. De totale bouwmassa, de hoogte van de daken en de onderkelderde straatzijde vertonen een wel èrg sterke gelijkenis met het oude buiten. Alleen de hoofdingang met het hoge bordes en de ‘Vlaamse gevel’ ontbreekt. Ook schrijvers uit de 19e eeuw zijn het niet eens omtrent de ‘afbraak’. Mr. Andreae schrijft dat Teenstra, duidelijk ten onrechte, schrijft dat de state in 1820 afgebroken is terwijl Terwen omstreeks 1856, dus 20 jaar ná de bovengenoemde “afbraak” in 1836, het huis als nog bestaand vermeldt.
Volgens de tekening in de collectie van het Fries Museum bestond het gebouw uit een hoog onderkelderd gebouw van negen traveeën breed met een brede ingang in het midden, die door een dubbele stoep bereikbaar was. In de stoep bevond zich de toegang tot het onderhuis. De ingang die uit dubbele deuren bestond, was omlijst door brede pilasters die een kroonlijst droegen. Daarboven voor het dak een even brede dakkapel met een enkel breed en halfrond gesloten venster. De kapel had naast het venster gesneden ornament en was recht gesloten door een lijst op consoles(?). Mogelijk was in 1837 een bekroning van de kapel verdwenen. Boven de smalle middelste dammen tussen de vensters van de begane grond stonden dakkapellen, waarvan de vensters ook halfrond gesloten waren. De tekenaar geeft het gezwenkte omlijstingen en bekroningen. Alle vensters hebben kleine ruiten tussen roeden, in de begane grond als 5 x twee maal vier getekend. Het huis lijkt op het eerste gezicht een vrij steil omgaand zadeldak met vier hoekschoorstenen te hebben, maar bij nadere beschouwing is aannemelijk dat de kapconstructie gelijk was aan de huidige situatie. Aan de rechterzijde had het huis een twee vensters brede aanbouw onder zelfstandig dak (mogelijk een dienstwoning) en aan de linkerzijde bevonden zich de stallen enz. in een zes traveeën breed gebouw van begane grond en halve verdieping. Daar er geen schoorstenen op getekend zijn, moet men aannemen dat daar niet verwarmd kon worden."
"Van de Stins/State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B9403464-ACE8-45F7-BBB1-9C753FBDA4BC}
SHAPE_Length: 2627.144600086982
SHAPE_Area: 252013.94801485242
Polygon: [...]
id:
511
OBJECTID: 511
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1208
UNI_NAAM: Phaesma of Te Bosch in Meckemaburen (Zevenhuizen)
BUI_ID: 208
BUI_NAAM: FAESMA
STI_ID: 306
STI_NAAM: Phaesma of Te Bosch in Meckemaburen (Zevenhuizen)
STI_PLAATS: Kollum
BP_ID: 8672
BP_NAAM: Faasma (Sch. en E.)
SIF_ID: 336
SIF_NAAM: Phaesma State
PNN_ID: 293
PNN_NAAM: Phaesma of Te Bosch in Meckemaburen (Zevenhuizen)
OPM_NAAM: Contour aangepast op basis ligging locatie Stinzen en kaart 1832.
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1492
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1664 werd het nog als adellijke state aangegeven, in 1718 als boerderij binnen ruime singels (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Gayko Fasema en zijn zoon Tyaerd werden in 1492 genoemd als verwanten van Eue ter Harst in Augsbuurt. Balling Phaesma was van 1523 tot 1536 grietman van Kollumerland. Zijn boedel was in 1516 geconfisqueerd geweest wegens rebellie. Zijn zoon Loell Phaesma wordt in het testament van Hessel Bootsma genoemd. In 1552 droeg Loell huys ende steenhuys sampt schuire over aan Hed Phaesma; in 1562 werd de sate van de laatste te Meckemabuiren genoemd. In 1606 verkochten de crediteuren en erfgenamen van Hed Phaesma Phaesmastate, sate, huisinge, hoff, plantagie ende landen, groot 40 pondematen aan Mattheus Pietersz die zich Phaesma ging noemen. Een dochter van Mattheus Phaesma, Foockel Phaesma, trouwde in 1619 met Johannes van Scheltinga. Hun zoon Mattheus van Scheltinga erfde in 1631 van zijn oom Tjaerd Phaesma diens land en state tot Collum, Phaesmabosch genaempt. Hij noemde zich sindsdien Mattheus Phaesma van Scheltinga. In de 17de eeuw werd Phaesma, vlak naast Oud Meckema gelegen, een "gewone" boerderij. In 1664 werd het nog als adellijke state aangegeven, in 1718 als boerderij binnen ruime singels."
SIF: "De familie Phaesma bevond zich op de grens van de adel en de eigenerfden. Zij was geparenteerd aan de Allema's van Oudwoude, de Ayckema's van Grijpskerk en de Bootsma's. In de kerk kwam het wapen Phaesma voor en was een grafkelder van dit geslacht; bovendien zou de prebende van het Heilig Sacrament in de kerk van Kollum gesticht zijn bij 't geslagte van Jellema ende eenige van Bootsma ende Faesma.
Gayko Fasema en zijn zoon Tyaerdt werden in 1492 genoemd als verwanten van Eue ter Harst in Augsbuurt. Ballinck Phaesma, gehuwd met zijn aanverwante Eeucka Phaesma, was van 1523 tot 1536 grietman van Kollumerland. Zijn boedel was in 1516 geconfisqueerd geweest wegens rebellie. Zijn zoon Loell Phaesma wordt in het testament van Hessel Bootsma genoemd. In 1552 droeg Loell "huys ende steenhuys sampt schuire" over aan Hed Phaesma; in 1562 werd de sate van de laatste te Meckemabuiren genoemd. In 1606 verkochten de crediteuren en erfgenamen van Hed Phaesma Phaesmastate, sate, huisinge, hoff, plantagie ende landen, groot 40 pondematen aan Mattheus Pietersz. Phaesma, volgens mr. Andreae een achterkleinzoon van bovengenoemde Ballinck Phaesma. Na zijn dood omstreeks 1620 vererfde de state op zijn zoon Tjaerdt. Een dochter van Mattheus Phaesma, Foockel Phaesma, trouwde in 1619 met Johannes van Scheltinga. Hun zoon Mattheus van Scheltinga erfde in 1631 van zijn oom Tjaerd Phaesma diens land en state tot Collum, Phaesmabosch genaempt. Hij noemde zich sindsdien Mattheus Phaesma van Scheltinga.
Mattheus overleed ongehuwd en de state werd eigendom van zijn broer Dirck van Scheltinga die gehuwd was met Truyke van Wigara. In 1698 is hun schoonzoon generaal Van Coehoorn eigenaar. Zijn dochter Geertruida Alegonda zou hier nog gewoond hebben, maar omdat zij destijds in IJlst woonde zal dat vermoedelijk alleen af en toe in de zomer geweest zijn. Zij verkocht de sate in 1712 aan de notaris Justus Voorda.
In de 17de eeuw werd Phaesma, vlak naast Oud Meckema gelegen, een "gewone" boerderij. In 1664 werd het nog als adellijke state aangegeven, in 1718 als boerderij binnen ruime singels. In 1729 wordt het goed nog vermeld als eene deftige plaats of sathe lands, groot 40 pdm., gelegen in Phaesma-bosch buiten Kollum. Het was dus een boerderij geworden, maar wèl met een zeker grandeur en blijkbaar nog omgeven door het park van de state."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {55242740-97D9-4A26-89D6-AF3E64EF1E15}
SHAPE_Length: 1433.0790265762507
SHAPE_Area: 82212.04156964351
Polygon: [...]
id:
512
OBJECTID: 512
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2305
UNI_NAAM: Oud Meckema op Meckemaburen (Zevenhuizen)
BUI_ID: 0
STI_ID: 305
STI_NAAM: Oud Meckema op Meckemaburen (Zevenhuizen)
STI_PLAATS: Kollum
SIF_ID: 195
SIF_NAAM: Oud-Meckema State
PNN_ID: 292
PNN_NAAM: Oud Meckema op Meckemaburen (Zevenhuizen)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis beschrijving Noomen en kaart 1832.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1465
JR_SIF: <1460
OPM_JAAR: Rond 1500 stichtten de Meckema's Nieuw Meckema, Oud Meckema was sindsdien een gewone boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stamouders zouden Sibod Sibada en Bauck Scheltema hebben geheten en rond 1360 hebben geleefd."
"Wits Brodersdr Meckema, gehuwd met Pybo Eernsma uit Jouswier, erfde rond 1465 Meckemastate van haar broer Tiaert Meckama die kinderloos overleed."
"Rond 1500 verwierven zij het Groninger kasteel of blokhuis direct ten noorden van het dorp. Zij stichten daar een nieuw huis, Nieuw Meckema aan de Rijd. Oud Meckema in Meckemaburen was sindsdien een "gewone" boerderij: in 1543 werd het Pybe Meckama's landtsatehuys in Meckemaburen; Pybe was de zoon van Tieth en Feye. In 1573 en 1641 heette het Meckemastate."
"Meckemaburen was de oude naam voor het huidige Zevenhuizen. Het meeste land van Oud Meckema lag ten noorden van de Zevenhuister weg, de state zelf stond ten zuiden daarvan op 't Oude Hof. Op het perceel ernaast werden in 2000 middeleeuwse bewoningssporen vastgesteld: resten van lemen vloeren, een vuurplaats, bolpotscherven uit de 12de of 13de eeuw, botmateriaal en enkele mesheften. In 1718 gaf Schotanus het als een gewone boerderij aan, de oostelijkste van het Faasmabos. Het Meckemagoed lag daarmee precies op de grens van twee verkavelingssystemen, dat ten noorden van de Zwadde en dat ten zuiden daarvan."
SIF: "De stins wordt voor het eerst rond 1460 genoemd."
"De eerste bewoner van de Stins die we in de archieven tegen komen is Taecke Meckema rond 1460. Zijn dochter trouwde met de Ommelander Pibo Eernsma, die de naam Meckema aannam.
De Stins deed dienst tot in de 16e eeuw en werd toen verlaten door zijn bewoners. De familie Meckema verhuisde toen namelijk naar een kasteel te Kollum. Dit kasteel was eerder in bezit geweest van de Groningers, toen zij een verbond hadden gesloten met de Kollumers, en werd bewoond door een kastelein."
"Van de State is een tekening bewaard gebleven, die vervaardigd werd door Jacob Stellingwerf in 1723. Eigenhandig had hij de tekening van het volgende bijschrift voorzien: "t huis te Kollum in Kollumerlant, behoort den Heere". Later is er 'Meckema' en 'van Vos' ingevuld.
De Meckema State was een laag uitgestrekt gebouw van twee haaks op elkaar staande vleugels. De State kende maar één bouwlaag tussen topgevels. De ene vleugel heeft smalle vensters met luiken en een grote schuurdeur. De andere vleugel bestaat eigenlijk uit twee delen. Het linker gedeelte bevat de ingangspartij, waarvan zich links vier kleine vensters bevinden en rechts een groot kruisvenster.
Het rechter gedeelte heeft over bijna de volle breedte een aangekapte uitbouw met smalle vensters en een tweede ingangspartij. De uitbouw is voorzien van een ingezwenkte halsgevel, die net nieuw moet zijn geweest, toen de tekening vervaardigd werd. Waarschijnlijk is de State omgracht geweest en werd het terrein afgesloten door een hek in barokke stijl. Meckema is niet een zeer indrukwekkende State geweest."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Kollum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {448024E9-100B-4783-B886-04ADA7C5924D}
SHAPE_Length: 760.1069645667673
SHAPE_Area: 25531.64500001028
Polygon: [...]
id:
513
OBJECTID: 513
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1111
UNI_NAAM: Schierstins
BUI_ID: 111
BUI_NAAM: SCHIERSTINS
STI_ID: 160
STI_NAAM: Schierstins
STI_PLAATS: Hallum
PNN_ID: 202
PNN_NAAM: Schierstins
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour aangemaakt op basis ligging locaties Buitenplaatsen en Stinzen en beschrijving Noomen (op kaart 1832). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Waarschijnlijk in 1640 al afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als Schierstens, Schiere stens komt de Schierstins in 1540 voor. De naam betekent "grijze stins". In andere gevallen verwijst een dergelijke naam naar de cisterzienser monniken. In dit geval is duidelijk dat de Schierstins geen klooster bezit was. Een mogelijke verklaring is dat "schier" betrekking heeft op de, met de rode baksteen contrasterende, tufstenen waaruit het gebouw deels was opgetrokken."
"De Schierstins behoorde in het midden van de 16de eeuw, evenals Lunia, aan de van oorsprong Hijumer hoofdelingenfamilie Aebingha."
"Van Schierstins was in 1511 een pachtboer Ryoerd gebruiker."
"Na de dood van zijn zuster werd Riurd Aebingha alleen eigenaar van Schierstins. In zijn testament uit 1557 bepaalde hij ondermeer dat zijn dochter Anna Aebingha zal hebben twee saten landes, beyde gelegen thoe Hallum, aen unde by den anderen in Ondersma bueren, die ene genoempt Lyonia ende d'ander Schierestens, met alle die landen die ick Ryoert vanden selven twee saeten nu gebruycke, die welcke landen ick will dat nae myn doot daer weder toe ende an sullen gedaen worden daer sy aff gebroken syn. Verder zou zij krijgen een rente van 9 goudgulden uit een saete landes gelegen toe Hallum by Schierestens, daer nu Andries Claes zoen op woent, Op Terp genoempt."
"Schierstins zou nog lang in de familie Aebingha blijven. In 1640 was de stins waarschijnlijk al afgebroken, want er is dan sprake van een hornleger Schierstins; jonker Schelto van Abinga was landheer, Hidde Rintjes gebruiker. In 1698 was het goed uit de familie Aebingha geraakt: de deurwaarder Sibisma was toen eigenaar. Ook op de kaart van Schotanus (1718) is alleen van een hornleger sprake."
PLAATS: Hallum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {C46F8FAF-7A04-4843-BCF7-A75B7713DFC0}
SHAPE_Length: 360.3357120446394
SHAPE_Area: 7343.82899005346
Polygon: [...]
id:
514
OBJECTID: 514
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2163
UNI_NAAM: De Wieren bij Brandenburg
BUI_ID: 0
STI_ID: 163
STI_NAAM: De Wieren bij Brandenburg
STI_PLAATS: Hogebeintum
PNN_ID: 241
PNN_NAAM: wieren bij Brandenburg
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis ligging locatie Stinzen en kaart 1832. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1540
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Waarschijnlijk genoemd in 1540, als sprake is van een pondemaat op Beyntuma meeden by die Hooge wieren. Bewoning is hier historisch niet geattesteerd. In 1718 worden hier twee, op de kaart van Eekhoff rond 1850 nog één wier aangegeven. Nadere historische gegevens ontbreken."
PLAATS: Hogebeintum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {EBCC15E6-12C0-4533-AE55-D74A7603BECA}
SHAPE_Length: 517.9059668625495
SHAPE_Area: 16226.731624852755
Polygon: [...]
id:
515
OBJECTID: 515
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2340
UNI_NAAM: Eminga huis
BUI_ID: 0
STI_ID: 340
STI_NAAM: Eminga huis
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 223
SIF_NAAM: Papingastins (Leeuwarden)
PNN_ID: 312
PNN_NAAM: Eminga huis
OPM_NAAM: Liauckema Huis (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis beschrijving Noomen op kaart 1832 (bestaand pand).
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: De stins is nu een onderdeel van het Princessehof. En via het Princesshof toegankelijk. In het Princessehof is een museum gevestigd (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1580
OPM_JAAR: Ter plaatse van de oorspronkelijke stins verrees begin 16e eeuw het huidige huis (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1511 wordt in het Oldehoofster espel een veruallen huus (van) Renick Emingen genoemd. Ter plekke van deze stins verrees in het begin van de 16de eeuw het tegenwoordig nog bestaande huis naast het Prinsessehof. Aan het eind van die eeuw schreef Suffridus Petrus over "het huis van Titus Cammingha bij de Oldehove". Titus was Rienck Eminga's achterkleinzoon. In de wetenschappelijke literatuur stond dit huis achtereenvolgens bekend als Papinga-stins, Liauckema-stins en Cammingha-stins. Het huidige huis is een goed voorbeeld van de samengestelde adelshuizen met traptoren, die in de 16de eeuw in Leeuwarden en Franeker werden gebouwd."
SIF: "Het huis werd al voor 1580 genoemd."
Terplaatse van het huidige pand heeft reeds een ouder gebouw gestaan, dat bewoond was door het uit Oost-friesland afkomstige adellijke geslacht Papinga. Van 1580 tot 1644 was het gebouw eigendom van het geslacht Liauckema.
Te oordelen naar de toegepaste baksteen van reeds klein formaat en de balklaag bestaande uit moer- en kinderbinten met rijk geprofileerde, uit hout en natuursteen samengestelde, sleutelstukken kan de nog thans aanwezige stins in de tweede helft van de 16e eeuw gebouwd zijn; mogelijk in 1580.
De stins heeft de traditionele L-vormige plattegrond met de traptoren in de hoek. De toegang bevond zich in de toren. Volgens de kapconstructie is de westelijke vleugel iets later bijgebouwd. De kelders zijn overwelfd. De stins bezat een eigen slotkapel.
De verdere ontwikkeling van de stins is niet los te zien van die van het westelijk gelegen Prinsessehof."
"De stins is nu een onderdeel van het Princessehof. En via het Princesshof toegankelijk. In het Princessehof is een museum gevestigd."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {FC8D18C4-E299-476C-94FE-D75F46C549E2}
SHAPE_Length: 81.70886794249869
SHAPE_Area: 395.93000000182536
Polygon: [...]
id:
516
OBJECTID: 516
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2347
UNI_NAAM: Oenya stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 347
STI_NAAM: Oenya stins
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 322
PNN_NAAM: Oenya stins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1458
OPM_JAAR: Waarschijnlijk rond 1601 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stens ende staetha toe Nyahowe van de Oenya's werd in 1458 voor het eerst genoemd. Zoals in Oldehove en Hoek de Burmania- en Camminghastinzen, zo stond ook in de parochie Nijehove dus vlakbij de parochiekerk een stins.
In 1458 werd een accoord bereikt over de verdeling van de nalatenschap van Gherliff Wiggama tussen Mathys Oeningha of Oenya, die misschien via zijn moeder erfgenaam was, en Johan Merser en zijn vrouw Wikie, die een dochter van Gherliff was. Mathys kreeg daarbij ondermeer dat stens ende staetha toe Nyahowe mit hiarra toebyheer en bovendien acht pondematen by Duckamahuus (…)."
"Aan het einde van de 16de eeuw was de Oenya-stins eigendom van Wisck van Ailva, weduwe van Epo van Herema en eerder van Keimpe Wynia. In 1590 betaalde zij 4 goudgulden rente wt 't olde stins by Nyehooff; Twee jaar later blijkt dit de Oenya-stins te zijn: zij wilde in 1592 namelijk 't stynse ende hoff, plaetse ende annexen by Niehoeff ... tot affter an de Pylsteig, ende genoempt Oenia stins met 't hoff ende potingen verkopen aan Eilert Meinertsz en Derck Claesz."
"In 1598 werd de Oenya-stins alsnog verkocht. (…) De stins werd omschreven als zeeckere oude stins ende huysinge ..., metten plaetze, hoff, boemen ende plantagien staende ende gelegen binnen dese stede by Nyehofter kercke, nu by Jan van Soest bewoent mette wtgangen naer 't Pylsteechsdyept daertoe van olts behoert hebbende, met seeckere drye camers naest elx andere ... op 't noerd van 't voorschreven hoff op 't vs. Pylsteechsdyeptswal staende. In 1601 verkocht Taco van Aylva de oude stins aan dr Wilhelm Velsius en zijn vrouw Eene Tiara. De stins werd in dezelfde bewoordingen als in 1598 omschreven; bovendien was nu sprake van losse steen, die blijkbaar op de plaats lag, en van een uitgang ouer Nyehooffster kerckhoff. Op de in het algemeen nauwkeurige kaart van Sems uit 1603 is geen stinsachtig gebouw in de omgeving van de Grote Kerkstraat, de Pijlsteeg en Nijehove te zien. Mogelijk wijst de in 1601 genoemde losse steen erop dat men al bezig was met de afbraak."
"Over de ligging van de Oenya-stins zijn met behulp van gegevens over belendende percelen enkele hypotheses op te stellen. Mogelijk bestaat ook tegenwoordig nog een gedeelte van het muurwerk. Globaal is de ligging door de omschrijvingen al wel duidelijk: ten westen van het Nijehoofster kerkhof, met uitgangen naar het Pijlsteegsdiep en het kerkhof. Dus in het huizenblok van en achter Grote Kerkstraat 61-77, dat op de kaarten van De Robles, Van Deventer en Sems is aangegeven."
"Indien we op zoek naar een stins de omgeving van de panden Grote Kerkstraat 61 tot en met 69 verkennen, valt direct het gebouw achter nr. 65 op. De oostzijde van dit gebouw bestaat
uit in wild verband gemetselde kloostermoppen; in deze muur bevindt zich een met gele steentjes dichtgemetseld zogenaamd "kloosterkozijn". (…) Het is verleidelijk deze middeleeuwse stenen muur als een rest van de stins te zien. Dit temeer omdat achterhuizen meestal jonger zijn dan het voorhuis, en "modale" huizen zoals Grote Kerkstraat 65 in de middeleeuwen
slechts bij uitzondering een stenen achterhuis hadden." (zie verder Noomen). "De conclusie moet dus zijn dat er bij Nijehove sprake was van twee olde stinzen bij Nijehove: de Oenya-stins achter nr. 65 en een olde stins ten oosten van nr. 75, vlakbij de kerk. De eigendomsgeschiedenis van de Oenya-stins zou als volgt kunnen worden samengevat. Dicht bij de kerk van Nijehove lagen twee stinzen: de ene aan de Grote Kerkstraat, direct ten westen van de kerk, de andere - de Oenia-stins - niet aan de Grote Kerkstraat maar op het terrein ten noorden daarvan, tussen het kerkhof en de Pijlsteeg. De stichting van de Nijehoofsterkerk was, gezien de latere pretenties op het patronaatsrecht, waarschijnlijk geschied door de locale hoofdelingen die op de stins woonden, samen met rijke kooplieden in de Kleine Hoogstraat en de "grote" Leeuwarder hoofdelingen Cammingha. Tot 1458 behoorde de stins aan de Wiggama's, die vanaf 1399 worden vermeld; daarna aan hun verwanten Oenya. Begin 16de eeuw vestigde zich een zwager van Oenya in een al dan niet reeds bestaand huis aan de Grote
Kerkstaat, nr. 65, vlak voor de veronderstelde stins. Sinds 1531 tot 1614 hadden het huis aan de Kerkstraat en (het perceel van) deze stins verschillende bewoners en eigenaars. In het jaar 1614-
1615 waren beide percelen in een hand, waarna de eigendomsgeschiedenis weer uitéén liep. Nadat de stins als zelfstandig gebouw in de 17de eeuw, waarschijnlijk rond 1601, was afgebroken, werd een deel van het muurwerk opgenomen in het achter nr. 65 gelegen achterhuis."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {D20A0A8E-D21B-4A2C-B868-6A7EED745936}
SHAPE_Length: 29.94512363434859
SHAPE_Area: 38.001956910758615
Polygon: [...]
id:
517
OBJECTID: 517
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2353
UNI_NAAM: Van Gheel- of Andringahuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 353
STI_NAAM: Van Gheel- of Andringahuis
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 172
SIF_NAAM: Julius van Gheelhuis
PNN_ID: 336
PNN_NAAM: Van Gheel- of Andringahuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op kaart 1832 op basis locatie Stinzen, beschrijving Noomen en informatie SIF.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: In het huis is nu het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum gevestigd (SIF).
JR_NOOMEN: 1545
JR_SIF: 1545
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het Julius van Geel-huis op de hoek van de Grote Kerkstraat werd in 1545 gebouwd. Zoals meer samengestelde huizen uit de 16de eeuw heeft het een tot toren uitgebouwde wenteltrap in de binnenhoek."
SIF: "Het huis werd in 1545 gebouwd."
"Het Julius van Gheelhuis is in 1545 gebouwd door de procureur-generaal Julius van Gheel op fundamenten van een stins.
Het huis wisselde regelmatig van eigenaar. In 1762 werd één van de meest illustere bewoners eigenaar van het huis: het was de ontzettend rijke Eyso de Wendt, direkteur van de handel op China.
Van 1883 tot 1890 woonde de familie Zelle in het huis. Hun dochter, Margaretha Geertruida van Zelle, kreeg bekendheid onder de naam Mata Hari. Haar leven eindigde in 1917 voor een Frans vuurpeleton op beschuldiging van spionage voor Duitsland.
Sinds 1977 is het huis ingericht als Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum.
De L-vormige plattegrond van het laat-middeleeuwse huis is ondanks de vele verbouwingen nog steeds herkenbaar. In de binnenhoek van de lange en korte vleugel staat de traptoren met spiltrap, die bij de restauratie in 1976/'77 naar de nauwkeurige vogelvluchtkaart van Sems zijn achtzijdige naaldspits terugkreeg. De kap is nog voorzien van spanten en één van de zalen op de verdieping bezit nog een gaaf plafond met moerbalken en kinderbinten. Zowel de spanten als het plafond dateren uit de bouwtijd van het huis.
Tijdens de restauratie zijn in het muurwerk ook allerlei oude sporen teruggevonden, die echter nu weer zijn weggewerkt. Door de vele verbouwingen is het huis een boeiend geheel met bouwsporen uit vele eeuwen."
"In het huis is nu het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum gevestigd."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {F6969BEC-5FA6-4CDE-B582-D1E99FA8D2C7}
SHAPE_Length: 104.44104823467435
SHAPE_Area: 503.9600000265613
Polygon: [...]
id:
518
OBJECTID: 518
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2344
UNI_NAAM: Keimpema stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 344
STI_NAAM: Keimpema stins
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 176
SIF_NAAM: Keimpema Stins
PNN_ID: 317
PNN_NAAM: Kempema stins
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Volgens de kadastrale atlas van Leeuwarden was het huis in 1832 eigendom van Anna Maria Mecima te Harlingen (SIF). Contour ingetekend op basis kaart 1832.
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huis wordt particulier bewoond (SIF).
JR_NOOMEN: <1400
JR_SIF: <1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Uit de 14de eeuw dateert het pastoorshuis van de kerk van Nijehove. Het is een eenvoudig huis boven een bovengrondse overwelfde kelder, die vanuit het huis niet toegankelijk was. De verhoogd liggende ingang van het woonvertrek zal oorspronkelijk via een ladder of een trap toegankelijk zijn geweest.
Terecht benadrukte Jager dat dit stenen huis niet als echte stins kan gelden. Hij veronderstelde evenwel ten onrechte dat de naam Kempema- of Keimpema-huis door Eekhoff werd geintroduceerd en dat het in eerdere bronnen niet als stins werd aangeduid. Suffridus Petrus had het in 1593 echter al over "de Kempemastins, een hoekhuis, dat tegenover zich het (Witte) Nonnenconvent heeft en aan de noordzijde het kerkhof van Sinte Marie in Nijehove". In 1487 zou Peter Auckema hier door de Schieringers zijn doodgeslagen; als schooljongen werden Suffridus nog de bloedvlekken getoond. In zijn jeugd werd het gebouw namelijk als school gebruikt."
SIF: "Deze stadsstins is in het begin van de 14e eeuw gebouwd."
"De Keimpemastins is het oudste huis van Leeuwarden. Het werd waarschijnlijk gebouwd door een lid uit de familie Keimpema, een adellijk geslacht, dat al in het begin van de 14e eeuw voorkomt in Leeuwarden. De oudst bekende persoon uit deze familie is Worp Keimpema (ca 1485), die waarschijnlijk niet in het huis gewoond heeft, omdat het huis toen al als pastorie in gebruik was. Oorspronkelijk was de stins een van kloostermoppen opgebouwd dwarshuis (nok evenwijdig aan de straat) zonder verdieping en met een overwelfde kelder.
Het huis werd al vroeg in de 15e eeuw de pastorie van de parochiekerk van Nijehove toegewijd aan Maria en werd daarom ook wel Lieve Vrouwe kerk genoemd. In haar beste dagen waren er twee geestelijken aan deze kerk verbonden. In 1580 ging Leeuwarden over op de Hervormde eredienst en werd de Lieve Vrouwkerk ongeschikt bevonden. De preekstoel werd naar de Galileërkerk overgebracht en de kerk en de stins vervulden verschillende functies. In 1758 werd de kerk gesloopt, de Keimpemastins bleef staan.
Begin 16e eeuw werd de hoofdverdieping tot zaal gecreëerd. Uit deze tijd stammen de nu nog aanwezige moer- en kinderbinten. In de kopwanden werden nieuwe stookplaatsen gemaakt.
Na de reformatie kreeg de stins de functie van Latijnse school. Er werden verschillende meer of minder ingrijpende verbouwingen uitgevoerd.
Vrij vroeg werd er in de rechterzijgevel een raam gemaakt. Later werden de ramen in de voorgevel veranderd. De ramen kregen onder andere naar buiten draaiende luiken en een kloosterkozijn. De ingang werd verplaatst naar het midden. Waarschijnlijk omdat het rechter vertrek iets werd vergroot.
Eind 16e eeuw werd er een achtervleugel bijgebouwd. Deze aanbouw bestond uit twee verdiepingen en is door de jaren heen uitgebreid. De toegang werd ook naar de achterzijde verplaatst. Deze kon men via een poortje in de muur langs de Bontepapesteeg bereiken.
In de 18e eeuw kreeg de stins weer verschillende functies. Het werd verbouwd tot predikantswoning. Ook deed het een tijdje als nieuwe pastorie dienst. In deze tijd zijn geen noemenswaardige verbouwingen gedaan. De hoofdverdieping was nog steeds een grote zaal. Hierdoor waren er weinig verbouwingen nodig toen er een armenschool in het gebouw gevestigd werd (1765-1776). In 1776 werd de stins een woonhuis. De grote ramen in de voorgevel werden ook in dit jaar geplaatst. Deze ramen zijn door zogenaamde roeden onderverdeeld.
Volgens de kadastrale atlas van Leeuwarden was het huis in 1832 eigendom van Anna Maria Mecima te Harlingen.
De eerste grote verandering vond pas weer plaats in 1837. De ingang werd weer naar de voorzijde verplaatst. Ook werd er een hoog bordes onder de deur geplaatst. Volgens de gegevens van het kadaster werd de 'huizinge met plaats, bleek, kamer, groote kelder en verder toebehorend' in 1840 verkocht. De nieuwe eigenaar liet in dat zelfde jaar de achtervleugel afsplitsen en verbouwen tot drie woningen. Achter het huis lag in 1842 een pastorietuin.
In 1890 verloor de stins zijn woonfunctie en werd als pakhuis ingericht. De ingang met stoep werd weggebroken en vervangen door een simpelere ingang. Tijdens deze periode raakte het huis ernstig verloederd.
In de jaren 1980/1981 werd het pand gerestaureerd en zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat teruggebracht. De ingang aan de voorzijde en de kelderingang aan de rechterzijde werden gereconstrueerd en de stins kreeg zijn woonfunctie terug.
In de huidige toestand is de Keimpemastins een eenvoudige, onderkelderde zaalstins van één verdieping. Op de plattegrond van Leeuwarden uit omstreeks 1630 zien we echter een dubbel huis van twee verdiepingen boven de kelders. Op een plattegrond van Sems uit 1603 is zelfs een dubbel huis getekend dat boven de kelders uit 3 verdiepingen lijkt te bestaan."
"Het huis wordt particulier bewoond."
(bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {6F79A326-1E72-4D0C-B3EF-44AC5D4AC3FA}
SHAPE_Length: 79.36034076153308
SHAPE_Area: 270.1251000057906
Polygon: [...]
id:
519
OBJECTID: 519
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2348
UNI_NAAM: Oldestins aan de Modder
BUI_ID: 0
STI_ID: 348
STI_NAAM: Oldestins aan de Modder
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 323
PNN_NAAM: oldestins aan de Modder
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen (op kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een andere oude stins bij Nijehove lag (…) ten oosten van Grote Kerkstraat nr. 75, direct ten westen van de Nijehoofsterkerk, dus waarschijnlijk op of bij de westhoek van de steeg de Modder. Hij wordt als belending genoemd: in 1596 kochten Piebe Jaarichz en zijn vrouw een kamer bij Nijehove, staande tegenover de Witte Nonnenkerk, hebbende het Oud Stins ten oosten en de koper ten westen. In 1597 verkocht Piebe Jarichs een camer op Cammingahorn, hebbende 't olde stins ten O. en dr Wilhelmus Velsius ten W."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {951D8FA0-AA71-4A4A-9AD3-2984AA0CA240}
SHAPE_Length: 43.69272110364448
SHAPE_Area: 105.15101499703594
Polygon: [...]
id:
520
OBJECTID: 520
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2352
UNI_NAAM: Thomasmahuis
BUI_ID: 0
STI_ID: 352
STI_NAAM: Thomasmahuis
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 334
PNN_NAAM: Thomasmahuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op kaart 1832, op basis ligging locatie Stinzen en omschrijving Noomen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1501
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familienaam Iantiama komt voor het eerst rond 1458 voor, het toponiem Iantyama fien in 1464. Het Thomasma hws, eigendom van de Janthiama's, wordt voor het eerst in 1501 vermeld."
"Meer over het bezit van land en van een belangrijk huis van de Janthiema's vernemen we in 1501. Dan verkoopt Lisck Jorrerds Jantiama met instemming van haar broer heer Johannes Jorerdsz en van haar neef heer Petrus Bernardi, vicaris in de Oldehoofster kerk, Thomasma hws ende steden op de zuidhoek van de Kleine Hoogstraat en de Speelmanstraat. Het huis was aan een vleeshouwer verhuurd. Uit de huisstede trokken Johan Sybrens (Auckama) en het klooster Mariengaarde een kleine rente. Verder behoorde bij het huis een achterhuis met erf tot aan de Eewal; op de kaart van 1603 is hier inderdaad een lege plaats met een poortje te zien. Bijzonder was dat van dit huis als enige binnen de stad verder werd meegedeeld dat de plicht deel te nemen aan de jurisdictie, de hlest van riuchtferen, erop rustte. Uit dezelfde oorkonde blijkt dat Lisck tevens over grondbezit beschikte in de fenne die haar naam droeg: in Jantiama fen ende ... in dae Ghalga fen.
Het huidige huis vertoont oude elementen die nader onderzoek verdienen. De ligging van het huis met de toegang naar de Ee, de jurisdictie-last, de eigendom van Jantiema's en Auckama's en de relatie met een fenne buiten de stad wijzen er alle op dat dit huis in de oudste stedelijke bebouwing belangrijk was. Van een stins van de Janthiema's is evenwel nooit sprake."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B76BF096-6C70-46A8-A832-C39B8CB5EACE}
SHAPE_Length: 41.318902180114975
SHAPE_Area: 104.5699999788031
Polygon: [...]
id:
521
OBJECTID: 521
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1169
UNI_NAAM: Cammingha in Hoek, Amelandshuis
BUI_ID: 169
BUI_NAAM: CAMMINGHA
STI_ID: 338
STI_NAAM: Cammingha in Hoek, Amelandshuis
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 11
SIF_NAAM: Amelandshuis
PNN_ID: 309
PNN_NAAM: Cammingha in Hoek, Amelandshuis
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Ingetekend op kaart 1832 op basis locatie Stinzen,beschrijving Noomen en SIF. Bevestiging door eigenaars 1832 (thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg, bevestigd door kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1400
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Rond 1678 afgebroken en herbouwd. In de jaren 80 afgebrand (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het (later Amelandshuis genoemde) huis lag in Hoek, op land dat één geheel vormde met het grondbezit van Camminghaburen. De hele wijk Hoek, Voorstreek OZ, werd in de 14de eeuw gesticht door de Cammingha's. Op de zuidhoek van deze nieuwe wijk verrees dit huis, aan de noordzijde de nieuw-gestichte Sint-Catharinakerk. Achter de burgerhuizen die tot ver in de Nieuwe Tijd een erfpacht voor de grond aan de erfgenamen Cammingha betaalden lag een grote ommuurde hof. Door het graven van de stadsgracht in de 15de eeuw werd het huis in Hoek ruimtelijk gescheiden van Camminghaburen. Het bezit in Hoek werd genoemd in 1440, toen Peter Kammengha de huissteden daar (da stethan uppa dyke) aan zijn vrouw Site Lousma naliet, zolang ze zou leven. Daar lag ook het huis van Ubele Kammengha; bovendien inde zijn verwant Garrerd Kammengha uppa Hoecke pachten uit huissteden. Ubele en Garrerd bezegelden het testament mee. De eigendom van het huis te Hoek liep daarna geruime tijd parallel met die van Camminghaburen. In 1499 werd den statta in Lyowerd door Doed Cammingha aan haar zoon Peter Jelmera alias Cammingha nagelaten. Omdat de Jelmera's heer van Ameland waren kwam het Cammingha-huis in Hoek als Amelandshuis bekend te staan. Op zijn beurt liet Peter Cammingha in 1521 myn state in Lyowerd mey dae hoven, tho witten bynnen murre, mey't heem ende dae hovenghe aftert huus aent bolwirck na aan zijn zoon Haye Cammingha. Hayes broer, Wythie van Camminga, testeerde op zijn beurt in 1541."
"Van de opgegraven fundamenten van het Amelandshuis is uitgebreid verslag gedaan door Jager en Meijer."
SIF: "In elk geval stond hier in de 14e eeuw al een stins."
"Aan de Voorstreek te Leeuwarden stond voorheen het Cammingha-huis, later veelal Amelandshuis genoemd omdat de eigenaren ook Vrij- en Erfheer van Ameland waren. Dit grote, vierkante, grijs gepleisterde gebouw trok ondanks die grijzigheid de aandacht door de lange rij wapenschilden op de kroonlijst, drie verdiepingen hoog boven de straat.
Het eerste huis op deze plaats werd in de 14e eeuw, of al eerder, gesticht door de Cammingha’s. Dat gebeurde opeen erg strategische plek, namelijk in de hoek die gevormd werd door de Ee en de Vliet. Dat waren toen nog riviertjes en twee van de drie belangrijkste scheepvaartverbindingen van het toenmalige kleine havenstadje Leeuwarden naar het achterland. Vanaf deze plek kon men bijna alle verkeer en vervoer van en naar de ‘stad’ controleren en beheersen.
Het huis lag in een grote hof die ruwweg begrensd werd door de huidige Voorstreek, het Hoeksterpad, de Bleeklaan, Oostersingel, Piet Hein straat, Vliet en Tuinen. De stadsgracht is later dwars door deze hof heen gegraven."
"Deze Frans Duco liet het oude en door de tand des tijds aangevreten huis afbreken en in 1678 een heel nieuw huis bouwen. Op het nieuwe huis werd in het midden op de gevel een steen ingemetseld met de wapens van Cammingha, Heeringa, Jelmera en Unia. (Deze steen is in 1795 tijdens de periode van ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ weggebroken.)"
"na een flinke verbouwing werd in maart 1906 het Amelandshuis omgedoopt tot ‘Sint Bonifatius Hospitaal’, plaats biedend aan 60 patiënten. In 1913 werden er, ook op kosten van Juliana, 10 ziekenkamers voor klasse-patiënten bijgebouwd. In een van deze kamers is de barones op 11 juni 1914 overleden.
Op 27 en 28 mei 1935 vertrokken de zusters met hun 62 patiënten naar een nieuw gebouw aan de P.J. Troelstraweg om plaats te maken voor de bejaarden die het tot ‘Sint Jozef Pension’ omgedoopte huis in 1937 kwamen bevolken. Ook voor hen werd de ruimte te krap en in december 1979 vertrokken zij naar een nieuw gebouw. Sindsdien stond het huis jarenlang leeg en verlaten.
Hoewel de gemeente Leeuwarden het huis graag had willen kopen voor een redelijk bedrag, werd het verkocht aan een speculant die net iets meer bood. Na enkele keren van hand tot hand gegaan te zijn, werd het eigendom van Beerends Beheer B.V. te Amsterdam. Dit bedrijf was o.a. ook eigenaar van het beruchte kraakpand "De Grote Keijser" in Amsterdam. Wat toen al meteen gevreesd werd gebeurde enige tijd later ook. Terwijl een aannemer nog met sloopwerk bezig was om het pand "te rehabiliteren" brandde het tot de grond toe af. Het zou aangestoken zijn door "baldadige jeugd".
Na het opruimen van het puin heeft de archeologische dienst ter plaatse nog een onderzoek gedaan, waarbij nog de fundamenten van de oude stins tevoorschijn kwamen. Wat verder de resultaten van dit onderzoek zijn geweest is mij niet bekend."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: "Het Heer van Ameland’s huis" door J. Leemburg in ‘Hospitaliteiten’, het personeelsblad van het Sint Bonifatius Hospitaal, januari 1981; "Leeuwarden voor 1435" door Dr. J.R.G. Schuur, 1979; "Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden" door W. Eekhoff, 1846; ‘knipsels’ uit het archief van het Sint Bonifatius Hospitaal; Leeuwarder Courant, o.m. van 31 oktober 1980; Nieuwsblad voor Friesland van 19 november 1904).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {26156E8E-8EFA-452B-8BC1-7CD891827A54}
SHAPE_Length: 204.5959824969645
SHAPE_Area: 1312.9850000425802
Polygon: [...]
id:
522
OBJECTID: 522
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1170
UNI_NAAM: Minnema
BUI_ID: 170
BUI_NAAM: MINNEMA
STI_ID: 345
STI_NAAM: Minnema
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 200
SIF_NAAM: Minnemahuis
PNN_ID: 319
PNN_NAAM: Minnema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour getekend op kaart 1832 op basis locatie Stinzen en beschrijving Noomen en SIF. Bevestigd aan de hand van de eigenaar in 1832 (De Blocq van Haersma)
OPM_BEBOUWING: Van de stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: 1400
JR_SIF: <1200
OPM_JAAR: Gesloopt in 1960 (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Rond 1400 werd aan de Voorstreek het Minnemahuis gebouwd. De ligging was gunstig: enerzijds dichtbij de oude handelsnederzetting rond Hoogstraat-Brol-Kelders, anderzijds op de oostelijke helling van de "Minnematerp", waar ruimte was voor de grote Minnemahof die tot aan de Eewal strekte. De historische gegevens lopen parallel met de bouwkundige datering. Vanaf 1406 worden de Minnema's vermeld."
"Schelte Liauckema liet in 1571 Minnemahuis en -hof en schuur met 18 koegangen op het Vliet en de huissteden te Leeuwarden na aan zijn zoon Sicke. Sicke werd - onder de naam Sixtus - kanunnik van het domkapittel in Osnabrück. In 1605 verkocht hij Minnema huys, met hof, schuren, plaatsen en steedpachten aan zijn zuster Gerland Liauckema en haar man Schelte Aebinga."
"Jager veronderstelt dat de oudste elementen van het in 1960 afgebroken Minnema-huis nog uit het begin van de 15de eeuw dateerden. De muren, die op begane grond 80 tot 95 cm dik waren zullen daartoe behoord hebben. In het begin van de 16de eeuw werd het huis verbouwd. Het kreeg toen de in die tijd gebruikelijke vorm van een herenhuis in de stad: twee vleugels in een L-vorm; een traptoren was hier niet aanwezig."
SIF: "Wanneer de oorspronkelijke stins gebouwd werd is niet bekend, maar mogelijk al in de 12e eeuw."
"Op de hoek van de Voorstreek en de Minnemastraat stond tot 1960 het haast onherkenbaar verbouwde Minnemahuis.
Naast de families Cammingha en Burmania vormden de Minnema’s vrijwel zeker het derde autochtone hoofdelingengeslacht van de stad Leeuwarden, althans binnen de grachten. De Burmania’s beheersten Oldehove (Burmaniahuis) en de Cammingha’s waren eigenaren van Hoek (Amelandshuis) en een groot stuk van het noordelijke deel van Nijehove (Camminghahuis 1 of Aed Levwerd en Julius van Gheelhuis). Het territorium van de Minnema’s grensde aan het stedelijk (handels)centrum op de zuidelijke terp van Nijehove en aan de belangrijkste transportroutes naar het noorden (Ee) en Oosten (Vliet).
In 1406 wordt een Minnema vermeld die recht spreekt en in 1442 is Sipko Minnema schepen van de stad. In 1500 is Frans Minnema olderman; de hoogste baas in de stad."
"op 25 augustus 1615 verkoopt Sicke het Minnemahuis aan Schelte. In de koopbrief wordt vermeld: "Minnemahuys met het hoff, schuiren en plaetsen vnd tegenwoordige huises gerechticheid, als oeck alle zyne stepachten van huisen, soewel de nyeuwe stepachten, die hy in t begin van t iaer 1611 van zyn hoff, plaetzen vnd schuiren had laeten verpachten, bedraegende ongefehrlick 22 goutgl. 8 st. iaerlicks, als oeck zyn olde stepachten, die hy wt die erffenis van zyn zalige olderen ontfangen hadde, soe binnen Leewerden als buiten op het Vliet; alles voor die summa van ellif duisent ses hundert car. gl.". Schelte kocht voor dat bedrag dus niet alleen een vorstelijk huis maar ook een aardig stukje (extra) inkomen uit de 'stepachten'; de jaarlijkse erfpachten voor de bouwkavels rond de Minnemahof en langs het Vliet."
"Zij (dochter Daniël de Blocq van Haersma) verkocht het huis in 1830 aan Leendert Beugelaar, logementhouder in 'Den Wijnberg' aan de Wirdumerdijk. Die liet het huis voor veel geld tot logement ombouwen en inrichten en gaf het de naam 'De Nieuwe Doelen'. Het moet een luxe hotel geweest zijn, want Eekhoff schrijft bijna lyrisch dat het "sedert in eene lang bestaande behoefte voorzag, en velen bezoekers van deze stad gelegenheid schonk, om op eene uitmuntende wijze te worden gehuisvest".
In de jaren 80 van de 19e eeuw werd kap en zoldervloer gesloopt, waarna het pand met een verdieping werd verhoogd en van een nieuwe vlak beëindigde kap werd voorzien. Daarmee rees het huis weer als vanouds ver boven zijn belendingen uit. Nieuwe vensters en een pleisterdecoratie over het volle front gaven de buitenkant een volledig eind 19e eeuws aanzien. Geen wonder dat men het middeleeuwse karakter niet meer onderkende en het in 1960 zonder enig protest kon worden gesloopt."
"Van de stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; "Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden" door W. Eekhoff, 1846; "Adelshuizen in Leeuwarden" door M.W. Meijer, 1980).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {0A5D1159-064E-4CC7-85E2-9D7F6843FA5B}
SHAPE_Length: 154.59718373963568
SHAPE_Area: 725.7499999945983
Polygon: [...]
id:
523
OBJECTID: 523
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2422
UNI_NAAM: Sytthiema
BUI_ID: 0
STI_ID: 422
STI_NAAM: Sytthiema
STI_PLAATS: Poppingawier
PNN_ID: 509
PNN_NAAM: Sytthiema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Op basis van de ligging van de locatie uit Stinzen en de beschrijving uit Noomen is een perceel van de kaart van 1832 als locatie aangemaakt. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1462
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sytthiema wordt hier opgenomen omdat het in de 15de eeuw (waarschijnlijk) adellijke bewoning kende. De naam wordt het eerst genoemd als familienaam Sytgama in 1462 en als toponiem toe Poppinghaweer in Sitthiema gued in 1480. In 1511 is sprake van een boer op Sytthiema, in 1543 van Sytzema guedt.
Volgens de Albada-genealogieën uit de 17de eeuw waren de Sytthiema's een belangrijke hoofdelingenfamilie in Poppingawier. De machtspositie van de Heslinga's alias Albada zou deels op hen teruggaan. Pibe Sytthiema te Poppingawier zou in het begin van de 15de eeuw met een His Albada zijn getrouwd. Zijn zoon Renick zou de stichter van de Onze Lieve Vrouweprebende te Poppingawier, later Albada-leen genoemd, zijn geweest. Via diens zuster Syts, gehuwd met Hette Bottez Heslinga, zou de collatie van dit leen aan de Albada's zijn gekomen; tevens zouden zij zich sindsdien naar Syts' moeder Albada zijn gaan noemen. Eén traditie suggereert zelfs dat ook de stins Albada-of-Douma, de woonstede van een tak van de Heslinga's, van de Sytthiema's afkomstig was.
Sommige elementen uit deze traditie blijken gegrond. Zo is van Hette Bottez inderdaad een echtgenote Syts bekend. Renick Pybaz Sytgama kennen we uit een oorkonde van 1461 over een geschil waarbij ook Hette Bottez betrokken was. In 1480 en 1511 blijken de familie Dekema uit Weidum en de Heslinga's gezamenlijk de voornaamste eigenaars van Sytthiema. Opmerkelijk is dat ook bij Dekema's de traditie leefde dat zij een voormoeder Albada hadden. Alles bijeen lijkt dit erop te wijzen dat Sytthiema inderdaad een in onbruik geraakt adellijk huis was. Vanaf 1511 kennen we Sytthiema slechts als verpachte boerderij. In 1640 was jonker Pybo van Albada, die tevens familieaantekeningen naliet over de relatie tussen Albada's, Sytthiema's en Heslinga's, eigenaar van Sytthiema.
Interessant is de ligging van Sytthiema. Evenals de goederen Albada-of-Douma en Heslinga grensde het direct aan de dorpskom en vormde zo, samen met die goederen en het pastorieland één complex."
PLAATS: Poppingawier
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {89E45837-D3A1-470A-832D-0427D304B4F1}
SHAPE_Length: 161.17319076799495
SHAPE_Area: 1571.4900000363962
Polygon: [...]
id:
524
OBJECTID: 524
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1002
UNI_NAAM: Jelmera, later Cammingha
BUI_ID: 2
BUI_NAAM: CAMMINGHA
STI_ID: 5
STI_NAAM: Jelmera, later Cammingha
STI_PLAATS: Ballum
SIF_ID: 48
SIF_NAAM: Camminghaslot
PNN_ID: 43
PNN_NAAM: Jelmera, later Cammingha
OPM_NAAM: Jelmera State, kasteel Cammingha (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis ligging locatie Stinzen en Buitenplaatsen, en omschrijving Noomen en SIF (perceel kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het kasteel is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1450
JR_SIF: 1400
OPM_JAAR: In 1828 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In het begin van de 15de eeuw verschijnt Ritske op Ameland in de bronnen als hoofdeling op het eiland. In 1450 liet Ritscke Jelmera zijn goederen na aan zijn zonen. Hij was zelf in Ternaard gedoopt. Aan de patroonheilige Sint-Magnus van Hollum, tot welke parochie Ballum nog behoorde, liet hij een geldbedrag na. Bovendien verplichtte hij zijn erfgenamen een kapel gewijd aan Sint-Barbara te stichten en het onderhoud van een priester te bekostigen. Uit deze slotkapel zou de kerk van Ballum groeien. Haye Cammingha liet in zijn testament van 1486 Jelmera staetha up Aemland na aan zijn zoon Peter Cammingha. De huussteeden thoe Ballum kwamen aan diens zuster Syoeck; de "penningshuur", grondpacht in Ballum en Hollum, verdeelde hij onder zijn kinderen. Peter Cammingha liet in 1521 Jelmere staten wp Amland met feer en eer en met "de heerlijkheid zoals die bij de state en bij Ameland horen en daarbij alle landen die ik bij het huis heb gebruikt" na aan zijn zoon Wittie Cammingha. Indien de state op Ameland te lijden zou hebben van "gevaar van de zee en angst vanwege kwade mensen", zou de schade mede voor rekening van Peters andere erfgenamen zijn. Wythie van Camminga testeerde op zijn beurt in 1541. Als hij op Jelmerastate zou sterven wilde hij begraven worden bij zijn moeder Fouwel Camminga in Hollum; als hij in Friesland zou sterven in de St.-Catharinakerk in Leeuwarden, van Camminga geslacht gefundeert. Beide kerken gaf hij ook grond. Die van Hollum een stucke landts gelegen op't noordt van die voirs. kercke aen die kerckemuyre,dat hij van "iemand Mesen geheten" had gekocht. De state met de heerlijkheid zouden op Hayo Camminga, zijn broer, moeten vererven volgens het testament van zijn vader Pieter Camminga. De landerijen zouden altijd bij de state en de heerlijkheid moeten blijven. Op de grote grafsteen van de Cammingha's op het kerkhof van Ballum uit 1552 blijkt dat de Cammingha's naast hun familiewapen voor de heerlijkheid een apart heerlijkheidswapen voerden: de schuine balken. In de zestiende eeuw zou rond de Cammingha's, de heerlijkheid Ameland, de kerk van Hollum, de zogenaamde Willibrord-dobbe bij Nes en de voormalige kloostergoederen op Ameland van het bij Ferwerd gelegen klooster Foswerd een omvangrijke mythevorming plaats hebben. Tot 1680 zou de heerlijkheid in handen van de familie Cammingha blijven. Cammingha- of Jelmera-state werd in 1604 verfraaid met aanbouwen en vele renaissanceornamenten, hoewel aan de achtergevel de middeleeuwse stins nog wel te zien was. Het huis werd in 1828 afgebroken. Over de grafkelder die ooit binnen de Sint-Barbarakerk lag, werd na afbraak van die kerk het lijkenhuisje op het kerkhof op het kerkhof gebouwd. De grote grafsteen is daarin nog aanwezig."
SIF: "Het huis werd aan het begin van de 15e eeuw gebouwd."
'Het dorp Ballum was vroeger de belangrijkste plaats van het eiland Ameland. De stichter van het slot is Ritske van Jelmera, de stamvader van de latere Vrij- en Erfheren van Ameland. De bouw van het kasteel vond aan het begin van de vijftiende eeuw plaats en het werd oorspronkelijk de Jelmera State genoemd. Later stond het gebouw bekend als het kasteel Cammingha.
Aan het begin van de 17e eeuw blijkt het kasteel te zijn vervallen en wordt dan door Sicke van Cammingha en zijn vrouw Catharina van Herema in 1604 vernieuwd. Het kasteel was omringd door uitgestrekte bossen en tuinen en was eeuwenlang het voornaamste sieraad van Ameland. Omdat de twee kloosters die Ameland kende, al verdwenen waren, moesten voor de herbouw van het kasteel de stenen per tjalk over de Waddenzee aangevoerd worden. Dit alleen al kostte een vermogen...
Met de dood van Frans Duco van Cammingha sterft de familie Cammingha uit. Zijn moeder Rixt van Donia blijft nog in het huis wonen tot haar dood in 1681. Het kasteel vererft dan op de familie Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg evenals de aanzienlijke bezittingen van de Cammingha's in Leeuwarden. In 1704 verkopen zij het slot met het eiland Ameland aan Johan Willem Friso van Oranje-Nassau. Zijn afstammelinge Koningin Beatrix voert nog steeds de titel Vrijvrouwe van Ameland.
Na de Franse Revolutie van 1795 werd het bezit geconfiskeerd. Nadat Nederland weer een Koninkrijk geworden was, werd Ameland een grietenij en werd de Overijsselse edelman Walraven Robert baron van Heeckeren de eerste grietman. Tot 1828 woonde hij in het kasteel. In dat jaar werd het onbewoonbaar verklaard, de baron verhuisde naar een ambtswoning in Nes en het slot werd in juli 1828 afgebroken.
Zoals hierboven vermeld werd het slot in 1604 vernieuwd en kreeg het een renaissancekarakter met overdadige versieringselementen (noordelijke maniërisme). De uitstraling is te vergelijken met de Heringa State te Marssum, maar het Amelander Slot was veel groter.
Via bewaard gebleven afbeeldingen van J. Gardenier Visser krijgen we een goed beeld van het slot. De bouwstijl van het kasteel is duidelijk begin 17e eeuws, hoewel het ook voorzien was van bijvoorbeeld rondboogfriezen en -nissen en sierlijk gemetselde schoorstenen in laatgotische stijl uit de 15e eeuw. Het zou eventueel mogelijk kunnen zijn, dat deze laatgotische stijl toch nog is toegepast bij de verbouwing van 1604.
Het L-vormige hoofdgebouw bestond uit twee vleugels gedekt door zadeldaken. De hoofdvleugel bezat tuitgevels, terwijl de andere vleugel een onversierde trapgevel bezat. In de binnenhoek stond een hoge en forse achtzijdige toren. Deze toren was 5 verdiepingen hoog en werd bekroond door een balustrade en een ingesnoerde naaldspits met een flinke ui-vormige verdikking.
De voorgevel was op de benedenverdieping voorzien van kruisvensters en op de verdieping van halve kruisvensters. In het midden van die gevel was de grote en zeer rijk versierde toegangspartij aangebracht. Deze toegangspartij bestond uit een brede rondbogige poort omgeven door zuilen, nissen, een kroonlijst en een wapenplaat.
De andere, kortere vleugel was veel eenvoudiger. Tegen de begane grond waren eenvoudige gebouwen met lezenaarsdaken aangebouwd, mogelijk waren dit de stallen.
Het kasteel beschikte ook over een poortgebouw, dat echter niet over de gracht als verdediging, maar als tweede monumentale toegangspartij diende. Deze poort had een rondbogige poort, geflankeerd door halfzuilen, terwijl de verdieping bij de poortdoorgang twee rondboogvensters. Ook had de poort een fronton, waarop waarschijnlijk wapens (van de Cammingha's) waren aangebracht. Het geheel vormde een gebouwencomplex van kasteelachtige allure, een monument uit de aanvang van de Gouden Eeuw."
"Van het kasteel is niets meer terug te vinden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; kranteartikel: Zó mooi was het slot te Ballum).
PLAATS: Ballum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7D0601FA-78EA-4E91-844B-5DD3198A9B0B}
SHAPE_Length: 856.5456064752979
SHAPE_Area: 41490.33000008676
Polygon: [...]
id:
525
OBJECTID: 525
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1009
UNI_NAAM: Gratinga te Grettingabuur
BUI_ID: 9
BUI_NAAM: GRATINGA
STI_ID: 41
STI_NAAM: Gratinga te Grettingabuur
STI_PLAATS: Almenum
PNN_ID: 25
PNN_NAAM: Gratinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour ingetekend op basis kaart 1832, ligging locaties Buitenplaatsen en Stinsen en beschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1453
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van Gratinga dateert van 1453; in 1511 is sprake van tho Gratnye, in 1540 van Graetnye en Gratinga saet, landen en fenne. Een tak van de familie van Birdingaterp of Biniaterp ontleende haar naam aan dit goed."
"De Gratinga's of Gratingagoed gaven op hun beurt de naam aan de Gratinga- of Grettingabuurt aan de trekvaart naar Franeker. Het land werd in de Nieuwe Tijd deels vergraven ten bate van pan- en tichelwerken."
PLAATS: Almenum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {EAADD340-B2E7-4194-A76B-79BB709AC79C}
SHAPE_Length: 332.2350923296819
SHAPE_Area: 4602.554999880381
Polygon: [...]
id:
526
OBJECTID: 526
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1043
UNI_NAAM: Sjaerda III, Kalahey
BUI_ID: 43
BUI_NAAM: SJAERDEMA
STI_ID: 192
STI_NAAM: Sjaerda III, Kalahey
STI_PLAATS: Franeker
SIF_ID: 259
SIF_NAAM: Sjaerdemaslot
PNN_ID: 171
PNN_NAAM: Sjaerda op Kalahey
OPM_NAAM: Benaming: Sjaerda III, Kalahey (Stinzen), Slot op Kalehay, Sternse Slot (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour op basis beschrijving Noomen en ligging locaties Stinzen en Buitenplaatsen (kaart 1832). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van het slot is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: 1550
JR_SIF: 1446
OPM_JAAR: Ca 1727 gesloopt (SIF)
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het Sjaerdemaslot op Kalahey, waarvan de gracht in de stadsgracht was opgenomen, werd in het midden van de 15de eeuw als derde "stamhuis" (na het huis bij de kerk en Oud-Sjaerdema ten oosten van de stad) gebouwd."
SIF: "Met de bouw van deze Stins werd in 1446 begonnen."
"Naast het Sjaerdahuis, het tegenwoordige Camminghahuis, bezaten de Sjaerdema's nog een tweede Stins in Franeker. Deze tweede heette "het Slot op Kalehay", de kale hoogte, gesticht door Edwert Sjaerdema en haar man Douwe van Aylva tussen 1446 en 1449. Het blijkt in 1498 nog bewoond te zijn door Edwert, maar in hetzelfde jaar werd het afgestaan aan hertog Albrecht van Saksen. Later gaf de Hertog de Stins toch weer terug.
In de zestiende eeuw komt het kasteel door vererving in bezit van Carel van Sternsee. Naar hem werd het stuk land waarop de Stins gestaan vaak Sternse Slotland genoemd, maar tegenwoordig meestal Sjukelán."
"Het Sjaerdemaslot was een waterburcht, die in de belangrijkste gracht van Franeker lag. De burcht domineerde de stad en dit werd nog versterkt toen het westerbolwerk om het Sjaerdemaslot heen aangelegd werd en het kasteel een soort citadel werd.
Er is een spionagerapport bewaard gebleven in opdracht van Karel de Stoute, hertog van Bourgondië en graaf van Holland, opgesteld. Willem Salomonsz. meldt daarin in 1468 dat Franeker een versterkte stad met grachten en houten poorten was en dat er een slot was waar jonge Douwe (Douwe van Aylva) woonde en "die welcke die van den stadt obediëren (= gehoorzamen (KBR)) vor horen here".
Het kasteel bestond uit een breed hoofdgebouw, dat onderkelderd was en twee bouwlagen had. Het werd gedekt door een zadeldak en had trapgevels. Dwars op het hoofdgebouw stonden nog twee zijvleugels in dezelfde stijl als het hoofdgebouw. Al met al moeten we te maken hebben gehad met een groot kasteel, dat veel ruimte bood. Op de noordoostelijke hoek stond een stevige ronde toren, die voorzien was van een weergang met kantelen en een ingesnoerde naaldspits.
Er was nog een tweede toren, zwaarder dan de eerste, die ten westen van het kasteel stond. Deze toren stond rondom in het water en was via een overdekte brug met het hoofdgebouw verbonden.
In 1747 tekende Piter ldserdts zo'n 20 jaar na de sloop het slot. Op deze tekening ontbreekt de spits van de tweede toren al. Wel had hij dezelfde detaillering als de andere toren. Het kasteel was met een smalle lange brug, waarvan een beweegbaar deel als flapbrug kon worden opgehaald, met het omliggende terrein verbonden."
"Van het slot is niets meer terug te vinden."
(bronnen: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6378145F-B892-430A-AC86-6A0495A89D51}
SHAPE_Length: 306.1799055951787
SHAPE_Area: 5968.515000061169
Polygon: [...]
id:
527
OBJECTID: 527
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1227
UNI_NAAM: Haytsma (groot)
BUI_ID: 227
BUI_NAAM: HAITSMA
STI_ID: 498
STI_NAAM: Haytsma (groot)
STI_PLAATS: Makkum
SIF_ID: 125
SIF_NAAM: Haytsma State (Makkum)
PNN_ID: 362
PNN_NAAM: Haytsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour ingetekend op basis ligging Stinzen en beschrijving Noomen en SIF (op basis kaart 1832). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1505
JR_SIF: <1660
OPM_JAAR: Afgebroken in 1732, naastgelegen boerderij pas in de 19e eeuw afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1505 worden Bonne Haeytzema kinderen genoemd als edelen in Wonseradeel. In 1718 en 1724 lagen rond het herenhuis Groot Haytsma nog ruime grachten en lanen."
SIF: "De State bestond in elk geval in 1660 al." "In de state woonde rond 1660 Bonne van Donia. In het begin van de 18e eeuw was de state eigendom van de gravinne Carlson. Nadat de State in vlammen was opgegaan, werd de state in 1732 afgebroken. Een naastgelegen boerderij bleef gespaard en werd pas in de 19e eeuw afgebroken." "Halverwege de vorige eeuw waren de oprijlaan en de grachten nog duidelijk te herkennen."
"Van de State is niets meer terug te vinden". (bron tekst: Sjoerd Halma).
PLAATS: Makkum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {95DAD5F3-92EE-4115-B6EF-5C6DB7E9484C}
SHAPE_Length: 644.2536567852808
SHAPE_Area: 23213.762965095117
Polygon: [...]
id:
528
OBJECTID: 528
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1236
UNI_NAAM: SMINIA
BUI_ID: 236
BUI_NAAM: SMINIA
SIF_ID: 266
SIF_NAAM: Sminia State (Wommels)
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis kaart 1832, erf met 'bosch tot vermaak' van Jr. Idzert van Aebinga. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Een gedeelte van het bos achter de State is bewaard gebleven (SIF).
JR_NOOMEN: >1706
OPM_JAAR: In 1804 is de State vervangen door een nog eenvoudiger huis. De state werd in 1872 afgebroken. Het hierna gebouwde huis is in 1906 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Deze State stond op de terp van Wommels, gemeente Littenseradeel." "De State stamt van kort na 1706." "Op de terp van Wommels werd deze State niet lang na 1706 gebouwd. In die tijd was Idzert van Sminia grietman van Hennaarderadeel geworden. Achter de state lag een bos, omringd door grachten. Een gedeelte hiervan is nog bewaard gebleven. Na het uitsterven van de familie Sminia, vererfde het huis op de familie Eysinga, die van deze familie afstamde. De State werd uiteindelijk in 1872 afgebroken. De zoon van Jkvr. Clara Tjallinga Aedonia van Eysinga, Willem Wiardus Hopperus Buma, werd in 1898 burgemeester van Hennaarderadeel en liet in een deel van de tuin een nieuw landhuis bouwen. Slechts gedurende 8 jaar bleef hij burgemeester, omdat hij het niet vinden kon met z'n gemeente. In 1906 werd het huis afgebroken en exact weer zo opgebouwd in Haarlem, onder de naam Oldehove. Dit huis is in 1969 afgebrand.
Aan de hand van de afbeeldingen en kaartmateriaal valt niet op te maken of de State omgracht was. Het vermoeden bestaat, dat slechts een bomenzoom de State van de openbare weg scheidde. Deze situatie komen we in Friesland nauwelijks tegen.
De State was een vrij eenvoudig gebouw met twee lagere zijvleugels. In het hoofdgebouw bevond zich de toegangspartij, met links en rechts ervan 3 ramen. Het gebouw bestond slechts uit één bouwlaag en had een zadeldak tussen trapgevels. De 2 zijvleugels werden gedekt door schilddaken en diende de linker vleugel vermoedelijk als koetshuis of stal.
In 1804 is de State vervangen door een nog eenvoudiger huis, dat nagenoeg dezelfde opbouw behield. Aan de achterzijde van het nieuwe huis werd een uitgestrekte vleugel toegevoegd. Dit is bekend van een kaart met plattegrond van de State en een fraaie neerslag van het uitgestrekte tuingebied achter de State, die op het gemeentehuis van Littenseradeel in Wommels bewaard wordt."
"Een gedeelte van het bos achter de State is bewaard gebleven. Mij is niet bekend of de terp nog zichtbaar is."
(bronnen: Tekst: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992)
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {89E0CAD0-44CF-4E73-A2CC-1BED5A809862}
SHAPE_Length: 1300.3997470175311
SHAPE_Area: 35114.567000121366
Polygon: [...]
id:
529
OBJECTID: 529
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1245
UNI_NAAM: Heermahuis
BUI_ID: 245
BUI_NAAM: JONGEMA
STI_ID: 491
STI_NAAM: Heermahuis
STI_PLAATS: Bolsward
SIF_ID: 134
SIF_NAAM: Herema State (Bolsward)
PNN_ID: 60
PNN_NAAM: Heermahuis
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis beschrijvingen en kaart 1832. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Nog aanwezig (SIF).
JR_NOOMEN: <1500
JR_SIF: <1500
OPM_JAAR: In 1973 gerestaureerd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het tweede belangrijke adellijke huis binnen Bolsward was Heremahuis; aangrenzend buiten de stad was sprake van de Herema-fenne. Bij de partijstrijd om de heerschappij in Bolsward die in de laatste decennia van de 15de eeuw oplaaide, wordt dit huis in de kronieken van Thabor herhaaldelijk als militair punt genoemd."
SIF: "Het oudste deel van het huis stamt uit de 15e eeuw." "Door de familie Herema is het huis in de 15e en 16e eeuw gebouwd in vier fasen. Het linker deel, waarin zich thans een winkel bevindt, is waarschijnlijk de eerste fase, het rechter deel met onderkelderde zaal de tweede fase, het tussen-stuk de derde fase en de dwarsvleugel aan de achterzijde de laatste fase.Het gebouw werd opgetrokken uit rode en gele steen, waarbij drie lagen z.g. rooswinkels afgewisseld werden door twee lagen gele kloostermoppen. De vensters bestonden uit natuurstenen kruis- en kloosterkozijnen, de boven ramen gevuld met glas in lood, beneden luiken. De inwendige constructie bestond zowel uit enkelvoudige balklagen als uit moer- en kinderbinten voor de belangrijkste vertrekken. Op de verdieping muurstijlen en korbeels met zowel gothische als renaissance sleutelstukken. Op enkele sleutelstukken komt een eikel voor als versiering. In het wapen van Herema komen namelijk twee eikels voor. De dwarsvleugel aan de achterzijde vertoont reeds renaissancistische details, zoals de balk-consoles; de omlijsting van de vensters is een wijziging van 1600. In de loop van de volgende eeuwen is het pand vaak verbouwd. In de 17e eeuw werd de inwendige constructie ernstig aangetast door het verwijderen van de muurstijlen en korbeien.
In de eerste helft van de 19e eeuw werden de trapgevels vervangen door dakschilden, de natuurstenen kozijnen werden vervangen door houten kozijnen met empire-ramen. Het linker gedeelte werd grotendeels vernieuwd.
Sinds 1830 kreeg het de bestemming van boerderij waarbij het rechter gedeelte als koestal en hooivak ingericht werd. In 1973 werd het huis gerestaureerd, waarbij het uitgangspunt was zoveel mogelijk het aspect van het herenhuis te herstellen zonder tot reconstructie over te gaan. Zo zijn de trapgevels op een moderne wijze en met een afwijkende steen teruggebracht. Hierdoor is de massa van het gebouw weer tot zijn recht gekomen. De hoofdvorm van de vensters is hersteld, echter de vormgeving is geheel nieuw.
De achtergevel van de rechter vleugel, welke ten behoeve van de koestal en kooivak gedeeltelijk verdwenen was en in slechte staat verkeerde, is in een nieuwe steen vernieuwd. De voorgevel van deze vleugel werd grotendeels gereconstrueerd met afkomende steen. Aan de achterzijde was oorspronkelijk een grote tuin met boomgaard tot aan het bolwerk van de stad."
(Bron: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
PLAATS: Bolsward
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {53F5D288-101E-4FC2-8577-4398CA139D7A}
SHAPE_Length: 140.29602563253914
SHAPE_Area: 754.9600000111013
Polygon: [...]
id:
530
OBJECTID: 530
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2531
UNI_NAAM: Stins aan de Zandsloot, bij Pampus
BUI_ID: 0
STI_ID: 531
STI_NAAM: Stins aan de Zandsloot, bij Pampus
STI_PLAATS: Hommerts/Heeg
PNN_ID: 253
PNN_NAAM: stins bij Pampus
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Ingetekend op basis beschrijving Noomen en ligging locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de grens van de Hommerts en Heeg, strategisch aan de Zandsloot, de Jeltesloot en de Wymerts,tekent zich in een weiland het fundament van een stins af. Nader onderzoek naar dit gebouw is gewenst."
PLAATS: Hommerts/Heeg
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B3A12723-EB7A-4872-A04D-C693EEA77EEF}
SHAPE_Length: 611.85999436762
SHAPE_Area: 19516.541715193467
Polygon: [...]
id:
531
OBJECTID: 531
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2216
UNI_NAAM: De wier bij de Breelensweg
BUI_ID: 0
STI_ID: 216
STI_NAAM: De wier bij de Breelensweg
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
PNN_ID: 410
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier bij de Breelensweg
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Direct ten westen van de Hooge Bergen (met een hoogte van +11,9 meter NAP) ligt een complex lage weidegrond, de Brelen geheten; het laagste punt is -0,3 meter. De naam Breel is verwant aan toponiemen als Brol, Bri(e)l, Bruil, Breugel en het keltische en middellatijnse brogilum. Er werden weidegronden dichtbij oude nederzettingen, soms omheind en bij een domein behorend, mee aangeduid. In het floreencohier van 1700 worden in deze omgeving genoemd ackeren bouw op Hogebergen en een stuk graslandt de Brylle genaemt. Langs de Brelen loopt de Breelensweg, die de weg over de Hooge Bergen kruist. Ten noorden van deze kruising geven de kaarten van 1718 en 1739 een stinswier aan, gelegen op de hoge zwarte enkeerdgronden met keileem van de bouwlanden van Bakhuizen. Er ligt geen huis bij. Op latere kaarten ontbreekt de wier."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {5ED713E4-A462-45B6-9E62-049375659678}
SHAPE_Length: 186.99681683599727
SHAPE_Area: 1926.084999943301
Polygon: [...]
id:
532
OBJECTID: 532
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2222
UNI_NAAM: Wier bij de Braamberg
BUI_ID: 0
STI_ID: 222
STI_NAAM: Wier bij de Braamberg
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
PNN_ID: 409
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier bij de Braamberg
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Zie beschrijving Noomen: "Op het kadaster van 1832 valt de ligging nog waar te nemen door een uitzonderlijk klein perceeltje." Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de westelijke helling van de Braamberg toont de atlas van 1718 twee wieren: een ten noorden en een ten zuiden van de Mirnserdijk. De noordelijke wier (kad. Balk F 297 bij een huis 298) wordt ook op de Vegilinkaart (1739) aangegeven. Op het kadaster van 1832 valt de ligging nog waar te nemen door een uitzonderlijk klein perceeltje. In 1718 lag een huis ten zuidoosten van dit perceeltje, in 1832 een huis ten noordoosten (F 298). De wier ten zuiden van de Mirnserdijk lag niet vlak naast een huis. De wier ontbreekt in 1739 en nadien."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {54664B52-4384-4867-9F39-8322FD5506A0}
SHAPE_Length: 100.80093276916912
SHAPE_Area: 704.4549999742583
Polygon: [...]
id:
533
OBJECTID: 533
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2037
UNI_NAAM: Ekinga te Bayum, Stinspolle
BUI_ID: 0
STI_ID: 37
STI_NAAM: Ekinga te Bayum, Stinspolle
STI_PLAATS: Winsum
PNN_ID: 654
PNN_NAAM: Ekinga met Stinspolle
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De locatie ligt nabij Boerderijplaats 1, en zou hier met behulp van de kaart van 1832 aan verbonden kunnen worden (locatie Stins 37 is dan weergegeven als boomgaard).
Nieuwe contour aangemaakt op basis Noomen en locatie Stinzen (kaart 1832).
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Afgebroken in 1686, sindsdien een boerderij.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De stins Ekinga, in het Winsumer deel van Bayum, werd in 1686 afgebroken. Op het stinsterrein staat sindsdien een boerderij; een aangrenzend perceel heet nog de Stinspôlle. Tegenover het stinsterrein, ten zuiden van de Alde Baijumerdyk, werd in 2000 in de wal van een nieuw gegraven sloot een stinsfundering aangetroffen. De oudste, indirecte, vermelding van het goed waarop de stins Ekinga stond, is uit 1511.
De pachter Heyn Eekinga ontleende er toen zijn toenaam aan. Verschillende archeologische en historische gegevens duiden erop dat in Bayum al vroeg een stins stond en sprake was van adellijke bewoning. Onzeker is echter of deze 12de en 14de-eeuwse gegevens alle betrekking hebben op (een voorloper van) het latere Ekinga."
"De oudste aanwijzing voor een adellijke machtspositie in Bayum zijn de resten van een stins die in april 2000 bij het graven van een sloot op een perceel ten zuiden van de Alde Baijumerdyk werden gevonden. Het muurwerk zelf was weggebroken; bewaard was slechts een fundering van keien en tufsteen. Baksteen werd niet aangetroffen. Ter weerzijden van de stins tekende zich een gedempte gracht af. Over het geheel lag een dikke laag verstoorde aarde. Vanwege het voorkomen van tufsteen is het goed mogelijk dat deze stins nog in de 12de eeuw tot stand kwam. Het perceel waarin de vindplaats ligt maakte blijkens de floreencohieren geen deel uit van een van de sates van Bayum. Het verloop van de grens tussen het onder Baarderadeel en Winsum vallende deel van Bayum en het onder Hennaarderadeel en de parochie Bayum horende deel, zoals we die kennen door de kaart van Schotanus uit 1718, toont dat dit perceel, evenals het nabije Ekinga." "In 1543 ontvingen de pastorie en de vicarie van Winsum resp. uuyt Sasker Heringe guedt, Ekinga in Bayum, drie horntiens gulden jaerlicx oft sex portiones en drie hornties guldens uuyt olde Aeckema saete, daer nu toecompt Sasker Heringa. Of Sasker de stins op Ekinga heeft laten bouwen, of dat er reeds een aanwezig was is onbekend." "Op 12 juli 1686 werd de stins voor afbraak ter verkoop aangeboden: seeckere old-adelyke stins, met de grond en plaetse waerop het selve staet, sampt gracht daerom gelegen, staende dicht aen de dorpe en kercke tot Bayem doch behoorende onder den klockslach van Winzum. De afbraak had snel plaats. Nog in hetzelfde jaar werd een seeckre camp landts daar het stins op gestaan heeft, met de grachten daarom lopende doorverkocht. In 1718 restten de singels van het stinsterrein en - tussen dit terrein en de weg - een stinswier. Ter plaatse van deze wier staan tegenwoordig enkele huizen, die nog steeds de Stinspôlle worden genoemd. (…) Ekinga lag op de dorpsterp van Bayum, die ligt op de uiterste zuidpunt van de uit kalkrijke poldervaaggronden/zware zavel bestaande kwelderwal Beetgum-Menaldum-Dronrijp. Tot 1870 liep de doorgaande weg naar Dronrijp tussen Ekinga en het perceel waarop recent de stinsfundamenten zijn aangetroffen door."
PLAATS: Winsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4ABCF532-A4C6-4C9E-84A5-3554E2BC1095}
SHAPE_Length: 189.99271719861412
SHAPE_Area: 2476.7764600971423
Polygon: [...]
id:
534
OBJECTID: 534
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2086
UNI_NAAM: Juwsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 86
STI_NAAM: Juwsma
STI_PLAATS: Rinsumageest
SIF_ID: 174
SIF_NAAM: Juwsma Stins (Rinsumageest)
PNN_ID: 522
PNN_NAAM: Juwsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: "Deze State stond ten zuidoosten van de kerk van Rinsumageest, gemeente Dantumadeel.
Een andere bron zegt ten westen van de kerk" (SIF). De locatie uit Stinzen is ten westen van de kerk geplaatst. Nieuwe contour aangemaakt op basis beschrijving Noomen en SIF en ligging locatie Stinzen (op kaart 1832).
Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Er is niets van deze stins terug te vinden. Op deze plaats bevinden zich nu woningen (SIF).
JR_NOOMEN: <1451
JR_SIF: <1450
OPM_JAAR: De state is in 1484 afgebroken, even later ook de poort en de stins (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Juwsma is tot in de 14de eeuw terug te volgen. De familienaam Jwisma komt in 1421 voor het eerst voor; het goed als Jwsma hus en Juwsma fenne sinds 1451. In 1472 werd ook een stinswier (weer) genoemd. Uit de voornamen binnen de families Juwsma en Tjaerda, de ligging van de huizen en de erbij behorende landerijen, en de overeenkomst van de wapens blijkt dat Tjaerda en Juwsma waarschijnlijk beide op een oorspronkelijk ongedeeld adellijk eigendomscomplex werden gesticht. Aan het einde van de 15de eeuw ging Juwsma weer in Tjaerda op."
"Ondertussen was de stad Groningen bezig haar hegemonie in Oostergo te vestigen. Daarom trachtte de stad belangrijke, strategisch gelegen, stinzen te verwerven, die als steunpunten konden dienen. In 1477 verkocht Gatze Jusma in dat kader Ywesma huus dat sie nu ter tyt selven bewonen mytten heerde ende den hofsteden mytten grafft ende alle de huusingen de bynnen ende buten den grafft staen ende tot den vorscreven huuse behoren mytter vysscherie ende mytter zwanenvlucht."
"(…) in 1484 door de Leeuwarders te laten innemen. Wilcke werd gevangen naar Leeuwarden gevoerd en het huis met de mueren en dat sael werd afgebroken; alleen dat stinse met die poorte lieten ze staan. Een bezetting op de stins moest Wilckes stiefvader en bondgenoot Sids Botnia alias Tjaerda in de gaten houden. Geërgerd door te brutaal optreden van de Leeuwarders lukte het Sids de stins van Juwsmahuis in te nemen toen de bezetting op een dag merendeels afwezig was; hij brak ook deze rest af, zodat heel Juwsmahuis nu verdwenen was. Na de sloop door de eigenaar van Tjaerda is ook de eigendom van het Juwsma-land aan de bewoners van Tjaerda-huis gekomen. In 1540 en 1543 blijkt dat Juussma state eigendom is van de Tjaerda's; ook het door de bewoners van Juwsma gestichte kapelaanschap te Rinsumageest werd aan Tjaerda verbonden.
Uit de geciteerde teksten blijkt dat Juwsmahuis een belangrijk verdedigbaar huis was. Binnen het grondbezit van Tjaerda-huis werd Juwsma later nog aangewezen als "verdwenen huis" ten westen van Tjaerda. Eekhoff noemde het (naar een latere eigenaar) in 1850 Juckema."
SIF: "In de eerste helft van de 15e eeuw woonde hier Bauke Juwsma. Bauke had drie zoons, Garolt, Wopke en Gaycke. Van deze drie zoons was het Wopke die rond het midden van die eeuw op de stins woonde.
In de vetes van die tijd had Wopke het vaak en bloedig aan de stok met zijn buurman Worp Tjaarda. Die laatste was de nabijheid van de toen machtige Juwsma’s een doorn in het oog. Tjaerde wilde dan ook graag het bezit van de Juwsma’s hebben, maar de stins was veel te sterk om te belegeren en in te nemen. Daarom zocht hij naar een andere mogelijkheid. In 1465 had hij Lieuwe Jellinga uit de Dokkumer hoek en zijn volk gerekruteerd. Die legden zich in hinderlaag bij de stins en toen Wopke Juwsma op zeker moment de stins uit kwam, werd hem door de bende van Jellinga de weg terug afgesneden. Wopke probeerde te vluchten maar werd afgeslacht. Het jaar daarna, in 1466, werd Wopke’s zoon Popke vermoord door de knechten van Worp Tjaarda.
Bij gebrek aan een nog levende broer vererfde de state op een zuster van Popke, Wyts Juwsma. Deze was getrouwd met Juw Harinxma thoe Sneek. Misschien om te voorkomen dat Juwsma State in handen van de Tjaerda’s zou vallen, maar waarschijnlijker om het goed zelf in handen te krijgen, werd het huis bezet door haar oom Garolt. Wyts en Juw hadden uitgestrekte bezittingen in en rond Sneek en vonden het waarschijnlijk niet zinvol om in die roerige tijden een state zo ver van hun woonplaats te hebben en daar tegen hoge kosten een voldoende aantal vechtersbazen te legeren om de Tjaerda’s af te weren. Zij verkochten de state daarom aan haar andere oom Gaycke. Die verkocht de sterkte in 1484 aan zijn vriend Wilco Ringia, die door de Leeuwarders van zijn state te Stiens was verdreven.
De Leeuwarders lieten Ringia echter ook in Rinsumageest niet met rust. Omdat de state veel te sterk was om te veroveren kochten ze de poortwachters om, die de poort voor hen openden. Alles werd verwoest behalve de toren en de poort. In dat overblijfsel legerden zich de Leeuwarders, die zich daarna in de omgeving bezondigden aan plundering en afpersing. Buurman Syds van Bottinga, een schoonzoon van Worp van Tjaerda, had daar al gauw genoeg van en bond vanuit Tjaerda State de strijd tegen hen aan. Met succes. De Leeuwarders moesten uiteindelijk capituleren en nu werden ook poort en toren met de grond gelijk gemaakt. Daarmee is de Juwsmastins voorgoed verdwenen.
Op de plaats waar de stins gestaan heeft, zijn verschillende vondsten gedaan door de bewoners van de hier gebouwde patrimonium woningen. Tijdens het bouwrijp maken van de grond is door een werknemer uit Akkerwoude een muntvondst gedaan, die waarschijnlijk aan de familie Juwsma toebehoord heeft."
"Er is niets van deze stins terug te vinden. Op deze plaats bevinden zich nu woningen."
(bron: Jan Leemburg; Aantekeningen in archief J. Leemburg; Archief van Henk Talma; Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992; "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (ca. 1957)).
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4F206F98-4644-44D0-A3D2-328CB3CE662C}
SHAPE_Length: 623.2812309063909
SHAPE_Area: 20837.493499814755
Polygon: [...]
id:
535
OBJECTID: 535
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2113
UNI_NAAM: De wier bij Oudterp in Ee
BUI_ID: 0
STI_ID: 113
STI_NAAM: De wier bij Oudterp in Ee
STI_PLAATS: Ee
PNN_ID: 138
PNN_NAAM: wier op de Wierfenne bij Oudterp
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een stinswier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaarten van Schotanus (1718) en Eekhoff wordt in de hoek van de Kolkweg bij Oudterp een stinswier aangegeven; bij Schotanus ook nog de aanduiding Wier. Hij valt niet onder een floreennummer, zodat verder terugzoeken in de tijd moeilijk is. Wel komt zijdelings als belending de Wierfenne in 1700 voor. Vanwege de grote omvang van de beide Obbema-goederen in 1511 is het goed mogelijk dat de wier op Obbema-land lag."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {F737DDC8-C383-413D-816B-4AA8A53311A6}
SHAPE_Length: 720.7579415090412
SHAPE_Area: 31740.070000180156
Polygon: [...]
id:
536
OBJECTID: 536
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2193
UNI_NAAM: wier aan de Doyumervaart
BUI_ID: 0
STI_ID: 193
STI_NAAM: wier aan de Doyumervaart
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 172
PNN_NAAM: wier aan de Doyumervaart
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour op basis beschrijving Noomen en locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1433
OPM_ALGEMEEN: Zie ook Stins 182: Heslinga op de Aestere Terpe.
Noomen: Heslinga op de "Aestere terpe" te Doyum (Franeker FC46)
"In Doyum lagen in de vroege 15de eeuw drie rechtvoerende saten. Alledrie komen voor opname in aanmerking: in het land van Heslinga lag in 1718 een wier, Hilderda en Fertza lagen in 1433 bij een wier, en een van beide laatste zou in de 16de eeuw alsnog het stamhuis van een adellijke
familie worden.
De rechtvoerende state Heslinga lag in 1433 op de oostelijke terp en zou dus FC46 kunnen zijn, waartoe in 1700 deze terp behoorde. Ten zuiden van de buurschap lag in het land van deze sate in 1718 een wier aan de Doyumervaart. Opmerkelijk is dat de sate in 1718 niet is aangegeven; in 1850 ligt zij niet meer op de terp maar ten zuiden van de buurschap."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4D8CC235-57E4-4FA7-9C55-5CC9C8B719D4}
SHAPE_Length: 750.8780804485048
SHAPE_Area: 32585.49549994745
Polygon: [...]
id:
537
OBJECTID: 537
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2215
UNI_NAAM: De wier aan de Mirnserdijk
BUI_ID: 0
STI_ID: 215
STI_NAAM: De wier aan de Mirnserdijk
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
PNN_ID: 407
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier aan de Mirnserdijk
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour op basis beschrijving Noomen en locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan de Mirnserdijk, tussen het dorp en de Braamberg, tekenen de kaarten van 1718 en 1739 een wier. In de directe omgeving wordt geen huis aangegeven. In 1832 valt de plaats van de wier nog te herkennen aan een klein, veelhoekig perceel. Tussen dit perceel en de weg lag toen een klein huisje. Het wierperceel en dit huisje waren toen eigendom van de hervormde diaconie van Bakhuizen."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B6887938-BDB9-4B97-919B-C2BC2CFCA1C3}
SHAPE_Length: 124.76160887627363
SHAPE_Area: 1054.9149999380484
Polygon: [...]
id:
538
OBJECTID: 538
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2237
UNI_NAAM: Wier op de Dollen
BUI_ID: 0
STI_ID: 237
STI_NAAM: Wier op de Dollen
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 471
PNN_NAAM: wier op de Dollen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Nieuwe contour op basis ligging Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Dollen ten zuiden van Oudemirdum bestaan uit hoge zwarte enkeerdgronden met keileem. Op de Dollen (in 1664 Dolhuysen genoemd) worden in 1718 en 1739 drie wieren aangegeven. De noordelijkste (kad. Balk E 414 bij huis 416) naast een "stemmende stel", de andere twee (kad. Balk E 412 bij huis 411; E 382 bij huis 384) elk naast een huis. In 1850 werden deze wieren niet aangegeven."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {8FC46076-142A-43F1-8484-690EA961D623}
SHAPE_Length: 296.4934497222987
SHAPE_Area: 5309.074999976531
Polygon: [...]
id:
539
OBJECTID: 539
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2243
UNI_NAAM: Wier bij 't Kruispad
BUI_ID: 0
STI_ID: 243
STI_NAAM: Wier bij 't Kruispad
STI_PLAATS: Sondel
PNN_ID: 562
PNN_NAAM: wier bij 't Kruispad
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Nieuwe contour op basis ligging locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Eén wier lag ten zuiden van de Gaast, ten noorden van de afsplitsing van het Krûspaed van de Hereweg. De kadasterkaart van 1828 geeft hier een klein, onbehuisd perceel aan, mogelijk herinnerend aan de plaats van de wier (kad. Balk C 168). Een tweede wier lag ten zuiden van de Hereweg, direct ten westen van de meest westelijke boerderij (Balk D 147); zowel deze boerderij als de wier lagen ten westen van de door Eekhoff aangegeven dorpsgrens tussen Nijemirdum en Sondel. Beide wieren worden in 1850 niet meer aangegeven."
PLAATS: Sondel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {A875C5D9-F8A0-4042-B43B-EFDB3141BE8E}
SHAPE_Length: 321.28757625516835
SHAPE_Area: 5843.224999875762
Polygon: [...]
id:
540
OBJECTID: 540
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2317
UNI_NAAM: De Hege Wier aan de D⌠lle
BUI_ID: 0
STI_ID: 317
STI_NAAM: De Hege Wier aan de D⌠lle
STI_PLAATS: Westergeest
PNN_ID: 635
PNN_NAAM: Hege Wier aan de Dôlle
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een (geslechte) wier. Nieuwe contour op basis beschrijving Noomen en ligging Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1985 werd de Hege Wier aan de Dôlle (zonder toestemming) geslecht, waarschijnlijk de rest van een stinswier. Het heuveltje bestond uit lemige grond met een natte plek (mogelijk een put), en was deels omgeven door donkere banen, mogelijk resten van een omgrachting. De wier was waarschijnlijk eerder al verlaagd; bij de slechting werd geen puin meer aangetroffen.
De Hege Wier lag in de opstrek van de floreennummers FC27 (in 1700 eigenaar Jeen Pytters en gebruiker Jelle Tieerds) en FC154 (Antie Egberts c.s. en Jan Egberts eigenaars). Over de historische achtergrond is verder niets bekend."
PLAATS: Westergeest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {6D01CC3A-FF35-44F1-B551-12AA723337CC}
SHAPE_Length: 219.04921490647098
SHAPE_Area: 2792.9157500440624
Polygon: [...]
id:
541
OBJECTID: 541
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2330
UNI_NAAM: Boulsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 330
STI_NAAM: Boulsma
STI_PLAATS: Hijum
PNN_ID: 236
PNN_NAAM: Boulsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Wel in de buurt van een Boerderijplaats, geen inhoudelijke match.
Nieuwe contour op basis beschrijving Noomen en ligging Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1484
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Boulsma, in 1484 Boulsme guet en in 1502 Bowtsma gwed genoemd, wordt opgenomen vanwege de 15de-eeuwse eigenaars, die er oorspronkelijk waarschijnlijk ook woonden: de familie Boulsma, met adellijke connecties.
De oudst bekende bezitter van Boulsma is Wibren Boulsma. Hij werd in 1444 voor het eerst genoemd, toen hij met andere hoofdelingen vrede sloot met de stad Groningen."
"In 1540 was Boulsma goed, dat toen, evenals in 1484 door een pachter werd bewoond, een van de grootste goederen te Hijum; het werd voor 25 floreen aangeslagen. Naast bouw-, gras- en hooiland werd die steede ende graft genoemd.In 1554, 1559 en 1566 werd Boutsma staten en saete opnieuw genoemd; het was toen waarschijnlijk een gewone boerderij. Op grond van het floreenbedrag en de grootte, vanwege de belending in 1543 (ten noordwesten van het pastorieland) en vanwege de eigenaar kan Boulsma hoogstwaarschijnlijk met floreennummer FC20 worden geïdentificeerd. Deze sate vertoonde op de kaarten van 1718 geen kenmerken van een stins, zoals grachten of stinswier."
PLAATS: Hijum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {FE80F5B1-C116-4A66-9A9B-16490E312806}
SHAPE_Length: 231.96998851730177
SHAPE_Area: 3121.1231199279428
Polygon: [...]
id:
542
OBJECTID: 542
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2333
UNI_NAAM: De Aldwier of wier bij de Goudenboom
BUI_ID: 0
STI_ID: 333
STI_NAAM: De Aldwier of wier bij de Goudenboom
STI_PLAATS: Jelsum
PNN_ID: 267
PNN_NAAM: Aldwier of wier bij de Goudenboom
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Nieuwe contour op basis van beschrijving Noomen en ligging locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Winkler noemde in zijn Onomasticon een perceel de Aldwier, dat Van der Molen in 1933 eveneens kon optekenen. Waarschijnlijk is deze wier te identificeren met de in 1772 en in 1850 in het floreencohier genoemde stuk losland van de Jelsumer armen, gelegen in de Wier en de Goudenboom.
De ligging op een rond perceel in het Oudland gelijkt op die van de wier aan de Jousen te Cornjum."
PLAATS: Jelsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {3121F8CF-DBFF-4C41-AB56-CC73A7C36971}
SHAPE_Length: 705.1292377127025
SHAPE_Area: 33219.60161989588
Polygon: [...]
id:
543
OBJECTID: 543
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2354
UNI_NAAM: Wier achter Wilaard
BUI_ID: 0
STI_ID: 354
STI_NAAM: Wier achter Wilaard
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 338
PNN_NAAM: wier achter Wilaard
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Mogelijk geen stinswier, maar verhoogde voormalige huisplaats (Noomen).
Nieuwe contour op basis ligging locatie Stinzen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaart van Eekhoff van 1850 tenslotte zijn in de Lage Buitenlanden achter Wilaard twee "wieren" aangegeven, respectievelijk in land van FC274 en FC280. Deze localisatie geeft geen verdere aanknopingspunten. Vanwege de aard van het landschap betrof het hier mogelijk geen stinswieren, maar verhoogde voormalige huisplaatsen."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {8380AC43-AF0C-40E1-9F2B-10443E4A8762}
SHAPE_Length: 561.1035836764204
SHAPE_Area: 10785.358639986353
Polygon: [...]
id:
544
OBJECTID: 544
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2396
UNI_NAAM: De Stinsfenne tussen Kemge goed en Engelum
BUI_ID: 0
STI_ID: 396
STI_NAAM: De Stinsfenne tussen Kemge goed en Engelum
STI_PLAATS: Engelum
PNN_ID: 142
PNN_NAAM: Stinsfenne tussen Kemge goed en Engelum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen koppeling met locatie uit Boerderijplaatsen.
Nieuwe locatie op basis beschrijving Noomen en ligging locatie Stinzen. Gebufferd op perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tussen Kemge goed of Kingum (FC18) en de dorpsterp van Engelum wordt in 1543 de Stinsfenne vermeld: oltlandt, 3 pondemaeten olde fennelandt, geheeten den Stins fenne. In het zuiden strekte deze tot aan de Beetgumer vaart, aan de andere zijden lagen joncvrouwe Jell Martne landen. De fenne was kerkegoed van Engelum. Door de belending en omdat het perceel zowel in 1543 en 1700 als in 1832 kerkegoed was, kan het gemakkelijk geïdentificeerd worden: het is het kerkeland FC51 aan de Beetgumervaart, ook in 1700 drie pondematen groot. Het aangrenzende land van jonkvrouw Martena is Kenge of Kemge gued, dat zij in 1517 van haar vader Hessel Martena had geërfd. Waarschijnlijk is de stins verdwenen nadat het land bij de - relatief late - kerkstichting of naderhand aan de kerk geschonken was. Met zijn ligging aan de vaart en dicht tegen de terp aan, was de stins gunstig gelegen."
PLAATS: Engelum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {992E94B1-6384-49AB-88EA-29CCD05B7445}
SHAPE_Length: 408.1058872498812
SHAPE_Area: 8086.728704880998
Polygon: [...]
id:
545
OBJECTID: 545
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2400
UNI_NAAM: Doyema
BUI_ID: 0
STI_ID: 400
STI_NAAM: Doyema
STI_PLAATS: Marssum
PNN_ID: 371
PNN_NAAM: Doyema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Niet in de buurt van een locatie uit "boerderijplaatsen".
Nieuwe contour op basis beschrijving Noomen en ligging locatie Stinzen. Gebufferd op perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1439
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Wpka Doyema te Marssum maakte in 1439 zijn testament. (…) Wpkes vrouw Focke mocht tot haar dood op dat stens blijven wonen, maar erfde dat niet." "Zij liet Aesgheme gued ende Doyemme to Mersum in 1473 in haar testament na aan haar dochters zoon Sasker Heringa. (…) Doyema is later geen stins meer. Toch heeft ook hier een stins gestaan, want Yde maakte een uitzondering voor den steen fan beedae stenzen, die Yde zelf al had verkocht en daarom niet aan Sasker zouden komen. Van een adellijk bewoonde stins op Doyema was rond 1500 waarschijnlijk al geen sprake meer. Aesgema, oftewel Heringastate, was toen het woonhuis van de Heringa's; Doyuma was één van hun pachtboerderijen. In 1640 behoorde het aan jonker Tjallingh van Eysinga, in 1700 aan dr. Henricus Popta op Heringa state."
PLAATS: Marssum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {6A3411FB-B7F1-4E68-863F-4FCBE1602DBD}
SHAPE_Length: 212.53035557262635
SHAPE_Area: 2662.3354700473697
Polygon: [...]
id:
546
OBJECTID: 546
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2416
UNI_NAAM: Curia Sanctae Mariae, later Donia
BUI_ID: 0
STI_ID: 416
STI_NAAM: Curia Sanctae Mariae, later Donia
STI_PLAATS: Bakkeveen
PNN_ID: 41
PNN_NAAM: Curia Sanctae Mariae, 1581 Sirck Donye-huis
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen overlap met Boerderijplaats. Nieuwe contour op basis ligging locatie Stinzen. Gebufferd op perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Te Bakkeveen bezat de abdij Mariengaarde bij Hallum een uithof. In 1580 ruilde de abdij Bakkeveen tegen land dichterbij de abdij met Sierck van Donia. Diens huis wordt in het krijgsgeweld van de 80-jarige oorlog als militair punt genoemd: Gedeputeerde Staten gaven op 6 november 1581 opdracht om de strategische punten klooster Bergum, klooster Smalle Ee, klooster Siegerswoude bij Eernewoude en het huis van Sirck Donye te Bakkeveen af te branden. Dit spoort met de afbeelding op de kaarten van Osinga en Schotanus (1718), waarop een stins-achtig torentje wordt afgebeeld. De kans is groot dat de uithof Curia sanctae Mariae te Bakkeveen een stins had, vergelijkbaar met die te Veenwouden."
PLAATS: Bakkeveen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {40915DB4-6221-4EDF-B5B1-AEE7E481ADA5}
SHAPE_Length: 454.4443673521938
SHAPE_Area: 12325.053164901397
Polygon: [...]
id:
547
OBJECTID: 547
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1248
UNI_NAAM: Dekema of Heringa
BUI_ID: 248
BUI_NAAM: DEKAMA
STI_ID: 6
STI_NAAM: Dekema of Heringa
STI_PLAATS: Baard
BP_ID: 182
SIF_ID: 59
SIF_NAAM: Dekema State (Baard)
PNN_ID: 40
PNN_NAAM: Dekema of Heringa
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1433
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: In 1514 en 1515 werd de stins in brand gestoken, maar daarna herbouwd (SIF).
In 1718 lag naast de boerderij nog een stinswier, die ook op een kaart uit 1661 is afgebeeld. De locatie werd archeologisch onderzocht (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een belangrijke machtspositie was Heringa-stins te Baard. In 1433 woonde hier de grietman van Baarderadeel Sybrant à Bawirt. Hij wordt ook in 1446 vermeld. Zijn zoon Douwe Sybrens bewoonde volgens de Hollandse spion in 1468 het huis. Douwe en zijn zoon Doecke komen herhaaldelijk in oorkonden en kroniekberichten voor; hun familie noemde zich later Aesgema en verzwagerde zich met Dotinga's te Marssum en Buttema's te Morra. Voor 1491 verkocht Douwe Sibrens Heringhae stins thoe Baerd, met stins, weer, poerten, ringhmuura, greften, wallen, wenhus, heem en hoernleger aan Goffe Roorda, die het in 1491 na een geschil met Juw Dekema aan de laatste overdroeg. Sindsdien stond het huis ook als Dekema bekend; in 1529 was er zwaanrecht aan verbonden. In 1718 lag naast de boerderij nog een stinswier, die ook op een kaart uit 1661 is afgebeeld. De locatie werd archeologisch onderzocht."
SIF: "Waarschijnlijk werd het huis (een stins?) in de 14e eeuw gebouwd." "Al in 1303 komen we de naam van Juw Hettes Decama tegen, die dan meevecht in het leger van graaf Jan II." "De gevechten waren in 1498 met de komst van de Hertog van Saksen nog lang niet afgelopen. In 1514 kwamen de Vetkopers en hun Gelderse ‘vrienden’ onder leiding van Paulus van Gravestein bij Baard en staken de Dekema stins in brand. In 1515 deed de "Zwarte Hoop", een bende losgeslagen soldaten van de Hertog van Saksen die geen soldij hadden gekregen, dat nog eens dunnetjes over. In 1523 stierf Juw van Dekema in zijn huis te Franeker in de ouderdom van 74 jaar.
In 1950 vond kerkvoogd Nicolai op een afvoerput achter de kleuterschool van Baard nog twee kinderzerkjes met de namen van Juw Dekema en Hottinga en het jaartal 1480. Twee van de kinderen van Juw zijn dus jong gestorven.
Na de brand van 1515 is de stins/state blijkbaar herbouwd, want in de "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" (1664) staat vermeld: "Hier light de State Dekema/ alwaer geboortigh ende woonachtich gheweest is/ de laetste Potestaet Juw van Dekama"."
(bronnen: Tekst: J. Leemburg; "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664); "Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy; Aantekeningen van J. Leemburg).
PLAATS: Baard
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {76010493-AC87-4210-AE64-396EAA036D20}
SHAPE_Length: 684.1042601958577
SHAPE_Area: 20318.82500004489
Polygon: [...]
id:
548
OBJECTID: 548
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1341
UNI_NAAM: De state Oosterzee
BUI_ID: 341
BUI_NAAM: OOSTERZEE
STI_ID: 319
STI_NAAM: De state Oosterzee
STI_PLAATS: Oosterzee
BP_ID: 3247
PNN_ID: 453
PNN_NAAM: state Oosterzee
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour aangemaakt op basis beschrijving Noomen en locatie Stinzen (perceel 1832). "Eekhoff gaf het in 1853 aan; opmerkelijk is dat rond de huisplaatsen van de sate ten oosten daarvan (FC39) in 1832 en 1853 zich in de percelering nog inmiddels gedempte grachten aftekenden. Vergiste Eekhoff zich bij zijn localisatie?" Boerderijplaats gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: >1540
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1540 werd Kerste Piers aangemaand zich als grietman binnen zijn grietenij te vestigen. Hij zegde dat toe, maar verdedigde zich tegelijk dat hij woonde zoe nae by de gryetenye van Lempster Vyfgae, dat men mit twie schoeten van eenen boege dar inne soude moegen (kunnen) schieten. Hij vestigde zich te Oosterzee, waar hij inderdaad land aankocht en waar later, in de jaren 1582/1587, Kerste Piers sate nog werd genoemd. Kerste Piers had twee dochters, die beiden met een man uit de familie "Sthynhiema-Eesterga" trouwden. In het bezit van hun nakomelingen vallen later ondermeer de goederen van Kerste Piers te Delfstrahuizen en Oosterzee terug te vinden."
"Waarschijnlijk ligt ook de oorsprong van (één van?) de beide in 1622 door Winsemius genoemde huizen van de familie Van Oosterzee in dit bezit van Kerste Piers: Oosterzee heeft het Blauw-huys van den grietman - Christiaen Oosterzee - by hem bebout ende met een gracht ghesterckt, ende is noch een state te Oosterzee van den ouden grietman Iancke Oosterzee, Bernardus Oosterzee ghehorende. Op de bijgaande kaart beeldde Winsemius het huis van Chr. Oostersee als adellijk huis af, niet ver ten oosten van het rechthuis en de Molensloot af."
"Interessant is dat het waarschijnlijk dus nieuw gestichte grietmanshuis in het midden van de 16de eeuw nog "met een gracht gesterkt" werd. De verdere eigendomsgeschiedenis van het huis kon via stem- en floreencohieren nog niet worden getraceerd. Eekhoff gaf het in 1853 aan; opmerkelijk is dat rond de huisplaatsen van de sate ten oosten daarvan (FC39) in 1832 en 1853 zich in de percelering nog inmiddels gedempte grachten aftekenden. Vergiste Eekhoff zich bij zijn localisatie?"
PLAATS: Oosterzee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {7454078E-367A-47D1-8C79-1550F989A22E}
SHAPE_Length: 615.3356671152768
SHAPE_Area: 9917.653504878841
Polygon: [...]
id:
549
OBJECTID: 549
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2358
UNI_NAAM: De wier tussen land van Buygers en Sjoerda
BUI_ID: 0
STI_ID: 358
STI_NAAM: De wier tussen land van Buygers en Sjoerda
STI_PLAATS: Lekkum
PNN_ID: 345
PNN_NAAM: wier tussen land van Buygers en Sjoerdsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten noorden van de weg naar Miedum, in een bocht en tussen deze weg en het watertje de Oude Lits, geeft Eekhoff in het midden van de 19de eeuw een wier aan. De wier ligt op floreenvrij land. Voor het grootste deel wordt hij omringd door land van de hofstede Buygers (FC6), in het oosten door land van Sjoerdsma state (FC18)."
PLAATS: Lekkum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {54F7DB3F-8D6D-4073-B0A3-C9F6AED9B9B5}
SHAPE_Length: 518.7767559436003
SHAPE_Area: 16537.58323003838
Polygon: [...]
id:
550
OBJECTID: 550
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1001
UNI_NAAM: Popma stins, Stins
BUI_ID: 1
BUI_NAAM: POPMA
STI_ID: 435
STI_NAAM: Popma stins, Stins
STI_PLAATS: Oosterend
SIF_ID: 228
SIF_NAAM: Popmastins
PNN_ID: 444
PNN_NAAM: wier De Stins, Popma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour op basis locatie Stinzen en Buitenplaatsen en beschrijving Noomen (kadastraal perceel uit kaart 1832). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_BEBOUWING: De wier waarop dit huis gestaan heeft is nog aanwijsbaar. Deze plek is Archeologisch Monument (SIF).
JR_NOOMEN: <1399
JR_SIF: <1482
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Oosterend ligt de wier De Stins. Hier stond de stins van de familie Popma, die in de 14de en 15de eeuw voorkomen als grietmannen van Wexalia, de oude naam van Terschelling, en als hoofdelingen op Terschelling. Zij waren de rechtsopvolgers en naar wordt aangenomen ook nazaten van Claes Elffs, die in 1322 door de graaf met de jurisdictie was belast; ten opzichte van de heer (na 1399) kunnen de Popma's als schouten worden gezien. Omdat zij in de 15de eeuw voortdurend op het eiland woonden, dit in tegenstelling tot de heer, waren zij de feitelijke "heren".
De positie van de familie Popma, zowel op Terschelling als op het vasteland, moet nog nader onderzocht worden. (kad. Terschelling D2230)."
SIF: "Op Terschelling was de familie Popma het geslacht met een leidinggevende funktie. Dit oude geslacht der Popma's noemde zich Heer van Schellingerland. De Hollanders beschouwden al heel lang het eilang als leen. In 1399 verkocht Albrecht van Beieren het eiland aan Jan van Arkel, maar toen deze in opstand kwam tegen zijn landsheer, werden zijn goederen verbeurd verklaard. Ondertussen was Jacoba van Beieren gravin van Holland geworden en zij verkoopt het eiland in 1417 aan Gerard van Heemskerk. Via vererving komt het later in bezit van Cornelis van Bergen en tenslotte van Jean de Ligne Graaf van Aremberg. De belangrijkste figuur uit de familie Popma, was Folkert Popma. Hij sloot internationale verdragen, o.a. in 1482 met koning Edward van Engeland in 1482. Daarin wordt hij genoemd als heer van der Skylinghe ende Gryndt.
Als Rienck Popma in 1510 sterft, kan Cornelis van Bergen het eiland ook daadwerkelijk in bezit nemen: hij koopt Jarich van Popma, de zoon van Rienck, af. Jarich van Popma verliest al z'n geld en sterft in armoede.
Jean d'Aremberg sneuvelt in 1568 bij Heiligerlee en zijn zoon Charles verkoopt het eiland in 1615 aan de Staten van Holland. De Hollandse heren van Ter-Schelling bewoonden een kasteel te Stryp en de regering was gevestigd te Midsland.
Bij de plaats Oosterend is een kunstmatige hoogte (wier) aanwezig, waarop de stins zou hebben gestaan. Onder het maaiveld op de top van de wier zijn middeleeuwse bakstenen aangetroffen en om de wier heeft duidelijk een gracht gelopen. Ook bij het plaatsje Lies is zo'n wier te vinden. Jammer genoeg komt de Stins niet voor op oud kaartmateriaal en zijn er ook geen afbeeldingen bewaard gebleven, waardoor het onmogelijk is om iets te zeggen over het uiterlijk van de Stins. Bij de Popmastins stond een kapel, de éénpoort, waar nu café-restaurant de Boschplaat staat. Achter die kapel was een begraafplaats en de weg voor die kapel heet ook nu nog de "lijkweg."
Het wapen van de Terschellinger Popma's verschilt van dat van de Friese Popma's, doordat er een Davidster (=poolster) naast de lelie staat."
"De wier waarop dit huis gestaan heeft is nog aanwijsbaar. Deze plek is Archeologisch Monument."
(bron: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992; de heer P. Roos).
PLAATS: Oosterend
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A369D1D2-7B91-4E3B-B32E-252E1AB7B43C}
SHAPE_Length: 203.32293322611443
SHAPE_Area: 2392.5649999302254
Polygon: [...]
id:
551
OBJECTID: 551
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1128
UNI_NAAM: Mellema
BUI_ID: 128
BUI_NAAM: MELLEMA
STI_ID: 134
STI_NAAM: Mellema
STI_PLAATS: Oostrum
BP_ID: 7740
BP_NAAM: Mellema (Sch. en E.)
SIF_ID: 198
SIF_NAAM: Mellema State
PNN_ID: 455
PNN_NAAM: Mellema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderij (SIF).
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: In 1735 afgebroken (poortgebouw later), op de locatie is in 1812 een boerderij gebouwd (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familie Mellema wordt voor het eerst in 1422 genoemd; het goed - in de naam van de eigenaar- bewoner - Mellema in 1511. In het midden van de 15de eeuw ging de familie waarschijnlijk
op in de Remmersma's te Dokkum; de latere Mellema's waren een zijtak van de Remmersma's.
In 1422 werd Syric Mellama, gevolgd door Focko Ropta te Metslawier, Sasbet te Foudgum en andere hoofdelingen uit de omgeving, genoemd onder de Schieringers die met Focke Ukena een verdrag sloten."
"Hun zoon Offcke van Feytsma legateerde in 1612 Mellema state met huys, schuyr, hoff, hornleger, graft ende poorte en 124 pondemaat land aan zijn broer Jelger Feitsma. Daarna kwam Mellema achtereenvolgens aan de families Eelckema, Hania, Van Scheltinga en Heemstra. Aan deze latere bewoners herinneren de Mellemabank (met het wapen Scheltinga) en de grafzeken en rouwborden (Eelckema). Mellema was een enorm groot bedrijf. In 1511 was het bedrijf ruim 166 pondemaat groot; één tiende deel was eigendom van de abt van Dokkum, één tiende van de Jaerla's, de rest van Poppe Mellema. Midden in het Mellema-land geeft Eekhoff een terp aan; dwars door het bedrijf stroomt het Muizerid, een zijstroompje van de Zuider Ee. De tekening van Stellingwerf laat een fraai kasteel zien binnen een gracht. Er zijn een toegangspoort boven de gracht, verschillende vleugels, een classicistische deuromlijsting, trapgevels en een hoge traptoren. Van den Berg veronderstelde dat het geheel rond 1600 gebouwd zal zijn."
SIF: "De State wordt voor het eerst in 1511 genoemd."
In 1511 komen we de naam van de State voor de eerste keer tegen. Als bewoner wordt Popke Mellema genoemd."
"Na hun dood wordt hun zoon Feye eigenaar, maar hij besluit de State in 1735 af te breken, om er de Heemstra State te Oenkerk mee te (her)bouwen. Deze State is echter inmiddels ook al weer afgebroken.
Het poortgebouw, dat bij de State hoorde, is nog een tijd blijven staan, maar is uiteindelijk ook verdwenen. In 1812 werd op het terrein een kop-hals-rompboerderij gebouwd.
Samen met de Holdinga State te Anjum behoorde de State tot de grootste van Oostergo. De Mellema State had een poortgebouw dat over de slotgracht gebouwd was en een zadeldak tussen trapgevels.
Van de State is één afbeelding bewaard gebleven van de hand van Jacob Stellingwerf, waarschijnlijk uit 1722/23, slechts enkele jaren voor de afbraak! Jammer genoeg is op deze tekening niet goed te zien uit hoeveel vleugels de State bestond. We zien achter de poort een lage vleugel met een fraaie poort in klassicistische vormen en een traptop. Achter deze vleugel stond een hoge toren, die vierzijdig was en een uivormige-bekroning had. Dwars op de lage vleugel stond de hoofdvleugel van twee bouwlagen op een hoge kelder en een hoog zadeldak tussen trapgevels. Op het dak bevonden zich forse schoorstenen. Alleen aan de achterzijde stond de State in het water."
"Op de plaats van de State bevindt zich nu een boerderij."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Oostrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6FEDDF17-812A-4D53-BDE0-DC74482103CC}
SHAPE_Length: 669.3992950470077
SHAPE_Area: 19490.570178633676
Polygon: [...]
id:
552
OBJECTID: 552
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1196
UNI_NAAM: JAINGA
BUI_ID: 196
BUI_NAAM: JAINGA
BP_ID: 7182
BP_NAAM: Janga (Sch.)/ het Knisk (E.)
OPM_NAAM: Jainga (Van der Aa)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "JAINGA of Janga, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Oost-Dongeradeel, arr. en 6 1/2 u. N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 1/4 u. O. ten N. van Dockum, gem. en 1/2 u. N. W. van Ee, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D9824819-14AC-4265-B3BA-A02BC21B8169}
SHAPE_Length: 203.83514150740353
SHAPE_Area: 2430.7856040837737
Polygon: [...]
id:
553
OBJECTID: 553
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1278
UNI_NAAM: Gralda goed of Solckama state
BUI_ID: 278
BUI_NAAM: SOLKAMA
STI_ID: 527
STI_NAAM: Gralda goed of Solckama state
STI_PLAATS: Heeg
BP_ID: 2306
BP_NAAM: Solkama (E.)
PNN_ID: 221
PNN_NAAM: Gralda goed
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een belangrijk goed van de Harinxma's in Heeg was Gralda sate. Douwe Harinxma verpachtte het in 1511 aan de boer Lyoeska Jacopsz. Het goed lag op Hagena dick, de weg door Lytshuizen en Osingahuizen, ten noorden van het dorp, en was 57 pondematen groot."
"Uit de ligging bij Osingahuizen ten westen van de Schatting en uit de eigendomsgeschiedenis blijkt dat Gralda de sinds 1664 vermelde adellijke state Solckama was, die op de atlassen van
1664, 1718 en 1850 wordt aangegeven." "Dat deze state ooit een stins was, toont de stinswier die in 1718 ten westen van het erf werd aangegeven. In 1700 en later was Solckema een "gewone" boerderij."
PLAATS: Heeg
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {31E0AB6F-5E47-4E6D-B26C-7C2B5662617F}
SHAPE_Length: 439.61816769138363
SHAPE_Area: 6217.747459872485
Polygon: [...]
id:
554
OBJECTID: 554
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1285
UNI_NAAM: TERHORNE
BUI_ID: 285
BUI_NAAM: TERHORNE
BP_ID: 3413
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "TERHORNE, veeltijds genaamd de Hoek, geh. prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Doniawarstal, arr. en 2 u. Z. Z. O. van Sneek, kant. en 3 u. N. van de Lemmer, 1/4 u. W. van Langweer, waartoe het behoort, digt aan het Koevorder-meer; met 6 h. en 50 inw."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {D5110CB7-6F4B-400C-BA48-C99AA7D8B81C}
SHAPE_Length: 377.5842590120206
SHAPE_Area: 6714.401376678802
Polygon: [...]
id:
555
OBJECTID: 555
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1316
UNI_NAAM: Oenema, Uninga of Herema
BUI_ID: 316
BUI_NAAM: HEBEMA
STI_ID: 456
STI_NAAM: Oenema, Uninga of Herema
STI_PLAATS: Joure
BP_ID: 8333
BP_NAAM: Herama nu Vegelin (Sch.)
SIF_ID: 135
SIF_NAAM: Herema State (Joure)
PNN_ID: 277
PNN_NAAM: Oenema, Uninga of Herema
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het gebouw is in gebruik als gemeentehuis (SIF).
JR_NOOMEN: <1466
JR_SIF: <1581
OPM_JAAR: Op de plaats van het huidige gebouw heeft een stins gestaan, die in 1581 is gesloopt (Noomen, SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De in Akmarijp woonachtige familie Oenema bezat ook in Joure een steunpunt. De plaats was strategisch gelegen, op een kruispunt van de landweg van Staveren naar Drenthe en een belangrijke waterweg. Bovendien lag Joure op de grens van twee ontginningssystemen, dat van Haskerland/ Bornego en dat van Doniawerstal/Wagenbrugge. Het ligt vanwege de centrale ligging voor de hand dat de Jouster Schar, vp de schorren by de Hiouwer, wel als vergaderplaats voor de hele Zevenwouden werd gebruikt: daar werd bijvoorbeeld in 1500 vergaderd, nam men kennis van brieven en mandaten en beraadslaagde men of men zich bij de roepen uit Oostergo en Westergo die zich tegen de Saksische hertog keerden, zou aansluiten. "Omdat later de familie Uninga van Hoytema, volgens de traditie afstammend van Tyepka's kleindochter Tjets Ulckesdr van Oenema, in Joure over een huis beschikte, ligt de veronderstelling voor de hand dat ook Tyepka Oenema in 1466 al belangen - en een huis - te Joure bezat."
"In 1581 gaven de Staten opdracht het steenhuis af te breken, ten eynde het selve nyet byden vyandt geoccupeert werde ende daer van een roofnest maecke; in 1589 werd op deze strategische locatie een schans opgeworpen. Het terrein rond de schans bleef ondertussen wel eigendom van de erfgenamen Unema van Hoytema. (…) Een stins werd in die tijd niet genoemd: alleen de zaate ende landen gelegen op d'Joure met de stepachten ende swaneiacht van de Joure ofte Hasschervyffgae. Rond 1625 lieten Ebel van Grovestins en haar man Bartold Tjaerda van Starkenborgh op de plaats van de oude stins een eenvoudig vierkant huis bouwen, dat ze Herema state noemden. In 1679 werd dit huis, met met ondermeer 200 pondematen land, poort, ringmuur, gracht, singel, zwanejacht, kerkebank, visrechten en het recht van vier stemmen door hun erfgenamen verkocht. Door de nieuwe eigenaars, de familie Vegelin van Claerbergen, werd het huis en het bijbehorende terrein sterk vergroot en verfraaid. Van de vijf stemmen (SC11-15) waarvan in 1698 werd vermeld dat ze behoorden onder de adelyke state Heerema, was in 1640 alleen SC11, wegens Swob Roorda gewesene fenne - één stelle -, van de erfgenamen Starkenborgh; de andere waren toen nog eigendom van leden van de Haskerlandse grietmansfamilie Hylckama."
SIF: "Het oudste gebouw werd in 1581 gesloopt."
"Op de plaats van het huidige gebouw heeft een stins gestaan, die in 1581 is gesloopt. In 1589 is door Willem Lodewijk tegen de dreigende Spanjaarden een schans opgeworpen. Binnen de vorm van deze schans zou Herema State zich in de volgende eeuwen ontwikkelen.
Helaas is van het 16e- en 17e-eeuwse pand door de vele verbouwingen en slopingen weinig bewaard gebleven. Omstreeks 1700 is het oudste gedeelte afgebroken om plaats te maken voor de grote of blauwe zaal, (die zichtbaar is op de tekening van J. Stellingwerf).
In de 18e en 19e eeuw had het geheel nog steeds een zeer monumentaal aspect. Echter vooral in 1908, toen het geheel werd aangepast ten behoeve van een volkssanatorium en in 1924, toen het verbouwd werd tot landhuis, heeft de state veel van zijn oude glans ingeboet. Alleen een zaal uit 1700 is bewaard gebleven, welke in Louis XIV stijl is verbouwd. De vensters bezitten nu empireramen.
Gedurende de 17e en 18e eeuw is het pand in het bezit geweest van de familie Vegelin van Claerbergen.
Ook het park heeft door de eeuwen heen veel veranderingen ondergaan. Om een beeld te geven van het geheel kan de volgende beschrijving in 'de tegenwoordige staat van Friesland' dienen uit 1786: 'Deeze plaats is zeer fraai aangelegd, met schoone wandelwegen en vruchtbomen versierd, en vooral uitmuntende door een fraaien van aarde opgeworpen berg, ter hoogte van ruim veertig voeten, op welken een schoon zomerhuis staat met lood gedekt, van waar men, voor dezen, het gezigt had op verscheidenen verre afgelegen Dorpen en Steden, 't welk nu echter allengs, door het hoog opschietende geboomte, niet weinig wordt belemmerd.'
De berg is nog deels aanwezig. Nu is het pand in gebruik als gemeentehuis van de gemeente Haskerland.
PLAATS: Joure
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {6F5F04DD-4E38-43F2-868F-9A204617BB9D}
SHAPE_Length: 2119.127736456306
SHAPE_Area: 177490.09179452594
Polygon: [...]
id:
556
OBJECTID: 556
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1317
UNI_NAAM: BAERDT
BUI_ID: 317
BUI_NAAM: BAERDT
BP_ID: 8334
BP_NAAM: Baerd nu Vegelin (Sch.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF. Geen aanvullende informatie aangetroffen.
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {385EC4A1-80ED-4631-8A0C-8CF2A2210670}
SHAPE_Length: 994.1611063818281
SHAPE_Area: 61254.10635462691
Polygon: [...]
id:
557
OBJECTID: 557
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1320
UNI_NAAM: OENEMA
BUI_ID: 320
BUI_NAAM: OENEMA
BP_ID: 9187
BP_NAAM: Oenema (Sch.)
SIF_ID: 210
SIF_NAAM: Oenema State (Heerenveen)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: In Oenema State is nu een stadscafé gevestigd (SIF).
JR_SIF: 1640
OPM_JAAR: In 1876 verbouwd tot gemeentehuis (hierbij deels gesloopt).
OPM_ALGEMEEN: SIF: "Oenema state is omstreeks 1640 gebouwd door de Grietman van Schoterland, Amelius van Oenema (1627-1647).
In 1663 werd het pand bewoond door Ernst Willem van Haren en Catharina Jacquesd (Douma van Oenema). Van Haren was grietman van West-Stellingwerf .Uit dit jaar dateert een plafondschildering in de grote zaal, gemaakt door Matthias van Pelckum. Hierop is een spiegelmonogram aangebracht met de letters H + O en E + C.
Er bestaan nog twee prenten die het pand in deze tijd zowel van voorzijde als van achterzijde weergeven. Interessant is de traptoren, bekroond met een ciepel, die boven het gebouw uitsteekt. Vanaf het begin van de 18e eeuw werd het pand bewoond door de familie Sirtema van Grovestins, een edel geslacht uit Engelum, genoemd naar de 'Grouwe stins' aldaar. Of het pand in deze tijd verbouwingen heeft ondergaan is niet bekend, maar het is wel zeer waarschijnlijk, gezien de vele moderniseringen in deze tijd elders.
In 1828 wordt het pand gebruikt als grietenijhuis van Schoterland. Een zeer grote verbouwing vond plaats in 1876, toen het pand werd ingericht als gemeentehuis van Heerenveen. Bij deze verbouwing werd de linker helft van het pand gesloopt. Waarschijnlijk werd op de oude fundering het nieuwe gedeelte gebouwd en op gelijk niveau gebracht. De architectuur van de gevel werd aangepast aan het 17e-eeuwse gedeelte. De topgevel van dit deel werd verwijderd.
De gehele 'nieuwe' gevel werd van een kroonlijst voorzien, bekroond door een dakkapel. De vensters werden van voor toen zeer moderne T-ramen voorzien. Nadat het pand nog tijdelijk in gebruik geweest is als kantongerecht, werd het in 1968 gerestaureerd en ingericht als belastingkantoor.
Bij deze restauratie werden alle vensters voorzien van een z.g. 18e-eeuwse roede verdeling. Het is niet onmogelijk dat een dergelijk type raam in de 18e-eeuw in dit rechter gedeelte aanwezig geweest is. Zeker weten we dat dit type raam nimmer in het linker 19e-eeuwse deel heeft gezeten. En derhalve ook niet in de dakkapel.
Historisch gezien is het dus onjuist een dergelijk raamtype aan te brengen, echter ten behoeve van de architectonische eenheid, welke ook in 1876 werd beoogd, is een dergelijke keuze begrijpelijk. Het handhaven van de T-ramen was echter eerlijker geweest.
In de oudheidkamer bevindt zich nog een 17e eeuws hemelbed, afkomstig uit dit pand."
(bron: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa; Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {2EC28CB2-91DD-4206-8F3D-5263095DB22A}
SHAPE_Length: 439.6412712270034
SHAPE_Area: 9259.727690058835
Polygon: [...]
id:
558
OBJECTID: 558
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2174
UNI_NAAM: Tjallinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 174
STI_NAAM: Tjallinga
STI_PLAATS: Westernijkerk
BP_ID: 3645
BP_NAAM: Tjallinga (Sch. en E.)
PNN_ID: 641
PNN_NAAM: Tjallinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1452
OPM_JAAR: Huis in 1500 in de as gelegd (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1452 wordt Thyard Zthalingha genoemd; zijn zoon was Ydze Zthalingha, grietman van Ferwerderadeel."
"Als dochter van Idts kan Siouck Tzallinga worden gezien. Zij trouwde met de in 1512 onthoofde Gerbrandt Mockema, die in 1511 eigenaar van Tjallinga-state te Westernijkerk was van syn wyffs wegen. In 1500 was het huis al door de Saksische soldaten in de as gelegd. In 1540 was Sjoerd Andla, vanwege zijn vrouw Kinsck van Ropta, eigenaar van Tjallinga. In 1541 bestemden zij Tjallinga-huis met bijbehorende goederen tot een weeshuis. De stichting Tjallinga-weeshuis bestaat tegenwoordig nog.
Dat Tjallinga oorspronkelijk een stins was, blijkt uit de aanwezigheid van een stinswier op het terrein."
PLAATS: Westernijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {9FFD9080-575F-4E44-9815-B2AC10813F79}
SHAPE_Length: 475.35289568211186
SHAPE_Area: 13803.75499971591
Polygon: [...]
id:
559
OBJECTID: 559
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2232
UNI_NAAM: De wier bij de sate Marderhoek
BUI_ID: 0
STI_ID: 232
STI_NAAM: De wier bij de sate Marderhoek
STI_PLAATS: Oudemirdum
BP_ID: 2664
PNN_ID: 467
PNN_NAAM: wier bij de sate Marderhoek
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan Boerderijplaats 2664 vanwege grafische overlap en opmerking Noomen: "Aan de wier herinnerde waarschijnlijk het merkwaardige kleine ronde perceel E 474."
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Naast een ter plaatse van de huidige boerderij "Marderhoek" gelegen huis in 1718 en 1739 eveneens een wier. In 1850 werd de wier niet meer aangegeven. Aan de wier herinnerde waarschijnlijk het merkwaardige kleine ronde perceel E 474. De strategische ligging van Marderhoek bleek in 1514. Toen landden op 22 november op Geesterlant by Merderhoeck Jancko Douwama en Sicke Douwez Galama met Gelderse troepen; dezelfde dag nog namen ze Sloten in."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {90E39281-4F87-481A-861E-05E8C097E7DA}
SHAPE_Length: 289.67302869675024
SHAPE_Area: 3738.260484977253
Polygon: [...]
id:
560
OBJECTID: 560
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2433
UNI_NAAM: De Oud Stins van Aempke Geuckez
BUI_ID: 0
STI_ID: 433
STI_NAAM: De Oud Stins van Aempke Geuckez
STI_PLAATS: Oudega
BP_ID: 6276
BP_NAAM: Oud Stins (Sch.)
PNN_ID: 463
PNN_NAAM: Oud Stins van Aempke Geuckez
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1541
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaart van Schotanus van 1718 wordt in Oudega de Oud Stins aangegeven. Dit was waarschijnlijk geen stins in de zin van een verdedigbaar middeleeuws adelshuis. De geschiedenis van het huis gaat terug tot 1541. Van 1541 tot 1577, dus 36 jaar lang, was Empcke of Aempke Geuckesz grietman van Smallingerland."
"De Oud Stins lag blijkens een vergelijking van de atlassen van Schotanus en Eekhoff op de derde huisplaats ten oosten van de floreenvrije Dijkfenne. Behalve de aanduiding in 1718 zijn er geen aanwijzingen dat hier een stins stond, zoals grachten of een stinswier. In 1714 werd de sate als een simpele boerderij omschreven: de plaats tot Oudega met de huysinge en schuire vandien alsmede de landeryen daaronder behorigh als hoy, bouw en weidland ofte veenen. De naam lijkt te danken te zijn aan het feit dat hier in de 16de eeuw 36 jaar lang een grietman woonde. Blijkbaar heette het daarom in 1718 "oud stins", allicht ter onderscheiding van het nieuwe grietmanshuis Groot Haersma, meer oostelijk in Oudega, dat rond 1665 op het voormalige kloostergoed Cloostersathe (FC31, SC35) werd gesticht."
PLAATS: Oudega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {06BB5DB5-F599-48ED-A0E9-127E1B0D998E}
SHAPE_Length: 329.5673561334024
SHAPE_Area: 6003.620000042319
Polygon: [...]
id:
561
OBJECTID: 561
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2542
UNI_NAAM: Wier
BUI_ID: 0
STI_ID: 542
STI_NAAM: Wier
STI_PLAATS: Oppenhuizen
BP_ID: 2935
PNN_ID: 460
PNN_NAAM: wier
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij sate FC6 geeft Schotanus in 1718 een stinswier aan."
PLAATS: Oppenhuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {092991A2-A81B-4123-BF25-E30282C8E97B}
SHAPE_Length: 416.6541403695508
SHAPE_Area: 5584.175000057369
Polygon: [...]
id:
562
OBJECTID: 562
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2289
UNI_NAAM: Aytta
BUI_ID: 0
STI_ID: 289
STI_NAAM: Aytta
STI_PLAATS: Roordahuizum
BP_ID: 8992
PNN_ID: 531
PNN_NAAM: Aytta
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats op basis grafische overlap.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1484
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van Aytta is praedia Ayttana en Aytama in Roerdahuysum in 1484. Van Aytta in Roordahuizum is geen stins bekend. Het goed is van belang als oudst bekende, en als zodanig ook binnen de familie gewaardeerde, stamhuis van de familie Aytta. Deze gold sinds begin 16de eeuw als adellijk, en was ook in de 15de eeuw reeds verwant met families van hoofdelingen."
PLAATS: Roordahuizum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {462DAA07-5726-42E2-A382-5005D134C49E}
SHAPE_Length: 329.8983128977125
SHAPE_Area: 5809.599999922141
Polygon: [...]
id:
563
OBJECTID: 563
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1004
UNI_NAAM: Ytsma of Scheltema
BUI_ID: 4
BUI_NAAM: SCHELTEMA
STI_ID: 485
STI_NAAM: Ytsma of Scheltema
STI_PLAATS: Wierum
BP_ID: 3975
PNN_ID: 650
PNN_NAAM: Ytsma of Scheltema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De nabijgelegen Boerderijplaats 3975 geeft geen inhoudelijke overlap. Op de kaart van 1832 geen bebouwing meer. Locatie Stinzen gebufferd met 50 meter, gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + boerderijplaats
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Van het uiterlijk van de stins van de Ytsma's is niets bekend. Resten in de vorm van een wier of een gracht zijn niet bewaard. Zelfs over de precieze ligging kunnen tot nu slechts hypothetische uitspraken worden gedaan.
Indirect - door de pachtersnaam - wordt het goed in 1511 vermeld als Yttien; expliciet is in 1543 sprake van Ald Ythieme gued."
"Onder de adellijke staten op de kaart van Winsemius van 1622 komt Ytsma niet meer voor; Schotanus geeft het goed in 1664 nog wel als edele state Scheltema. Van Wierum zijn geen floreencohieren bewaard gebleven. De stemhebbende boerderijen van 1640 en 1698, waaronder Ytsma en Klein Ytsma zijn daarom moeilijk te localiseren. Door vergelijking van de gegevens uit de verschillende goederenregistraties tussen 1511 en 1728 en door uitsluiting van veel andere mogelijkheden is wel een hypothese op te stellen: waarschijnlijk lag Ytsma ten westen van het dorp, hemelsbreed halverwege Poutsma. Langs geheel andere wijze wordt deze hypothese bevestigd: de kaart van Schotanus (1664) geeft de state Scheltema precies op deze plaats. Ook de andere goederen van de Ytsma's, Kaeterhuijsen, Aytzia sate en later ook Lutkekeege sate lagen daar dichtbij."
PLAATS: Wierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {815705EB-8CD1-4B73-A073-CF34763556D4}
SHAPE_Length: 558.3438309426064
SHAPE_Area: 15900.362251965758
Polygon: [...]
id:
564
OBJECTID: 564
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1019
UNI_NAAM: Holdinga
BUI_ID: 19
BUI_NAAM: HOLDINGA
STI_ID: 326
STI_NAAM: Holdinga
STI_PLAATS: Finkum
BP_ID: 4648
BP_NAAM: Holdinga (Sch. en E.)
SIF_ID: 148
SIF_NAAM: Holdinga State (Finkum)
PNN_ID: 151
PNN_NAAM: Holdinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats aangepast op basis ligging locatie Stinzen en omschrijving Noomen (op kaart 1832). Boerderijplaats en locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1511
JR_SIF: <1511
OPM_JAAR: Tussen 1801 en 1832 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Samen met anderen was Wilke Hollingen in 1511 eigenaar van de door hem gebruikte state in Finkum."
"In 1675 werden de twee staten, saten ende landen te Finkum van de Walta's aan de regentenfamilie Van Burum verkocht; de ene Holdinga genaempt met de grote huysinge, de nieuwe huysinge, schuyre, sampt hovinge, bomen, ende plantagie, gracht, zingel. In 1727 kocht jonker Ulbe Aylva van Burmania het goed van de Van Burums. In de jaren tussen 1761 en 1780 werd een deel van de boomgaard verhuurd en bomen en vruchten uit de hof verkocht. De state werd in 1801 verkocht. In 1723 beeldde J. Stellingwerf het slot Holdinga af als een omgracht huis, waartoe een houten brug met hameien toegang gaf. Het eenvoudige huis heeft slechts één bouwlaag; verder heeft het topgevels met twee schoorstenen, en een kleine aanbouw. Haaks hierop staat een huis van één bouwlaag met twee ramen; beide huizen zijn verbonden door een muur, waarin een deur. Het huis werd tussen 1801 en 1832 afgebroken. Op het stinsterrein, op de terp ten westen van het dorp aan de Hoge Hereweg stond in 1832 ook geen boerderij meer."
SIF: "Te Finkum woonden de Holdinga’s, door abt Sibrandus Leo “Holling” genoemd. In 1511 betrof dat “Wiffka Hollingen”."
"In 1723 wordt hier jonkheer Allard van Burum als eigenaar vermeld."
"In 1761 werd het 8 pondemaat grote hof van Holdinga State waar een verscheidenheid aan vruchtbomen stond, te huur aangeboden. Ook in 1764 bood de toenmalige eigenaresse, douairière Van Heemstra het hof weer te huur aan. Op 31 oktober van datzelfde jaar worden er op “Groot-Holdingastate” en groot aantal iepen, essen, abelen, elzen en wilgen verkocht. Op 21 augustus 1771 werd het hof van Holdinga State verkocht.
Of het huis er toen nog stond of dat meteen daarna de slopershamer zijn werk heeft gedaan is mij niet bekend. De “Tegenwoordige Staat” vermeld in ieder geval rond 1785 “...alhier stond weleer de heerlijkheid Holdinga,...”
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; Archief J. Leemburg en J. Kooistra; “Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland”, 1786; ”Ljouwerteradiel” door G. Abma, 1984; “Prekadastrale Atlas fan Fryslân”, J.A. Mol en P.N. Noomen, 2002; “De historie gaat door het eigen dorp”, A. Algra).
PLAATS: Finkum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A0C0EB7E-606B-4884-9FC9-08332B12C52D}
SHAPE_Length: 958.0413141449153
SHAPE_Area: 65873.12924390502
Polygon: [...]
id:
565
OBJECTID: 565
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1234
UNI_NAAM: Hiddema
BUI_ID: 234
BUI_NAAM: HIDDEMA
STI_ID: 506
STI_NAAM: Hiddema
STI_PLAATS: Pingjum
BP_ID: 1747
BP_NAAM: Oud Hiddema (E.)
PNN_ID: 502
PNN_NAAM: Hiddema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De punt uit Stinzen ligt buiten de contour van Boerderijplaatsen. Boerderijplaats en locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1485
OPM_JAAR: Na 1640 was Hiddema steeds een "gewone" boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De eerste vermeldingen van Hiddema te Pingjum komen, evenals die van de gelijknamige familie op Nijland, uit de fantastische geschiedschrijving van de 16de eeuw." "De eerste historisch betrouwbare vermelding van Hiddama huys toe Pingum is van 1485. In dat jaar belegerde Seerp Lyuuez Beyma als bondgenoot van de Schieringer aanvoerder Sicke Syaerda van Franeker het huis van Douue Hiddama. Juw Juwinga van Bolsward, de Galama's en andere Vetkopers ontzetten het huis en versloegen Seerp Lyuuez." "Hiddema huys, hoff, staeten, wier, hoernleger, en Hiddema guedt met 30 pondematen land3277 vererfde uiteindelijk op Tyets Goslicks Hiddema. Zij woonde enige tijd ook te Pingjum, waar zij in 1546 in totaal 131 pondematen land bezat." "Goslick (Andriesz) Hiddama was in 1640 eigenaar van Hiddema. De state werd toen verpacht. In 1579 was Hiddema het enige adellijke huis dat op de kaart van Sibrandus Leo in Pingjum werd opgenomen. In 1622 werd Hiddema nog als adellijke state aangegeven, in 1664 niet meer. In 1543 werden uit Hiddama verschillende renten aan kerkelijke fondsen betaald; uitdrukkelijk wordt in het Beneficiaalboek ook de ligging in de Nes genoemd.Interessant is de vermelding van de wier in de omschrijving van 1538. Na 1640 was Hiddema steeds een "gewone" boerderij."
PLAATS: Pingjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {47DC6202-68F4-483A-8071-2E400FE4BFAA}
SHAPE_Length: 938.5406816956868
SHAPE_Area: 59719.54659432806
Polygon: [...]
id:
566
OBJECTID: 566
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2003
UNI_NAAM: Meynsma
BUI_ID: 0
STI_ID: 3
STI_NAAM: Meynsma
STI_PLAATS: Buitenpost
BP_ID: 5006
PNN_ID: 84
PNN_NAAM: Meynsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie ligt vlakbij Boerderijplaats 5006, maar er is geen inhoudelijke overeenkomst. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De geschiedenis van Meynsma-state valt tot in de 15de eeuw terug te volgen. Friese Meynsma was voor 1511 al overleden. Door latere eigendomsverhoudingen en processen daarover kennen we van haar twee dochters, mogelijk bij verschillende mannen. (…) Ten gevolge van deze huwelijken van Frieses dochters waren in 1511 de erfgenamen Herbranda en Bootsma (-Mellema) in Buitenpost, Augustinusga, Twijzel en Anjum in het gemeenschappelijk bezit van verschillende goederen. In de jaren 1524-1544 procedeerden vervolgens de Bootsma's/Mellema's tegen de Herbranda's, ondermeer over een aandeel in Meynsma staete leggende Buytenpost; het bleek toen dat de betwiste goederen afkomstig waren van wijlen Friese Meynsma, oldemoeder van Eets Gauckema/Bootsma. In 1544 waren de kinderen van Haye Herbranda, een zoon van Botte, eigenaars van de saete, liggende te Buytenpost, Meynsma saeten genoempt. Hayes dochter Ebel trouwde eerst met Gabbe Douwema (Jislum/Garijp) en vervolgens met mr. Hoyte Meynsma. Nog in 1640 en 1728 waren de van hen afstammende Meynsma's (mede-) eigenaars van Meynsma."
PLAATS: Buitenpost
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FF794634-1A98-472B-99D5-BD106213DE67}
SHAPE_Length: 566.7746846437899
SHAPE_Area: 23987.944284800065
Polygon: [...]
id:
567
OBJECTID: 567
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2004
UNI_NAAM: De Zandberg bij Haersma
BUI_ID: 0
STI_ID: 4
STI_NAAM: De Zandberg bij Haersma
STI_PLAATS: Drogeham
BP_ID: 8898
PNN_ID: 113
PNN_NAAM: zandberg bij Haersma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft vermoedelijk geen stinswier, maar een onderdeel van een tuinaanleg (Noomen). De nabijliggende contour uit Boerderijplaatsen heeft geen inhoudelijke link. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Omdat de kaart van Eekhoff van 1844 in Drogeham hier het teken van een wier gebruikt, is deze locatie volledigheidshalve opgenomen. Het betreft een heuvel aan de weg met het bijschrift zandberg, dicht bij een verdwenen huis Haersma. Op de kadasterkaart staat op deze plaats een cirkel van stippen. Waarschijnlijk gaat het hier niet om een oude stinswier, maar om de rest van een voormalige tuinaanleg.
Ter verduidelijking het volgende. De geschiedenis van de locatie valt als volgt samen te vatten. In 1640 was deze sate eigendom van de regent Tarquinius Boelens en de zijnen. Ze verhuurden het land aan Minne Wabes. In 1698 was Valerius van Glinstra uit naam van zijn kinderen eigenaar, en Tryntie Gerbens huurder; in 1700 was de grietman Eelco van Haersma eigenaar. In 1728 was de grietman Arent van Haersma eigenaar, en Nanne Pieters pachter. Arent van Haersma overleed in 1740, zijn vrouw Ansckje Doys in 1765. Van hun zoon dr Johan Lodewijk Doys van Haersma, geboren in 1723, grietenijsecretaris van Achtkarspelen, deelt de Tegenwoordige Staat in 1786 mee: onder dit dorp is voor eenige jaaren door den raadsheer mr. J.L. Dois van Haersma een fraaie buitenplaats gesticht. De zandberg van 1832 en 1844 zal, evenals het grachtenpatroon op de kavel van SC14 (FC20) en de waterkolk op SC13, een overblijfsel van deze buitenplaats zijn."
PLAATS: Drogeham
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4EDA2D2A-B18F-44FB-9CCE-CBF09852FCBC}
SHAPE_Length: 656.8575969948233
SHAPE_Area: 29760.56349823017
Polygon: [...]
id:
568
OBJECTID: 568
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2013
UNI_NAAM: De wier te Britswerd
BUI_ID: 0
STI_ID: 13
STI_NAAM: De wier te Britswerd
STI_PLAATS: Britswerd
BP_ID: 132
PNN_ID: 80
PNN_NAAM: wier te Britswerd
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ligt in de nabijheid van Boerderijplaats 132. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Direct ten zuiden van de kerkterp van Britswerd werd in 1718 en 1850 op de kaarten van Schotanus en Eekhoff een stinswier aangegeven; Schotanus geeft het bijschrift Wier. De sate op welks land de wier lag, was in 1640 eigendom van Sipcke Sibrants cum suis, erfgenamen van Doede Ates."
PLAATS: Britswerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {FE1B2FB3-169E-4D0E-B9DA-E10695AB77A1}
SHAPE_Length: 592.5548638489431
SHAPE_Area: 15588.729352944387
Polygon: [...]
id:
569
OBJECTID: 569
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2022
UNI_NAAM: Hiddinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 22
STI_NAAM: Hiddinga
STI_PLAATS: Mantgum
BP_ID: 73
PNN_ID: 365
PNN_NAAM: Hiddinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: In 1511 reeds een pachtboerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hiddinga was in 1511 eigendom van Tjerck Tjercksz Walta. Het was toen reeds een pachtboerderij. Ernaast lag nog in 1718 een stinswier. Volgens Schotanus (1664) waren er in Mantgum naast Hoxwier zelfs twee staten blyckende uyt de hooghten oft wieren op dewelcke stinsen gestaen hebben."
PLAATS: Mantgum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {794014B7-BD36-4E8D-93B1-83BA2CA15299}
SHAPE_Length: 730.2346256057339
SHAPE_Area: 36362.956626055406
Polygon: [...]
id:
570
OBJECTID: 570
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2034
UNI_NAAM: Greuinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 34
STI_NAAM: Greuinga
STI_PLAATS: Wieuwerd
BP_ID: 137
PNN_ID: 651
PNN_NAAM: Greuinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Stins 34 ligt dichtbij Boerderijplaats 137. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Greuinga, de sate direct ten oosten van de terp van Zwaanwerd, wordt opgenomen vanwege de stinswier die hier in 1718 wordt aangegeven. De sate wordt in 1543 als Greuinga zaete, Greunga saete en Greunga landen genoemd; de kaart van Schotanus van 1718 vermeldt Greudinga wier. In 1640 was jonker Gerrolt van Feytsma eigenaar van het grootste deel van het bedrijf."
PLAATS: Wieuwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {DC50ECEF-EAE0-41DA-AB25-791AF681F7DC}
SHAPE_Length: 683.6602224555871
SHAPE_Area: 34996.72982294035
Polygon: [...]
id:
571
OBJECTID: 571
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2056
UNI_NAAM: Liuwema
BUI_ID: 0
STI_ID: 56
STI_NAAM: Liuwema
STI_PLAATS: Pietersbierum
BP_ID: 1310
PNN_ID: 496
PNN_NAAM: Liuwema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie "Stinzen" ligt juist ten zuiden van locatie 1310 uit "Boerderijplaatsen". Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit goed is uitsluitend opgenomen vanwege de stinswier die er in 1718 naast wordt aangegeven. De oudste vermeldingen zijn Lyue(ma), als toenaam van de pachter in 1511, Lwema landen in 1543 en Liuwema state in 1546. In 1511 en 1546 was Liuwema een pachtgoed van de Liauckema's. In 1558 kreeg Tryn Liauckema het bij boedelscheiding, waarna het buiten de familie raakte. De ligging van de stinswier was mogelijk strategisch: aan de opvaart naar het dorp vanuit de Ried."
PLAATS: Pietersbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C9BFE9A0-A662-4EEF-97BB-2EE9519314DD}
SHAPE_Length: 525.0377585184597
SHAPE_Area: 12336.928730927815
Polygon: [...]
id:
572
OBJECTID: 572
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2067
UNI_NAAM: Ottema
BUI_ID: 0
STI_ID: 67
STI_NAAM: Ottema
STI_PLAATS: Sexbierum
BP_ID: 1036
PNN_ID: 554
PNN_NAAM: Ottema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1386
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding dateerde uit de jaren 1386/1422: het was een Oudfriese oorkonde die handelde "over zekere stins Ottamastins in Sexbierum met de er onder horende landerijen". De stins was deels hoofdelingen-, deels kloostergoed. Ernaast lag een wier."
"Opmerkelijk is dat ook naast Ottema een stinswier lag, dus vlakbij de wieren van Goslinga,Klein Eelsma en Eelsma. In 1546 wordt namelijk vermeld dat de pachter gebruikte een erve lants, Ottema saete genoempt, hebbende in den eersten een stuck saetlandt myt die huyssteedt ende wier, maeckende tsaemen vyff pondematen, wairvan (...) die patroons landen te Sexbierum ten noorden naestlegers zyn. Uit die laatste belending blijkt dat de Ottema-wier een andere was dan de nog bestaande van Goslinga op patroonsland. Inderdaad vertoont de kaart van Schotanus en Halma (1718) naast Ottema een stinswier."
PLAATS: Sexbierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {43C7BA53-B7A9-4234-ACB1-3A455AAC7DA2}
SHAPE_Length: 752.9711714737466
SHAPE_Area: 41294.93064374858
Polygon: [...]
id:
573
OBJECTID: 573
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2075
UNI_NAAM: De stinswier bij Wiersma
BUI_ID: 0
STI_ID: 75
STI_NAAM: De stinswier bij Wiersma
STI_PLAATS: Dantumawoude
BP_ID: 8590
PNN_ID: 96
PNN_NAAM: stinswier bij Wiersma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. In 1832 geen bebouwing zichtbaar. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten westen van de Damwoudster Trekvaart werd in 1718 bij de boerderij die ten noorden van het dorp op dezelfde bewoningsas als Onnema ligt, een stinswier aangegeven. Vanuit het noorden liep de Juckema Opvaart naar deze boerderij toe. Bij de naamsaanneming in 1811 ontleenden de bewoners van deze sate SC15 hun naam Wiersma aan deze wier."
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {823A5DD5-5B76-4AD7-8487-E1590555F12B}
SHAPE_Length: 524.1298155876657
SHAPE_Area: 21042.361278403692
Polygon: [...]
id:
574
OBJECTID: 574
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2103
UNI_NAAM: De wier op Kleine Gaast
BUI_ID: 0
STI_ID: 103
STI_NAAM: De wier op Kleine Gaast
STI_PLAATS: Tjerkgaast
BP_ID: 3085
PNN_ID: 598
PNN_NAAM: wier op Kleine Gaast
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Ligt wel dicht bij Boerderijplaats 3085, maar er zijn geen aanwijzingen voor een verband. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten zuiden van de weg van Sloten door Kleine Gaast naar Tjerkgaast en ten oosten van de Slotervar geeft Schotanus in 1718 een wier aan. Deze lag op de sate die in 1640 door Tjerck
Haejes werd gebruikt en eigendom was van de overste capitein Michiel Potter en zijn medeerfgenamen."
PLAATS: Tjerkgaast
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B3568B14-C641-4920-91F2-5F3B0FF7C750}
SHAPE_Length: 495.78709726496805
SHAPE_Area: 12426.564063677144
Polygon: [...]
id:
575
OBJECTID: 575
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2204
UNI_NAAM: stinswier Tonkum
BUI_ID: 0
STI_ID: 204
STI_NAAM: stinswier Tonkum
STI_PLAATS: Sweins
BP_ID: 1634
PNN_ID: 686
PNN_NAAM: stinswier bij Tonkum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Hoewel de stinswier bij Tonkum wel als locatie voorkomt in "Stinzen" en in het register van Noomen, is in Noomen van de stinswier geen beschrijving opgenomen. De stinswier is gelegen nabij boerderijplaats 1634. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Hoewel de stinswier bij Tonkum wel als locatie voorkomt in "Stinzen" en in het register van Noomen, is in Noomen van de stinswier geen beschrijving opgenomen. De stinswier is gelegen nabij boerderijplaats 1634.
PLAATS: Sweins
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {251B2920-9E7E-484D-8FF1-808ECC3872F8}
SHAPE_Length: 720.5195840024393
SHAPE_Area: 33739.46007163806
Polygon: [...]
id:
576
OBJECTID: 576
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2217
UNI_NAAM: De wier bij de Leye in de Rijsterpolder
BUI_ID: 0
STI_ID: 217
STI_NAAM: De wier bij de Leye in de Rijsterpolder
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
BP_ID: 2534
BP_NAAM: Leye (Sch.)
PNN_ID: 411
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier bij de Leye in de Rijsterpo
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De kaarten van Schotanus (1718) van Hemelumer Oldeferd en Gaasterland lijken van de Leye in de Rijsterpolder twee fasen in de landschapsontwikkeling aan te geven. In 1718 wordt deze omgeving, hoewel landschappelijk meer bij de grietenij Gaasterland aansluitend, als deel van Hemelumer Oldeferd gezien. Op de kaart van Hemelumer Oldeferd wordt op de Leye een boerderij aangegeven, geflankeerd door twee verlaten huisplaatsen (stemmende stellen). Ten zuiden van de westelijke "stelle" is, dicht bij de Leise Laan, de oostelijke oprijlaan van het huis Rijs, een wier aangegeven. Op de kaart van Gaasterland in 1718 ontbreken de stellen en de wier. Ter plekke van de wier ligt nu akkerland, ter plekke van de westelijke stelle een bosperceel. De rechthoekige percelering sluit aan bij die van het landgoed Rijs. Mogelijk zijn de boerderij en de beide stemmende stellen te identificeren met de stemmen SC34 (huijsstede), SC35 (plaets) en SC36 (huijsstede), die als enige onder Hemelum in 1698 behoorden aan de heer Hiob de Wildt, de stichter van het landgoed Rijs. Op latere kaarten komen de wier en de stellen niet meer voor. Wel tekent zich in de percelering de plaats van de beide stellen ter weerzijden van de boerderij Rijsterpolder af. In de 19de eeuw behoort dit deel van de Rijsterpolder niet meer tot Hemelumer Oldeferd, maar tot Gaasterland."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {CEA1F15C-24B7-4FCD-8F76-4A0427371508}
SHAPE_Length: 1567.393025344513
SHAPE_Area: 122772.295923567
Polygon: [...]
id:
577
OBJECTID: 577
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2218
UNI_NAAM: De wier bij het kerkhof van Mirns
BUI_ID: 0
STI_ID: 218
STI_NAAM: De wier bij het kerkhof van Mirns
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
BP_ID: 2985
PNN_ID: 412
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier bij het kerkhof van Mirns
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Locaties Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In Mirns lagen vier stinzen, alle op de hoge zwarte enkeerdgronden langs de zee. Ten westen van het kerkhof van Mirns beelden de atlassen van 1718 en 1739 een wier af. Hij ligt in het land, niet naast een huis. Op de kaarten van het kadaster (1832) en Eekhoff (rond 1850) valt de plaats niet meer te herkennen.
Het terrein waar de stinswier gestaan moet hebben is verkend in het seizoen 2002-2003. Het materiaal is nog niet volledig uitgewerkt. Op het betreffende perceel zijn fragmenten van kloostermoppen en stukken tufsteen gevonden. Voorts zijn er scherven Pingsdorf-aardewerk, kogelpotaardewerk en diverse soorten laatmiddeleeuws steengoed gevonden. Ook zijn op dit terrein mogelijk aanwijzingen voor vroeg middeleeuwse bewoning gevonden. Tenslotte zijn er in Mirns diverse laatmiddeleeuwse muntschatten gevonden."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4DA81008-1959-4C38-A323-9D4BC650A6B9}
SHAPE_Length: 641.6283429793903
SHAPE_Area: 26971.82459639084
Polygon: [...]
id:
578
OBJECTID: 578
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2223
UNI_NAAM: Wier op de Hooge Bergen
BUI_ID: 0
STI_ID: 223
STI_NAAM: Wier op de Hooge Bergen
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
BP_ID: 2987
PNN_ID: 413
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier op de Hooge Bergen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij de boerderij ten oosten van de laan over de Hooge Bergen wordt op de kaarten van 1718 en 1739 een stinswier aangegeven. Vanaf deze stins op een der hoogste punten van Gaasterland moet men een goed uitzicht over de wijde omgeving hebben gehad. De wier zelf lag op lemig fijn zand (humuspodzol, cHn23), ertegenover lag op de helling naar de Brelen een complex hoge zwarte enkeerdgronden. Op latere kaarten ontbreekt de wier. Op het terrein heeft geen archeologische verkenning plaatsgevonden. Wel is het interessant dat een oude luchtfoto de boerderij toont met daaromheen een gracht als een verkleuring in het landschap."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A5EC258B-7909-4F3A-B193-9030115B7AB3}
SHAPE_Length: 976.9246953531047
SHAPE_Area: 67233.20190776708
Polygon: [...]
id:
579
OBJECTID: 579
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2233
UNI_NAAM: De wier bij de Woudakkers
BUI_ID: 0
STI_ID: 233
STI_NAAM: De wier bij de Woudakkers
STI_PLAATS: Oudemirdum
BP_ID: 2659
PNN_ID: 468
PNN_NAAM: wier bij de Woudakkers
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij de meest noordelijke boerderij op de Woudakkers lag in 1718 en 1739 een wier. In 1850 wordt de wier niet meer aangegeven. Het land aan de andere zijde van de weg, die tegenwoordig Bûterkamp heet, bestaat uit hoge zwarte enkeerdgronden met keileem."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0CD5E8D1-4EF1-43F4-968F-674A70C12128}
SHAPE_Length: 550.1122528359189
SHAPE_Area: 22607.402764474715
Polygon: [...]
id:
580
OBJECTID: 580
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2245
UNI_NAAM: De wier in de Hoek
BUI_ID: 0
STI_ID: 245
STI_NAAM: De wier in de Hoek
STI_PLAATS: Wyckel
BP_ID: 2728
PNN_ID: 675
PNN_NAAM: wier in de Hoek
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Ligt vlakbij Boerderijvlak 2728. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oostelijke twee sates van Wyckeler Iwert worden door Eekhoff (1850) De Hoek genoemd. Bij de meest oostelijke van deze sates, ten oosten van de huidige Gaestfjûrwei, geven Schotanus (1718) en Vegilin een wier aan. In 1832 en 1850 wordt deze niet meer aangegeven."
PLAATS: Wyckel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {F5EAD255-C650-452E-883C-B7921ECC4BD1}
SHAPE_Length: 611.6267972276771
SHAPE_Area: 27927.3999658991
Polygon: [...]
id:
581
OBJECTID: 581
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2260
UNI_NAAM: Hegens Edens
BUI_ID: 0
STI_ID: 260
STI_NAAM: Hegens Edens
STI_PLAATS: Edens
BP_ID: 398
PNN_ID: 125
PNN_NAAM: Groot Hegens
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ligt nabij locatie 398 uit "boerderijplaatsen", maar er zijn geen aanwijzingen dat het dezelfde locatie betreft. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1458
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Benedictus (Doenya) woonde op't huis toe Heegens in't dorp toe Edens, aldus Worp van Thabor in zijn inleiding tot de Donia-oorlog vanaf 1458. Samen met zijn broers Donia vocht Benedictus tegen de Schieringers."
PLAATS: Edens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {5AA9B659-E95A-4186-B475-B32276A16F9B}
SHAPE_Length: 891.8177652446989
SHAPE_Area: 55673.23218066076
Polygon: [...]
id:
582
OBJECTID: 582
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2315
UNI_NAAM: Buma op de Triemen en Bunlatiro
BUI_ID: 0
STI_ID: 315
STI_NAAM: Buma op de Triemen en Bunlatiro
STI_PLAATS: Westergeest
BP_ID: 4346
PNN_ID: 633
PNN_NAAM: Buma op de Triemen en Bunlatiro
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Voor de plaatsing van de locatie uit Stinzen zie Noomen, "Buma op de Triemen en Bunlatiro (Westergeest FC47; FC48; SC17, SC18; SC20)". Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1580
OPM_JAAR: In 1782/3 afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Kollumerlandse hoofdelingenfamilie Buma had een steenhuis op Wygeest en verschillende staten onder Westergeest. Tegelijk met andere Westergeester heerschappen, zoals de kinderen Idema en Ouwe Algersma op de Triemen, hield Sye Bouwema zich in 1467 afzijdig van het verbond van Kollumerland met de stad Groningen."
"Op de Triemen zijn van belang de sate van Hotse Buma (1580) en die van Wytske Jans Buma (1653)."
"Waarschijnlijk was Bumasate een van de stemmende sates die nazaten van Bote Luitjens in 1640 bezaten."
"Het huis Bunlatiro of het huys Bommelatyer, zoals hij het noemde, werd in 1723, toen het nog Aylva-bezit was, door J. Stellingwerf getekend. Het was een eenvoudig gebouw met renaissanceversieringen. De ingang met een hoge stoep lag boven een kelder. De kelder en de hoge ingang doen de vraag rijzen of dit deel van het huis nog middeleeuwse resten bevatte. Naast het huis lag een pas aangelegde Franse tuin. Het huis werd in 1748 verkocht en zou in 1782 of 1783 afgebroken zijn. In de late 18de eeuw werd hier het nog aanwezige huis De Knip gebouwd. In de 19de eeuw waren op het terrein nog resten van de tuinaanleg en van vijvers te zien. Ook zijn bij het huis "oude Friese" stenen aangetroffen, volgens Vries mogelijk resten van de oude Buma state."
PLAATS: Westergeest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B132F06E-A7F0-4FDC-AAE4-01ED8E06D5AD}
SHAPE_Length: 541.4975582388379
SHAPE_Area: 22348.9941678127
Polygon: [...]
id:
583
OBJECTID: 583
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2323
UNI_NAAM: Tjessinga
BUI_ID: 0
STI_ID: 323
STI_NAAM: Tjessinga
STI_PLAATS: Britsum
BP_ID: 4956
SIF_ID: 287
SIF_NAAM: Tjessinga State (Britsum)
PNN_ID: 79
PNN_NAAM: Tjessinga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour ingetekend op basis locatie Stinzen en beschrijving Noomen. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1431
JR_SIF: <1431
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1431 wordt Popeka Thiessinga à Britszim vermeld; hij komt ook met de familienaam Doyngha voor. Als Popka Britzim wordt hij in 1437 onder de mederechters van Leeuwarderadeel genoemd."
"Door Roarda werd Tjessinga in 1929 geïdentificeerd met sate FC17; hij veronderstelde dat het goed aan de kerk is geschonken. Waarschijnlijker is het echter dat Tjessinga de op de oostflank van de dorpsterp gelegen sate FC14 was. Deze was in 1700 voor hetzelfde aantal florenen aangeslagen als Tjessinga in 1511 en was in 1640 eigendom van een afstammeling van Goslick Jongema. Vanaf 1511 was de sate steeds een pachtboerderij. In 1664 gaf Schotanus Tjessinga echter nog wel als adellijke state aan."
SIF: "Deze stins wordt al in 1431 vermeld."
"Dr. Abma vermeldt in zijn boek dat de naam al in 1431 wordt vermeld en dat de stins/state op het Britsumer oudland stond. De state zou gestaan hebben aan de Oudlandsdijk ongeveer halverwege tussen de oude Middelzee-dijk en de Dokkumer Ee. Verder schijnt er niets meer van bekend te zijn. Eekhoff vermeldt de naam niet meer in zijn atlas van omstreeks 1850 en ook ca. 150 jaar eerder vermelden Schotanus en Halma deze naam niet."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984; “Nieuwe atlas van de Provincie Friesland” door W. Eekhoff, 1849-1859; “Lytse Schotanus atlas” door Christianus (1655) en Bernardus (1682) Schotanus en François Halma (1718)).
PLAATS: Britsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C21313F3-1762-4304-8522-D7E39B51A341}
SHAPE_Length: 565.2325467376711
SHAPE_Area: 21930.430954729727
Polygon: [...]
id:
584
OBJECTID: 584
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2364
UNI_NAAM: De wier ten oosten van Swichum
BUI_ID: 0
STI_ID: 364
STI_NAAM: De wier ten oosten van Swichum
STI_PLAATS: Swichum
BP_ID: 5585
PNN_ID: 575
PNN_NAAM: wier ten oosten van Swichum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten oosten van Swichum lag in 1718 en 1850 bij het voorhuis van de sate FC24, in 1698 eigendom van de oud-grietman Hector van Glinstra te Bergum, een wier."
PLAATS: Swichum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B42129C8-E475-4C25-AB6E-8CF1B825AFD1}
SHAPE_Length: 560.5503370015865
SHAPE_Area: 15349.615496257918
Polygon: [...]
id:
585
OBJECTID: 585
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2369
UNI_NAAM: De wier op Werpsterburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 369
STI_NAAM: De wier op Werpsterburen
STI_PLAATS: Wirdum
BP_ID: 8725
PNN_ID: 665
PNN_NAAM: wier op Werpsterburen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier (weergegeven op Schotanus). Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hier wordt in 1718 een wier aangegeven. Onderzoek naar de eigendomsgeschiedenis heeft nog niet plaats gehad."
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {7BB05AA9-2BB9-47EC-A88E-FABEE19554E4}
SHAPE_Length: 901.5988973887087
SHAPE_Area: 49065.51405976039
Polygon: [...]
id:
586
OBJECTID: 586
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2393
UNI_NAAM: Obbema te Hatsum
BUI_ID: 0
STI_ID: 393
STI_NAAM: Obbema te Hatsum
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 335
PNN_ID: 121
PNN_NAAM: Obbema te Hatsum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De Stins ligt dichtbij Boerderijplaats 335 en 336. Boerderijplaatsen 336 en 335 gecombineerd met tussenliggend perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_JAAR: Het goed was in de late 15de en de 16de eeuw waarschijnlijk reeds een "gewone" boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Obbema state is opgenomen vanwege de wier die er in 1718 nog naast wordt aangegeven. Het was één van de steunpunten van de Franeker stadshoofdelingenfamilie Siaerdema onder Dronrijp. Mogelijk verwierven ze het goed in de eerste helft van de 15de eeuw van de verwante Dronrijper families Oedsinga of Hobbema." "In 1510 en 1511 moest uit Ubbema gued oftewel het goed tho Hadtzen (Hatsum) naast de pachtsom jaarlijks een vet varken aan de Siaerdema's worden betaald. Edewer Siaerdema liet het in 1510 aan haar dochter Swob, gehuwd met Jarich Hottinga, na. Vanwege hun zwakzinnige kleinzoon Sicke Hottinga werd in 1529 aangifte gedaan van de zwanenjacht van Obbema state. Het goed was in de late 15de en de 16de eeuw waarschijnlijk reeds een "gewone" boerderij; in 1640 werd deze verpacht door Keimpo Hillema."
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {2434A5DA-34B2-4B36-9A1A-8DCF7DF28BBE}
SHAPE_Length: 863.5102612375332
SHAPE_Area: 26572.415000150762
Polygon: [...]
id:
587
OBJECTID: 587
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2467
UNI_NAAM: Hibbema
BUI_ID: 0
STI_ID: 467
STI_NAAM: Hibbema
STI_PLAATS: Hiaure of De Lyse Jouwer
BP_ID: 4177
PNN_ID: 231
PNN_NAAM: Hibbema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats 4177 uitgebreid op basis beschrijving Noomen en ligging locatie Stinzen. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1470
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hibbema is opgenomen vanwege de stinswier die ernaast lag. De oudste omschrijving, uit 1470, luidt Hibbema statha ende landt met heem, terp ende steeden. In 1470 sloten Dowa her Siuckisma (uit Waaxens) en Remren Tadama een overeenkomst, waarbij de eerste Hibbema verkreeg en de tweede Onnama statha te Wanswerd. Op grond van de namen van de zoenlieden en getuigen (ondermeer uit Holwerd, Foudgum en Brantgum) is het waarschijnlijk dat het om Hibbema in Hiaure gaat. In 1511 pachtte Dowa Hebbama het goed van Garck en Rentie Syuxma, rechtsopvolgers van Dowa her Siuckisma, en van vijf andere eigenaars. In 1640 werd Hibbema gebruikt door een eigenerfde boer, Wybe Pieters.
Hibbema ligt ten zuidwesten van de Jouwster dorpsterp. De ligging van het huis en het land suggereert een nauwe band met de kerk. In de Nieuwe Tijd was Hibbema een gewone boerderij. Op het perceel ten noorden van het erf werd in 1718 en 1850 een stinswier aangegeven."
PLAATS: Hiaure of De Lyse Jouwer
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4950EB08-A5F0-4B81-A753-0A82C7C9A960}
SHAPE_Length: 487.37776127978555
SHAPE_Area: 12312.77367098206
Polygon: [...]
id:
588
OBJECTID: 588
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2500
UNI_NAAM: Walta of Sickama state
BUI_ID: 0
STI_ID: 500
STI_NAAM: Walta of Sickama state
STI_PLAATS: Makkum
BP_ID: 1834
PNN_ID: 364
PNN_NAAM: Walta of Sickama state
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
JR_NOOMEN: <1468
OPM_JAAR: Vanaf 1511 was Sickema een gewone boerderij; in 1718 lag er echter nog wel een stinswier naast (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Omdat het in 1468 te Makkum genoemde slotken van de Walta's tot nu toe niet gelocaliseerd kon worden, trok deze stins tot nu toe geen aandacht. Door combinatie van verschillende categorieën gegevens is het mogelijk hem te identificeren met de in 1480 en 1495 genoemde stins en staten te Makkum, de latere Ffeytama off Sickma staeten en Sickama fennen (1543) of Siccama staten (1640). Vanaf 1511 was Sickema een gewone boerderij; in 1718 lag er echter nog wel een stinswier naast."
"Geografische houvast voor de ligging van deze stins te Makkum krijgen we in 1546. Frans Donia, zoon van Peter Donia en Jantsen Sickema, was toen eigenaar van een pachtboerderij te Makkum, wairvan Bonne Haytiema te noorden ende Fetthiema staten ten suyden naestlegers zyn, hiermede in gereeckent die huysstede. Het goed lag dus ten zuiden van Haitsma; het ten zuiden van Frans Donia's goed gelegen Fetthiema werd in 1543 als een deel ervan beschouwd, want uit Ffeytama off Sickma staeten moest toen jaarlijks een rente aan de vicarie worden betaald. Verder grensde pastorieland toen aan Sickama fennen.
In 1640 was Siccama staten eigendom van jonker Taco van Camminga te Arum; hij verpachtte het toen. In 1700 wordt als belending de Melkvaert te zuiden opgegeven. Binnen het grote floreencomplex FC1+FC6 kan het daardoor met FC6/SC3 worden gelijkgesteld, dat inderdaad ten zuiden van Haitsma en ten noorden van de Melkvaart ligt. Direct ten noorden van het huis geeft Schotanus in 1718 de stinswier aan, een herinnering aan het "slotje"."
PLAATS: Makkum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A99A6FB9-DD5D-41B7-B742-127FC58DEC83}
SHAPE_Length: 489.9261184449802
SHAPE_Area: 10434.907575615123
Polygon: [...]
id:
589
OBJECTID: 589
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2501
UNI_NAAM: Adema of Emingha
BUI_ID: 0
STI_ID: 501
STI_NAAM: Adema of Emingha
STI_PLAATS: Parrega
BP_ID: 1875
PNN_ID: 486
PNN_NAAM: Adema of Emingha
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1617
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1617 verkochten Pyer Syoerdts en Sibbel Tyernedr de saate, staate en landen Adema genaempt, groot 20 pm, met de terp, het hiem, het hornleger en het groodthuys, genoemd Emingha stins aan Gabinus Petri, secretaris van Wonseradeel, die zich Eminga gaat noemen. Bij de sate behoort het recht van zwanenjacht en visrecht in de Indijk. Uit vergelijking met het stemcohier van 1640 blijkt dat het een sate op Aemburen (SC17, FC1) betreft. In 1622 wordt op kaart bij Winsemius in Parrega Aeminga als adelshuis aangegeven. De naam Emingha-stins lijkt dus geïnterpreteerd te mogen worden als "stins op Aem(inga)buren".
PLAATS: Parrega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {6A1311BC-7FB4-4BA4-AEBD-60776B46F325}
SHAPE_Length: 622.0590888433804
SHAPE_Area: 27882.642395320727
Polygon: [...]
id:
590
OBJECTID: 590
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1018
UNI_NAAM: Eminga
BUI_ID: 18
BUI_NAAM: EMINGA
STI_ID: 359
STI_NAAM: Eminga
STI_PLAATS: Stiens
BP_ID: 3357
BP_NAAM: Eminga (Sch. en E.)
SIF_ID: 76
SIF_NAAM: Eminga State (Hijum)
PNN_ID: 569
PNN_NAAM: Eminga
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie aangepast op basis ligging locatie Stinzen en omschrijving Noomen: "de stinswier die er naast lag." Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1418
JR_SIF: <1786
OPM_JAAR: Voor 1786 afgebroken (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een interessant huis was Eminga state. Het was al in 1511 een pachtboerderij. Ook in latere tijd bleef het dat. Het was het stamhuis van de familie Eminga, die er haar naam aan ontleende. Behalve het feit dat de Eminga's en hun erfgenamen nog eigenaars waren, herinnerden in de 16de eeuw de stinswier die er naast lag en de kerkelijke verhoudingen rond dit huis nog aan het voormalig belang van Eminga state. Hoewel de state ten noorden van het dorp en de kerk van Finkum lag, behoorde het kerkelijk - en daarom ook wereldlijk - tot Stiens. Het vormde daardoor een exclave van Stiens tussen Finkum en Hijum. Waarschijnlijk hebben de (rechtsvoorgangers van de) Eminga's de stichting van de filiaalkerken Finkum en Hijum niet ondersteund en zijn ze bij de moederkerk van Stiens gebleven. Schotanus veronderstelde dat daarbij sprake van een vete is geweest: de stinsen van Eminga ende Aebinga niet verre van malckanderen - 't eene behorende aen Steens, 't ander onder Hyum - plegen tegen malckanderen in oorlogh te staen. In 1418 werd Syric Emengha fon Stenze genoemd. Hij was rechtsopvolger en erfgenaam van de familie Sjoerdsma van Lekkum. Volgende generaties waren volgens de traditie Syuck Eminga, gehuwd met Frouck Wiarda van Goutum, en hun zoon Menno Eminga, gehuwd met Tiemck Petersdr Cammingha. Hun zoon Rienck Eminga alias Cammingha van Cambuur was in 1511 eigenaar van Eminga. In 1543 wordt land van Emeghe op die Ees - het akkercomplex ten noorden van Finkum - genoemd en grensden Eemegha Groete weyde aan prebendeland van Finkum; en betaalde Eminga jaarlijks een rente aan de sacrista van Stiens."
SIF: "De state is voor 1786 afgebroken, want de "Tegenwoordige Staat van Friesland" meldt: "Ook liggen hier de overblyfzels van het sterke Slot van Eminga, niet ver van Aebinga State. Weleer werden deeze Staten door twee haatdraagende zusters bewoond, welke een geweldigen kryg in deezen hoek veroorzaakten".
Mogelijk is dit de oorzaak geweest van het verdwijnen van Eminga State."
"Van de State is niets meer terug te vinden."
(bron: Tekst: Jan Leemburg; "Tegenwoordige Staat van Friesland", boek 2, 1786; Website Historisch Centrum Leeuwarden: Dorpen in Leeuwarderadeel).
PLAATS: Stiens
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {9F346E34-3DDD-498D-BC91-31A03F2D4D1F}
SHAPE_Length: 476.71743209249246
SHAPE_Area: 13317.813804183967
Polygon: [...]
id:
591
OBJECTID: 591
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1013
UNI_NAAM: FRITTEMA
BUI_ID: 13
BUI_NAAM: FRITTEMA
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen contour ingetekend (geen contour boerderijplaatsen). Zowel Schotanus als Eekhoff geven een state Frittema weer, maar deze zijn op verschillende plekken gelegen (Boerderijplaatsen 1218 en 1219). Percelen 1832 RieC34 en RieC35 gekoppeld, geactualiseerd en gebufferd (50 meter).
BUFFER: Perceel 1832 + buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Geen informatie bekend
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "Men had hier oudtijds vier staten, waaraan ook het regt tot het ambt van Grietman verbonden was, als: Riemersma, Frittema, Holkema en Laus."
"FRITTEMA of Frytama, voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Franekeradeel, arr. Leeuwarden, kant. Harlingen, 5 min. Z. van Midlum, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {0BF235C6-88ED-4080-85A0-3EB880CEE34C}
SHAPE_Length: 469.5087230144562
SHAPE_Area: 16783.701443560672
Polygon: [...]
id:
592
OBJECTID: 592
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1014
UNI_NAAM: BONTEMANTEL
BUI_ID: 14
BUI_NAAM: BONTEMANTEL
BP_ID: 1429
BP_NAAM: d'Avilas of Davelaarshuis (E.)
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen (relevante) informatie gevonden.
BUFFER: Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa (lemma Het Bildt): "De bedijking van Het Bildt werd nu dadelijk aangevangen. In de maand Junij 1504 ging Hertog George een verdrag van verpachting aan met vier Hollandsche Edele. (…) Zij vonden zich dus, aanmerkelijk bezwaard en verarmd, in de noodzakelijkheid, om nog twee Edelen d'Avila (welligt eigenlijk Davelaar) en Bontemantel, in hun genootschap op te nemen. (…) De namen der beide laatstgenoemde Edelen zijn nog heden op het Bildt bewaard; want de eerste heeft in de kerkbuurt van Anna-Parochie een zwaar huis gebouwd, hetwelk, vóór dat het in het jaar 1833 werd afgebroken, nog bij de Bildtlieden het Davelaarhuis heette, terwijl er eenige kavels land zijn, die den naam van Bontemantel dragen."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A67EBF2E-F2B3-4219-B33B-FAA5CBAE23C1}
SHAPE_Length: 505.5935390119365
SHAPE_Area: 11981.33500000216
Polygon: [...]
id:
593
OBJECTID: 593
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1167
UNI_NAAM: Burmania
BUI_ID: 167
BUI_NAAM: BURMANIA
STI_ID: 337
STI_NAAM: Burmania
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 39
SIF_NAAM: Burmaniahuis
PNN_ID: 307
PNN_NAAM: Burmania
OPM_NAAM: Catershuis (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour bij benadering op kaart 1832 (op basis beschrijvingen Noomen en SIF). Perceel 1832 Lwd C782 en Lwd C783.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Het huidige huis is eigendom van de gemeente Leeuwarden (SIF).
JR_NOOMEN: <1300
JR_SIF: <1500
OPM_ALGEMEEN: Tevens Stins 346 Nieuw Burmaniahuis.
Noomen: "Al rond 1300 woonden naast de Oldehove de Burmania's. Het Burmaniahuis wordt sinds de 15de eeuw expliciet genoemd. Blijkens archiefvermeldingen en kaartmateriaal uit de 16de eeuw bleek het huis omgracht te zijn. De verdedigbaarheid blijkt ook uit feit dat Rienck Burmania in 1492 zijn huis tot open huis voor de Groningers verklaarde. Tyaerdt Bourmanya werd in 1505 genoemd onder de edellieden van Leeuwarderadeel. In 1541 maakte hij zijn testament. Genoemd worden daarin olde Bourmanya huys en het Nieuw Burmania-huis van Joost Burmania, grenzend aan het Oldehoofster kerkhof. Dit "bij elkaar wonen" van verwante edellieden komt in middeleeuws en vroeg-modern Friesland herhaaldelijk voor. Aan het Burmania-huis was het collatierecht van verschillende prebenden verbonden. In de Burmania-hof verrezen burgerhuizen die nog enige tijd grondpacht aan de Burmania's betaalden."
SIF: "De stins is in de Middeleeuwen ontstaan: in de 15e eeuw of eerder."
"De familie Burmania stamt af van een dertiende-eeuwse pastoor van de Sint Vituskerk van Oldehove. Bij de stins behoorden uitgebreide grondbezittingen, die zich op de Oldehoveterp bevonden. Doordat de familie afstamt van een pastoor, hadden ze lange tijd het 'jus patronatus': het benoemingsrecht van priesters van de Sint Vituskerk.
In de 16e eeuw is Rienck van Burmania, drost van Coevorden, eigenaar van de stins en hij besluit om rond 1555 deze te laten verbouwen. Rienck heeft een broer Joost, die getrouwd was met Baef Caters, naar wie het huis ook wel Catershuis werd genoemd."
"Het huis blijft tot 1679 in bezit van de familie Burmania, om daarna achtereenvolgend te vererven op de families Sirtema van Grovestins, Aebinga van Humalda en Eysinga. In 1871 erfde Jkvr. Clara Tjallinga Aedonia van Eysinga het huis. Zij liet het samen met haar man Bernhardus Hopperus Buma afbreken en geheel opnieuw opbouwen."
"De oudste afbeelding van de stins/state vinden we op een kaart van Leeuwarden, die door Jacob van Deventer omstreeks 1560 werd vervaardigd. De afbeelding op deze kaart van het Burmaniahuis wekt het vermoeden, dat midden op of achter het dak van een rechthoekig gebouw zich een traptoren bevond. Dit is echter niet met zekerheid te zeggen, omdat de afbeelding te klein en schetsmatig is.
De volgende afbeelding vinden we op een vogelvluchtkaart van Johannes Sems en Pieter Bast uit 1600/'03. Hierop is het Burmaniahuis duidelijker afgebeeld. Het was toen een rechthoekig gebouw met een ronde traptoren tegen de westelijke zijde van de voorgevel. Aan weerszijden van het hoofdgebouw stonden bijgebouwen die een voorplein vormden. Het moet een zaalstins geweest zijn van twee bouwlagen op een kelder. In de zestiende eeuw werden verschillende zaalstinsen, bestaande uit een bel-etage op een onderkeldering verhoogd met een tweede verdieping. Waarschijnlijk is hiervan ook sprake was bij het Burmaniahuis. Die verbouwing vond mogelijk in 1555 plaats.
De stins had ook een poort, die al lang verdwenen is en nog een tijd dienst gedaan heeft bij het Oldehoofster-kerkhof. De poort droeg boven de wapenstenen Burmania en Aylva het opschrift: 'Rienck van Burmania ridder ende drost tot Coevarden Ao 1555'.
Volgens getuigen had de stins sterke, overwelfde kelders, waarin sporen van schietgaten zichtbaar waren. De zaalstins zal op z'n laatst uit de vijftiende eeuw dateren. Waarschijnlijk is het gebouw vele malen verbouwd, voordat het in 1874 gesloopt werd en vervangen door het huidige, grote herenhuis.
De vele verbouwingen hadden tot gevolg dat de oude zaalstins in 1874 al niet meer te herkennen was. Bij de laatste verbouwing, die waarschijnlijk in de vroege negentiende eeuw heeft plaats gevonden, was het een groot herenhuis in de empire-stijl geworden. De toren was al lang afgebroken en de ingang was geheel rechts terecht gekomen. Het huis kende drie bouwlagen van 6 raamvakken breed en werd gedekt door een vrij laag schilddak. Het huis was aan de oostzijde voorzien van een lage vleugel.
Blijkbaar beviel Jonkvrouwe Clara Tjallinga en haar man het nogal saaie gebouw niet en zij lieten het Burmaniahuis -dat de middeleeuwse kern nog bezat- geheel afbreken. Zelfs de kelders werden afgebroken. Het nieuwe Burmaniahuis, in 1874 ontworpen door Jurjen Bruns en in 1914 verbouwd is een voorname stadsvilla geworden. Het gebouw is in neo-renaissancestijl versierd met elementen van natuursteen en pleisterwerk. Er kwamen zelfs grote leeuwen op het bordes te liggen."
"Het huidige huis is eigendom van de gemeente Leeuwarden."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {FAEEA0FE-1329-4B17-B2EF-9BB2BC76AB77}
SHAPE_Length: 358.32421333211767
SHAPE_Area: 4576.257270082906
Polygon: [...]
id:
594
OBJECTID: 594
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1171
UNI_NAAM: UNIA
BUI_ID: 171
BUI_NAAM: UNIA
PNN_ID: 335
PNN_NAAM: Unia-huis
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Precieze ligging niet bekend, ook geen locatie in Stinzen (Noomen). Locatie Buitenplaatsen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1492
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Dit huis van de Wirdumer familie Unia was een strategisch belangrijke stadsstins. Er zijn relatief veel berichten in oorkonden en kronieken over bewaard gebleven. De precieze ligging is echter niet bekend. Duidelijk is evenwel dat het huis bij de Uniabuurt heeft gelegen. In 1492 verklaarde Worp Unia met zijn zwager Rienck Burmania dat zij van offte wt onsen huusen gelegen in Lewerden de stad Groningen geen schade zouden berokkenen en dat hun huizen open huizen voor de Groningers zouden zijn. Het huis had een duidelijk militaire betekenis; het had ook een gracht. Het zal pas bij de stadsuitbreiding in de 15de eeuw binnen de stad zijn komen te liggen. Ondermeer in 1515 werd om het huis gevochten; dat de kelderverdieping een stenen overwelving had, kwam daarbij goed van pas. In 1547 deden de Unia's een vergeefse poging schadevergoeding van de stad te krijgen voor de inneming en beschadiging van het huis."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {1E71BFB5-2B65-4449-9101-5BC33DCA6189}
SHAPE_Length: 313.76067444147924
SHAPE_Area: 7814.168022262445
Polygon: [...]
id:
595
OBJECTID: 595
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1318
UNI_NAAM: LYCKLAMA
BUI_ID: 318
BUI_NAAM: LYCKLAMA
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Op Eekhoff 'voormalige Lyklamastins' genoemd. Locatie Buitenplaatsen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "LYCKLAMA of Lyklama, voorm. state, prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Haskerland, arr., kant. en 1 1/2 u. W. van Heerenveen, bij Haskerhorne, waartoe zij behoorde."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {EE44774A-E099-44F0-881E-DFBF2068B402}
SHAPE_Length: 313.76067444147924
SHAPE_Area: 7814.168022262445
Polygon: [...]
id:
596
OBJECTID: 596
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1332
UNI_NAAM: HANKEMA
BUI_ID: 332
BUI_NAAM: HANKEMA
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ligt wel nabij contour Boerderijplaatsen, maar er is geen duidelijk verband. Locatie Buitenplaatsen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "HANKEMA-STATE of Hanckema-State, voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Hemelumer-Oldephaert-en-Noordwolde, arr. en 6 u. Z. W. van Sneek, kant. en 2 u. Z. van Hindelopen, onder Scharl, waarvan men thans zelfs de juiste standplaats niet meer weet op te geven."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {F5EC4320-698C-4FFA-997D-6461413CF2FC}
SHAPE_Length: 313.760674442314
SHAPE_Area: 7814.168022304027
Polygon: [...]
id:
597
OBJECTID: 597
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2132
UNI_NAAM: De stinswier op Bollingwier
BUI_ID: 0
STI_ID: 132
STI_NAAM: De stinswier op Bollingwier
STI_PLAATS: Oosternijkerk
PNN_ID: 449
PNN_NAAM: stinswier op Bollingwier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Perceel 1832 Nyk B126 (zonder laan) gecombineerd met Boederijplaats.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Naast een boerderij waarvoor geen naam is overgeleverd lag een stinswier. De stinswier lag blijkens de floreenadministratie op floreenvrij land. Zij moet behoord hebben tot een van de noordoostelijke sates van Bollingwier: FC2 of FC14. Het meest in aanmerking komt FC2. De wier lag blijkens de kaart van Schotanus vergeleken met de kadasterkaart namelijk op het laanperceel dat toegang gaf tot het achtererf van FC2. Deze veronderstelling wordt bevestigd door het FC van 1700. De wier wordt daar onder FC2 als oostelijke belending (van het floreenplichtige land van deze sate) genoemd."
"De veronderstelling ligt voor de hand dat de ligging van de stinswier strategisch was: zij beheerste de Bollingwierstertille over de Peasens. Aardig is de beschrijving van Bollingwier in de Tegenwoordige Staat van 1786: met eene brug over de Paezens, de Bollingwierster Tille genoemd. Ook was hier weleer eene adelyke state, van welke de wier nog is overgebleeven."
PLAATS: Oosternijkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9C6F7E60-059D-475C-A64A-38004E3D8AA4}
SHAPE_Length: 323.6788824691335
SHAPE_Area: 4504.022579528766
Polygon: [...]
id:
598
OBJECTID: 598
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2175
UNI_NAAM: 'Jelmera alda stinse' te Bootwerd
BUI_ID: 0
STI_ID: 175
STI_NAAM: 'Jelmera alda stinse' te Bootwerd
STI_PLAATS: Dongjum
BP_ID: 1179
SIF_ID: 0
PNN_ID: 103
PNN_NAAM: Bootwerd
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Nieuwe contour op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen (perceel 1832). Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
JR_NOOMEN: <1410
OPM_ALGEMEEN: Noomen (Jelmersma te Bootwerd): De terpbuurschap Bootwerd met de rechtvoerende staten Bootwerd, Jelmersma en Lyomawrdstera lag ten zuiden van Dongjum aan de weg naar Franeker. De ligging van de stins van Jelmersma is onzeker. De oudste vermelding van deze stins dateert van 1410. Hij wordt dan vermeld als dae alda stinse, hieten Jelmersma; in 1429 en 1433 aangeduid als Jelmera staeten, der ma hat alda stins, en als Jelmera dat alde stins. Vanwege deze stins was in 1410 Tjalling Rodmersma rechter. Deze woonde zelf in het naburige Kitzelum (zie 51). In 1429 voerde Tjaerd Jonga het recht voor deze stins; zes jaar eerder deed hij dat voor ook Lyomawrdstra state in Bootwerd. Of hij zelf ook in Bootwerd woonde, is niet bekend. Goed mogelijk is dat echter wel, omdat de andere keren dat hij als rechter optreedt dit steeds is vanwege staten in de directe omgeving. In 1420 en 1422 wordt hij genoemd onder de Schieringer hoofdelingen in Franekeradeel die een verdrag met de Ostfriese hoofdelingen Ocko tom Brok en Focko Ukena sloten. Jelmersma state en stins wordt na 1433 niet meer genoemd. Wel wordt Bootwerd later weer genoemd; onbekend is met welke van de drie staten uit de rechtsomgang het dan identiek is. In 1511, 1514, 1543 en 1640 is deze zaete te Doengium, hietende Boetwert (FC2) eigendom van verschillende fondsen van de kerk van Franeker." "In het midden van de 17de eeuw werd door Johan van Goslinga, van 1662 tot 1688 grietman van Franekeradeel, waarschijnlijk deels op land van deze sate, het slot Goslingastate gesticht. Omdat deze state (FC1) van na 1640 dateert, had hij geen stemrecht."
HN1: 0
HN2: 0
PLAATS: Dongjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {EA9E7D9A-B512-4D0B-B448-81D8ECFEEE0C}
SHAPE_Length: 870.5728629287107
SHAPE_Area: 14275.850513327146
Polygon: [...]
id:
599
OBJECTID: 599
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2182
UNI_NAAM: Heslinga op de "Aestere terpe" te Doyum?
BUI_ID: 0
STI_ID: 182
STI_NAAM: Heslinga op de "Aestere terpe" te Doyum?
STI_PLAATS: Franeker
PNN_ID: 161
PNN_NAAM: Heslinga op de "Aestere terpe" te Doyum?
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
JR_NOOMEN: <1433
OPM_ALGEMEEN: Noomen: Heslinga op de "Aestere terpe" te Doyum (Franeker FC46)
"In Doyum lagen in de vroege 15de eeuw drie rechtvoerende saten. Alledrie komen voor opname in aanmerking: in het land van Heslinga lag in 1718 een wier, Hilderda en Fertza lagen in 1433 bij een wier, en een van beide laatste zou in de 16de eeuw alsnog het stamhuis van een adellijke familie worden.
De rechtvoerende state Heslinga lag in 1433 op de oostelijke terp en zou dus FC46 kunnen zijn, waartoe in 1700 deze terp behoorde. Ten zuiden van de buurschap lag in het land van deze sate in 1718 een wier aan de Doyumervaart. Opmerkelijk is dat de sate in 1718 niet is aangegeven; in 1850 ligt zij niet meer op de terp maar ten zuiden van de buurschap."
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {F29BCCEE-2B41-4C0B-B39F-A082E48C6903}
SHAPE_Length: 313.76068130425114
SHAPE_Area: 7814.16836399492
Polygon: [...]
id:
600
OBJECTID: 600
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2185
UNI_NAAM: Lioula stins bij Lankum
BUI_ID: 0
STI_ID: 185
STI_NAAM: Lioula stins bij Lankum
STI_PLAATS: Franeker
BP_ID: 0
SIF_ID: 0
PNN_ID: 164
PNN_NAAM: Lioula stins bij Lankum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1405
OPM_JAAR: Van een stins op Lioula is na 1448 geen sprake meer; het werd een gewone pachtboerderij (Noomen). De precieze huisplaats van de stins is evenwel niet bekend (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Lioula wordt in 1405 als Lyowla stens and stattha, vanaf 1406 als Lyolama en Lioelama, in 1474 als Lioula huus, en in de 16de eeuw als Lyoella gued, Lioule saete, Lioelaterp en Lyolla zathe genoemd. Interessant is dat deze stins tussen 1448 en 1503 door ruil, koop en naasting geleidelijk aan de Siaerdema's kwam; hierin tekent zich dus een proces van goederenaccumulatie af. Lioula state was een van de drie rechtvoerende staten in Lankum ten westen van Franeker. Voor 1405 was Hylleke Lauckemma in "Baym" eigenaresse; in dat jaar droeg ze Lioula stins en state over aan Bawka Dowadr, die ook Bauke Lyoula werd genoemd. In de jaren 1427-1436 trad Remer Lioula als rechter in Franekeradeel op. In 1448 droeg zijn weduwe Eetke de stins met 40 pondematen land bij een ruil over aan Douwe Sjaerda. In 1474 werd Lioulahuis genoemd als één van de punten - het westelijke - die de stadsvrijheid van Franeker begrensden. Douwes weduwe Edewer Sjaerda breidde het bezit in Lioula in 1503 uit door de aankoop van 24 pondematen van Hessel Goedsfriondz Herema uit Workum, en in 1503 door naastingskoop van negen pondematen van Buwe Feddez. De Siaerdema's bewoonden in Franeker andere adellijke huizen. Van een stins op Lioula is na 1448 dan ook geen sprake meer; het werd een gewone pachtboerderij.
Edewer Sjaerda liet Lyoella goed "ten westen van Franeker" in 1510 na aan haar kleindochter Luts, gehuwd met Gerrolt Herema. Hun zoon Tyaerdt van Herama vermaakte in 1538 in zijn testament Lioule saete aan zijn zusters. Nog in 1640 behoorde het aan erfgenamen van de Siaerdema's.
De precieze ligging van Lioula blijkt uit actes van 1571 en 1591: ten oosten van de drie sates op Lankum aan het voetpad naar Harlingen. Lioulaterp was dus hoogstwaarschijnlijk de tot FC56 behorende terp ten zuidoosten van Klein Lankum. De precieze huisplaats van de stins is evenwel niet bekend."
HN1: 0
HN2: 0
PLAATS: Franeker
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4AC4ED8C-BEEC-48EC-ABC6-6ECC6AE65364}
SHAPE_Length: 313.76067443619223
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
601
OBJECTID: 601
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2199
UNI_NAAM: stins toe Sibada
BUI_ID: 0
STI_ID: 199
STI_NAAM: stins toe Sibada
STI_PLAATS: Midlum
PNN_ID: 395
PNN_NAAM: Sibada stins
NOO_NAAM: Groote Sybade Stins
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie uit "Stinzen" ligt jiuist ten zuiden van "boerderijplaatsen" locatie 1219 (Frittema/Middelstein). Er zijn geen aanwijzingen dat dit dezelfde locatie betreft.Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
JR_NOOMEN: <1356
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sibada was een aanzienlijke eigenerfde state. Het had deel aan de rechtsomgang. De eigenaars werden in 1356, 1433 en 1473 als aanzienlijke dorpsbewoners genoemd. In 1546 werden er een wier en een Groote Sybade Stins terp genoemd."
PLAATS: Midlum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4524AC19-CB5F-44CE-B5D9-37238F36402F}
SHAPE_Length: 313.76067443808637
SHAPE_Area: 7814.168022093451
Polygon: [...]
id:
602
OBJECTID: 602
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2212
UNI_NAAM: De wier bij Harich
BUI_ID: 0
STI_ID: 212
STI_NAAM: De wier bij Harich
STI_PLAATS: Harich
PNN_ID: 218
PNN_NAAM: wier bij Harich
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten westen van de kerk van Harich lag in 1718 en 1739 een stinswier. Op latere kaarten ontbreekt deze."
PLAATS: Harich
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {7DCE0053-E762-4813-BB2C-914D5F0089D5}
SHAPE_Length: 313.76067443619223
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
603
OBJECTID: 603
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2226
UNI_NAAM: Wier bij Hoge Bouwlanden Hoiteburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 226
STI_NAAM: Wier bij Hoge Bouwlanden Hoiteburen
STI_PLAATS: Nijemirdum
PNN_ID: 423
PNN_NAAM: wier bij Hoge Bouwlanden Hoiteburen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hoyteburen ligt ten westen van de kerk van Nyemirdum. Ten noorden van de weg, ten zuiden van de hoge bouwlanden met zwarte enkeerdgrond geven Schotanus (1718) en Vegilin twee huizen aan, elk met een stinswier. In 1850 worden deze wieren niet meer aangegeven."
PLAATS: Nijemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {97301BCA-2AB9-4E20-A2D1-B69DA780ADD9}
SHAPE_Length: 313.76067444020015
SHAPE_Area: 7814.168022198739
Polygon: [...]
id:
604
OBJECTID: 604
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1008
UNI_NAAM: de Tuintjes
BUI_ID: 8
BUI_NAAM: HET HOF
STI_ID: 436
STI_NAAM: de Tuintjes
STI_PLAATS: Stryp
PNN_ID: 573
PNN_NAAM: de Tuintjes
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen contour uit Boerderijplaatsen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1600
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Tuintjes (kad. Terschelling B1057). Op het terrein De Tuintjes lag blijkens oud kaartmateriaal in de 16de eeuw het heerenhoff en de myns heeren kroft van de heren van Terschelling. Zij waren de rechtsopvolgers van heer Jan van
Arkel die in 1399 door de graaf van Holland met de heerlijkheid Terschelling was beleend, onder voorwaarde dat hij er een veste of slot zou bouwen. In de zestiende eeuw kwam het tot processen tussen deze heren en de Terschellinger hoofdelingen Popma. Toen bleek dat de Popma's juridisch als de schouten vanwege de heer gezien moeten worden."
PLAATS: Stryp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {B565F7D7-0884-4354-9914-C98099B28BF2}
SHAPE_Length: 211.96030535050053
SHAPE_Area: 1969.225000104867
Polygon: [...]
id:
605
OBJECTID: 605
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1207
UNI_NAAM: Syordema
BUI_ID: 207
BUI_NAAM: SJOERDA
SIF_ID: 322
SIF_NAAM: Syordema State
PNN_ID: 295
PNN_NAAM: Syordema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Exacte ligging niet bekend. Eekhoff en Schotanus geven op hun kaart het terrein van Abbema ten onrechte de naam Sjoorda. [Zie Andreae, Plaatsbeschrijving, II, 133.] (SIF). Gelegen tussen Abbema en Bootsma (mogelijk onderdeel van Boerderijplaats 4328 (locatie 1205). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1477
JR_SIF: <1400
OPM_JAAR: Stins in 1630 nog genoemd, in 1664 nog als edele state aangegeven (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Sjoorda of Syordema te Kollum is een voorbeeld van een stins die al vroeg werd afgebroken. De naam komt echter overeen met die van een in mannelijke lijn uitgestorven geslacht dat in vrouwelijke lijn voortleefde in de latere bezitters (…). In de 15de eeuw komen in Kollum verschillende Sjoerda's voor. Zo Taekie Sjursma die in 1477 in de kerk werd begraven, Sybe Sjurda, mederechter in 1482, en Tjepcke Sjoerda. Zijn goederen werden in 1517 verbeurd verklaard en aan de veldheer Lubbert Turck gegeven. Volgens genealogische handschriften trouwde Jens van Siorda of Sjordema van Collum, de dogter van Tjepke
Sjiorda op Sjordama-stins aan de Buren met Feyo van Goslinga. Zij werden in 1501 en 1546 in Driesum begraven, waar zij op Jarichsma hadden gewoond. In 1543 leverde Siurdema guet jaarlijks een ton koren aan de prebende van Sint-Anna; in 1550 hadden de Bootsma's land in Syordema landt. De stins werd in 1630 nog genoemd, maar werd toen niet meer door de eigenaar bewoond. Door Schotanus werd het huis in 1664 nog
wel als "edele state" aangegeven. De sate vererfde van de Sjordema's via Goslinga, Liauckema, Aebinga op de familie Bronkhorst. In 1762 werd de zathe met 50 pondematen land door Maria Alegonda van Camstra, weduwe van Ewsum, verkocht aan Cornelis van Scheltinga. Diens zoon begon op de landerijen van Sjoorda en het aangrenzende Bootsma een buitenplaats aan te leggen. Deze aanleg werd echter niet voltooid. Eekhoff geeft in 1847 op zijn kaart de vijver het Witwater, die eraan herinnerde, nog aan."
SIF: "Bestond reeds in de 15e eeuw, maar is mogelijk reeds eerder ontstaan."
"Sjoorda of Syordema te Kollum is een voorbeeld van een stins die al vroeg werd afgebroken.* De naam komt echter overeen met die van een in mannelijke lijn uitgestorven geslacht dat in vrouwelijke lijn voortleefde in de latere bezitters. Ook in andere dorpen vinden we zulke stinzen."
"In 1762 werd de zathe met 50 pondematen land door Maria Alegonda van Camstra, weduwe van Balthazar van Ewsum, verkocht aan Cornelis van Scheltinga die sinds 1742 eigenaar was van de naastgelegen Bootsma State. Diens zoon Martinus begon op de landerijen van Sjoorda en Bootsma een buitenplaats aan te leggen. Deze aanleg werd echter niet voltooid (zie Bootsma State). Een tijdgenoot van Martinus roemde het wèl voltooide deel van het park “in welke” zo schrijft hij “smaak en bevalligheid heerschen en het nuttige met het vermakelijke in eenen hoogen graad vereenigd is. Kronkelende beekjes, in welke het water door een kunstwerktuig in beweging gehouden wordt, doorkruisen dit heiligdom der Natuur, en brengen niet weinig toe tot vermeerdering van deszelfs vermakelijkheid”. Verder verhaalt hij dat er ook “eene van boomwortelen zamengestelde hermitage” was en “een kunstdal, omgeven door opgeworpene heuvelen van ongelijke hoogte”. Eekhoff geeft in 1847 op zijn kaart de vijver het Witwater, die eraan herinnerde, nog aan en Andreae noemt naast deze vijver nog “enkele hoogten” die toen nog zichtbaar waren.
Omstreeks 1838 stonden op de oude standplaats een huis en een schuur, toen bewoond door de ontvanger Kelly.
Volgens Andreae was de stins oorspronkelijk hoog gelegen en rond 1880 was door de gedeeltelijk afgegraven terp de standplaats nog duidelijk te herkennen.
"Eekhoff en Schotanus geven op hun kaart het terrein van Abbema ten onrechte de naam Sjoorda. [Zie Andreae, Plaatsbeschrijving, II, 133.]."
"Van de Stins/State is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg; “Kollumerland en Nieuw Kruisland” door mr. A.J. Andreae, 1883-1885; “De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners”, P.N. Noomen, 2009).
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Buitenplaats
GLOBALID: {70276539-B837-4BDD-A015-2D28B6E3D5D8}
SHAPE_Length: 614.0477747860436
SHAPE_Area: 18478.44383977461
Polygon: [...]
id:
606
OBJECTID: 606
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2010
UNI_NAAM: De wier tegenover Walta
BUI_ID: 0
STI_ID: 10
STI_NAAM: De wier tegenover Walta
STI_PLAATS: Bozum
PNN_ID: 71
PNN_NAAM: wier tegenover Walta
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Gebufferd met (gedeelte) perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Zie locatie 12 (Walta) uit Stinzen.
Noomen: "Behalve de herhaaldelijk genoemde hoge wier waarop het huis lag, was er op Walta nog een tweede wier. De atlassen van Schotanus (1718) en Eekhoff (1850) geven namelijk op het perceel (FC28, kad. Baard E420) aan de overzijde van de weg naar het dorp nog een wier aan: Schotanus tegen het dorp aan, ten zuiden van de zogenaamde Toet, Eekhoff westelijker op hetzelfde perceel."
PLAATS: Bozum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {3AB9CF87-BB57-45FF-B2EA-A2EAFF616F1D}
SHAPE_Length: 432.90045819294426
SHAPE_Area: 10142.819555900636
Polygon: [...]
id:
607
OBJECTID: 607
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2031
UNI_NAAM: Papinga (wier)
BUI_ID: 0
STI_ID: 31
STI_NAAM: Papinga (wier)
STI_PLAATS: Weidum
PNN_ID: 630
PNN_NAAM: Papinga stinswier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op het land van Papinga, maar veel westelijker, dicht tegen de grens met Jorwerd aan, lag nog in 1850 een stinswier, die ook archeologisch is onderzocht."
PLAATS: Weidum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {CE23E249-4DAB-44B4-BC8F-31A04F2D8083}
SHAPE_Length: 1086.8735670677124
SHAPE_Area: 56850.89009034489
Polygon: [...]
id:
608
OBJECTID: 608
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2038
UNI_NAAM: Birdingaterp of Biniaterp
BUI_ID: 0
STI_ID: 38
STI_NAAM: Birdingaterp of Biniaterp
STI_PLAATS: Almenum
PNN_ID: 22
PNN_NAAM: Birdingaterp of Biniaterp
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1500
OPM_JAAR: In 1718 geen huis meer. De naam werd in de tweede helft van de 19e eeuw gebruikt voor een nieuwe boerderij (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze terp was oorspronkelijk de kern van een zelfstandige parochie. Vanaf de dertiende eeuw komt de naam voor als Berdingadorp (de parochie), Birdingaterp (de buurschap, 1420), Berningatherp (1423), Byngeterpsteragued (1543), Bennieterp (1640), Biniaterp (1850). In de late 14de en 15de eeuw woonde hier een hoofdelingengeslacht. In 1540 lag er waarschijnlijk nog een stinswier." "In de 16de eeuw kende Biniaterp geen adellijke bewoning meer. Alleen de prebende Byngeterpstera proeven in de kerk van Almenum-Harlingen en misschien een stinswier herinnerden nog aan de oude glorie." "In 1718 stond er geen huis meer, maar berustte er nog wel een stem op. In de tweede helft van de 19de eeuw zou de naam worden gebruikt voor een nieuw gestichte boerderij."
PLAATS: Almenum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {8F3A2C2F-5A22-4BE3-A440-D23B3DEDB477}
SHAPE_Length: 877.9463570218599
SHAPE_Area: 36595.550000112315
Polygon: [...]
id:
609
OBJECTID: 609
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2089
UNI_NAAM: Wier in het Geestmerveld
BUI_ID: 0
STI_ID: 89
STI_NAAM: Wier in het Geestmerveld
STI_PLAATS: Rinsumageest
PNN_ID: 527
PNN_NAAM: wier in het Geestmerveld
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier (zie beschrijving Noomen). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaart van Eekhoff (1847) worden in het Geestmer Veld drie wieren aangegeven. Opname in deze inventarisatie is problematisch vanuit de criteria ("verdedigbaar huis", "adellijke bewoning").
Vanwege hun rol in literatuur (zijn de "hege wieren" resten van stinzen?) en als voorbeeld van de problematiek rond de aanduiding "wier" neem ik ze wel op. Bij en rond deze drie wieren geven de kaarten uit de 18de en 19de eeuw geen bebouwing aan. De twee westelijke van deze wieren lagen ingeklemd tussen land van het klooster Klaarkamp, de oostelijke lag op kloosterland. Verder is over de geschiedenis van deze wieren weinig bekend.
Van der Molen benadrukte in zijn overzichtsartikel over de "hege wieren" de ligging in een laag gelegen en waterige omgeving van deze wieren. Deze ligging zag hij als ondersteuning voor zijn stelling dat de meeste wieren geen stinswieren maar vluchtheuvels voor het vee waren. Tegenwoordig worden bij die mening vraagtekens gezet." "De meest waarschijnlijke verklaring voor de drie wieren in het Geestmer Veld lijkt mij, dat ook zij herinneren aan voormalige bewoning ter plekke. Een volgende vraag is of deze wieren stinswieren waren, zoals dat voor de zuidelijker gelegen wier bij Sickama onder Roodkerk wèl waarschijnlijk is. Een andere mogelijkheid is dat het om verlaten huisterpen ging, zoals die ook in vergelijkbare landschappen, zoals ten noorden van Roderwolde en Eelderwolde, werden aangetroffen. Oude afbeeldingen van deze drie wieren zijn niet bekend."
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {121D35B9-6519-4326-A104-8F0ACC6B82F3}
SHAPE_Length: 668.7289973979575
SHAPE_Area: 27343.415079868333
Polygon: [...]
id:
610
OBJECTID: 610
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2090
UNI_NAAM: Wier in het Geestmerveld
BUI_ID: 0
STI_ID: 90
STI_NAAM: Wier in het Geestmerveld
STI_PLAATS: Rinsumageest
PNN_ID: 527
PNN_NAAM: wier in het Geestmerveld
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier (zie beschrijving Noomen). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaart van Eekhoff (1847) worden in het Geestmer Veld drie wieren aangegeven. Opname in deze inventarisatie is problematisch vanuit de criteria ("verdedigbaar huis", "adellijke bewoning").
Vanwege hun rol in literatuur (zijn de "hege wieren" resten van stinzen?) en als voorbeeld van de problematiek rond de aanduiding "wier" neem ik ze wel op. Bij en rond deze drie wieren geven de kaarten uit de 18de en 19de eeuw geen bebouwing aan. De twee westelijke van deze wieren lagen ingeklemd tussen land van het klooster Klaarkamp, de oostelijke lag op kloosterland. Verder is over de geschiedenis van deze wieren weinig bekend.
Van der Molen benadrukte in zijn overzichtsartikel over de "hege wieren" de ligging in een laag gelegen en waterige omgeving van deze wieren. Deze ligging zag hij als ondersteuning voor zijn stelling dat de meeste wieren geen stinswieren maar vluchtheuvels voor het vee waren. Tegenwoordig worden bij die mening vraagtekens gezet."
"De meest waarschijnlijke verklaring voor de drie wieren in het Geestmer Veld lijkt mij, dat ook zij herinneren aan voormalige bewoning ter plekke. Een volgende vraag is of deze wieren stinswieren waren, zoals dat voor de zuidelijker gelegen wier bij Sickama onder Roodkerk wèl waarschijnlijk is. Een andere mogelijkheid is dat het om verlaten huisterpen ging, zoals die ook in vergelijkbare landschappen, zoals ten noorden van Roderwolde en Eelderwolde, werden aangetroffen. Oude afbeeldingen van deze drie wieren zijn niet bekend."
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B4B81545-F7DF-4860-90C7-408B57F8BC4C}
SHAPE_Length: 736.2539364792466
SHAPE_Area: 32147.2577148734
Polygon: [...]
id:
611
OBJECTID: 611
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2091
UNI_NAAM: Wier in het Geestmerveld
BUI_ID: 0
STI_ID: 91
STI_NAAM: Wier in het Geestmerveld
STI_PLAATS: Rinsumageest
PNN_ID: 527
PNN_NAAM: wier in het Geestmerveld
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier (zie beschrijving Noomen). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de kaart van Eekhoff (1847) worden in het Geestmer Veld drie wieren aangegeven. Opname in deze inventarisatie is problematisch vanuit de criteria ("verdedigbaar huis", "adellijke bewoning").
Vanwege hun rol in literatuur (zijn de "hege wieren" resten van stinzen?) en als voorbeeld van de problematiek rond de aanduiding "wier" neem ik ze wel op. Bij en rond deze drie wieren geven de kaarten uit de 18de en 19de eeuw geen bebouwing aan. De twee westelijke van deze wieren lagen ingeklemd tussen land van het klooster Klaarkamp, de oostelijke lag op kloosterland. Verder is over de geschiedenis van deze wieren weinig bekend.
Van der Molen benadrukte in zijn overzichtsartikel over de "hege wieren" de ligging in een laag gelegen en waterige omgeving van deze wieren. Deze ligging zag hij als ondersteuning voor zijn stelling dat de meeste wieren geen stinswieren maar vluchtheuvels voor het vee waren. Tegenwoordig worden bij die mening vraagtekens gezet."
"De meest waarschijnlijke verklaring voor de drie wieren in het Geestmer Veld lijkt mij, dat ook zij herinneren aan voormalige bewoning ter plekke. Een volgende vraag is of deze wieren stinswieren waren, zoals dat voor de zuidelijker gelegen wier bij Sickama onder Roodkerk wèl waarschijnlijk is. Een andere mogelijkheid is dat het om verlaten huisterpen ging, zoals die ook in vergelijkbare landschappen, zoals ten noorden van Roderwolde en Eelderwolde, werden aangetroffen. Oude afbeeldingen van deze drie wieren zijn niet bekend."
PLAATS: Rinsumageest
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {44AF2AB4-82FF-4EC5-869F-AEE359EEA08B}
SHAPE_Length: 892.0033778690981
SHAPE_Area: 31452.540594948336
Polygon: [...]
id:
612
OBJECTID: 612
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2092
UNI_NAAM: Roode Wier
BUI_ID: 0
STI_ID: 92
STI_NAAM: Roode Wier
STI_PLAATS: Roodkerk
PNN_ID: 528
PNN_NAAM: Roode Wier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Noomen: "Sickama is opgenomen vanwege de stinswier die er in 1718 naast wordt aangegeven. Sickama wordt, zij indirect, het eerst in 1511 genoemd."
"De Tegenwoordige Staat spreekt in 1786 van de Weerburen, alwaar weleer de state Siccama lag, doch van welke niets, behalven de Wier, overig is. "Op de kaart van Eekhoff (1847) wordt de wier niet meer aangegeven. Wel wordt enkele percelen verder dan een Roode Wier als terpje (niet als wier!) aangegeven, en nog zuidelijker de naam Siccama, beide evenwel duidelijk op een andere plaats dan de Wier en Siccama in 1718. Op dezelfde plaats als het Siccama van 1718 noemen het stem- en floreencohier van (1640-) 1698/1700 al Groot en Kleyn Siccama. Oude afbeeldingen en kaarten van de state en de wier zijn niet bekend."
PLAATS: Roodkerk
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {1EDA99CF-25E9-4365-80F4-757F77207746}
SHAPE_Length: 702.4698914929647
SHAPE_Area: 25410.730000076146
Polygon: [...]
id:
613
OBJECTID: 613
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2221
UNI_NAAM: Wier bij de Braamberg
BUI_ID: 0
STI_ID: 221
STI_NAAM: Wier bij de Braamberg
STI_PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
PNN_ID: 408
PNN_NAAM: Bakhuizen en Rijs wier bij de Braamberg
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de westelijke helling van de Braamberg toont de atlas van 1718 twee wieren: een ten noorden en een ten zuiden van de Mirnserdijk. De noordelijke wier (kad. Balk F 297 bij een huis 298) wordt ook op de Vegilinkaart (1739) aangegeven. Op het kadaster van 1832 valt de ligging nog waar te nemen door een uitzonderlijk klein perceeltje. In 1718 lag een huis ten zuidoosten van dit perceeltje, in 1832 een huis ten noordoosten (F 298). De wier ten zuiden van de Mirnserdijk lag niet vlak naast een huis. De wier ontbreekt in 1739 en nadien."
PLAATS: Mirns, Bakhuizen en Rijs
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {82F08529-A316-4AE7-85B3-57774771CC96}
SHAPE_Length: 1376.1869768678466
SHAPE_Area: 61739.594999816756
Polygon: [...]
id:
614
OBJECTID: 614
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2224
UNI_NAAM: De stinswier bij Kippenburg
BUI_ID: 0
STI_ID: 224
STI_NAAM: De stinswier bij Kippenburg
STI_PLAATS: Nijemirdum
PNN_ID: 424
PNN_NAAM: wier bij Kippenburg
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De kaart van Schotanus (1718) geeft tussen het marktterrein van de Wildemarkt onder Harich en het meertje Ruygehuysterzee een stinswier aan. In de wijde omtrek werd geen huis aangegeven. Op de kaart van Vegilin (1739) ontbreekt de stinswier. Hij lijkt dan opgenomen te zijn in de nieuw aangelegde plantages ten noorden van Lyklama Bosch. De kaart van Eekhoff van 1854 geeft ter plekke van de wier de bosaanleg rond het logement Kippenburg."
PLAATS: Nijemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B65613E9-3734-4DBD-BB6B-64CCCDE03013}
SHAPE_Length: 2803.107119457555
SHAPE_Area: 385518.36999890575
Polygon: [...]
id:
615
OBJECTID: 615
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2225
UNI_NAAM: Wier bij Hoge Bouwlanden Hoiteburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 225
STI_NAAM: Wier bij Hoge Bouwlanden Hoiteburen
STI_PLAATS: Nijemirdum
PNN_ID: 423
PNN_NAAM: wier bij Hoge Bouwlanden Hoiteburen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hoyteburen ligt ten westen van de kerk van Nyemirdum. Ten noorden van de weg, ten zuiden van de hoge bouwlanden met zwarte enkeerdgrond geven Schotanus (1718) en Vegilin twee huizen aan, elk met een stinswier. In 1850 worden deze wieren niet meer aangegeven."
PLAATS: Nijemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {48447F12-4EBF-460E-942A-DAADDB321BF7}
SHAPE_Length: 1255.347388089246
SHAPE_Area: 63890.68104481135
Polygon: [...]
id:
616
OBJECTID: 616
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2229
UNI_NAAM: Wier bij het Kruispad
BUI_ID: 0
STI_ID: 229
STI_NAAM: Wier bij het Kruispad
STI_PLAATS: Nijemirdum of Sondel
PNN_ID: 427
PNN_NAAM: of Sondel wier bij het Kruispad
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Eén wier lag ten zuiden van de Gaast, ten noorden van de afsplitsing van het Krûspaed van de Hereweg. De kadasterkaart van 1828 geeft hier een klein, onbehuisd perceel aan, mogelijk herinnerend aan de plaats van de wier (kad. Balk C 168). Een tweede wier lag ten zuiden van de Hereweg, direct ten westen van de meest westelijke boerderij (Balk D 147); zowel deze boerderij als de wier lagen ten westen van de door Eekhoff aangegeven dorpsgrens tussen Nijemirdum en Sondel. Beide wieren worden in 1850 niet meer aangegeven."
PLAATS: Nijemirdum of Sondel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {7F163743-94FF-4E23-B243-53451C499186}
SHAPE_Length: 618.7873877493771
SHAPE_Area: 17240.481155078483
Polygon: [...]
id:
617
OBJECTID: 617
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2230
UNI_NAAM: De wier bezuiden het dorp Oudemirdum
BUI_ID: 0
STI_ID: 230
STI_NAAM: De wier bezuiden het dorp Oudemirdum
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 465
PNN_NAAM: wier bezuiden het dorp Oudemirdum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Direct ten zuiden van het dorp lag in 1718 en 1739 naast een stemmend huis met een boomsingel een wier. In 1850 werd de wier niet meer aangegeven."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B5944BC0-14C4-4D58-87AB-86C25A9A11CE}
SHAPE_Length: 910.2266568159274
SHAPE_Area: 45744.48925993569
Polygon: [...]
id:
618
OBJECTID: 618
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2231
UNI_NAAM: De wier bij de Maren
BUI_ID: 0
STI_ID: 231
STI_NAAM: De wier bij de Maren
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 466
PNN_NAAM: wier bij de Maren
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegenover het Joldrenbos lag in 1718 en 1739 ten noordwesten van het dorp, ten noorden van de weg en ten zuiden van de Maren een wier. Het perceel bestaat uit hoge zwarte enkeerdgronden. In 1855 was deze locatie opgenomen in een bosperceel van het bos De Maren; de wier wordt dan niet meer aangegeven. Tegenwoordig is de bebossing weer verdwenen."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9B7CE662-0F63-4EED-BB3B-138B28DE98C7}
SHAPE_Length: 1305.6794729527153
SHAPE_Area: 83933.23351981744
Polygon: [...]
id:
619
OBJECTID: 619
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2234
UNI_NAAM: De wier boven de Kerkwal
BUI_ID: 0
STI_ID: 234
STI_NAAM: De wier boven de Kerkwal
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 469
PNN_NAAM: wier boven de Kerkwal
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten noorden van de Lemigeweg werd in 1718, 1739 en ook nog in 1850 boven de Kerkwal een wier aangegeven. In de nabijheid lag toen geen huis. Het terrein waar de stinswier gestaan moet hebben is verkend op 25 november 2000. Tijdens deze verkenning zijn 89 fragmenten van kogelpotaardewerk en 8 fragmenten steengoed gevonden, alle uit de late middeleeuwen."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9399E423-D9E9-4146-981F-86CEA0859D12}
SHAPE_Length: 1028.22075796017
SHAPE_Area: 53401.86000007145
Polygon: [...]
id:
620
OBJECTID: 620
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2235
UNI_NAAM: De wier op de Hoge Grazen
BUI_ID: 0
STI_ID: 235
STI_NAAM: De wier op de Hoge Grazen
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 472
PNN_NAAM: wier op de Hoge Grazen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Aan de Lemigeweg werd in 1718 en 1739 ten oosten van Gaastburen bij de Hoge Grazen een wier aangegeven. In de nabijheid lag toen geen huis. In 1850 ontbreekt de wier. De Hoge Grazen zijn hoge zwarte enkeerdgronden met - zoals de naam Lemigeweg ook toont - keileem."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {60FE1EE5-594A-4BFF-9B8E-57A49EC47776}
SHAPE_Length: 477.80692149237416
SHAPE_Area: 12874.08499997478
Polygon: [...]
id:
621
OBJECTID: 621
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2240
UNI_NAAM: De wier bij Atjevliet
BUI_ID: 0
STI_ID: 240
STI_NAAM: De wier bij Atjevliet
STI_PLAATS: Oudemirdum/Nijemirdum
PNN_ID: 475
PNN_NAAM: wier bij Atjevliet
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In het oosten van het dorpsgebied van Oudemirdum geeft Schotanus in 1718 een wier aan bij Atjevliet."
PLAATS: Oudemirdum/Nijemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9403DD3C-7DFD-4D4A-87D0-85C9646A56A0}
SHAPE_Length: 842.3136708438614
SHAPE_Area: 28331.444500025784
Polygon: [...]
id:
622
OBJECTID: 622
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2246
UNI_NAAM: De wier in Wyckeler Iwert
BUI_ID: 0
STI_ID: 246
STI_NAAM: De wier in Wyckeler Iwert
STI_PLAATS: Wyckel
PNN_ID: 676
PNN_NAAM: wier in Wyckeler Iwert
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten zuiden van het dorp Wyckel heeft men volgens de Tegenwoordige Staat van 1788 een buurtje Wyckeler Ybert gelegen op eenen heuvel, alwaar voor deezen eene state gevonden werd van het geslagte van Wyckel, dat nog hedendaags den naam deezes dorps draagt. Inderdaad werd in het fideicommissaire testament van Foeck Jochumsdr Wyckel in 1613 melding gemaakt van de sate tot Wyckel inder Eebert met de olde huysinge daerop staende. In Wyckeler Iwert geven Schotanus (1718) en Vegilin ten zuiden van de afsplitsing van het pad naar Finkeburen een wier aan. In 1832 is het betreffende perceel de kern van Geldersma's Polder. In 1832 en 1850 wordt de wier niet meer aangegeven."
PLAATS: Wyckel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {04FA1346-A111-4553-91E1-73F22172D3A0}
SHAPE_Length: 1353.2128187352728
SHAPE_Area: 102863.23499991107
Polygon: [...]
id:
623
OBJECTID: 623
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2275
UNI_NAAM: Wier benoorden Bonkwerd
BUI_ID: 0
STI_ID: 275
STI_NAAM: Wier benoorden Bonkwerd
STI_PLAATS: Spannum
PNN_ID: 566
PNN_NAAM: wier benoorden Bonkwerd
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Bij het huis van Bonkwerd lag in 1718 een stinswier (zie locatie 2271). Ook benoorden Bonkwerd (FC11) lag toen een stinswier (in het uiterste NW)."
PLAATS: Spannum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {4F3E0E77-6627-4AA1-841A-7631E6E32B7B}
SHAPE_Length: 827.3544365152809
SHAPE_Area: 38478.1350003868
Polygon: [...]
id:
624
OBJECTID: 624
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2324
UNI_NAAM: De wier aan de Jousen
BUI_ID: 0
STI_ID: 324
STI_NAAM: De wier aan de Jousen
STI_PLAATS: Cornjum
PNN_ID: 90
PNN_NAAM: wier aan de Jousen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier, zie beschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Onder Cornjum is in 1847 sprake van een wier aan de Jousen, en in 1543 van de Hoege Wirdt, gelegen bij Aesgema sate. Of ze identiek zijn verdient nader onderzoek. Aesgema was rond 1500 een belangrijke pachtboerderij van de familie Abbema van Huizum; de Hoege Wirdt die in 1543 bij het land van deze sate werd vermeld had toen de volgende belending: ten zuidwesten ervan lag pastorieland, ten westen ervan land van Hessel Abbinga (Abbema van Huizum).
Kempo Abbema van Huizum kocht met zijn vrouw Hilcke Watzes Harinxma in 1487 land in Aesgamagoedt te Cornjum van Claes Allertsz. De pastoor beurde in 1543 18 stuivers jaarlijks uit Aesgema. Van Kempo Abbema vererfde het goed op zijn zoon Hessel Abbema, die het in 1539 bij testament naliet aan zijn dochter Tyetke Abbema. Het ging in de 16de eeuw en later waarschijnlijk om een gewone boerderij, hoewel het binnen de Abbema-goederen wel van belang was: in 1539 kreeg Hessels ene dochter het stamhuis Abbema in Huizum, de andere Aesgema.
Tot nu toe is een zekere localisatie van Aesgema, met behulp van belendingen, grootte en floreenbedrag en de genealogie van de eigenaars - of een combinatie van deze gegevens - niet gelukt.
Van der Molen identificeerde de wier of wirdt bij Aesgema hypothetisch met de door Eekhoff in 1847 afgebeelde wier aan de Jousen. Hoewel de wier bij Eekhoff dichtbij pastorieland (FC41) lag, zijn er echter ook aanwijzingen dat Aesgema op het Nieuwland lag. Van der Molen vond "geen boerderij of huis in de nabijheid" van de wier aan de Jousen. De Prekadastrale Atlas laat zien dat de door Eekhoff aangegeven wier behoorde bij de zuidelijker gelegen boerderij FC6 aan de Cornjumer Vaart. In 1718 lag direct ten noorden van deze sate een vogel kooy. Mogelijk is de huisplaats binnen de landerijen van de sate FC6 verschoven van de wier aan de Jousen naar de latere sate aan de vaart. Een andere mogelijkheid is dat de latere sate FC6 uit de samenvoeging van meerdere sates ontstond."
PLAATS: Cornjum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {19D03879-4195-4D06-99E2-75B89399E47F}
SHAPE_Length: 945.4907841414259
SHAPE_Area: 43992.00573020417
Polygon: [...]
id:
625
OBJECTID: 625
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2336
UNI_NAAM: Bischopsmahuus en -hof
BUI_ID: 0
STI_ID: 336
STI_NAAM: Bischopsmahuus en -hof
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 306
PNN_NAAM: Bischopsmahuus en -hof
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Mogelijk opgegaan in kloostercomplex, exacte contour niet in te tekenen op basis omschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1475
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een ander ver terug te volgen aanzienlijk huis is Bisschopsma-huis en -hof. In de eerste helft van de 15de eeuw waren de Bisschopsma's aanzienlijke burgers. In 1446 kreeg Sipka Minnema van de stad genoegdoening voor de schade en schande die hij had opgelopen in een geschil met Jannes Bisscopsma en een reeks andere notabelen, waarbij hij ook uit de stad verdreven was geweest; Jannes Bisscopsma was ook actief bij de bemiddeling betrokken. Mogelijk was het "stenen huis" of de "kemenade" in de Biscopsmahof, die in 1475 wordt vermeld, zijn woonhuis. De hoofdeling Peter Kamstera verkocht dit complex toen aan Arnd Hindricks. Het goed werd daarbij omschreven als een stenen kemenade, met om het huis een ommuurde hof waarin ook bomen staan. Arnd Hindricks verkocht het huis op zijn beurt aan Gale te Doniaterp. Deze stamde uit een familie van kleine hoofdelingen in Spannum die in deze tijd haar hoofdelingenstatus opgaf en zich in de stad vestigde. Binnen deze familie vererfde het vervolgens op Gales kleinzoon Tiard Eelcksz en diens zwager Wibe Gerrits (Jelgerhuis). Dezen verkochten het goed in 1524 aan zuster Welmoed Hemma Oddazdochter, die het aan het door haar gestichte Witte Nonnenklooster bij Nijehove gaf. Uit een oorkonde uit 1520 blijkt dat het complex op de hoek van de Kleine Hoogstraat te Camminghahorne lag. Het grensde dus aan - of is opgegaan in het kloostercomplex."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {E41536CF-C20F-4370-AB5E-EA435AE6EDF0}
SHAPE_Length: 51.85788654278168
SHAPE_Area: 103.64999998565763
Polygon: [...]
id:
626
OBJECTID: 626
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2349
UNI_NAAM: Papinga stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 349
STI_NAAM: Papinga stins
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 324
PNN_NAAM: Papinga stins
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour niet duidelijk, stins in 1551 al afgebroken. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1449
OPM_JAAR: In 1551 al afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Papingha stens wordt voor het eerst in 1449 en daarna in 1468 genoemd. Dae fenna by Paepingha stins ... deer dy weer yn leyt wordt in 1484,1404 en als Papingafenne en Papingestense wyer of Papingawyer in 1511 en 1543 genoemd. Hier, zowel als elders, betekende de aanduiding Papinga vaak eigendom van de "paap".
De Papingastins werd bewoond door een van de hoofdpastoors van de Oldehoofster kerk, in casu de Mariengaarder pastoor. Geregeld wordt in de 15de eeuw een Oldehoofster priester dan ook als thoe Papinghastins aangeduid. In de opstrek van de Oldehove lag op het Nieuwland de Papingafenne, eigendom van verschillende pastoorsbeneficia van de kerk. In de fenne lag de stins bij een stinswier. In 1484 werd een compromis gesloten tussen de pastoor en andere betrokkenen over de gevolgen van het graven van de stadsgracht door de fenne; de stins was daardoor van de kerk afgesneden. De Papingafenne sloot in het oosten aan op het Oldehoofsterkerkhof en het grote blok geestelijk goed van Sint-Vitus in de (huidige) binnenstad. De combinatie stins, stinswier en fenne maakt duidelijk dat het om een echte stins ging."
"Over het uiterlijk van Papingastins is niets bekend. De stins was in 1551 reeds afgebroken. De wier werd in of kort voor 1581 afgegraven."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {84F80FEF-F141-4C97-A9B6-49B22C6E2F1B}
SHAPE_Length: 419.73202453098673
SHAPE_Area: 9968.949999984168
Polygon: [...]
id:
627
OBJECTID: 627
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2368
UNI_NAAM: De wier op Braarderburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 368
STI_NAAM: De wier op Braarderburen
STI_PLAATS: Wirdum
PNN_ID: 664
PNN_NAAM: wier op Braarderburen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier (weergegeven op Schotanus). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Hier wordt in 1718 een wier aangegeven. Onderzoek naar de eigendomsgeschiedenis heeft nog niet plaats gehad."
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {E658DA8D-F7B7-44A1-A54D-CA19E779168A}
SHAPE_Length: 898.4408380488144
SHAPE_Area: 28149.619999491722
Polygon: [...]
id:
628
OBJECTID: 628
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2432
UNI_NAAM: De wier van Klusewier
BUI_ID: 0
STI_ID: 432
STI_NAAM: De wier van Klusewier
STI_PLAATS: Boornbergum
PNN_ID: 62
PNN_NAAM: wier van Klusewier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier, geen overlap met Boerderijplaats. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
JR_NOOMEN: <1000
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Opgravingen te Kluse- of Kloesewier brachten een nederzetting aan het licht, die in de 10de eeuw werd gesticht en mogelijk al in de 13de eeuw werd opgegeven. Enkele huisplattegronden, een kerkje met een begraafplaats, putten en aardewerk werd daarbij aangetroffen."
PLAATS: Boornbergum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {1C528D11-DE03-47B8-B59B-9EF12DEA38B1}
SHAPE_Length: 725.533574911158
SHAPE_Area: 26084.94607016634
Polygon: [...]
id:
629
OBJECTID: 629
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2434
UNI_NAAM: De Worf
BUI_ID: 0
STI_ID: 434
STI_NAAM: De Worf
STI_PLAATS: Lies
PNN_ID: 349
PNN_NAAM: wier De Worf
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier (bestaand). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De wier De Worf (kad. Terschelling C1804). In Lies ligt een stinswier, de Worf geheten. Verondersteld wordt dat hij van de familie Popma was."
PLAATS: Lies
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {AED29C37-F993-47BF-B67E-D548B1940AFE}
SHAPE_Length: 165.16901005327486
SHAPE_Area: 1391.0300000055506
Polygon: [...]
id:
630
OBJECTID: 630
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2450
UNI_NAAM: Andringa
BUI_ID: 0
STI_ID: 450
STI_NAAM: Andringa
STI_PLAATS: Akkrum
PNN_ID: 13
PNN_NAAM: Andringa
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen overlap met contour uit Boerderijplaatsen. Geen aanwijzingen op kaarten 1832 en Eekhoff en Schotanus. Uit de beschrijving van Noomen is de plaatsing van de locatie uit Stinzen niet op te maken. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1453
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De hoofdelingenfamilie Andringa te Akkrum valt tot aan het begin van de 15de eeuw terug te volgen. Veel Andringa's waren kerkvoogd van Akkrum. In 1453 was Tyard Jorrits Andringa grietman. Hij stichtte een prebende te Akkrum (FC20), het Andringa-leen, waarvan het land van Andringa-state werd afgesplitst. Zijn zoon Jorert Andringha maakte in 1476 zijn testament. Hij deed grote schenkingen aan verschillende religieuze instellingen en bedacht daarbij ook de prebende die zijn broer Tyard had gesticht. Het laatste fonds kreeg ondermeer een huys ende steed, als Garbrich, zijn vrouw daar niet langer zou willen wonen. Bovendien had hij eerder al 24 pondemaat land aan het klooster Aalsum geschonken bij wijze van memoriefundatie. Verder noemde hij in zijn testament Dychuystera gued, waarschijnlijk bij Dijkhuisterzijl (FC54). Ook Jenka Douwema en Douwe diens zoon schonk hij in zijn testament land: ondermeer in Liweringa gued, waarschijnlijk Ludringa (FC42).
De Andringa's zijn een goed voorbeeld van de vervlechting van adellijke en eigenerfde families: de familie zelf werd in de 16de eeuw niet meer tot de hoofdelingen gerekend, maar sommige Andringa-takken bleven wel in dat milieu hun huwelijkspartners zoeken. Andringatakken kwamen op Lettinga te Britsum, op verschillende staten te Camminghaburen en in Oldeboorn. In vrouwelijke lijn stamde de adellijke familie Van Andringa de Kempenaer uit de Andringas's. Andere Andringa's werden "gewone boeren"."
PLAATS: Akkrum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9F2A7321-E5FD-47C6-934D-3D0688BA7063}
SHAPE_Length: 133.4380302423087
SHAPE_Area: 1024.460000011474
Polygon: [...]
id:
631
OBJECTID: 631
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2502
UNI_NAAM: De wier aan de Hieslumer Ee
BUI_ID: 0
STI_ID: 502
STI_NAAM: De wier aan de Hieslumer Ee
STI_PLAATS: Parrega
PNN_ID: 487
PNN_NAAM: wier aan de Hieslumer Ee
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de noordwestelijke oever van de Hieslumer Ee geeft Eekhoff in 1850 een wier aan. Het betreffende perceel behoorde onder de sate FC4 aan het Ypenbuurster of Parregaaster meer. Waarschijnlijk ontstond deze sate uit twee aparte bedrijven, SC13, in 1640 in eigendom en gebruik bij Lieuue Oenes en zijn kinderen en SC14, toen eigendom van Piter Axma in Leeuwarden en Ids Lolles' erfgenamen te Molkwerum."
PLAATS: Parrega
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {DFC2AFD5-73E2-4B19-A58A-BDA725EAA8DD}
SHAPE_Length: 680.6658093555421
SHAPE_Area: 16305.083645015471
Polygon: [...]
id:
632
OBJECTID: 632
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2529
UNI_NAAM: De stinswier aan de sloot door de Hommerts, 'stins
BUI_ID: 0
STI_ID: 529
STI_NAAM: De stinswier aan de sloot door de Hommerts, 'stins
STI_PLAATS: Hommerts
PNN_ID: 252
PNN_NAAM: stinswier aan de sloot door de Hommerts
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft stinswier. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Schotanus (1718) vermeldt voorts tussen het zesde en zeven huis (ter hoogte van FC26) een stinswier. In 1511 werd verder onder de Hommerts die stins sloetswal genoemd."
PLAATS: Hommerts
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {6BF7E982-12BA-42F9-8FD9-4836486655B7}
SHAPE_Length: 275.6090373637994
SHAPE_Area: 4468.98500001315
Polygon: [...]
id:
633
OBJECTID: 633
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2545
UNI_NAAM: de Gasthuiswier
BUI_ID: 0
STI_ID: 545
STI_NAAM: de Gasthuiswier
STI_PLAATS: Sneek
PNN_ID: 558
PNN_NAAM: Gasthuiswier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen contour Boederijplaatsen. De locatie komt wel in de index van Noomen voor, maar wordt in de tekst niet beschreven. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: De locatie komt wel in de index van Noomen voor, maar wordt in de tekst niet beschreven.
PLAATS: Sneek
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {2DE3A3D7-C79C-40C1-A4E4-7A062CCD0EB4}
SHAPE_Length: 560.3287647695114
SHAPE_Area: 19135.785000059157
Polygon: [...]
id:
634
OBJECTID: 634
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2111
UNI_NAAM: Klein Humalda
BUI_ID: 0
STI_ID: 111
STI_NAAM: Aebingha
STI_PLAATS: Ee
BP_ID: 7195
BP_NAAM: (Kl.) Humalda (Sch. en E.)
PNN_ID: 134
PNN_NAAM: Oudt Fenne of Aebinga
NOO_NAAM: Oudt Fenne-state
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: De juiste contour betreft vermoedelijk Boerderijplaats 7181. Noomen beschrijft dat deze in 1832 nog een brede gracht had (zie beschrijving Noomen). De locatie uit Stinzen is zuidoostelijk van deze contour gelegen.
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1640
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1440 vocht Hessel Humalda samen met Botte Jarla en hun helpers op de mieden bij het klooster Sion."
"De namen Aebingha en Humalda werden ook aan twee andere goederen in de omgeving gegeven: zo aan het dichtbij gelegen Clein Humalda-sate (1640/1700: SC/FC22) en aan het oorspronkelijk Oudt Fenne-sate (1640; 1700) geheten Aebinga (FC14/SC14). Het laatste goed, eveneens dichtbij Humalda, was tussen 1640 en 1700 eigendom van de Van Humalda's geworden.
In tegenstelling tot Humalda hadden Klein-Humalda en Aebinga in 1832 elk nog een brede gracht."
PLAATS: Ee
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0AA89646-DD91-4F8D-96C5-13C55A3168D0}
SHAPE_Length: 605.0217105259602
SHAPE_Area: 17778.456904806084
Polygon: [...]
id:
635
OBJECTID: 635
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 3111
UNI_NAAM: Aebingha
BUI_ID: 0
STI_ID: 0
BP_ID: 7181
SIF_ID: 0
PNN_ID: 134
PNN_NAAM: Oudt Fenne of Aebinga
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1440 vocht Hessel Humalda samen met Botte Jarla en hun helpers op de mieden bij het klooster Sion."
"De namen Aebingha en Humalda werden ook aan twee andere goederen in de omgeving gegeven: zo aan het dichtbij gelegen Clein Humalda-sate (1640/1700: SC/FC22) en aan het oorspronkelijk Oudt Fenne-sate (1640; 1700) geheten Aebinga (FC14/SC14). Het laatste goed, eveneens dichtbij Humalda, was tussen 1640 en 1700 eigendom van de Van Humalda's geworden.
In tegenstelling tot Humalda hadden Klein-Humalda en Aebinga in 1832 elk nog een brede gracht."
HN1: 0
HN2: 0
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en stinzen Fryslan 2009
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
GLOBALID: {840BAE26-0DD7-4101-9C76-B32F91E5DF9D}
SHAPE_Length: 307.69661012722787
SHAPE_Area: 5652.793839937374
Polygon: [...]
id:
636
OBJECTID: 636
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2077
UNI_NAAM: De wier aan de Damwoudster trekvaart
BUI_ID: 0
STI_ID: 77
STI_NAAM: De wier aan de Damwoudster trekvaart
STI_PLAATS: Dantumawoude
PNN_ID: 98
PNN_NAAM: wier aan de Damwoudster trekvaart
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft een wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Voorts lag in 1718 westelijker op Onnemaland aan de Damwoudster Trekvaart in 1718 een stinswier." (zie locatie 1140).
PLAATS: Dantumawoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {65DD2671-071E-496D-8B93-9452F25E89A7}
SHAPE_Length: 313.76067443429804
SHAPE_Area: 7814.168021904764
Polygon: [...]
id:
637
OBJECTID: 637
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2228
UNI_NAAM: Wier in Hoyteburen bezuiden Hereweg
BUI_ID: 0
STI_ID: 228
STI_NAAM: Wier in Hoyteburen bezuiden Hereweg
STI_PLAATS: Nijemirdum
PNN_ID: 426
PNN_NAAM: wier in Hoyteburen bezuiden Hereweg
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten zuiden van de weg geven Schotanus (1718) en Vegilin in Hoyteburen twee stinswieren aan, beide naast een boerderij. De meest westelijke (Balk E234) lag direct ten westen van de door Eekhoff in 1854 aangegeven kadastrale sectiegrens. In 1850 worden deze wieren niet meer aangegeven."
PLAATS: Nijemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {3406CC7A-A6C9-447F-ADF7-F76D7D8EA436}
SHAPE_Length: 313.760674438306
SHAPE_Area: 7814.168022104395
Polygon: [...]
id:
638
OBJECTID: 638
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2241
UNI_NAAM: Wier aan de Sondelerlaan
BUI_ID: 0
STI_ID: 241
STI_NAAM: Wier aan de Sondelerlaan
STI_PLAATS: Sondel
PNN_ID: 561
PNN_NAAM: wier aan de Sondelerlaan
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten oosten van de Sondeler Laan lagen twee wieren op hetzelfde perceel. De meest zuidelijke daarvan wordt ook nog op de kaart van Eekhoff (1854) aangegeven."
PLAATS: Sondel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {9EBE1A38-3456-4DA7-B1B0-3D18D8EA40DC}
SHAPE_Length: 313.76067443619223
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
639
OBJECTID: 639
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2242
UNI_NAAM: Wier aan de Sondelerlaan
BUI_ID: 0
STI_ID: 242
STI_NAAM: Wier aan de Sondelerlaan
STI_PLAATS: Sondel
PNN_ID: 561
PNN_NAAM: wier aan de Sondelerlaan
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten oosten van de Sondeler Laan lagen twee wieren op hetzelfde perceel. De meest zuidelijke daarvan wordt ook nog op de kaart van Eekhoff (1854) aangegeven."
PLAATS: Sondel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {79B26CFC-46A1-4919-B936-204CE382FF96}
SHAPE_Length: 313.7606744361922
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
640
OBJECTID: 640
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2248
UNI_NAAM: Stinswier ten zuiden van Trophorne
BUI_ID: 0
STI_ID: 248
STI_NAAM: Stinswier ten zuiden van Trophorne
STI_PLAATS: Elahuizen
BP_ID: 2839
PNN_ID: 140
PNN_NAAM: stinswier ten zuiden van Trophorne
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen en Boerderijplaats gebufferd (50 meter) en gecombineerd.
BUFFER: Stins + Boerderijplaats + Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Schotanus (1718) geeft op het zuideinde van Trophorne, bij een boerderij en een verlaten huisplaats of "stemmende stelle", een tweede stinswier aan."
PLAATS: Elahuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {581C6EC7-DB76-4D7F-9BA3-1D0A6CA09167}
SHAPE_Length: 749.4503743084249
SHAPE_Area: 36228.71136279728
Polygon: [...]
id:
641
OBJECTID: 641
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2251
UNI_NAAM: Galama
BUI_ID: 0
STI_ID: 251
STI_NAAM: Galama
STI_PLAATS: Koudum
SIF_ID: 98
SIF_NAAM: Galama State
PNN_ID: 299
PNN_NAAM: Galama
NOO_NAAM: Galamahuis
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: De locatie uit "Stinzen" is niet te koppelen aan een locatie uit Boerderijplaatsen, of te plaatsen op grond van de beschrijving en de kaart van 1832. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de State is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1443
JR_SIF: <1650
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "(…) vooraanstaande rol van de Galama's in de Vetkoper partij gedurende de gehele 15de eeuw."
"In 1443 verbrandden de Schieringers onder leiding van de Harinxma's en de abt van Hemelum Galamahuis." "In 1468 berichtte een Hollandse spion dat hij in Koudum een cleyn slotken had."
"In 1487 namen de Schieringers (…) wraak door Galama huys te Koudum na een beschieting met de "Sneker grote bus" in te nemen en af te breken."
"Het jaar daarop, in 1495, escaleerde de strijd. Hartman verbood zijn pachters schatting te geven aan Goslick Juwinga en diens soldaten. Toen de soldaten naar Galamahuis in Koudum optrokken, stak Hartman Gales zyn eygen huys an den brandt ende tooch met zyn huysluyden wech."
"In 1593 maakte His van Botnia, "weduwe van jonker Seerp van Galama", haar testament. Zij vermaakte daarin Hoxwier te Mantgum en het huys ende hoff te Coudum met vorndel daer aen behoorende, beide afkomstig uit de familie Galama, aan haar kinderen." "In 1640 was de grietman Sjoerd van Aylva eigenaar en gebruiker van Galama state."
"Bij de verkoop van 1727 werd het omschreven als: Galama state, met het stemdragende hornleger nr. 43, met de huysinge, boerewoninge, schuure, buythuys, somerhuysen, ringmuur, twee hovingen binnen deselve en het hoff tussen de twee weegen, de Groet ackers agter de huysinge, (…)."
"In 1742 kocht Frederik van Sloterdijk, burgemeester van Workum Galama van de erfgenamen van Schik. 1787 werd de state gekocht door Volkert Arjens Heringa, die grietenijontvanger van Hemelumer Oldeferd was. Bij zijn dood werd het goed (…) geveild.
In 1722 werd Galama state door de tekenaar Stellingwerf getekend als een zaalstins met een onregelmatige indeling en een verdieping tussen trapgevels. Het gebouw maakt een vroeg 16deeeuwse indruk en zal ook middeleeuwse fragmenten hebben bevat. Het was niet omgracht, maar stond op een ommuurd terrein. Dit laatste komt dus overeen met de beschrijving van 1727. Het ontbreken van een gracht is begrijpelijk wanneer we de ligging van Galama op de kaart zien: bovenop de keileemheuvel waarop Koudum ligt, even ten noordoosten van de kerk."
SIF: "De familie Galama was één van de belangrijkste families in dit gebied. Ze bezaten verschillende stinsen, zoals in Akmarijp, Oudega en Rijs. Daarnaast had je ook de familie Harinxma, die de grootste tegenstanders vormden van de familie Galama. De Harinxma's hadden versterkte huizen in Heeg, Sloten, Sneek en IJlst.
De Galama State werd tot in de eerste helft van de zeventiende eeuw bewoond door de familie Galama. Eén van de rechten die aan deze State verbonden was, was het recht van de zwanenjacht.
Het is niet duidelijk of het huis door vererving of verkoop in handen van een andere familie gekomen is, maar in elk geval is in 1640 grietman Sjoerd Van Aylva de nieuwe bewoner van de state. Bijna 60 jaar later, in 1698, is de state opnieuw in bezit gekomen van een andere familie: dan is Bruno van Vierssen de eigenaar.
Later komt de state in het bezit van Joan Caspar Schik, secretaris van Menaldumadeel, die het huis voor 700 goudguldens in 1743 verkoopt aan Frederik Sloterdijk, burgemeester van Workum.
Na 1743 wisselt het huis nog verschillende keren van eigenaar, om tenslotte rond 1800 afgebroken te worden.
Er zijn door Jacobus Stellingwerf in 1722 en 1723 twee states getekend die te Koudum stonden. De ene afbeelding heeft als onderschrift: 'huis van den ouden heer Frederik van Vierszen te Koudum', terwijl de andere het volgende onderschrift heeft: 'het huis dat aan de heer Jacob van der Wajen, grietman van Hemelumer Oldevaert, behoort'.
In 'De Tegenwoordige Staat van Friesland' uit 1788 valt op te maken, dat de Galama State al in 1788 is verdwenen, 'Doch in 'Noorden der buurt', heeft men nog de State Grovestins, die in laater tyd merkelyk versierd is door den Grietman Van der Waaien, die niet alleen het huis fraai verbouwd, maar ook verscheiden schoone hovingen en plantagien by 't zelve beeft gevoegd...".
Ik geef er zelf toch de voorkeur aan, om de afbeelding uit 1722 toe te kennen aan de Grovestins State, terwijl de tweede de Galama State betreft.
Het huis Van Viersen lijkt op de tekening ouder dan de Grovestins State. Het gebouw heeft zelfs kenmerken die op een zaalstins wijzen. Het is een rechthoekig gebouw met een onregelmatige indeling op de begane grond. De verdieping is laag en dan volgt het zadeldak tussen twee trapgevels. De vorm en detaillering van de toegangspartij wijzen op een bouwtijd in de jaren rond 1500. De aanbouw van één bouwlaag kreeg voor het dak een van uitbundig rolwerk voorziene gevel uitgebouwd. Het terrein van deze state was niet omgracht, maar ommuurd."
(bron: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992).
PLAATS: Koudum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {7B9A36CB-71DB-4CEE-A0DC-6741A28CCD68}
SHAPE_Length: 313.7606744361922
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
642
OBJECTID: 642
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2254
UNI_NAAM: De wier bij Sytzama
BUI_ID: 0
STI_ID: 254
STI_NAAM: De wier bij Sytzama
STI_PLAATS: Warns
PNN_ID: 621
PNN_NAAM: wier bij Sydtsma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Zie beschrijving Noomen. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
JR_NOOMEN: <1718
OPM_JAAR: Wier ligt bij locatie Sydtsmahuis, dit dateert van voor 1494 (zie locatie 1331)
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Zowel in 1718 als in 1739 werd ten noorden van het pad naar Hemelum, tegenover de locatie van Sytzama een stinswier aangegeven. De relatie tussen deze wier en Sydtsma verdient nader onderzoek."
PLAATS: Warns
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {8BFD8FD8-6B3E-4B21-B507-6DD5C777304C}
SHAPE_Length: 313.76067443619223
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
643
OBJECTID: 643
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2257
UNI_NAAM: Wier op Warnzer Zuidburen
BUI_ID: 0
STI_ID: 257
STI_NAAM: Wier op Warnzer Zuidburen
STI_PLAATS: Warns
PNN_ID: 624
PNN_NAAM: wier op Warnzer Zuidburen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Het betreft drie wieren. Locaties Stinzen 257, 258 en 259 gecombineerd en gebufferd (50 meter). Gekoppeld aan Boerderijplaats 2485.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten oosten, noorden en zuiden van een sate op Warnzer Zuidburen geeft Schotanus in 1718 drie wieren aan. De zuidelijke wier, tegenover de boerderij, wordt op de kaart van Vegelin in 1739 niet meer aangegeven."
PLAATS: Warns
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {FEE881FA-E6F7-4E09-878D-6708BF4627D7}
SHAPE_Length: 703.6012160646345
SHAPE_Area: 25311.286408542877
Polygon: [...]
id:
644
OBJECTID: 644
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2268
UNI_NAAM: Wier bij de Kneppelen
BUI_ID: 0
STI_ID: 268
STI_NAAM: Wier bij de Kneppelen
STI_PLAATS: Lutkewierum
PNN_ID: 361
PNN_NAAM: wier bij de Kneppelen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Tegenwoordige Staat vermeldt aan het eind van de 18de eeuw onder Lutkewierum: 't buurtje Kneppelen en daar by de wier eener oude state. Ook de kaart van 1718 beeldt hem af."
PLAATS: Lutkewierum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {B81B27A1-9F3A-473A-A7C0-04C0FD13CA4F}
SHAPE_Length: 313.7606744380863
SHAPE_Area: 7814.168022093451
Polygon: [...]
id:
645
OBJECTID: 645
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2272
UNI_NAAM: De wier bij Klein Felsum
BUI_ID: 0
STI_ID: 272
STI_NAAM: De wier bij Klein Felsum
STI_PLAATS: Spannum
PNN_ID: 567
PNN_NAAM: wier bij Klein Felsum
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Klein Felsum is Boerderijplaats 396, deze locatie ligt ca 320 meter zuidoostelijker. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Binnen het land van de sate Klein Felsum geeft Schotanus in 1718 een wier aan. Hij lag niet bij de boerderij, maar aan de Plattedijk, op de grens met de sates Groot Teetlum en Tallum onder Tzum. Klein Felsum was in 1511 gedeeld eigendom van de kerk van Spannum, van Sybren Roorda op Doniaterp onder Spannum en van Wybe Jan Ripperts alias Wybe Gerritsz Jelgerhuis, met een vrouw uit de familie Toe Doniaterp. In 1543 was het klooster van de Witte Nonnen te Leeuwarden, waarvan Wybe Gerrits één der begunstigers was, eigenaar. Misschien was Klein Felsum in de 15de eeuw eigendom van de familie Doniaterp. Na 1718 wordt de wier niet meer aangegeven."
Klein Felsum is Boerderijplaats 396.
PLAATS: Spannum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {987EE067-6DF5-4548-B94D-629D45552A5A}
SHAPE_Length: 313.76064697524043
SHAPE_Area: 7814.166654025579
Polygon: [...]
id:
646
OBJECTID: 646
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2356
UNI_NAAM: Wilaard
BUI_ID: 0
STI_ID: 356
STI_NAAM: Wilaard
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 341
PNN_NAAM: Wilaard
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ligging niet zeker (zie beschrijving Noomen). Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
JR_NOOMEN: <1407
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1407 kennen we een adellijke bewoner van Wilaard, Ullauird of Ullawerd, die er ook een wapendrager op na hield. De naam Wilaard is geen boerderijnaam, maar een uit de Vroege Middeleeuwen daterende buurschapsnaam op -werd.1640 In 1511 was een van de sates van Wilaard pachtgoed van het naburige Juwsmahuis bij Cammingaburen. Achter Wilaard lagen voorts twee "wieren".
In 1407 maakte de edelman Mammo Mammingha te Leeuwarden zijn testament. Een van de getuigen daarbij was Focko van Wilaard, parochiaan van de kerk van Nijehove. Deze werd als een van Mammo's verwanten en als vir nobilis aangeduid; ook voerde hij een eigen zegel. Hij kreeg van Mammo als legaat een huisstede in Dowama campe. Interessant is dat tevens aanwezig was Focko's famulus et armiger Wybo. Focko had dus een wapendrager; een ook aanwezige pastoor had zijn dienaar-kok meegenomen.
Waar woonde deze Focko van Wilaard? Misschien op de latere sate Fockema. In het begin van de 16de eeuw lagen in en bij Wilaard bezittingen van het klooster Foswerd en de kerk van Nijehove (FC274 en FC282) en van het Sint-Annaconvent (FC281). Verder hadden de kinderen van Feycke Tiardsz Andringha en Katherina Juwsdr van Juwsmahuis (in Camminghaburen) hier een sate van ruim 66 pondemaat groot; gezien de grootte misschien FC283. De sate, Fockema geheten, was waarschijnlijk door Feycke en Katherina aangekocht en dus niet van de Juwsma's afkomstig. De verleiding is groot hierin het huis van Focko uit 1407 te zoeken! Tot 1624 is de vererving van dit goed in de familie Andringa te vervolgen."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {33315222-D1F2-4CD4-9F79-F2DCA3B15E5A}
SHAPE_Length: 313.7606744380863
SHAPE_Area: 7814.168022093451
Polygon: [...]
id:
647
OBJECTID: 647
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2378
UNI_NAAM: De stinswier op kerkeland
BUI_ID: 0
STI_ID: 378
STI_NAAM: De stinswier op kerkeland
STI_PLAATS: Blessum
PNN_ID: 55
PNN_NAAM: stinswier op kerkeland
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Stins ligt vlakbij Boerderijplaats 631, maar er is geen aanwijzing voor een verband. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegenover het goed oppe Fennen of Fenstera goet (FC5), dat in 1511 eigendom van verschillende eigenaars was, lag in 1718 op kerkeland een stinswier. Ook in 1543 wordt vermeld dat verschillende stukken kerkeland aan Fenstera grensden."
PLAATS: Blessum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {BF2D8486-D3F2-46FF-9D3E-8E123A4B5140}
SHAPE_Length: 313.76067443542286
SHAPE_Area: 7814.168021960787
Polygon: [...]
id:
648
OBJECTID: 648
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2384
UNI_NAAM: wier "aen de buyrt in't veld liggende"
BUI_ID: 0
STI_ID: 384
STI_NAAM: wier "aen de buyrt in't veld liggende"
STI_PLAATS: Deinum
BP_ID: 498
PNN_ID: 100
PNN_NAAM: wier "aen de buyrt in't veld liggende"
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Stins ligt vlakbij Boerderijplaats 498. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Deze wier wordt door Schotanus (1664) genoemd als rest van een vernietigde state. De sate bij de wier was in 1640 eigendom van Gosse van Camstra. De Tegenwoordige Staat meent dat de Lidlumer abt Syard van Deinum hier geboren werd. Zowel in Deinum als in Boxum werden sinds de 16de eeuw de verschillende stinzen in de locale geschiedschrijving dikwijls door elkaar gehaald."
PLAATS: Deinum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0A55CDC4-C88C-48E3-81C6-BD00A139D1CE}
SHAPE_Length: 507.17222670423695
SHAPE_Area: 11554.006337586761
Polygon: [...]
id:
649
OBJECTID: 649
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2395
UNI_NAAM: Sjaerdema
BUI_ID: 0
STI_ID: 395
STI_NAAM: Sjaerdema
STI_PLAATS: Dronrijp
BP_ID: 343
PNN_ID: 124
PNN_NAAM: Sjaerdema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Stins ligt vlakbij Boerderijplaats 343. Gezien de beschrijving van Noomen betreft dit waarschijnlijk wel Sjaerdema, maar uit de kaart van 1832 wordt niet duidelijk hoe de contour dan dient te worden aangepast. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als filiaal van Hobbema kan Sjaerdema worden beschouwd. (…) Uit de eigendomsgeschiedenis van Hobbema bleek dat Dio Hobbema in het midden van de 15de eeuw eigenaar van het goed Sjaerdema was. Zijn kleindochter Imck Glins trouwde met Hayo Doeckez Rinia; hun zoon Doecka Hayez, dan heerscip genoemd, bewoonde en gebruikte het in 1511 zelf en liet in 1529 als Doucke Hayes oppe Ryp de zwanenjacht van Siardema goet registreren. Op de kaart van Schotanus worden rond Sjaerdema nog de resten van een omgrachting aangegeven; op de kadasterkaart van 1830 zijn deze verdwenen, hoewel ze met enig puzzelen wel zijn in te tekenen."
PLAATS: Dronrijp
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B492AC3B-A9EA-4AC2-8D94-0DC08523A613}
SHAPE_Length: 684.5143054852213
SHAPE_Area: 19878.00403229426
Polygon: [...]
id:
650
OBJECTID: 650
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2429
UNI_NAAM: Groot Wigara of Sixma, met stinswier
BUI_ID: 0
STI_ID: 429
STI_NAAM: Groot Wigara of Sixma, met stinswier
STI_PLAATS: Terzool
BP_ID: 8249
BP_NAAM: Sixma (E.)
PNN_ID: 588
PNN_NAAM: Groot Wigara of Sixma, met stinswier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour aangepast op basis ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen. Boerderijplaats gebufferd (50 meter).
BUFFER: Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1483
OPM_JAAR: Stins in 1515 vermoedelijk verwoest (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Appelatief werd in 1483 Wopcke Wygera ter Sooll huys genoemd. In 1525 heette het Vygae(ra) gued; in 1543 Wyngaere gued en Wigara; in 1700 en 1708 Groot Wygara. In 1849 wordt het echter Sixma genoemd. Het is het oudst bekende Wigara-huis in Terzool. Er naast lag in 1718 nog een stinswier."
"De eerste vermelding van Wigara beschrijft het huis in een vete-context: int jaer ons Heeren duysent vier hondert drie ende tachtich hebben Eeke ende Buto, Gaele zonen (van Heslingahuis te Poppingawier) omtrent heylige Driefoldicheit, Wopcke Wygera ter Sooll ende Otto, zyn zoon, ende huer huys geplundert ende berooft, ende brochten Wopcke ende Otto op Idts Tzalinga huys toe Ferwert, ende wolden noch hebben van huer hondert golden guldens om die verlossinge wt die gefangenisse."
"In het begin van de 16de eeuw verloor Wigara zijn adellijke bewoning en verdedigbare uiterlijk. De Donia's verpachtten namelijk de sate; de stins, "naar de wijze dier tijden op een aarden hoogte gebouwd" werd in 1515 waarschijnlijk verwoest en in een puinhoop veranderd."
"Het oude Wigara was zo geen adelshuis en geen stins meer. Het behoorde in 1640, 1700 en 1708 ook niet meer tot het omvangrijke complex grootgrondbezit onder Terzool van de Wigara's en hun erfgenamen, de Van Coehoorns en Van Scheltinga's. In 1640 werd het bewoond door de eigenaar Heere Hoytes. Rond 1675 vermeldde Sibrandus à Wigara de stinswier die herinnerde aan het voormalige stamhuis van zijn familie en die ook op de kaart van 1718 is te zien.
Over de stins Wigara is weinig bekend. Volgens een veel vaker voorkomend patroon grensde het land van de stins aan dat van de kerk. In 1483 werd het huis geplunderd; in 1515 is het waarschijnlijk afgebroken. De ruïne en de stinswier wordt rond 1675 genoemd, de stinswier is op de kaarten van 1718 en 1849 nog aangegeven. Mogelijk werd hij kort daarna geslecht. In 1857 deelt de schoolmeester J. Sybinga namelijk mee dat in Terzool een wier werd afgegraven, waarin veel "steenhoopen" zaten, die voor "wegbevloering" werden gebruikt."
PLAATS: Terzool
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {C3E485C9-398F-4001-9D28-56A852CE3B65}
SHAPE_Length: 595.285045218566
SHAPE_Area: 26762.61041266817
Polygon: [...]
id:
651
OBJECTID: 651
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2431
UNI_NAAM: Nieuw-Wigara te Bongwier
BUI_ID: 0
STI_ID: 431
STI_NAAM: Nieuw-Wigara te Bongwier
STI_PLAATS: Terzool
BP_ID: 8282
BP_NAAM: Wigara (E.)
PNN_ID: 591
PNN_NAAM: Nieuw-Wigara te Bongwier
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour aangepast op basis ligging locatie Stinzen (perceel Van Limburg Stirum (zie beschrijving Noomen) op kaart 1832 toegevoegd). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1543
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Het derde goed onder Terzool dat de naam Wigara heeft gedragen is de sate te Bongwier of Bongwierstera. Deze naam kwam het eerst voor in 1543 als Bongwierster goedt ter Sool. In 1639 en 1640 zijn Wygara erven cum sociis de eigenaars, maar als toponiem komt Wigara op de kaart van Eekhoff in 1849 voor deze plek voor het eerst voor."
"Uiteindelijk wisten de erfgenamen Wigara (Coehoorn, Limburg-Stirum) de gehele sate Bongwier te verkrijgen: Anna A. van Limburg-Stirum was in 1832 de enige eigenares. De naam Wigara voor de (voormalige) huisplaats van Bongwier in 1849 zal gezien moeten worden als een benadrukken van de herkomst en de ouderdom van het Limburg-Stirum-bezit in Terzool. Omdat de berichten over de Wigara's uit de kroniek van Worp van Thabor ook in de beschrijving van Terzool in de Tegenwoordige Staat van Friesland (1785-1788) waren overgenomen, bleef "Wigara" een begrip.
Wat betreft zijn ligging was Bongwierstra te vergelijken met de naburige sates van de Grote en Kleine Terzoolster Weeren. In alle gevallen ging het om - ten opzichte van Terzool en Sibrandaburen secundaire - bewoning op relatief slechte venige grond. Wel lag het mogelijk strategisch, aan de Bangavaart vanuit Poppingawier. Een stins zal het goed niet gekend hebben; de naam op - wier is gebruikelijk voor dorpen, buurschappen en huisplaatsen in het overgangsgebied van klei en veen. In 1708 (floreencohier) en 1718 (kaart) is Bongwier een zelfstandig bedrijf. In 1728 is het land van FC10 en FC12 tot één bedrijf samengevoegd; in 1832 en 1849 is het perceel onbebouwd, hoewel Eekhoff het nog als voormalige state Wigara aangaf.
PLAATS: Terzool
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {A01387ED-68D8-4F53-9D1F-BC66B4DAB033}
SHAPE_Length: 370.6169467306576
SHAPE_Area: 8732.211354929172
Polygon: [...]
id:
652
OBJECTID: 652
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2522
UNI_NAAM: Wallema
BUI_ID: 0
STI_ID: 522
STI_NAAM: Wallema
STI_PLAATS: Folsgare
BP_ID: 2023
BP_NAAM: Walma (Sch. en E.)
PNN_ID: 154
PNN_NAAM: Wallema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatiecontour Boerderijplaatsen uitgebreid op basis locatie Stinzen en omschrijving Noomen. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) en gecombineerd met Boerderijplaats.
BUFFER: Buffer 50 meter + Boerderijplaats
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1496
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Wallema wordt opgenomen vanwege de stinswier die er naast lag. De sate was in de Nieuwe Tijd afwisselend pachtgoed en eigenerfd goed. De naam Wallema komt voor het eerst in de 16de en vroege 17de eeuw voor; in 1718 staat de sate aangegeven als Walma. Waarschijnlijk wordt deze stins in 1496 en 1498 in een militaire context genoemd. Op 12 mei 1496 sloot Bocka Ygama van Folsgare zich aan bij het verbond dat Bocka Ennes met de stad Groningen had gesloten. Hij beloofde daarbij "dat ik het bolwerk zelf zal slechten en de ijzeren deur uit zijn hengsels zal nemen". Waarschijnlijk kwam hij deze belofte niet na, want op 15 maart 1498 kwamen Vetkoperse soldaten uit Bolsward voor Bocke Yges huys toe Folsgaera, en als sy dat huys niet mochten winnen, soo staecken sy daer vier huysen an den brandt, ende toegen weder in Boolsuert.
In 1511 was er nog steeds een zoon van een Yge in Folsgare eigenaar van een huis: Epa Ighaz. Diens sate komt door de grootte (80 pm, 32 fl.) en de belending (myt die westereynd an die Myoldick; die oestereynd lecht an die grote Reen) het meest in aanmerking Wallemasate bij de stinswier (1640: 64 pm, 1700: 90 pm, 31-14-0 fl.; de Melledyck ten westen) te betreffen. Deze veronderstelling wordt nog ondersteund door de vermelding van een "stinsgracht": saetland leggende om ende om op ende an Epes vors. stins graft. Het is dus zeer waarschijnlijk dat Bocke Yges' huys (1496/1498), Epa Ighaz' sate (1511) en Wallema (1599/1718) identiek zijn.
In de 16de en 17de eeuw golden de eigenaars en bewoners van Wallema niet als edellieden. De eigendom was in handen van verschillende familieleden, die zich deels naar het goed Wallema noemden. Eén van hen was tevens gebruiker van het goed en pachtte als zodanig land van zijn familieleden/mede-eigenaars. De precieze onderlinge relatie is nog niet bekend. Ook leden van de aanverwante familie Foeckema uit het naburige Tjalhuizum hadden eigendoms- en gebruiksrechten in Wallema sate. Tevens werden herhaaldelijk delen van het goed afzonderlijk verkocht, zo in 1652 24 pm; de sate omvatte toen: huyse schuyre, hovinge, watermolen sampt gerechtigheid van vissery ... En swanejacht. Na verloop van tijd werden zulke delen vaak weer met de sate verenigd.
De kaart van Schotanus en Halma geeft aan dat aan oostzijde van het erf van Walma in 1718 een stinswier lag. Andere oude afbeeldingen van de stinswier ontbreken."
PLAATS: Folsgare
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {B09EEAD9-8397-4ED7-ADED-596BE00849DA}
SHAPE_Length: 702.6933877121023
SHAPE_Area: 15843.341753632489
Polygon: [...]
id:
653
OBJECTID: 653
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2541
UNI_NAAM: Reynarda
BUI_ID: 0
STI_ID: 541
STI_NAAM: Reynarda
STI_PLAATS: Oppenhuizen
BP_ID: 2893
SIF_ID: 231
SIF_NAAM: Reynarda Stins
PNN_ID: 459
PNN_NAAM: Reynarda
OPM_NAAM: Possessio Reynarda, Sate genaemt Reingnarda of Regnaerda (SIF).
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Contour Boerderijplaats 2893 uitgebreid op basis kaart 1832, nav ligging locatie Stinzen en beschrijving Noomen. Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Boerderijplaats + Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de Stins is niets meer terug te vinden (SIF).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De familienaam Reynairde wordt in relatie tot Oppenhuizen voor het eerst in 1328 genoemd; de possessio Reynarda of sate genaemt Reingnarda of Regnaerda respectievelijk in de 16de eeuw, in 1616 en in 1623. Deze sate was het stamgoed van de vroeg geattesteerde gelijknamige familie. Rond deze familie groeide in de 16de eeuw, zoals ook rond de Albada's en andere families in het Lage Midden, een omvangrijke genealogische en historische fictie. De in 1511 te Oppenhuizen genoemde stins ackeren hadden hoogstwaarschijnlijk op Reynarda betrekking."
"De sate van Hessel Sminia, FC20, was in 1640 73 pondemaat groot, aangeslagen voor 15 floreen. Inderdaad waren in 1511 de sate te Oppenhuizen van de verre voorvader van Hessels vrouw, de latere pastoor Renick Renickxz Reynarda en diens broer, voor zover hun eigendom, ongeveer 73 pondemaat groot en werd dit aandeel voor 15 floreen aangeslagen. De in 1511 in deze sate genoemde twee ponde(mate)n graslandt, hietende die Stins ackeren, leggende by die westerside van dat huys kunnen zo precies gelocaliseerd worden:3583 de stins lag, zo is duidelijk, strategisch aan de doorgaande waterweg het Ges, niet ver van de Broeresloot." SIF: "De informatie over de stins Reynarda is erg beperkt.
In 1328 geeft Graaf Willem van Holland aan Heyo Zybranszone Reynairde het schoutambt van Oppenhuizen, Offingawier, Sneek-buiten-de-poort en Wolprandeskerke. De familie zou van oorsprong uit Staveren. Daar hadden de Reinalda's al in 812 het recht van muntslag en werd Sake Reynalda voor 1167 door de Friezen gekozen tot potestaat." "Er is een zegel bewaard gebleven van Edda Reynaerda uit 1449, waarop een ronde toren is afgebeeld. In oude tijden werd een stuk land naast de torensloot "it rondeel" genoemd, waaruit we ook kunnen opmaken, dat het hier op een ronde Stins ging. Naast de benaming Stinsakkers in 1511, komen we ook de namen Stinsterp en oude terp tegen. Deze terp het een oppervlakte van 2 pondematen, wat overeenkomt met 6000 m2.
De Stins werd in het jaar 1491 door Epe Tietes Hettinga uit Hommerts en zijn zoon Douwe geplunderd en verbrand." "Van de Stins is niets meer terug te vinden."
(bron: P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners).
PLAATS: Oppenhuizen
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {0B7C4542-1AD7-447C-8B5F-D54F0679CBD0}
SHAPE_Length: 490.5483001630341
SHAPE_Area: 8177.079999955632
Polygon: [...]
id:
654
OBJECTID: 654
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2548
UNI_NAAM: De stinswier op Gaepke Bauckez sate
BUI_ID: 0
STI_ID: 548
STI_NAAM: De stinswier op Gaepke Bauckez sate
STI_PLAATS: Westhem
PNN_ID: 643
PNN_NAAM: stinswier op Gaepke Bauckez sate
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft stinswier, locatie niet zeker (zie omschrijving Noomen). Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ook met betrekking tot de andere stinswier onder Westhem valt een - zij het minder waarschijnlijke - hypothese op te stellen, dat Hessel Albada's stins hier gestaan zou hebben. Het betreft de sate die in 1511 door Gaepke Bauckez werd bewoond. Hij huurde hem van de hoofdelingsvrouw Ansck Juwinga te Sneek. Via de Juwinga's lijken er geen verbanden met Hessel en Bauck te zijn. Ansck was de weduwe van Bocke Harinxma, stadshoofdeling in Sneek en rechtsopvolger van de Harinxma's die in 1443 Hessels stins verwoesten. Hebben de Harinxma's zich bij die gelegenheid meester gemaakt van Hessels goed aan de
Hemdijk? Tegen deze veronderstelling kan worden ingebracht dat in de bepalingen in de overeenkomst van 1447 niets daarop wijst. Weliswaar maakte die zoen geen einde aan alle problemen. Zo hield Bauck Hesselswyf in haar testament in 1452 er rekening mee dat Homme (Homminga in Abbega?) nog voor problemen zou zorgen. Bovendien brak er in 1458 een nieuwe vete uit tussen de Albada's en de Harinxma's. Hessels daarbij betrokken zoon Doitse Albada had echter, zoals gezegd, geen deel aan de erfenis van het goed aan de Hemdijk. Dat de Harinxma's bij al hun strijd met de Albada's het goed aan de Hemdijk hebben verworven, is niet uitgesloten,maar blijkt nergens uit. De dochter van Bocke Harinxma en Ansck Juwinga (de eigenaresse van Gaepke Bauckez' sate) Luytge Bockes Harinxma, trouwde met de Ommelander Roelof van Ewsum. In 1543 heet Gaepke Bauckez' sate van 1511 naar hun zoon Onno van Ewsum salige joncker Oene landen. Met behulp van de belendingen in 1511 en 1543 is deze sate goed te vinden in de sates van 1640 en 1700. Het betreft FC4, waarbij ten noorden van de Hemdijk nog de floreenvrije percelen kad. Heeg D2 en D9 hoorden. Op dit laatste perceel, strategisch gelegen op de kruising van Hemdijk en Oudegaaster Schetting, lag in 1718 de stinswier. De sate was na 1511 steeds een "gewone" boerderij. De stinswier werd door Eekhoff rond 1850 niet meer aangegeven."
PLAATS: Westhem
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {50E1CC09-7C71-4331-A07B-4DC1C02D4A61}
SHAPE_Length: 313.760677004596
SHAPE_Area: 7814.168149938974
Polygon: [...]
id:
655
OBJECTID: 655
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2036
UNI_NAAM: Wier bij het dorp
BUI_ID: 0
STI_ID: 36
STI_NAAM: Wier bij het dorp
STI_PLAATS: Wieuwerd
PNN_ID: 653
PNN_NAAM: wier bij het dorp
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ligt vlakbij Boerderijplaats 126, maar er zijn geen aanwijzingen voor een verband. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter) met uitsluiting van huizen die al op Schotanus staan.
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Direct ten zuidoosten van het dorp Wieuwerd wordt in 1718 een stinswier aangegeven. Vergelijking van de atlassen van Schotanus (1718) en Eekhoff (1850) met de kadastrale minuutplans (1832) en de eigendomsreconstructie van 1640 en 1700 laat de mogelijkheid open van verschillende localiseringen van de betreffende sate. In aanmerking komen FC5, FC6, FC12 en FC13. Wat betreft de ligging is FC5 het meest waarschijnlijk. Bovendien was FC5 de enige van deze sates die geen geestelijk goed was: in 1640 was de heer Pieter van Walta eigenaar en de mennonit Lieuwe Rinnerts pachter."
PLAATS: Wieuwerd
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {8A32AB76-1E03-48BD-B287-A84BABB4E66D}
SHAPE_Length: 313.76064697058615
SHAPE_Area: 7814.166653793753
Polygon: [...]
id:
656
OBJECTID: 656
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2341
UNI_NAAM: Heentiamahuis?
BUI_ID: 0
STI_ID: 341
STI_NAAM: Heentiamahuis?
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 128
SIF_NAAM: Heentiamahuis
PNN_ID: 313
PNN_NAAM: Heentiamahuis?
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Op basis van de beschrijvingen in Noomen en SIF valt geen nauwkeurige contour in te tekenen. Percelen 1832 Lwd A604, A605 en A606 gecombineerd.
BUFFER: Perceel 1832
OPM_BEBOUWING: Van het huis is niets meer te herkennen (SIF).
JR_SIF: 1400
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De oudste vermelding van de familie Heenthyama is van 1463, die van de Heenthyama fenne van 1475.
In 1463 verkocht Willa Heenthyama land aan zijn verwant Walthya Abbaz, op Abbemastins te Huizum."
"Heenthiama fenne lag ter plaatse van het huidige Zaailand. Interessant is dat de Heenthiama's inderdaad in deze fenne gerechtigd waren. Traditioneel wordt het huis op de hoek van de Grote Hoogstraat en het Nauw beschouwd als het Heenthiamahuis. Inderdaad blijkt rond 1501/1502 dat de Heenthiama's aan de westzijde van de Hoogstraat, tussen de Klokstraat en de Brol over verschillende huissteden beschikten en daar zelf ook woonden. Minstens vier naast elkaar gelegen erven behoorden dus aan de Heenthiama's. De ligging aan de Hoogstraat en bij de Brol past goed bij de positie van de Heenthiama's, met hun functies als schepen en olderman.
In de literatuur wordt het Heenthiamahuis, waarschijnlijk onjuist, gelijkgesteld met de Juwingastins de Brol. Het huidige huis stamt uit het begin van de 16de eeuw. Mogelijk stond op deze plek een ouder huis. In tegenstelling tot de stinzen van andere regeringsfamilies, zoals de Saecklema-, Wiggama- en Oenyastins, wordt de woonplaats van de Heenthiama's echter geen stins genoemd."
SIF: "Het huis werd waarschijnlijk gebouwd rond 1400."
"Rond 1450 werd de stins bewoonde door Willa Heentiama, olderman van Leeuwarden. Later is het bewoond geweest door de familie Jongema die ook Jongema State te Raerd in eigendom had.
In 1524 werd het aangekocht door de “Stedelijke Regering”.
Historicus Eekhoff schrijft in het hoofdstuk “Wandeling door de stad, omstreeks 1550” over dit huis:
“Aan het oostelijke einde van het Naauw staat de stins van den vroegeren Olderman Willa Heentiama, later door de Jongema’s bewoond, en in 1524 door de Stedelijke Regering aangekocht.”
In de noot onderaan pagina 194 vervolgt hij:
“Het Floreen-Register van omstreeks 1512 noemt dit huis: “dat ueruallene steens ende stede bij de Broll breggha hort Wytz Jonghama”.
Heer Goslick van Juwinga, Ridder en Raad ’s Hoffs noemde het: “dat Steenhuys mit den hoffsteede bij die Broell brugge” bij gelegenheid, dat hij het in 1524 namens zijn zuster Ansck, voor 687 Goudgld. aan Regt en Raad der stad verkocht, blijkens koopbrief in ’t Stedelijk Archief, No. 161. Misschien wilde de Stad het tot het St. Jakobs-Gasthuis betrekken. Thans bestaat het gebouw nog geheel, hoewel het in drie verschillende panden bewoond wordt.”
In 1846 was het oude huis voor Eekhoff blijkbaar nog herkenbaar. Op de plek waar de stins gestaan moet hebben heeft Sems in 1603 echter al drie woonhuizen getekend waaraan niets op een (voormalige) stins wijst. Op deze plek in de hoek van het Nauw en de Grote Hoogstraat staan nu oude woon-/winkelpanden, maar er is niets meer van een stins in te herkennen."
"Van het huis is niets meer te herkennen."
(bron: Jan Leemburg; “Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden” door W. Eekhoff, 1846).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {14F12BCD-252E-4278-BFEA-BE0FC3DA6251}
SHAPE_Length: 52.596786716518274
SHAPE_Area: 125.72989997498709
Polygon: [...]
id:
657
OBJECTID: 657
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2351
UNI_NAAM: Saecklema
BUI_ID: 0
STI_ID: 351
STI_NAAM: Saecklema
STI_PLAATS: Leeuwarden
SIF_ID: 245
SIF_NAAM: Saeckma Stins
PNN_ID: 327
PNN_NAAM: Saecklema
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ligging wel bekend, grootte contour niet. Percelen 1832 Lwd C674 en C673 gecombineerd.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de oude stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1543
JR_SIF: <1450
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In 1578 en 1595 komt deze stins voor als Saklemahuis, Saecklemastins, en Saackemahuis. In de opstrek op het Nieuwland ligt in 1543 en 1700 de Saecklema-fenne. De ligging van de Saecklemastins blijkt in 1595. Verschillende landmeters verklaarden toen dat de lengte van de "keizersroede" of oude Leeuwarderadeelster roede eertijds was aangegeven in d'muyr ... in de Saecklema-stins op het hoeckhuys van die Grote ende Cleyne Kerckstraet."
"Eekhoff identificeerde op de stadsplattegrond van 1603 de twee huizen ter weerszijden van een lager dwarshuis op de hoek van de Kerkstraten met de Saecklemastins; Visscher alleen het hoekhuis. Onderdelen zijn in het huidige hoekhuis bewaard gebleven. De Saecklema-hof die tot de Bagijnenstraat reikte raakte in de Nieuwe Tijd met burgerhuizen bebouwd (Kleine Kerkstraat OZ)."
SIF: "Het huidige huis werd waarschijnlijk rond 1450 of al eerder gebouwd."
Waarschijnlijk werd de stins rond 1450 gebouwd door een lid van de familie Saeck(le)ma uit de grietenij Dantumadeel.
Op de hoek van de Rochebrunesteeg stond het prebendehuis van het Sint Christophorileen tot Oldehove, dat in 1480 door de erfgenamen van Gerrijt van Belcum was aangekocht als woning voor de prebendepriester. Het was een bestaand huis, wat er op duidt dat dit deel van de Grote Kerkstraat al ruim vóór 1480 bebouwd was.
Een van de eigenaren zal ongetwijfeld Johannes Wopkes Saeckma, grietman van Dantumadeel zijn geweest, die in de tweede helft van de 16e eeuw te Akkerwoude op de Saeckma State woonde.
In 1594 wordt "zeecker huysinghe ende stins staande op de hoeck van de groote ende cleene Kerckstraate, Zaackema huys genaampt" verkocht door dr. Joannes Tyara, die in een niet geheel duidelijke (familie)relatie stond tot de familie Saeckma. Waarschijnlijk heeft hij een aandeel in dit huis geërfd na het overlijden van bovengenoemde Johannes Saeckma en trad hij bij deze verkoop op voor de gezamenlijke erfgenamen.
In het jaar daarna verklaren drie oudere landmeters, dat zij bij hun opmetingen steeds de koningsroede (ruim 3,90 meter) hebben gebruikt, die zij ijkten aan de roede "in d’ muyr geslaegen in de Saecklema stins op het hoeckhuys van die groete ende cleyne Kerckstraet".
De koper van het huis en de stins in 1594 was de metselaar Uuthye Riemersz., die vrijwel zeker tot sloop is overgegaan en ter plaatse met het nog bruikbare afbraakmateriaal enkele nieuwe huizen zal hebben opgetrokken. Dat was een lucratieve handel in de toen nog snel groeiende stad. Waren er in 1511 nog maar een kleine 1000 huizen in Leeuwarden, in 1606 stond de teller op 1990. Bijna een verdubbeling. Dit betekende echter wel het einde van een van de eerste adellijke stinsen/huizen van Leeuwarden."
"Van de oude stins is niets meer terug te vinden."
(bron: Jan Leemburg "Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden" door W. Eekhoff, 1846; "Vier eeuwen zes huizen" in "Jongbloed in dundruk", 1978).
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {98E988F1-162B-4580-B9F9-59341AEB5821}
SHAPE_Length: 27.598110629924932
SHAPE_Area: 47.39977290157196
Polygon: [...]
id:
658
OBJECTID: 658
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2355
UNI_NAAM: Wiggamastins?
BUI_ID: 0
STI_ID: 355
STI_NAAM: Wiggamastins?
STI_PLAATS: Leeuwarden
PNN_ID: 340
PNN_NAAM: Wiggamastins?
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Precieze ligging niet zeker (Noomen). Gebufferd met perceel 1832 Lwd A588.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
JR_NOOMEN: <1458
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Als familienaam komt de naam Wigghema te Leeuwarden al in 1399 voor; tevens is dan van de huze of husinge van deze familie sprake. In 1458 worden Wiggama stens in de stad en de bijbehorende Wiggama kampen buiten de stad genoemd. De naam Wiggama is oud binnen Leeuwarden. In 1399 bevestigde hertog Albrecht zijn schout Elcke Wigghema in Leeuwarden in zijn goede, husinge ende erfnisse, waaruit hij met zijn vrouw
en kinderen door Hessel Ydsinge was verdreven."
"In 1458 werd een accoord bereikt over de verdeling van zijn nalatenschap tussen Mathys Oeningha of Oenya en Johan Merser en zijn vrouw Wikie Gherliffsdr Wigghama. Mathys kreeg daarbij naast de Oenyastins bij Nijehove ook Wiggama stens mitta steed mit syn toebyheer en twee aangrenzende huissteden."
"De ligging van Wiggamastins blijkt bij het deel van de erfenis dat aan Johan en Wikie kwam. Zij kregen twee huissteden inder stretha1488 by Wiggama stens langhs by dae Broel, huissteden in de Minnemastraat, de Hoogstraat, de Weerd en ook land buiten de stad; verder nog bij de Poststraat den legha steed deer nu een thuun is tefta Egghema aelda statha. Wiggamastins lag dus bij de Brol."
"De precieze ligging van Wiggama stins is niet zeker. Verleidelijk is het te denken aan de hoek Grote Hoogstraat-De Kelders. Het huis aldaar heeft een laat-middeleeuwse kelder, een deels middeleeuwse kap, boognissen boven de ramen en een versierde uitkraging. De ligging van dit huis op de hoek van de Hoogstraat, tegenover het eveneens middeleeuwse patriciërshuis Heentiamahuis, zou goed bij een identificering als Wiggama passen."
PLAATS: Leeuwarden
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {1EB774C8-4229-4E89-B129-2475BF47D3AE}
SHAPE_Length: 34.904152867517965
SHAPE_Area: 70.83994307597253
Polygon: [...]
id:
659
OBJECTID: 659
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2518
UNI_NAAM: wier tegenover Aylva
BUI_ID: 0
STI_ID: 518
STI_NAAM: wier tegenover Aylva
STI_PLAATS: Witmarsum
PNN_ID: 669
PNN_NAAM: wier tegenover Aylva
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_JAAR: Onbekend
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Tegenover Aylva en op land van de Aylva's lag nog in 1718 een stinswier. De veronderstelling ligt voor de hand dat de oude Aylva-stins hier stond."
PLAATS: Witmarsum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {A8A93977-B02E-42FA-B611-921ECF5C37FC}
SHAPE_Length: 313.7606813066862
SHAPE_Area: 7814.168364116206
Polygon: [...]
id:
660
OBJECTID: 660
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2238
UNI_NAAM: Wier op de Dollen
BUI_ID: 0
STI_ID: 238
STI_NAAM: Wier op de Dollen
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 471
PNN_NAAM: wier op de Dollen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter (vraag Noomen)
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Dollen ten zuiden van Oudemirdum bestaan uit hoge zwarte enkeerdgronden met keileem. Op de Dollen (in 1664 Dolhuysen genoemd) worden in 1718 en 1739 drie wieren aangegeven. De noordelijkste (kad. Balk E 414 bij huis 416) naast een "stemmende stel", de andere twee (kad. Balk E 412 bij huis 411; E 382 bij huis 384) elk naast een huis. In 1850 werden deze wieren niet aangegeven."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {87FEFEF6-AD54-46E9-A4AC-42F7763FE751}
SHAPE_Length: 313.7606744402002
SHAPE_Area: 7814.168022198739
Polygon: [...]
id:
661
OBJECTID: 661
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2239
UNI_NAAM: Wieren op de Dollen
BUI_ID: 0
STI_ID: 239
STI_NAAM: Wieren op de Dollen
STI_PLAATS: Oudemirdum
PNN_ID: 474
PNN_NAAM: wieren op de Dollen
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Betreft wier. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter (vraag Noomen)
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De Dollen ten zuiden van Oudemirdum bestaan uit hoge zwarte enkeerdgronden met keileem. Op de Dollen (in 1664 Dolhuysen genoemd) worden in 1718 en 1739 drie wieren aangegeven. De noordelijkste (kad. Balk E 414 bij huis 416) naast een "stemmende stel", de andere twee (kad. Balk E 412 bij huis 411; E 382 bij huis 384) elk naast een huis. In 1850 werden deze wieren niet aangegeven."
PLAATS: Oudemirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {5B122BCB-09AE-42CD-B4CB-A9E633BADD6F}
SHAPE_Length: 313.76067443619223
SHAPE_Area: 7814.168021999108
Polygon: [...]
id:
662
OBJECTID: 662
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2535
UNI_NAAM: Harinxma of Andringa
BUI_ID: 0
STI_ID: 535
STI_NAAM: Harinxma of Andringa
STI_PLAATS: Loδnga
PNN_ID: 353
PNN_NAAM: Bonninga of Harinxma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Geen contour uit Boerderijplaatsen, geen aanwijzing uit Noomen. Locatie Stinzen gebufferd (50 meter).
BUFFER: Buffer 50 meter (vraag Noomen)
JR_NOOMEN: <1580
OPM_JAAR: In 1718 was het huis reeds afgebroken (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een dochter van Ath Lous Bonninga en Sirick Harinxma op de Loëngaaster Bonningastins was Auck Harinxma. Zij trouwde met Ulke Oenema. Zij vestigden zich volgens het genealogische handschrift van Josias Rispens in Loënga; waarschijnlijk op een nieuw verworven goed, want haar vader Sirick Harinxma had in 1511 onder Loënga alleen zijn eigen huis. Hun dochter Catharina van Oenema, dochter van Wlcke Oennama by Sneeck inden dorpe Loyngie, trouwde met dr. Haringh Andringa. Hun zoon Juw van Andringa was militair en ging rond 1580 als katholiek in ballingschap. Enkele jaren later was hij terug en woonde toen in Loënga. Juws dochter Auck van Andringa trouwde in 1621 met Fedde Hessels Epema van Koudum. Toen zij stierven - voor 1626 - werd Feddes broer Lolle Epema hun universeel erfgenaam; hij erfde ondermeer een deel van de sate FC4, die in 1640 in zijn geheel op naam van zijn erfgenamen stond. Hoewel het belangrijkste Harinxma-huis in Loënga de stins bij de kerk, die eerder aan Low Bonninga had behoord, was, herinnerde de naam Harinxma voor deze sate op de kaarten van Schotanus (1718) en Eekhoff (1850) later nog aan Auck Harinxma en haar nakomelingen; op de kaart van Winsemius van 1622 had de naam Andringa misschien op dit huis betrekking. In 1718 was het huis reeds afgebroken."
PLAATS: Loδnga
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {C5A44A8E-872D-4E09-BC0E-B7D3CCBF5E52}
SHAPE_Length: 313.7606744380863
SHAPE_Area: 7814.168022093451
Polygon: [...]
id:
663
OBJECTID: 663
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2311
UNI_NAAM: Benners hues of Eysma
BUI_ID: 0
STI_ID: 311
STI_NAAM: Benners hues of Eysma
STI_PLAATS: Oudwoude
SIF_ID: 350
SIF_NAAM: Eysma Stins (Oudwoude)
PNN_ID: 479
PNN_NAAM: Benners hues of Eysma
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Ingetekend op basis beschrijving Noomen en kaart 1832 (het kadastrale perceel Westergeest C157). Gebufferd met perceel 1832.
BUFFER: Perceel 1832
BEBOUWING: TOP10NL 2008
OPM_BEBOUWING: Van de stins is niets meer terug te vinden (SIF).
JR_NOOMEN: <1467
OPM_JAAR: Vernietigd in 1468, daarna (waarschijnlijk) niet herbouwd (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Een stins die in 1468 werd vernietigd en nadien mogelijk niet meer herbouwd was Benners hues of Eysema huys up de Wygast. Met andere Kollumerlandse edelen verzette Benner of Binnerd Eysema te Wijgeest zich in 1467 tegen het verbond van Kollumerland met de stad Groningen, waarbij ondermeer werd overeengekomen het kasteel of blokhuis te Kollum te bouwen. Hij schijnt spoedig daarna te zijn overleden. Het jaar daarop werd zijn huis op Wijgeest door de tegenstanders van Groningen voorzien van proviand en soldaten om de Groninger plannen te dwarsbomen. De stad belegerde daarop het huis met "bussen" en ander geschut. Syberch, de weduwe van Binnerd Eysma, gaf zich daarop met 24 manschappen over en mocht ongedeerd vertrekken. De stins en drie steenhuizen te Kollumerzwaag werden echter in opdracht van de Groningers neergehaald. Twee jaar later, in 1470, sloot Syberch met haar tweede echtgenoot, Lyudo Yellinge, hoofdeling te Britsum, een vredesverdrag met Groningen. Haar kinderen kregen de Eysmagoederen terug, op voorwaarde dat ze er geen huis sterker weder tymmeren zouden, dan met toestemming van Groningen."
"In 1543 wordt Eysmahuis niet meer genoemd. Andreae veronderstelt dan ook met goed recht dat de stins niet weer is opgebouwd. Eysma-hiem wordt in 1571 en 1617 nog wel genoemd. Volgens Andreae's beschrijving was het het kadastrale perceel Westergeest C157, of misschien het direct ten noorden daarvan gelegen perceel (C153)."
SIF: geen aanvullende informatie.
PLAATS: Oudwoude
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins
GLOBALID: {82206E17-C2F7-4916-83A8-EEAA416FF92A}
SHAPE_Length: 461.59413407097065
SHAPE_Area: 13379.045620000661
Polygon: [...]
id:
664
OBJECTID: 664
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1180
UNI_NAAM: Barrahuis
BUI_ID: 180
BUI_NAAM: BARRAHUIS
STI_ID: 365
STI_NAAM: Barrahuis
STI_PLAATS: Wirdum
SIF_ID: 26
SIF_NAAM: Barrahuis
PNN_ID: 657
PNN_NAAM: Barrahuis
NAUWKEURIGHEID: Zoekgebied
OPM_CONTOUR: Er zijn twee contouren uit Boerderijplaatsen met de aanduiding Barrahuis (Oud- en Nieuw-). De locatie uit Stinzen is noordelijker geplaatst. Volgens SIF is op de locatie van de stins een woonhuis aanwezig, in de nabijheid van de locatie uit Stinzen is geen bebouwing. De locatie van Stinzen komt wel overeen met het kaartje van de stinzen op SIF.
BUFFER: Buffer 50 meter
BEBOUWING: Ja
OPM_BEBOUWING: Bij de plek waar de stins heeft gestaan staat nu een woonhuis (SIF).
JR_NOOMEN: <1348
JR_SIF: <1481
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Op de uithof Barrahuis van klooster Bergum, gunstig gelegen bij de zijl in de Oude Wartena'ster vaart, stond een stins, Bergera Stenhuse, vermeld in 1348. De stins fungeerde (evenals Bannerhuis) tevens als vergaderplaats voor de landgemeenten van Oostergo. Er was ook een kapel: in 1486/1488 werd een huwelijkscontract opgesteld tussen Renick Petersz Camstra uit Jelsum en Gherlant, thoe Barre hws in der cappele. Rond 1500 pachtte Folkert Gerbrands Aytta (1484-1545), gehuwd met Ydt Wigles Hania uit Weidum,1749 de stins tegen gunstige voorwaarden op voorspraak van Folkerts broer mr. Bernard Bucho, pastoor van Oldehove in Leeuwarden."
SIF: "Deze stins werd voor 1481 gebouwd."
"Enkele kilometers ten noord-noordwesten van Wirdum en op een steenworp afstand van Goutum stond Barrahuis. Het wordt in de "Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland" onder Wirdum niet als adellijke state vermeld. Dat komt waarschijnlijk doordat deze stins al in de 15e eeuw eigendom was van het Barraconvent, het klooster te Burgum. Het diende als een uithof, zoals b.v. ook de Schierstins te Veenwouden een uithof was van een klooster. Waarschijnlijk was het huis met een flinke lap grond door een rijke hoofdeling aan het klooster geschonken. Dat kwam in de middeleeuwen veel voor. Het was een manier om de status van je familie op te krikken door iedereen te laten zien dat je wel geweldig rijk moest zijn om zulke grote schenkingen te kunnen doen.
Barrahuis moet een groot gebouw zijn geweest, want hier werden vaak bijeenkomsten gehouden door de hoofdelingen (edelen). Niet alleen die van de eigen grietenij maar regelmatig ook van Oostergo en af en toe zelfs uit de hele provincie.
Deze stins was ook vaak het toneel van strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers omdat het aan de Middelzee-dijk stond: de enige droge-voeten-route van Leeuwarden naar het zuiden. Vaak deden Leeuwarder troepen uitvallen naar vijanden op het platteland richting Sneek en Bolsward. Soms als ze uitrukten, maar vaker nog als ze met buit beladen terugkwamen, werden de Leeuwarders bij Barrahuis door hun vijanden opgewacht. Bij die gevechten kreeg Barrahuis er dan vaak in één moeite door ook van langs, omdat er altijd wel één van beide kampen vond dat de bewoners hen niet hadden bijgestaan in de strijd.
In het jaar 1507 is de later zo beroemd geworden Wigle (Viglius) van Aytta hier geboren als zoon van Folkert Aytta. In 1515 werd in de laatste oprispingen van de strijd tussen Schieringers en Vetkopers het Barrahuis verwoest. Blijkbaar was Folkert een trouw vazal van hertog Georg van Saksen, want om het verlies van dit huis te vergoeden schonk de hertog hem het Montzimahuis aan de Weaze te Leeuwarden.
Jaep Dykstra schrijft op de website van het Historisch Centrum Leeuwarden over Barrahuis: ”Op nummer 26 van de Brédyk staat slechts het voorhuis van een boerderij. Toen in 1867 de spoorweg Leeuwarden-Zwolle werd aangelegd moest het bedrijfsgedeelte worden afgebroken. Een paar honderd meter westelijker is vervolgens een nieuwe boerderij gebouwd.
De kuif van de buitengewoon sierlijke voorgevel geeft het jaartal 1787 te lezen, waar onder een wapenschild. Het wapen lijkt afgehakt; op de plaats daarvan is geschilderd "Oud". er onder zijn "Barra" en "huis" uitgehakt en tussen de twee woorden is "no 34" geschilderd.
Voor het einde van de achttiende eeuw heeft het huis een ouderwetse gevel in rococo-vormen. De in- en uitzwenkende ojiefgevel kan zelfs in de stad Leeuwarden maar op een plek (Nieuwestad 39) worden aangetroffen. De gevel op Barrahûs is voor het platteland een verbazingwekkend rijk verzorgd exemplaar."
"Bij de plek waar de stins heeft gestaan staat nu een woonhuis."
(bron: Jan Leemburg; "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984).
PLAATS: Wirdum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, State/Buitenplaats
GLOBALID: {ECD9AA35-1F9F-4F9B-A243-B30182ED2048}
SHAPE_Length: 313.76067443808637
SHAPE_Area: 7814.168022093451
Polygon: [...]
id:
665
OBJECTID: 665
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1120
UNI_NAAM: WYTSMA
BUI_ID: 120
BUI_NAAM: WYTSMA
BP_ID: 5417
BP_NAAM: Gr. Wytsma (Sch.)
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Niet in Noomen, Stinzen of SIF.
Van der Aa: "WYTSMA, voorm. state, prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Dantumadeel, arr. en 3 N. O. van Leeuwarden, kant. en 1 1/2 u. W. Z. W. van Dockum, 5 min. O. van Birdaard, waartoe het behoorde. - Ter plaatse, waar zij gestaan heeft, ziet men thans eene boerderij."
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {A28678D2-787E-442F-8786-AE90A180CB09}
SHAPE_Length: 397.2952895236044
SHAPE_Area: 5620.060000095666
Polygon: [...]
id:
666
OBJECTID: 666
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 1133
UNI_NAAM: Sitsema, Minnoltsma of Aylva
BUI_ID: 133
BUI_NAAM: MINOLTSMA OF ANNA
STI_ID: 461
STI_NAAM: Sitsema, Minnoltsma of Aylva
STI_PLAATS: Bornwird
BP_ID: 3715
BP_NAAM: Minoltsma of Aijlva (E.)
PNN_ID: 64
PNN_NAAM: Sitsema, Minnoltsma of Aylva
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
JR_NOOMEN: <1450
OPM_JAAR: Vermoedelijk in 1692 al gesloopt (Noomen).
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "De namen Sitsema, Minnoltsma en Aylva ontleende deze stins aan de achtereenvolgende bezitters in de 15de en de eerste helft van de 16de eeuw.
De oudst bekende bezit(s)ter is Fettie toe Bornwirt. Zij leefde in het midden van de 15de eeuw."
"Op de kaarten van Sibrandus Leo (16de eeuw) en Winsemius (1622) komt Minnoltsma als adellijk huis voor; op die van Schotanus (1718) is het een gewone boerderij. In 1615 werd Minnoltsma beschreven als een rondom door een gracht omsloten castiel waarvan een stins deel uitmaakte. Deze laatste bestond uit een camer ondere in't stins, de camer op 't stins en de stins souder. Voorts waren er een voorhuis, grote zaal, groene kamer, juffer Aylva kamers, nieuwe kamer, keuken, en zolders boven de jufferkamers en de keuken en een torentje. Verder behoorde bij Minnoltsma een vogelkooi en dye Lutke ende Groote Meer, dus de Bornwerder Meer. In 1653 werd naast het groot huis apart de meyers huisinge genoemd die een wtgangh over de cleine brugh zou hebben; in 1627 werd een huis binnen myn poorte op myn hieminge tot Bornwert door de Aylva's verhuurd. Bij de verkoop in 1692 was het grote huis waarschijnlijk al gesloopt; verder werden toen nog wel de schuur, bomen, plantage, gracht en singels genoemd. Sindsdien was Minnoltsma een gewone boerderij."
PLAATS: Bornwird
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij, State/Buitenplaats
GLOBALID: {508B688F-9691-40EB-ABC5-EF8F272B7867}
SHAPE_Length: 578.6275021088793
SHAPE_Area: 11874.650000188127
Polygon: [...]
id:
667
OBJECTID: 667
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2082
UNI_NAAM: Jarichsma of Goslinga in Oostwoud
BUI_ID: 0
STI_ID: 82
STI_NAAM: Jarichsma of Goslinga in Oostwoud
STI_PLAATS: Driesum
BP_ID: 7989
PNN_ID: 109
PNN_NAAM: Jarichsma of Goslinga in Oostwoud
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Locatie contour Boerderijplaats vanwege grafische overlap.
JR_NOOMEN: <1511
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "In de naam van de pachter wordt Jarichsma in 1511 genoemd; als Jaesma of Jarsma staede in 1543, als hofstede Jarichsma in 1664. Tzalingh Jarichsma werd in 1504 en 1505 onder de edellieden in Dantumadeel genoemd. In 1511 waren zijn kinderen eigenaars van Jarichsma. In 1543 was Feye Goslinga vanwege zijn vrouw eigenaar van land onder Driesum en waarschijnlijk ook van Jaesma of Jarsma staede; zij was erfgename van Tzalingh Jarichsma. Jarichsma kwam zo aan de Goslinga's. In 1581 liet Tyepcke van Goslinga de huysinge, hoff ende state gelegen tot Driesum met alle de landen na aan zijn oomzegger Tyepcke Siboltz van Aylva, zoon van zijn zuster Frouck van Goslinga. In 1640 was jonker Sicco van Paffenrode eigenaar. In 1622 duidde Winsemius Jarichsma op zijn kaart als edele state Goslinga aan, in 1664 beeldde Schotanus Jarichsma als hofstede af. In 1680 werd het bij een verkoop omschreven als de saate Jaarsma te Driesum, groot 120 pondemaat, met legersteden en gestoelte in de kerk. Op de kaart van Schotanus van 1718 wordt Jarichsma als gewone boerderij aangegeven. Wel lag ten zuidoosten van het erf toen nog een stinswier."
PLAATS: Driesum
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {492D152D-D5E7-41AC-9510-35D73BB002C0}
SHAPE_Length: 647.6004635208222
SHAPE_Area: 20146.182184990383
Polygon: [...]
id:
668
OBJECTID: 668
HERKOMST: CHK States en stinzen Fryslan 2010
GEBRUIKTEO: Top10NL 2008
UNIEK_ID: 2244
UNI_NAAM: De wier bij Merestein
BUI_ID: 0
STI_ID: 244
STI_NAAM: De wier bij Merestein
STI_PLAATS: Wyckel
BP_ID: 2740
PNN_ID: 674
PNN_NAAM: wier bij Merestein
NAUWKEURIGHEID: Duidelijke ligging
OPM_CONTOUR: Gekoppeld aan Boerderijplaats 2740 vanwege grafische overlap. Voor Merestein zie locatie 1337.
OPM_JAAR: Onbekend.
OPM_ALGEMEEN: Noomen: "Ten westen van de singels van Merestein, de buitenplaats van Van Coehoorn,3913 geven Schotanus (1718) en Vegilin (1739) aan de Oude Dijk een wier aan."
PLAATS: Wyckel
GEBRUIKTE_ONDERGROND: Top 10 NL 2008
HERKOMST_1: CHK States en Stinzen Fryslan 2010
BEHEERDER: Provinsje Fryslan
BRONHOUDER: M.F. Fermo
TYPE_CH_OBJECT: onroerend; landschap
WAARDE: onbekend
JURIDISCHE_STATUS: nog niet gewaardeerd/ in onderzoek
KENMERKENDHEID: onbekend
NEN_3610_KLASSE: gebouw
TOELICHTING: https://geoportaal.fryslan.nl/arcgis/rest/services/CHK2/MapServer/50/4/attachments/4
TYPE: Stins, Boerderij
GLOBALID: {4938BF61-4609-4D96-B9A3-9A6FA3C70FBA}
SHAPE_Length: 222.4264640066714
SHAPE_Area: 2766.3050000447593
Polygon: [...]